Buổi Sáng Trong Lành Sáng nay, khi ánh sáng ấm áp của bình minh vừa chiếu qua cửa, tôi nhìn ra ngoài và cảm nhận không khí trong lành, dễ chịu. Bất chợt, tôi nhớ đến một ngày trước đây, khi tấm ảnh chụp cầu vồng rực rỡ xuất hiện ngay trước nhà. Những sắc màu nhẹ nhàng nhưng sống động ấy làm lòng tôi thư thái, như một lời nhắc nhở về những điều đẹp đẽ trong cuộc sống. Dù không phải hôm nay, nhưng hình ảnh đó vẫn luôn khiến tôi cảm thấy nhẹ nhõm và tràn đầy hy vọng. Cầu vồng không phải lúc nào cũng xuất hiện, nhưng khi nó xuất hiện, nó mang đến cho ta niềm vui và sự bình yên. Khoảnh khắc đó, cũng giống như mỗi buổi sáng trong lành như hôm nay, là dịp để tôi dừng lại, cảm nhận những điều giản đơn và trân trọng những niềm vui nhỏ bé trong cuộc sống. Hy vọng rằng hôm nay, các bạn cũng sẽ tìm thấy những khoảnh khắc yên bình và vui vẻ, dù là qua những điều giản dị, hoặc một hình ảnh cầu vồng như tôi đã từng thấy.
Blog
-
Thử Thách Niềm Tin
Ba năm sau… Trong trại giam Xuân Lộc, Khôi đang ngồi tách đá tảng. Dưới cái nắng chói chang của buổi trưa, anh co mình trong một lán trại tạm bợ được dựng từ một tấm bạt cũ, căng chéo một bên bằng hai cây tre cắm sâu xuống đất, tạo thành một góc che chắn yếu ớt. Từng nhát búa giáng xuống chiếc đục sắt, tiếng “cốp, cốp” khô khốc vang lên đều đặn, hòa vào không khí oi ả. Khuôn mặt Khôi giờ đây đã đen sạm vì nắng gió, những đường nét trên gương mặt trở nên góc cạnh và rắn rỏi hơn. Mồ hôi lấm tấm trên trán, chảy dài xuống thái dương, nhưng ánh mắt anh vẫn giữ một vẻ tập trung cao độ, dán chặt vào từng vết nứt trên tảng đá. Đôi bàn tay, ngày nào còn mềm mại của một cán bộ dân vận, giờ đã chai sạn, thô ráp, hằn lên những vết chai sần và sẹo nhỏ, minh chứng cho bao ngày tháng lao động nặng nhọc. Đã ba năm kể từ cái đêm định mệnh ấy, cái đêm anh bị bắt đi mà không một lời từ biệt, không kịp để lại bất kỳ tin nhắn nào cho cô vợ sắp cưới. Nỗi nhớ nhung và đau khổ vẫn luôn âm ỉ trong lòng, như một vết thương không bao giờ lành. Khôi như vẫn đang cố gắng đắm chìm vào công việc tách đá, biến sự mệt mỏi thể xác thành một bức tường băng giá, hòng đóng băng những cảm xúc ấy, không cho chúng trỗi dậy. Ý chí của anh, vốn đã được tôi luyện qua bao năm tháng tuổi thơ gian khó, giờ đây dường như cũng có lúc phát huy tác dụng, giúp anh chịu đựng và vượt qua những ngày tháng nặng nề trong trại giam. Thượng tá Dũng bước tới dần từ phía sau, bóng ông đổ dài trên nền đất khô. Cũng đã ba năm rồi mới gặp lại Khôi trong hoàn cảnh này. Ánh mắt Dũng thoáng qua một vẻ thương cảm trong khoảnh khắc, nhưng anh ta nhanh chóng lấy lại vẻ quyết liệt cố hữu. Khôi vẫn đang say mê gõ búa, tiếng “cốp, cốp” đều đặn vang lên. Dũng đứng phía sau, cất tiếng gọi trầm ấm: “Khôi… Khôi ơi!” Khôi dừng tay, quay người lại. Anh vội vã đứng dậy, theo thói quen điều lệnh, nhưng rồi khựng lại. Tay anh chưa kịp đưa lên cao để chào, chỉ ái ngại cúi đầu: “Chào cán bộ…” Dũng nhìn Khôi một lúc ngắn. Ánh mắt ông lướt qua khuôn mặt hốc hác, gầy gò của Khôi, nhìn sâu vào đôi mắt trũng, đầy mệt mỏi và những quầng thâm đã hằn rõ. Làn da Khôi giờ đây đen sạm vì nắng gió, khô ráp, không còn vẻ hồng hào của một cán bộ văn phòng ngày nào. Mái tóc cắt cụt ngủn, lấm lem bụi đá, càng làm nổi bật vẻ tiều tụy. Dũng dừng lại ở đôi bàn tay Khôi, những ngón tay thô ráp, chai sần, hằn lên dấu vết của lao động nặng nhọc. Vẻ tiều tụy và sự chai sạn của Khôi hiện rõ mồn một trong ánh nhìn của Dũng. Dũng đưa tay lấy trong túi áo một bức thư đã cũ nhàu, rồi đưa ra trước mặt Khôi. “Cậu có thư này…” Khôi ái ngại, ánh mắt thoáng vẻ tò mò, xen lẫn chút hy vọng mong manh. Anh đưa hai bàn tay thô ráp, chai sạn, run rẩy đón lấy bức thư. “Cảm ơn cán bộ.” Dũng không nói thêm lời nào, chỉ quay người bước đi, để lại Khôi đứng lặng người giữa cái nắng gay gắt. Khôi nhìn chằm chằm vào bức thư, ánh mắt anh dừng lại ở dòng chữ quen thuộc trên phong bì, tên cô vợ chưa cưới hiện lên rõ nét. Tim anh bắt đầu đập nhanh, từng nhịp thình thịch như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực. Khuôn mặt Khôi bỗng chốc trắng bệch, đôi môi mím chặt, run rẩy. Nỗi nhớ nhung, đau khổ, và cả sự tuyệt vọng mà anh cố chôn chặt bấy lâu nay bỗng vỡ òa. Nước mắt không kìm được, lăn dài trên gò má sạm đen, hòa lẫn với bụi đá và mồ hôi. Anh siết chặt bức thư trong tay, như thể đó là sợi dây cuối cùng níu giữ anh với thế giới bên ngoài, với những gì anh đã mất. Anh ngồi bệt xuống nền đất khô, lưng tựa vào tấm bạt che nắng, tay vẫn cầm chặt bức thư mà chần chừ không dám mở. Bao nhiêu suy nghĩ, bao nhiêu câu hỏi hiện lên trong đầu Khôi. Liệu cô ấy có còn chờ đợi anh không? Hay cô đã lập gia đình, đã có một cuộc sống mới, hạnh phúc bên người khác? Đứa con của anh, giờ này đã lớn chưa? Nó có giống anh không? Hay bức thư này sẽ mang đến một tin tức đau lòng, một lời từ biệt dứt khoát, chấm dứt hoàn toàn hy vọng mong manh cuối cùng trong lòng anh? Khôi nhắm mắt lại, cố gắng hít thở thật sâu, nhưng lồng ngực vẫn nghẹn lại bởi nỗi sợ hãi và sự bất an. Tay Khôi run run, cuối cùng cũng mở bức thư ra. Từng dòng chữ viết tay quen thuộc, nắn nót, hiện lên trước mắt anh, làm sống dậy bao kỷ niệm. “Gửi anh Khôi xa nhớ, Em mới biết tin anh bị giam ở đây qua một người bạn cũ của anh. Em đã lo lắng và tìm cách gửi thư cho anh rất nhiều lần, nhưng đây là lần đầu tiên em dám hy vọng lá thư này sẽ tới được tay anh. Anh ơi, mong anh cố gắng giữ gìn sức khỏe và cải tạo thật tốt để sớm ngày đoàn tụ cùng em và con. Con gái nhỏ của chúng ta nay đã hơn hai tuổi rồi. Con bé khỏe mạnh và thông minh lắm, ông ngoại hay gọi con bé là ‘Vắng’ vì từ khi sinh ra con bé đã không có anh bên cạnh. Mỗi lần con bé hỏi ‘Ba đâu mẹ?’, lòng em lại quặn thắt. Em chỉ biết ôm con vào lòng, chỉ cho con bé nhìn về phía xa xăm và nói ‘Ba đang đi công tác xa, ba sẽ về với con’. Ông bà ngoại cũng gửi lời hỏi thăm anh, mọi người đều mong anh bình an. Em vẫn ở đây, vẫn ở ngôi nhà cũ của chúng ta, đợi anh trở về. Dù bao nhiêu khó khăn, bao nhiêu lời đồn đại, em vẫn tin tưởng và đợi anh. Tái bút, em sẽ đợi anh trở về… nhất định! Yêu anh. Vợ của anh.” Khôi đọc đi đọc lại từng câu, từng chữ, như muốn khắc sâu vào tâm trí. Nước mắt anh lại tuôn rơi, nhưng lần này không phải chỉ là sự tuyệt vọng, mà còn có cả niềm hạnh phúc vỡ òa. Anh đã có một đứa con gái, một sinh linh bé bỏng đang chờ anh. Và cô ấy, người vợ chưa cưới của anh, vẫn kiên cường đợi chờ. Bức thư như một tia sáng le lói xuyên qua màn đêm tăm tối của trại giam, thắp lên ngọn lửa hy vọng trong trái tim Khôi. Anh siết chặt bức thư vào lòng, cảm nhận hơi ấm từ những dòng chữ, từ tình yêu thương vẫn còn vẹn nguyên. Những ngày sau đó, Khôi như lột xác. Anh không còn là cái tên tù nhân mất hồn, lầm lũi như mấy năm qua nữa. Nỗi đau vẫn còn đó, nhưng giờ đây nó được thay thế bằng một nguồn động lực mạnh mẽ, một tia sáng dẫn lối. Khôi lao vào công việc tách đá với một sự hăng say lạ thường. Từng nhát búa giáng xuống dứt khoát, mạnh mẽ hơn, không còn vẻ miễn cưỡng như trước. Mồ hôi vẫn đổ, nhưng khuôn mặt anh không còn vẻ tiều tụy mà ánh lên sự tập trung, thậm chí là một niềm vui thầm kín. Anh bắt đầu trò chuyện nhiều hơn với những bạn tù xung quanh. Khác với vẻ u uất, cam chịu của những người khác, Khôi giờ đây chủ động hỏi han, chia sẻ. Có những người bạn tù vẫn lầm lũi, đôi mắt vô hồn nhìn vào khoảng không, chỉ biết cắm cúi làm việc như một cái máy. Khôi thỉnh thoảng lại vỗ vai họ, hỏi han về gia đình, về những ước mơ còn dang dở. Anh kể cho họ nghe về bức thư, về con gái nhỏ, về người vợ kiên cường đang chờ đợi. Ánh mắt Khôi lấp lánh niềm tin, một niềm tin mà những người bạn tù đã đánh mất từ lâu. Dù cuộc sống trong trại giam vẫn khắc nghiệt, nhưng sự thay đổi của Khôi như một ngọn lửa nhỏ, thắp lên chút hy vọng trong không khí nặng nề. Anh không chỉ làm việc cho riêng mình, mà còn làm việc vì một tương lai có vợ, có con, vì một ngày đoàn tụ không còn xa. Một buổi trưa, khi Khôi đang ngồi ăn cơm trong nhà ăn tập thể, tiếng đũa chạm bát lách cách, tiếng thì thầm to nhỏ của hàng trăm người hòa vào nhau tạo nên một âm thanh ồn ào quen thuộc. Khay cơm của Khôi chỉ có vài hạt gạo lưa thưa và mấy miếng rau luộc đã ngả màu. Anh đang cắm cúi ăn thì bỗng một cái bóng cao lớn đổ xuống trước mặt. Thượng tá Dũng tiến tới, vẻ mặt có vơi đi chút nghiêm nghị thường thấy, nhưng vẫn giữ nét trầm tư. Ông không nói gì, chỉ lặng lẽ đặt khay cơm của mình xuống bàn, đối diện với Khôi. Người bạn tù ngồi cạnh Khôi, một người đàn ông gầy gò với đôi mắt trũng sâu, đang cắm cúi ăn, bỗng giật mình. Anh ta nhanh chóng ngẩng đầu lên, nhìn thấy Thượng tá Dũng, rồi không nói một lời, vội vàng cầm khay cơm của mình đứng dậy, lủi nhanh sang một chiếc bàn trống khác, để lại khoảng không gian rộng rãi cho cán bộ nói chuyện riêng với Khôi. Khôi gật đầu chào, ánh mắt có chút ái ngại. “Cảm ơn cán bộ về bức thư.” Dũng khẽ gật đầu, giọng trầm: “Điều nên làm thôi mà.” Ông quay sang, mở chiếc cặp da cũ kỹ đặt bên cạnh, lấy ra mấy tờ giấy trắng và một cây bút bi đã mòn đầu, rồi đặt nhẹ nhàng trước mặt Khôi. “Cậu có thể viết thư trả lời. Hai tháng sau, tôi sẽ quay lại đây lấy và gửi dùm cho cậu.” Mắt Khôi sáng rỡ lên, một niềm vui sướng không kìm nén được hiện rõ trên khuôn mặt. Anh vội vàng cúi đầu, giọng líu ríu: “Dạ, em cảm ơn cán bộ! Cảm ơn cán bộ nhiều lắm ạ!” Tuy nhiên, trong lòng Khôi cũng dấy lên chút lo lắng. Dũng chưa bao giờ là người đơn giản. Việc ông ta chủ động mang thư đến, rồi lại cho phép anh viết thư trả lời, liệu có ẩn ý gì đằng sau? Một tia nghi ngờ thoáng qua, nhưng nhanh chóng bị niềm vui sướng được liên lạc với gia đình lấn át. Tối đó, trong căn phòng tập thể hơn chục người nằm xếp lớp như cá mòi, tiếng ngáy khò khè, tiếng trở mình, thở dài hòa vào nhau tạo nên một bản giao hưởng của sự mệt mỏi. Nhưng với Khôi, đó lại là một không gian khác. Anh cố gắng tìm một góc khuất, dưới ánh đèn le lói được làm từ sáp ong nắm lại, anh nắn nót từng chữ trên tờ giấy trắng mà Dũng đã đưa. “Gửi em, vợ của anh, và con gái bé bỏng của chúng ta, Anh đã nhận được thư của em rồi. Anh không thể diễn tả được cảm xúc của mình lúc này, vừa mừng vừa tủi, vừa hạnh phúc vừa xót xa. Ba năm qua, anh cứ ngỡ mình đã mất tất cả, cứ sống như một cái bóng, nhưng lá thư của em, đặc biệt là tin về con gái bé bỏng của chúng ta, đã thắp sáng lại cả cuộc đời anh. Con gái của chúng ta, ‘Vắng’ của anh… Nghe em kể về con, anh đã khóc rất nhiều. Anh xin lỗi vì đã không thể ở bên em và con trong những năm tháng quan trọng nhất. Anh nhớ em, nhớ con đến quay quắt. Anh ước gì có thể ôm em và con vào lòng ngay lúc này. Em và ông bà ngoại vẫn bình an, vẫn chờ đợi anh, điều đó đã tiếp thêm sức mạnh vô bờ bến cho anh. Anh sẽ cố gắng cải tạo thật tốt, làm việc thật chăm chỉ để sớm ngày được trở về, bù đắp cho em và con. Anh sẽ không để em phải đợi lâu nữa đâu. Hãy giữ gìn sức khỏe nhé, em yêu. Và hãy nói với con gái của chúng ta rằng ba rất nhớ con, rất yêu con, và ba sẽ về. Yêu em và con gái rất nhiều, Anh sẽ về… nhất định!”
-
Đối Mặt Với Số Phận
Khôi, một cán bộ trẻ của hợp tác xã vùng ven, ngồi trong căn phòng quen thuộc sau hai năm công tác. Rất nhiều lần anh đã ngồi đây, báo cáo cho vị thượng tá về nhiệm vụ được giao, nhưng lần này mọi thứ đã hoàn toàn khác biệt. Vẫn là chiếc bàn làm việc gỗ lớn, vẫn là tấm bảng nhỏ khắc tên ‘Thượng tá – Nguyễn Mạnh Dũng’, và anh vẫn ngồi trên bộ bàn ghế tiếp khách đối diện. Chỉ có điều, lần này, hai tay anh đã mang còng số tám, ánh mắt đăm chiêu và buồn bã. Bên ngoài khung cửa sổ, ánh tà dương cuối ngày đang buông xuống, nhuộm màu vàng heo hắt lên những hàng cây cao su xa xa, rồi nhanh chóng lụi tàn nhường chỗ cho màn đêm chập choạng. Không khí trong phòng trở nên nặng nề và tĩnh mịch đến lạ thường, chỉ nghe thấy tiếng xe cộ vọng lại từ con đường chính, hay tiếng bước chân thình thịch ngoài hành lang. Ánh đèn dầu trong phòng chưa kịp thắp sáng, khiến mọi vật chìm trong bóng tối nhập nhoạng, càng làm tăng thêm vẻ u ám và lạnh lẽo. Mỗi giây phút trôi qua đều chậm chạp như thể thời gian cũng đang bị xiềng xích, đè nặng lên tâm trí Khôi. Tiếng bước chân bên ngoài ngày càng lớn dần, dồn dập rồi đột ngột dừng lại ngay trước cửa phòng. Tiếng ổ khóa lạch cạch vang lên khô khốc, xé tan sự im lặng đáng sợ. Cánh cửa bật mở, Thượng tá Dũng bước vào, theo sau là một anh quân nhân trẻ tuổi. Dũng khoác trên mình bộ quân phục chỉnh tề, dáng người cao lớn, ánh mắt sắc lẹm lướt qua Khôi một cách lạnh lùng, đầy vẻ thất vọng. Dũng tiến tới bàn làm việc, đặt xấp hồ sơ dày cộp xuống một cách dứt khoát, tiếng “thịch” khô khan vang lên. Cùng lúc đó, anh quân nhân đi theo nhanh chóng thắp chiếc đèn dầu trên bàn, ánh sáng vàng vọt bùng lên, xua đi phần nào bóng tối nhập nhoạng, rồi anh ta lui ra nhanh chóng, đứng nghiêm chỉnh sang một bên. Dũng từ từ mở tập hồ sơ, ánh mắt vẫn dán chặt vào Khôi, giọng nói trầm và nặng trĩu, từng lời như găm vào không khí: “Tôi quá thất vọng về cậu, đồng chí Khôi. Cậu nghĩ là có thể qua mặt được tôi sao? Tôi biết là có người tới đăng ký…” Dũng đột ngột đập mạnh bàn, tiếng “rầm” vang lên khô khốc, khiến Khôi giật mình. “Bản danh sách ấy, cậu giấu nó ở đâu?” Khôi im lặng, cúi gằm mặt, đôi mắt trốn tránh ánh nhìn sắc như dao của Dũng. Lồng ngực anh thắt lại, cảm giác bất lực và tuyệt vọng dâng trào. Dũng gằn giọng, ánh mắt càng thêm sắc lạnh: “Trong những năm qua, từ lúc ‘Đổi Mới’, chúng tôi vẫn cố tình thả cho họ đi. Nhưng mấy năm trở lại đây, số người mất tích ngày càng nhiều, đồng bào ta mất mạng oan uổng trên biển, cậu hiểu không?” Dũng lại tiếp tục đập mạnh bàn, nói lớn: “Bản danh sách đó đâu?” Khôi vẫn im lặng như tượng, cúi đầu, không dám ngẩng mặt. Bên ngoài căn phòng, qua khung cửa sổ nhỏ hẹp, ánh sáng chập choạng của buổi tối dần bao trùm. Từ đây, Khôi có thể nhìn thấy rõ hơn những thay đổi của thị trấn sau hai năm. Từ ô cửa sổ, tầm mắt anh lướt qua khoảng sân ủy ban, nơi chiếc xe jeep cũ kỹ vẫn đậu im lìm, rồi xa hơn là cánh cổng sắt đã hoen gỉ. Con đường đất đỏ ngày nào giờ đã được tráng nhựa phẳng lì, lấp lánh dưới ánh đèn đường vừa bật sáng. Tiếng xe cộ không còn là tiếng công nông ì ạch hay xe đạp lách cách mà đã có thêm tiếng xe máy, tiếng ô tô con vùn vụt lướt qua. Tầm mắt Khôi hướng về phía bến xe gần đó, nơi từng là điểm dừng của những chiếc xe đò than đá cũ kỹ. Giờ đây, bến xe đã nhộn nhịp hơn hẳn, không còn vẻ tiêu điều như trước. Những chiếc xe khách cỡ lớn, thân xe bóng loáng, màu sắc sặc sỡ, xếp hàng dài tăm tắp, tất cả đều là xe chạy dầu, không còn thấy bóng dáng những chiếc xe than đá phì phò khói đen nữa. Tiếng còi xe inh ỏi, tiếng lơ xe rao khách, tiếng hành khách í ới gọi nhau, tiếng cười nói rộn ràng hòa vào tiếng động cơ gầm gừ, tạo nên một bản giao hưởng hối hả của cuộc sống mưu sinh. Những người bán hàng rong vẫn tấp nập qua lại, tiếng mời chào vang vọng. Ánh đèn điện từ các quầy hàng, từ những chiếc xe rọi sáng cả một góc bến xe, tạo nên một khung cảnh đầy sức sống và sự đổi thay. Khôi nhìn cảnh tượng đó, trong lòng dấy lên một cảm giác lẫn lộn giữa sự ngạc nhiên và nỗi xót xa. Hai ngày sau, trong căn phòng tạm giam lạnh lẽo, Khôi đờ đẫn vì nhiều đêm không ngủ. Anh gầy rộc đi, đôi mắt trũng sâu, quầng thâm hiện rõ. Tâm trí anh trôi dạt về những ký ức xa xăm, về hình ảnh cô vợ sắp cưới. Khuôn mặt cô hiện lên trong đầu anh, trong sáng và ngây thơ, với nụ cười dịu dàng như ánh nắng ban mai. Rồi anh nghĩ đến đứa con chưa chào đời, một sinh linh bé bỏng mà anh chưa kịp nhìn thấy mặt, chưa kịp ôm vào lòng. Nước mắt nóng hổi chảy dài trên khuôn mặt Khôi, hòa lẫn với bụi bẩn và sự mệt mỏi. Anh co ro, nép mình trên chiếc chiếu trải dưới nền đất lạnh lẽo, tự hỏi hạnh phúc là gì trong cái cảnh ngộ này. Trong nỗi đau khổ cùng cực, Khôi dần thiếp đi, mang theo những câu hỏi không lời đáp vào giấc ngủ nặng nề. Trong cơn mơ, Khôi lại thấy mình đứng trên con đường nhỏ quen thuộc, vẫn mùi sen thơm và căn nhà sàn ấy. Anh nhanh chóng chạy lại, nhưng ông lão không còn ngồi ở hiên nhà nữa. Khôi hốt hoảng đảo mắt nhìn quanh, lòng dấy lên một nỗi lo lắng. Rồi anh nhìn thấy ông lão râu trắng tóc bạc phơ, dáng người thong thả, đang ngồi câu cá ở sát bờ hồ sen, dưới bóng tre già mát rượi. Chiếc cần tre mảnh mai cong nhẹ, mặt hồ lăn tăn gợn sóng, phản chiếu ánh nắng dịu dàng của một buổi chiều mơ. Khôi vội chạy lại, thở hổn hển, rồi cúi đầu chào: “Dạ, cháu chào ông ạ!” Ông lão quay qua cười hiền, ánh mắt đầy trìu mến: “Chào cháu ngoan của ta. Hôm nay có gì mà cháu gấp ngáp vậy? Ngồi xuống đây.” Ông lão đập nhẹ tay xuống khúc gỗ dài ông đang ngồi. Khôi nhanh chóng ngồi xuống kế bên ông lão, lòng vẫn còn nặng trĩu những suy tư. “Ông ơi, hạnh phúc là gì vậy ông? Sao mãi mà con chưa tìm thấy…” Khôi cất tiếng, giọng nói mang theo nỗi day dứt, ánh mắt nhìn thẳng vào ông lão, như tìm kiếm một lời giải đáp. Ông lão cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng khắp không gian, rồi ông bắt đầu, giọng ông giờ đây trầm ấm và bao dung hơn, như một dòng suối mát lành xoa dịu tâm hồn sau hành trình gian khó. “Nếu Độc lập là nền móng, Tự do là hơi thở, thì Hạnh phúc chính là mục đích cuối cùng, là bông hoa nở rộ từ những gốc rễ kiên cường ấy. Nó là tiếng cười hồn nhiên của trẻ thơ, là sự ấm áp của bữa cơm gia đình, là niềm mãn nguyện khi thấy đất nước mình bình yên, thịnh vượng. Hạnh phúc là khát vọng sâu thẳm nhất, là lý do cuối cùng để con người đấu tranh, để dân tộc vươn lên.” Khôi lắng nghe, rồi lại cất tiếng, giọng nói đầy trăn trở: “Nhưng ông ơi, khi con chọn hạnh phúc cá nhân thì mọi chuyện khó khăn lại ập đến.” Ông lão khẽ mỉm cười, tay cầm ấm nước kế bên lên, rót đầy vào chiếc bát rồi uống một ngụm. Sau đó, ông đưa bát nước cho Khôi: “Con uống đi.” Khôi nhẹ gật đầu, nhận lấy bát nước ấm áp, cảm nhận hơi nóng lan tỏa trong lòng bàn tay. Khôi như hiểu ra điều gì đó, ánh mắt trở nên dịu lại. Anh nhẹ nhõm thở dài, đặt chiếc bát xuống, rồi chăm chú nhìn ông lão. Ông lão mở lời, tay vuốt chòm râu trắng thanh tao: “Từ thuở khai thiên lập địa, con người đã luôn mưu cầu hạnh phúc. Nhưng mỗi thời đại, mỗi dân tộc, lại có cách định nghĩa và theo đuổi hạnh phúc rất riêng, phù hợp với hoàn cảnh của mình.” Ông lão quay về câu chuyện về những người Mỹ xa xôi. “Trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776, những người sáng lập Hoa Kỳ đã dõng dạc tuyên bố ‘quyền mưu cầu hạnh phúc’ (the pursuit of Happiness) là một quyền tự nhiên, bất khả xâm phạm. Với họ, hạnh phúc được hiểu chủ yếu ở cấp độ cá nhân: đó là quyền của mỗi người được tự do theo đuổi con đường mình muốn, được làm giàu, được sở hữu tài sản, được sống một cuộc đời đầy đủ theo định nghĩa của riêng mình, miễn là không xâm phạm quyền của người khác. Chính phủ có vai trò bảo vệ quyền này, tạo ra một không gian tự do để mỗi cá nhân có thể tự mình tìm kiếm và đạt được hạnh phúc cá nhân. Hạnh phúc là một cuộc hành trình riêng tư, và thành công cá nhân là thước đo của nó.” Khôi uống một ngụm nước, rồi gật gù, ánh mắt thoáng vẻ thấu hiểu: “Vậy ra con đã chạy theo hạnh phúc kiểu Mỹ, vốn dĩ không bền vững rồi ông nhỉ.” Ông lão cười, gật đầu hài lòng, rồi nói thêm, giọng ông trở nên sâu lắng: “Đúng vậy, cháu ạ. Với dân tộc Việt Nam ta, ‘mưu cầu hạnh phúc’ lại mang một ý nghĩa khác, thấm đẫm mồ hôi và nước mắt của cả một cộng đồng, một dân tộc. Hạnh phúc không phải là một đặc quyền cá nhân giữa lúc đất nước lầm than. Hạnh phúc, trước hết và trên hết, là sự giải thoát khỏi đói nghèo, áp bức, là sự chấm dứt của thân phận nô lệ. Hạnh phúc là khi cả dân tộc được sống trong hòa bình, độc lập, không còn bị bóc lột, không còn bị đày đọa đến xương tủy.” Ông lão khẽ siết chặt bàn tay gân guốc. “Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 của chúng ta, dù không trực tiếp định nghĩa hạnh phúc bằng những câu hoa mỹ, nhưng lại là một bản cáo trạng chân thực về những gì đã tước đoạt hạnh phúc của con người Việt Nam. Việc thực dân Pháp ‘bóc lột dân ta đến xương tủy’, ‘gây ra nạn đói khủng khiếp năm Ất Dậu làm cho hơn hai triệu đồng bào ta chết đói’ – đó chính là sự tận cùng của bất hạnh. Vậy thì, việc chấm dứt những tội ác ấy, việc giành lại quyền được sống, được ăn no, mặc ấm, được học hành, không bị đánh đập, không bị giam cầm, đó chính là tiền đề, là bước khởi đầu cho hạnh phúc tập thể. Hạnh phúc của người Việt Nam không thể tách rời khỏi hạnh phúc của cộng đồng, của dân tộc. Cá nhân chỉ có thể hạnh phúc khi dân tộc mình đã được giải phóng, khi mọi người dân cùng được hưởng ấm no và bình yên.” Ông lão thở dài, rồi mỉm cười nhẹ nhõm khi nói về một kỷ nguyên mới. “Và rồi, khi tiếng súng đã im, khi Độc lập và Tự do đã được giành lại bằng máu xương, khát vọng Hạnh phúc lại trở thành mục tiêu chính yếu của công cuộc xây dựng đất nước. Chính sách Đổi Mới của Việt Nam, khởi xướng từ những năm 80, là một minh chứng hùng hồn cho hành trình mưu cầu hạnh phúc trong thời bình, trong bối cảnh phát triển mới.” “Đổi Mới, xét cho cùng, là một cuộc cách mạng để nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần cho người dân,” Ông lão nói một cách chắc chắn. “Đó là con đường để biến những ước mơ về cơm no, áo ấm, nhà cao cửa rộng, con cái được học hành, ốm đau có thuốc men thành hiện thực. Hãy nhìn vào những thành tựu mà Đổi mới đã mang lại: hàng chục triệu người đã thoát khỏi cảnh đói nghèo, thu nhập bình quân đầu người tăng lên đáng kể, những ngôi nhà kiên cố mọc lên ở khắp làng quê, thành thị. Trẻ em được đến trường nhiều hơn, người dân được tiếp cận các dịch vụ y tế tốt hơn. Đó chính là những biểu hiện rõ ràng nhất của hạnh phúc đang được kiến tạo mỗi ngày.” Ông lão giơ bàn tay lên, như muốn nắm lấy những thành quả ấy. “Không chỉ dừng lại ở vật chất, Đổi mới còn tạo ra một môi trường xã hội ổn định, hòa bình, nơi mọi người dân có thể yên tâm lao động, phát triển bản thân, và xây dựng gia đình. Sự ổn định chính trị, sự phát triển kinh tế đã mang lại sự an tâm, một yếu tố vô cùng quan trọng cho hạnh phúc. Khi mỗi người dân cảm thấy an toàn, được bảo vệ, được nhìn thấy tương lai tươi sáng cho mình và con cháu, đó chính là hạnh phúc.” “Hạnh phúc, mà ông nói không phải là một khái niệm xa vời cháu ơi, mà là điều hiển hiện trong từng trang văn, từng dòng thơ của dân tộc. Trong văn học Việt Nam, đặc biệt là văn học giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và sau Đổi mới, cháu sẽ thấy rõ niềm vui, niềm hạnh phúc của người dân khi được làm chủ cuộc sống, khi chứng kiến đất nước mình đổi thay.” Ông lão mỉm cười, giọng ông ấm áp. “Hãy nhớ lại những tác phẩm về xây dựng nông thôn mới, về những công trường hăng say lao động. Niềm vui của người nông dân khi vụ mùa bội thu, khi những con đường mới được mở, những chiếc cầu mới được bắc qua sông. Đó chính là hạnh phúc! Nó là niềm hạnh phúc của sự lao động sáng tạo, của việc cùng nhau kiến thiết một tương lai chung. Hạnh phúc không chỉ là của riêng ai, mà là niềm vui chung, sự sung túc chung của cả cộng đồng.” Ông lão nhấp ngụm nước trong chiếc chén, đôi mắt ông sáng lên niềm tin. “Hạnh phúc, hỡi cháu trai, là một khái niệm sống động, không ngừng được vun đắp và định nghĩa lại qua mỗi giai đoạn phát triển của dân tộc. Nó là thành quả của độc lập và tự do, nhưng đồng thời cũng là động lực để chúng ta không ngừng vươn lên, không ngừng kiến tạo. Nó không chỉ là một trạng thái, mà là một hành trình dài của sự phát triển, của lòng nhân ái, và của tinh thần kiên cường.” Ông lão nhìn Khôi, ánh mắt khuyến khích, giọng ông đầy gợi mở. “Và giờ đây, khi ta đã chạm đến những mạch nguồn sâu xa của Hạnh phúc, cháu có muốn kể tiếp câu chuyện về những con người cụ thể đã tìm thấy, đã vun đắp, và đã lan tỏa hạnh phúc như thế nào trong cuộc sống của mình, trong hành trình của dân tộc…?” Ông lão ngừng lời, để lại một khoảng lặng đầy mời gọi trong không gian. Khôi vẫn đang chìm trong suy tư, chưa kịp trả lời thì cần câu của ông lão bỗng rung lên. Ông lão giật mạnh, kéo chú cá nhỏ đang vùng vẫy vào bờ. Con cá giãy giụa, vảy bạc lấp lánh dưới ánh nắng, tiếng “keng… keng… keng” từ chiếc cần câu vang lên đều đặn. Ông lão quay sang nhìn Khôi, nụ cười tươi rói dặn dò: “Này cháu, nhớ giữ gìn vệ sinh thật tốt nhé!” Khôi nheo mày thắc mắc, chưa kịp hỏi lại thì bỗng… “Rầm! Rầm!” Tiếng gõ mạnh vào thanh sắt buồng tạm giam vang lên khô khốc, đánh thức Khôi dậy một cách đột ngột.
-
Đối Mặt Với Số Phận
Khôi, một cán bộ trẻ của hợp tác xã vùng ven, ngồi trong căn phòng quen thuộc sau hai năm công tác. Rất nhiều lần anh đã ngồi đây, báo cáo cho vị thượng tá về nhiệm vụ được giao, nhưng lần này mọi thứ đã hoàn toàn khác biệt. Vẫn là chiếc bàn làm việc gỗ lớn, vẫn là tấm bảng nhỏ khắc tên ‘Thượng tá – Nguyễn Mạnh Dũng’, và anh vẫn ngồi trên bộ bàn ghế tiếp khách đối diện. Chỉ có điều, lần này, hai tay anh đã mang còng số tám, ánh mắt đăm chiêu và buồn bã. Bên ngoài khung cửa sổ, ánh tà dương cuối ngày đang buông xuống, nhuộm màu vàng heo hắt lên những hàng cây cao su xa xa, rồi nhanh chóng lụi tàn nhường chỗ cho màn đêm chập choạng. Không khí trong phòng trở nên nặng nề và tĩnh mịch đến lạ thường, chỉ nghe thấy tiếng xe cộ vọng lại từ con đường chính, hay tiếng bước chân thình thịch ngoài hành lang. Ánh đèn dầu trong phòng chưa kịp thắp sáng, khiến mọi vật chìm trong bóng tối nhập nhoạng, càng làm tăng thêm vẻ u ám và lạnh lẽo. Mỗi giây phút trôi qua đều chậm chạp như thể thời gian cũng đang bị xiềng xích, đè nặng lên tâm trí Khôi. Tiếng bước chân bên ngoài ngày càng lớn dần, dồn dập rồi đột ngột dừng lại ngay trước cửa phòng. Tiếng ổ khóa lạch cạch vang lên khô khốc, xé tan sự im lặng đáng sợ. Cánh cửa bật mở, Thượng tá Dũng bước vào, theo sau là một anh quân nhân trẻ tuổi. Dũng khoác trên mình bộ quân phục chỉnh tề, dáng người cao lớn, ánh mắt sắc lẹm lướt qua Khôi một cách lạnh lùng, đầy vẻ thất vọng. Dũng tiến tới bàn làm việc, đặt xấp hồ sơ dày cộp xuống một cách dứt khoát, tiếng “thịch” khô khan vang lên. Cùng lúc đó, anh quân nhân đi theo nhanh chóng thắp chiếc đèn dầu trên bàn, ánh sáng vàng vọt bùng lên, xua đi phần nào bóng tối nhập nhoạng, rồi anh ta lui ra nhanh chóng, đứng nghiêm chỉnh sang một bên. Dũng từ từ mở tập hồ sơ, ánh mắt vẫn dán chặt vào Khôi, giọng nói trầm và nặng trĩu, từng lời như găm vào không khí: “Tôi quá thất vọng về cậu, đồng chí Khôi. Cậu nghĩ là có thể qua mặt được tôi sao? Tôi biết là có người tới đăng ký…” Dũng đột ngột đập mạnh bàn, tiếng “rầm” vang lên khô khốc, khiến Khôi giật mình. “Bản danh sách ấy, cậu giấu nó ở đâu?” Khôi im lặng, cúi gằm mặt, đôi mắt trốn tránh ánh nhìn sắc như dao của Dũng. Lồng ngực anh thắt lại, cảm giác bất lực và tuyệt vọng dâng trào. Dũng gằn giọng, ánh mắt càng thêm sắc lạnh: “Trong những năm qua, từ lúc ‘Đổi Mới’, chúng tôi vẫn cố tình thả cho họ đi. Nhưng mấy năm trở lại đây, số người mất tích ngày càng nhiều, đồng bào ta mất mạng oan uổng trên biển, cậu hiểu không?” Dũng lại tiếp tục đập mạnh bàn, nói lớn: “Bản danh sách đó đâu?” Khôi vẫn im lặng như tượng, cúi đầu, không dám ngẩng mặt. Bên ngoài căn phòng, qua khung cửa sổ nhỏ hẹp, ánh sáng chập choạng của buổi tối dần bao trùm. Từ đây, Khôi có thể nhìn thấy rõ hơn những thay đổi của thị trấn sau hai năm. Từ ô cửa sổ, tầm mắt anh lướt qua khoảng sân ủy ban, nơi chiếc xe jeep cũ kỹ vẫn đậu im lìm, rồi xa hơn là cánh cổng sắt đã hoen gỉ. Con đường đất đỏ ngày nào giờ đã được tráng nhựa phẳng lì, lấp lánh dưới ánh đèn đường vừa bật sáng. Tiếng xe cộ không còn là tiếng công nông ì ạch hay xe đạp lách cách mà đã có thêm tiếng xe máy, tiếng ô tô con vùn vụt lướt qua. Tầm mắt Khôi hướng về phía bến xe gần đó, nơi từng là điểm dừng của những chiếc xe đò than đá cũ kỹ. Giờ đây, bến xe đã nhộn nhịp hơn hẳn, không còn vẻ tiêu điều như trước. Những chiếc xe khách cỡ lớn, thân xe bóng loáng, màu sắc sặc sỡ, xếp hàng dài tăm tắp, tất cả đều là xe chạy dầu, không còn thấy bóng dáng những chiếc xe than đá phì phò khói đen nữa. Tiếng còi xe inh ỏi, tiếng lơ xe rao khách, tiếng hành khách í ới gọi nhau, tiếng cười nói rộn ràng hòa vào tiếng động cơ gầm gừ, tạo nên một bản giao hưởng hối hả của cuộc sống mưu sinh. Những người bán hàng rong vẫn tấp nập qua lại, tiếng mời chào vang vọng. Ánh đèn điện từ các quầy hàng, từ những chiếc xe rọi sáng cả một góc bến xe, tạo nên một khung cảnh đầy sức sống và sự đổi thay. Khôi nhìn cảnh tượng đó, trong lòng dấy lên một cảm giác lẫn lộn giữa sự ngạc nhiên và nỗi xót xa. Hai ngày sau, trong căn phòng tạm giam lạnh lẽo, Khôi đờ đẫn vì nhiều đêm không ngủ. Anh gầy rộc đi, đôi mắt trũng sâu, quầng thâm hiện rõ. Tâm trí anh trôi dạt về những ký ức xa xăm, về hình ảnh cô vợ sắp cưới. Khuôn mặt cô hiện lên trong đầu anh, trong sáng và ngây thơ, với nụ cười dịu dàng như ánh nắng ban mai. Rồi anh nghĩ đến đứa con chưa chào đời, một sinh linh bé bỏng mà anh chưa kịp nhìn thấy mặt, chưa kịp ôm vào lòng. Nước mắt nóng hổi chảy dài trên khuôn mặt Khôi, hòa lẫn với bụi bẩn và sự mệt mỏi. Anh co ro, nép mình trên chiếc chiếu trải dưới nền đất lạnh lẽo, tự hỏi hạnh phúc là gì trong cái cảnh ngộ này. Trong nỗi đau khổ cùng cực, Khôi dần thiếp đi, mang theo những câu hỏi không lời đáp vào giấc ngủ nặng nề. Trong cơn mơ, Khôi lại thấy mình đứng trên con đường nhỏ quen thuộc, vẫn mùi sen thơm và căn nhà sàn ấy. Anh nhanh chóng chạy lại, nhưng ông lão không còn ngồi ở hiên nhà nữa. Khôi hốt hoảng đảo mắt nhìn quanh, lòng dấy lên một nỗi lo lắng. Rồi anh nhìn thấy ông lão râu trắng tóc bạc phơ, dáng người thong thả, đang ngồi câu cá ở sát bờ hồ sen, dưới bóng tre già mát rượi. Chiếc cần tre mảnh mai cong nhẹ, mặt hồ lăn tăn gợn sóng, phản chiếu ánh nắng dịu dàng của một buổi chiều mơ. Khôi vội chạy lại, thở hổn hển, rồi cúi đầu chào: “Dạ, cháu chào ông ạ!” Ông lão quay qua cười hiền, ánh mắt đầy trìu mến: “Chào cháu ngoan của ta. Hôm nay có gì mà cháu gấp ngáp vậy? Ngồi xuống đây.” Ông lão đập nhẹ tay xuống khúc gỗ dài ông đang ngồi. Khôi nhanh chóng ngồi xuống kế bên ông lão, lòng vẫn còn nặng trĩu những suy tư. “Ông ơi, hạnh phúc là gì vậy ông? Sao mãi mà con chưa tìm thấy…” Khôi cất tiếng, giọng nói mang theo nỗi day dứt, ánh mắt nhìn thẳng vào ông lão, như tìm kiếm một lời giải đáp. Ông lão cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng khắp không gian, rồi ông bắt đầu, giọng ông giờ đây trầm ấm và bao dung hơn, như một dòng suối mát lành xoa dịu tâm hồn sau hành trình gian khó. “Nếu Độc lập là nền móng, Tự do là hơi thở, thì Hạnh phúc chính là mục đích cuối cùng, là bông hoa nở rộ từ những gốc rễ kiên cường ấy. Nó là tiếng cười hồn nhiên của trẻ thơ, là sự ấm áp của bữa cơm gia đình, là niềm mãn nguyện khi thấy đất nước mình bình yên, thịnh vượng. Hạnh phúc là khát vọng sâu thẳm nhất, là lý do cuối cùng để con người đấu tranh, để dân tộc vươn lên.” Khôi lắng nghe, rồi lại cất tiếng, giọng nói đầy trăn trở: “Nhưng ông ơi, khi con chọn hạnh phúc cá nhân thì mọi chuyện khó khăn lại ập đến.” Ông lão khẽ mỉm cười, tay cầm ấm nước kế bên lên, rót đầy vào chiếc bát rồi uống một ngụm. Sau đó, ông đưa bát nước cho Khôi: “Con uống đi.” Khôi nhẹ gật đầu, nhận lấy bát nước ấm áp, cảm nhận hơi nóng lan tỏa trong lòng bàn tay. Khôi như hiểu ra điều gì đó, ánh mắt trở nên dịu lại. Anh nhẹ nhõm thở dài, đặt chiếc bát xuống, rồi chăm chú nhìn ông lão. Ông lão mở lời, tay vuốt chòm râu trắng thanh tao: “Từ thuở khai thiên lập địa, con người đã luôn mưu cầu hạnh phúc. Nhưng mỗi thời đại, mỗi dân tộc, lại có cách định nghĩa và theo đuổi hạnh phúc rất riêng, phù hợp với hoàn cảnh của mình.” Ông lão quay về câu chuyện về những người Mỹ xa xôi. “Trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776, những người sáng lập Hoa Kỳ đã dõng dạc tuyên bố ‘quyền mưu cầu hạnh phúc’ (the pursuit of Happiness) là một quyền tự nhiên, bất khả xâm phạm. Với họ, hạnh phúc được hiểu chủ yếu ở cấp độ cá nhân: đó là quyền của mỗi người được tự do theo đuổi con đường mình muốn, được làm giàu, được sở hữu tài sản, được sống một cuộc đời đầy đủ theo định nghĩa của riêng mình, miễn là không xâm phạm quyền của người khác. Chính phủ có vai trò bảo vệ quyền này, tạo ra một không gian tự do để mỗi cá nhân có thể tự mình tìm kiếm và đạt được hạnh phúc cá nhân. Hạnh phúc là một cuộc hành trình riêng tư, và thành công cá nhân là thước đo của nó.” Khôi uống một ngụm nước, rồi gật gù, ánh mắt thoáng vẻ thấu hiểu: “Vậy ra con đã chạy theo hạnh phúc kiểu Mỹ, vốn dĩ không bền vững rồi ông nhỉ.” Ông lão cười, gật đầu hài lòng, rồi nói thêm, giọng ông trở nên sâu lắng: “Đúng vậy, cháu ạ. Với dân tộc Việt Nam ta, ‘mưu cầu hạnh phúc’ lại mang một ý nghĩa khác, thấm đẫm mồ hôi và nước mắt của cả một cộng đồng, một dân tộc. Hạnh phúc không phải là một đặc quyền cá nhân giữa lúc đất nước lầm than. Hạnh phúc, trước hết và trên hết, là sự giải thoát khỏi đói nghèo, áp bức, là sự chấm dứt của thân phận nô lệ. Hạnh phúc là khi cả dân tộc được sống trong hòa bình, độc lập, không còn bị bóc lột, không còn bị đày đọa đến xương tủy.” Ông lão khẽ siết chặt bàn tay gân guốc. “Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 của chúng ta, dù không trực tiếp định nghĩa hạnh phúc bằng những câu hoa mỹ, nhưng lại là một bản cáo trạng chân thực về những gì đã tước đoạt hạnh phúc của con người Việt Nam. Việc thực dân Pháp ‘bóc lột dân ta đến xương tủy’, ‘gây ra nạn đói khủng khiếp năm Ất Dậu làm cho hơn hai triệu đồng bào ta chết đói’ – đó chính là sự tận cùng của bất hạnh. Vậy thì, việc chấm dứt những tội ác ấy, việc giành lại quyền được sống, được ăn no, mặc ấm, được học hành, không bị đánh đập, không bị giam cầm, đó chính là tiền đề, là bước khởi đầu cho hạnh phúc tập thể. Hạnh phúc của người Việt Nam không thể tách rời khỏi hạnh phúc của cộng đồng, của dân tộc. Cá nhân chỉ có thể hạnh phúc khi dân tộc mình đã được giải phóng, khi mọi người dân cùng được hưởng ấm no và bình yên.” Ông lão thở dài, rồi mỉm cười nhẹ nhõm khi nói về một kỷ nguyên mới. “Và rồi, khi tiếng súng đã im, khi Độc lập và Tự do đã được giành lại bằng máu xương, khát vọng Hạnh phúc lại trở thành mục tiêu chính yếu của công cuộc xây dựng đất nước. Chính sách Đổi Mới của Việt Nam, khởi xướng từ những năm 80, là một minh chứng hùng hồn cho hành trình mưu cầu hạnh phúc trong thời bình, trong bối cảnh phát triển mới.” “Đổi Mới, xét cho cùng, là một cuộc cách mạng để nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần cho người dân,” Ông lão nói một cách chắc chắn. “Đó là con đường để biến những ước mơ về cơm no, áo ấm, nhà cao cửa rộng, con cái được học hành, ốm đau có thuốc men thành hiện thực. Hãy nhìn vào những thành tựu mà Đổi mới đã mang lại: hàng chục triệu người đã thoát khỏi cảnh đói nghèo, thu nhập bình quân đầu người tăng lên đáng kể, những ngôi nhà kiên cố mọc lên ở khắp làng quê, thành thị. Trẻ em được đến trường nhiều hơn, người dân được tiếp cận các dịch vụ y tế tốt hơn. Đó chính là những biểu hiện rõ ràng nhất của hạnh phúc đang được kiến tạo mỗi ngày.” Ông lão giơ bàn tay lên, như muốn nắm lấy những thành quả ấy. “Không chỉ dừng lại ở vật chất, Đổi mới còn tạo ra một môi trường xã hội ổn định, hòa bình, nơi mọi người dân có thể yên tâm lao động, phát triển bản thân, và xây dựng gia đình. Sự ổn định chính trị, sự phát triển kinh tế đã mang lại sự an tâm, một yếu tố vô cùng quan trọng cho hạnh phúc. Khi mỗi người dân cảm thấy an toàn, được bảo vệ, được nhìn thấy tương lai tươi sáng cho mình và con cháu, đó chính là hạnh phúc.” “Hạnh phúc, mà ông nói không phải là một khái niệm xa vời cháu ơi, mà là điều hiển hiện trong từng trang văn, từng dòng thơ của dân tộc. Trong văn học Việt Nam, đặc biệt là văn học giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và sau Đổi mới, cháu sẽ thấy rõ niềm vui, niềm hạnh phúc của người dân khi được làm chủ cuộc sống, khi chứng kiến đất nước mình đổi thay.” Ông lão mỉm cười, giọng ông ấm áp. “Hãy nhớ lại những tác phẩm về xây dựng nông thôn mới, về những công trường hăng say lao động. Niềm vui của người nông dân khi vụ mùa bội thu, khi những con đường mới được mở, những chiếc cầu mới được bắc qua sông. Đó chính là hạnh phúc! Nó là niềm hạnh phúc của sự lao động sáng tạo, của việc cùng nhau kiến thiết một tương lai chung. Hạnh phúc không chỉ là của riêng ai, mà là niềm vui chung, sự sung túc chung của cả cộng đồng.” Ông lão nhấp ngụm nước trong chiếc chén, đôi mắt ông sáng lên niềm tin. “Hạnh phúc, hỡi cháu trai, là một khái niệm sống động, không ngừng được vun đắp và định nghĩa lại qua mỗi giai đoạn phát triển của dân tộc. Nó là thành quả của độc lập và tự do, nhưng đồng thời cũng là động lực để chúng ta không ngừng vươn lên, không ngừng kiến tạo. Nó không chỉ là một trạng thái, mà là một hành trình dài của sự phát triển, của lòng nhân ái, và của tinh thần kiên cường.” Ông lão nhìn Khôi, ánh mắt khuyến khích, giọng ông đầy gợi mở. “Và giờ đây, khi ta đã chạm đến những mạch nguồn sâu xa của Hạnh phúc, cháu có muốn kể tiếp câu chuyện về những con người cụ thể đã tìm thấy, đã vun đắp, và đã lan tỏa hạnh phúc như thế nào trong cuộc sống của mình, trong hành trình của dân tộc…?” Ông lão ngừng lời, để lại một khoảng lặng đầy mời gọi trong không gian. Khôi vẫn đang chìm trong suy tư, chưa kịp trả lời thì cần câu của ông lão bỗng rung lên. Ông lão giật mạnh, kéo chú cá nhỏ đang vùng vẫy vào bờ. Con cá giãy giụa, vảy bạc lấp lánh dưới ánh nắng, tiếng “keng… keng… keng” từ chiếc cần câu vang lên đều đặn. Ông lão quay sang nhìn Khôi, nụ cười tươi rói dặn dò: “Này cháu, nhớ giữ gìn vệ sinh thật tốt nhé!” Khôi nheo mày thắc mắc, chưa kịp hỏi lại thì bỗng… “Rầm! Rầm!” Tiếng gõ mạnh vào thanh sắt buồng tạm giam vang lên khô khốc, đánh thức Khôi dậy một cách đột ngột.
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI ” VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “QUẢ TRỨNG CÓ HÌNH TRÒN” – Tác giả: Trần Hoàng Mỹ “Quả trứng hình gì vậy ba?” – tôi ngây ngô cười hỏi. Ba vội vàng đáp lại: “Quả trứng có hình tròn.” Vậy là suốt bao năm đó, tôi đã tin rằng quả trứng có hình tròn. Một hình tròn trịa, chẳng có một góc chết. Tưởng như hoàn hảo, nhưng hóa ra, cho đến khi tôi đủ nhận thức, mới hiểu quả trứng chẳng đơn giản chỉ là hình tròn. Nhìn theo một góc độ bình thường, con người ai cũng nghĩ khi nhắc đến quả trứng thì phải đi đôi với hình tròn. “O tròn như quả trứng gà” – đúng không? Nhưng tôi lại không nghĩ như vậy. Nhắc đến quả trứng, là nhắc đến một nỗi đau, một vết cắt vô hình mà tôi chẳng có cách nào lành lại. Khi còn bé, bà tôi có nuôi một đàn gà. Chúng đông lắm, hiếu động lắm. Mỗi lần bà bưng bát thức ăn ra, gõ vào đó mấy cái là mặc nhiên “dân cư thưa” khi nãy lại đông đúc đến lạ thường. Chúng tranh nhau ăn, con này đá con kia, con kia lại đá con nọ, trông thích mắt lắm. Vậy mà đợt dịch năm đó đã cướp đi những sức sống mạnh mẽ ấy, chỉ để lại cho bà tôi một quả trứng và đôi mắt đượm buồn. Buồn vì bà chẳng thể làm gì để cứu chúng – những con vật mà bà thật sự yêu thương. Có chúng, bà mới có được chút niềm vui trong cuộc sống, nhất là khi các con bà đều ở xa. Lúc đó tôi không hiểu. Tôi khờ lắm, cứ đòi bà quả trứng cuối cùng đó. Vậy mà bà cũng cho. Bà tận tình chiên cho tôi ăn. Bà dịu dàng lắm, khác hẳn với sự cứng rắn thường ngày. Từ đó, tôi không còn thấy bà nuôi thêm con vật nào nữa, dù ba mẹ tôi và các cô chú đã đề nghị mua lại gà cho bà – tất cả đều bằng không. Lúc ba tôi đem những thi thể các con gà đi chôn, tôi không thấy bóng dáng bà. Bà nói bà xuống nhà cô Hai hóng mát để ba làm. Nhưng mắt bà lại đỏ hoe. “Bà khóc hả?” – tôi hỏi với thái độ lo lắng. Nhưng bà vội phủ nhận: “Bụi bay vào mắt thôi, có gì đâu.” Tôi không hỏi nữa. Mãi đến sau này, bà vẫn như thường ngày, nhưng tôi cảm giác bà ít cười hơn lúc trước. Có lẽ sau này tôi mới hiểu giá trị của quả trứng đó: là công sức, là tình yêu thương bà dành cho những con vật nhỏ bé. Lâu lâu tôi lại hỏi bà: “Thế con ăn quả trứng đó, bà tiếc không?” Bà trả lời một cách dõng dạc: “Không. Cháu của bà ăn cho mau lớn mà, tiếc cái gì.” Hình như chính giây phút bà cho tôi quả trứng ấy là lúc bà trao cho tôi sự buông bỏ, sự hy sinh, tình yêu thương, và cả hy vọng đặt vào đứa cháu này. Thực sự, quả trứng lúc ấy rất ngon – không chỉ vì hương vị, mà vì ý nghĩa của nó. Quả trứng của tình yêu thương, của sự chấp nhận và buông bỏ. Thời gian đưa tôi đến một khoảng trời mới – nơi tôi được cắp sách đến trường, được gắn với tri thức, với bạn bè. Lúc này, tôi được dạy rằng quả trứng không chỉ đơn giản như một vật thể hình tròn. Phía bên trong lớp vỏ ấy là một sinh linh đang ngày một trưởng thành và tiến gần hơn đến thế giới này. Nhưng chẳng ai dạy tôi rằng không phải quả trứng nào cũng nở được. Đôi khi là vì sức sống bên trong không đủ, thiếu chất dinh dưỡng để tồn tại. Hoặc có khi do những tác động bên ngoài can thiệp – đó có thể là các loài vật thù địch, mà cũng có thể là… con người. Tôi từng tự hỏi: Liệu mình có can thiệp vào vòng đời của một con gà đáng yêu, không cho nó được ra đời? Nhưng sau này tìm hiểu, tôi biết quả trứng đó không có phôi và không đủ điều kiện để nở ra một con gà hoàn chỉnh. Tôi cũng từng rất thích hát, từng líu lo suốt ngày, chê người này hát dở, người kia giọng không hay. Cho đến khi bản thân cất giọng trước đám đông và nghe lại… tôi mới nhận ra giọng mình “dở” đến nhường nào. Từ đó, tôi chẳng dám cầm micro nữa. Tôi nghĩ trốn tránh là cách tốt nhất. Nhưng ai mà muốn làm một quả trứng không phôi – một quả trứng không bao giờ được nở – đúng không? Hôm ấy, tôi đã cầm chiếc micro, tự tin lên thuyết trình. Tôi đã chấp nhận giọng nói của chính mình. Nó không “ghê” như tôi tưởng. Nó là một phần của tôi – một phần để “con gà trong quả trứng” được nở, được trưởng thành, được đối diện với cuộc sống khắc nghiệt này. Một phần cũng vì gia đình, đặc biệt là vì bà tôi nữa. Năm tháng đó thật đẹp. Quả trứng ấy được bà nuôi dưỡng rất tốt, chỉ mong nó đủ can đảm, đủ tin tưởng, đủ hy vọng để bước vào cuộc sống này – với hình dáng mà bà mong muốn. Và hình như, “đàn gà” của bà đã thành công trên chính lĩnh vực mà mình mong muốn. Bà nhớ không? Gia đình mình từng bị người ta khinh thường nhường nào – từ cái nghèo, cái khổ. Nhưng hiện tại, họ lại chủ động làm thân như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Con không trách lòng người đâu, con chỉ trách bà không còn ở đây để an ủi “chú gà con” mang đầy tâm sự. Nó không hiểu vì sao bản thân được ra đời. Nó cũng chẳng giỏi bằng người ta, cũng chẳng đủ bao dung cho những người từng làm tổn thương nó. Nhưng con lại nhớ đến câu: “Cháu của bà có lòng tốt mà” – câu bà từng nói khi con kể rằng cô giáo hỏi con giỏi về điều gì. “Lòng tốt thì làm gì được hả bà?” – con thắc mắc. Bà cười: “Lòng tốt làm được nhiều thứ lắm. Nhưng điều lớn nhất mà nó mang lại là… con vẫn là con.” Lúc đó, con chưa hiểu. Nhưng giờ con đã hiểu: Lòng tốt sẽ kết nối bản thân ta với những con người và nguồn năng lượng tốt hơn trong cuộc sống chật chội này. Có lẽ, vài năm nữa thôi, quả trứng đó sẽ không chỉ là nỗi đau, mà còn là cơ hội – mở ra những bước ngoặt lớn trong chính cuộc đời của một con người. Dù nó chẳng lúc nào có hình tròn hoàn chỉnh như trong sách, nhưng con tin nó sẽ nở ra một con gà kiên cường, chiến đấu hết mình cho cuộc sống này. #Vietchualanh #Quatrungcohinhtron @
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC Quả trứng có hình tròn? “Quả trứng hình gì vậy ba?” – tôi ngây ngô cười hỏi. Ba vội vàng đáp lại: “Quả trứng có hình tròn.” Vậy là suốt bao năm đó, tôi đã tin rằng quả trứng có hình tròn. Một hình tròn trịa, chẳng có một góc chết. Tưởng như hoàn hảo, nhưng hóa ra, cho đến khi tôi đủ nhận thức, mới hiểu quả trứng chẳng đơn giản chỉ là hình tròn. Nhìn theo một góc độ bình thường, con người ai cũng nghĩ khi nhắc đến quả trứng thì phải đi đôi với hình tròn. “O tròn như quả trứng gà” – đúng không? Nhưng tôi lại không nghĩ như vậy. Nhắc đến quả trứng, là nhắc đến một nỗi đau, một vết cắt vô hình mà tôi chẳng có cách nào lành lại. Khi còn bé, bà tôi có nuôi một đàn gà. Chúng đông lắm, hiếu động lắm. Mỗi lần bà bưng bát thức ăn ra, gõ vào đó mấy cái là mặc nhiên “dân cư thưa” khi nãy lại đông đúc đến lạ thường. Chúng tranh nhau ăn, con này đá con kia, con kia lại đá con nọ, trông thích mắt lắm. Vậy mà đợt dịch năm đó đã cướp đi những sức sống mạnh mẽ ấy, chỉ để lại cho bà tôi một quả trứng và đôi mắt đượm buồn. Buồn vì bà chẳng thể làm gì để cứu chúng – những con vật mà bà thật sự yêu thương. Có chúng, bà mới có được chút niềm vui trong cuộc sống, nhất là khi các con bà đều ở xa. Lúc đó tôi không hiểu. Tôi khờ lắm, cứ đòi bà quả trứng cuối cùng đó. Vậy mà bà cũng cho. Bà tận tình chiên cho tôi ăn. Bà dịu dàng lắm, khác hẳn với sự cứng rắn thường ngày. Từ đó, tôi không còn thấy bà nuôi thêm con vật nào nữa, dù ba mẹ tôi và các cô chú đã đề nghị mua lại gà cho bà – tất cả đều bằng không. Lúc ba tôi đem những thi thể các con gà đi chôn, tôi không thấy bóng dáng bà. Bà nói bà xuống nhà cô Hai hóng mát để ba làm. Nhưng mắt bà lại đỏ hoe. “Bà khóc hả?” – tôi hỏi với thái độ lo lắng. Nhưng bà vội phủ nhận: “Bụi bay vào mắt thôi, có gì đâu.” Tôi không hỏi nữa. Mãi đến sau này, bà vẫn như thường ngày, nhưng tôi cảm giác bà ít cười hơn lúc trước. Có lẽ sau này tôi mới hiểu giá trị của quả trứng đó: là công sức, là tình yêu thương bà dành cho những con vật nhỏ bé. Lâu lâu tôi lại hỏi bà: “Thế con ăn quả trứng đó, bà tiếc không?” Bà trả lời một cách dõng dạc: “Không. Cháu của bà ăn cho mau lớn mà, tiếc cái gì.” Hình như chính giây phút bà cho tôi quả trứng ấy là lúc bà trao cho tôi sự buông bỏ, sự hy sinh, tình yêu thương, và cả hy vọng đặt vào đứa cháu này. Thực sự, quả trứng lúc ấy rất ngon – không chỉ vì hương vị, mà vì ý nghĩa của nó. Quả trứng của tình yêu thương, của sự chấp nhận và buông bỏ. Thời gian đưa tôi đến một khoảng trời mới – nơi tôi được cắp sách đến trường, được gắn với tri thức, với bạn bè. Lúc này, tôi được dạy rằng quả trứng không chỉ đơn giản như một vật thể hình tròn. Phía bên trong lớp vỏ ấy là một sinh linh đang ngày một trưởng thành và tiến gần hơn đến thế giới này. Nhưng chẳng ai dạy tôi rằng không phải quả trứng nào cũng nở được. Đôi khi là vì sức sống bên trong không đủ, thiếu chất dinh dưỡng để tồn tại. Hoặc có khi do những tác động bên ngoài can thiệp – đó có thể là các loài vật thù địch, mà cũng có thể là… con người. Tôi từng tự hỏi: Liệu mình có can thiệp vào vòng đời của một con gà đáng yêu, không cho nó được ra đời? Nhưng sau này tìm hiểu, tôi biết quả trứng đó không có phôi và không đủ điều kiện để nở ra một con gà hoàn chỉnh. Tôi cũng từng rất thích hát, từng líu lo suốt ngày, chê người này hát dở, người kia giọng không hay. Cho đến khi bản thân cất giọng trước đám đông và nghe lại… tôi mới nhận ra giọng mình “dở” đến nhường nào. Từ đó, tôi chẳng dám cầm micro nữa. Tôi nghĩ trốn tránh là cách tốt nhất. Nhưng ai mà muốn làm một quả trứng không phôi – một quả trứng không bao giờ được nở – đúng không? Hôm ấy, tôi đã cầm chiếc micro, tự tin lên thuyết trình. Tôi đã chấp nhận giọng nói của chính mình. Nó không “ghê” như tôi tưởng. Nó là một phần của tôi – một phần để “con gà trong quả trứng” được nở, được trưởng thành, được đối diện với cuộc sống khắc nghiệt này. Một phần cũng vì gia đình, đặc biệt là vì bà tôi nữa. Năm tháng đó thật đẹp. Quả trứng ấy được bà nuôi dưỡng rất tốt, chỉ mong nó đủ can đảm, đủ tin tưởng, đủ hy vọng để bước vào cuộc sống này – với hình dáng mà bà mong muốn. Và hình như, “đàn gà” của bà đã thành công trên chính lĩnh vực mà mình mong muốn. Bà nhớ không? Gia đình mình từng bị người ta khinh thường nhường nào – từ cái nghèo, cái khổ. Nhưng hiện tại, họ lại chủ động làm thân như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Con không trách lòng người đâu, con chỉ trách bà không còn ở đây để an ủi “chú gà con” mang đầy tâm sự. Nó không hiểu vì sao bản thân được ra đời. Nó cũng chẳng giỏi bằng người ta, cũng chẳng đủ bao dung cho những người từng làm tổn thương nó. Nhưng con lại nhớ đến câu: “Cháu của bà có lòng tốt mà” – câu bà từng nói khi con kể rằng cô giáo hỏi con giỏi về điều gì. “Lòng tốt thì làm gì được hả bà?” – con thắc mắc. Bà cười: “Lòng tốt làm được nhiều thứ lắm. Nhưng điều lớn nhất mà nó mang lại là… con vẫn là con.” Lúc đó, con chưa hiểu. Nhưng giờ con đã hiểu: Lòng tốt sẽ kết nối bản thân ta với những con người và nguồn năng lượng tốt hơn trong cuộc sống chật chội này. Có lẽ, vài năm nữa thôi, quả trứng đó sẽ không chỉ là nỗi đau, mà còn là cơ hội – mở ra những bước ngoặt lớn trong chính cuộc đời của một con người. Dù nó chẳng lúc nào có hình tròn hoàn chỉnh như trong sách, nhưng con tin nó sẽ nở ra một con gà kiên cường, chiến đấu hết mình cho cuộc sống này. @
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “DÙ CÓ ĐAU VẪN CHỌN NGHỀ GIÁO: MỘT TÌNH YÊU KHÔNG HỐI TIẾC” (Tác phẩm dự thi số 5 của tác giả) Ai đó từng nói: “Thầy cô là những người gieo hạt giống yêu thương vào tâm hồn học trò.” Nhưng có lẽ ít ai hỏi: Tâm hồn của người gieo hạt, ai chăm sóc? Tôi không phải giáo viên chủ nhiệm, không phải người phải quán xuyến từng li từng tí chuyện học trò từ học tập đến hành vi. Tôi chỉ là giảng viên thỉnh giảng, dạy vài buổi cuối tuần và buổi tối ở một số trường đại học, cao đẳng. Vậy mà đã có lúc, tôi thấy mình kiệt sức. Học trò đại học giờ cũng đầy yêu sách: muốn học ít nhưng điểm cao, không thích bị nhắc nhở, coi nhẹ quy định nhưng phản ứng mạnh nếu bị xử lý. Có em lên lớp ngồi lướt điện thoại, nhưng đến kỳ lại xin giáo viên nâng điểm “vì hoàn cảnh”. Nếu nghiêm khắc, giảng viên sẽ bị phàn nàn là khó tính. Nếu linh hoạt, lại bị đánh giá là dễ dãi. Tất cả những điều ấy, nhỏ thôi, nhưng tích tụ dần thành mệt mỏi. Nhưng tôi chưa bao giờ chán nghề. Dù có khả năng làm nhiều việc khác, có thu nhập tốt hơn, tôi vẫn chọn đi dạy mỗi khi được mời giảng. Vì đó là giấc mơ thuở nhỏ, là tình yêu tôi dành trọn cuộc đời. Tôi học ngành tiếng Trung Quốc Sư phạm từ năm 1999 đến 2003 với mơ ước làm cô giáo. Nhưng ra trường không xin được việc đúng nghề, tôi phải làm phiên dịch tiếng Trung Quốc suốt bao nhiêu năm. Năm 2018, khi đã nhận bằng Tiến sĩ, tôi mạnh dạn xin chuyển công tác sang một trường đại học với mong muốn làm giảng viên tiếng Trung. Nhưng người ta từ chối, nói rằng: “Trường này không đào tạo ngành Ngôn ngữ Trung Quốc, không cần đến giảng viên có trình độ tiến sĩ, giảng viên có trình độ thạc sĩ là đủ dạy rồi.” Tôi thất vọng. Nhưng không bỏ cuộc. Tôi đành chấp nhận làm công việc chuyên môn ở vị trí không mong muốn và chủ động xin đi thỉnh giảng ở một số trường đại học, cao đẳng khác vào cuối tuần và buổi tối chỉ để được đứng trên bục giảng, được dạy đúng ngành mình học, đúng đam mê mình theo đuổi. Dù đã ra trường 22 năm, tôi chưa một lần hối tiếc vì đã học ngành Sư phạm. Tôi chưa bao giờ hết yêu nghề giáo. Tôi vẫn háo hức chuẩn bị bài, hồi hộp trước mỗi buổi dạy đầu tiên, vui sướng khi sinh viên nhắn tin cảm ơn vì tiết học truyền cảm hứng. Tôi vẫn chọn đi dạy, dù tiền thù lao thỉnh giảng ít ỏi không bằng công việc khác tôi làm thêm. Vì trong sâu thẳm, tôi biết: đó mới là nơi tôi thuộc về. Tôi đã từng giảng dạy cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học ở nhiều địa phương khác nhau và dẫu môi trường có khác biệt, dẫu sinh viên mỗi nơi một tính cách, thì điểm chung vẫn là ánh mắt của các em khi hiểu ra một điều gì đó sau bài giảng, là sự thẹn thùng khi các em biết mình cư xử chưa đúng, là những dòng tin nhắn gửi muộn lúc 11 giờ đêm: “Cô ơi, mai em nộp bài được không? Em bị đau bụng cả ngày. Em xin lỗi cô ạ.” Tôi cảm thấy mình được sống thật, được là chính mình, mỗi khi bước vào lớp học. Tôi yêu từng tiết giảng, yêu tiếng cười rúc rích của sinh viên khi tôi kể một câu chuyện thú vị. Tôi yêu cả những buổi học lặng lẽ, khi tôi và sinh viên cùng nhìn lại một vấn đề xã hội dưới lăng kính giáo dục. Với tôi, bục giảng là nơi tôi thuộc về và nghề giáo là điều duy nhất khiến tôi chấp nhận đánh đổi thời gian, sức lực mà không so đo thiệt hơn. Tôi cũng biết, rất nhiều giáo viên khác vất vả hơn tôi rất nhiều. Nhất là giáo viên chủ nhiệm ở bậc phổ thông – nơi người thầy không chỉ là người dạy, mà còn là người dỗ dành, người quản lý, người xử lý khủng hoảng, người gánh mọi trách nhiệm nếu lớp có “biến”… Trong một buổi trò chuyện với người bạn cũ – cô giáo chủ nhiệm lớp 9 tại một trường công lập – tôi đã lặng người khi nghe cô kể: “Con trai mình sốt 40 độ, mình gửi tạm sang nhà bà ngoại để buổi chiều đi họp với phụ huynh có con vi phạm nội quy. Họp xong thì trời mưa như trút, quay về đón con thấy con nằm co ro trong chăn, sốt li bì. Mình khóc. Không biết vì thương con hay vì mệt.” Cô bảo: “Làm giáo viên chủ nhiệm, chẳng khác gì làm mẹ của 45 đứa con nhưng lại không có quyền quyết định điều gì cho trọn vẹn.” Một ngày của cô bắt đầu từ 6h sáng và kết thúc sau 11h đêm, với tin nhắn từ nhóm Zalo phụ huynh, học sinh, tổ chuyên môn, tổ công đoàn và cả nhóm “giáo viên chủ nhiệm khối 9”. Học sinh thì muôn mặt: đứa hiền lành nhưng u uất vì bố mẹ ly hôn, đứa nghịch ngợm vì thiếu tình thương, đứa học giỏi nhưng bị bắt nạt, đứa ngỗ ngược vì muốn gây sự chú ý. Cô chủ nhiệm là người phải hiểu hết, nhớ hết và chấp nhận hết mọi tính cách của học trò. Công việc không tên nhiều không kể xiết: soạn giáo án, giảng dạy, tham dự cuộc họp, tổ chức sinh hoạt chủ điểm, đưa học sinh đi khám sức khỏe, nhắn tin, gọi điện trao đổi với cha mẹ học sinh về những trường hợp mắc lỗi, vi phạm kỷ luật, giải quyết các công việc trên lớp, tổ chức cho học sinh tập văn nghệ, thể thao tham gia sự kiện, hưởng ứng phong trào thi đua của Nhà trường, rồi tổ chức ngày lễ, sơ kết học kỳ, tổng kết năm học, tham gia thi giáo viên dạy giỏi…Tất cả trong một đồng lương không đủ nuôi con mình. Ngày nay, cô giáo chủ nhiệm là tổng đài 24/7, là “người đại diện pháp luật” cho một tập thể trẻ vị thành niên, là người quản lý thông tin trên mọi nền tảng số: Google Meet, Zalo, VNEdu, Teams, Classroom, … Có học sinh trốn tiết, lên mạng nói xấu cô, quay clip lén, ghép video châm biếm. Một cô giáo ở miền Trung từng bật khóc trên lớp vì bị tung clip “bắt lỗi sai tiếng Anh” trong giờ và clip đó lan khắp các nhóm học sinh. Chưa rõ cô sai tới đâu nhưng hậu quả là cô phải viết bản kiểm điểm, phụ huynh yêu cầu đổi giáo viên và lớp học thì vỡ kỷ luật từ đó. Sự tổn thương không nằm ở lỗi sai mà nằm ở cách xã hội phản ứng với người làm nghề giáo. Khi người thầy bị “treo” lên mạng xã hội, thì cái sai của họ, nếu có, bị phóng đại và những năm tháng cống hiến của họ bị phủi sạch. Càng đau đớn hơn, khi không chỉ có lời nói tổn thương người giáo viên, mà còn có cả hành động bạo lực thể xác. Năm 2020, dư luận chấn động trước vụ việc phụ huynh có con học ở Trường Tiểu học – THCS Lộc Giang (Đức Hòa, Long An) xông vào lớp học, tát giáo viên chấn thương và ngất xỉu khi cô đang giảng dạy. Năm 2023, sự việc “cô giáo bị học sinh nhốt, xúc phạm, ném dép” xảy ra tại Trường THCS Văn Phú, huyện Sơn Dương. Cụ thể, khi cô P.T.H. dạy hết tiết 4 môn âm nhạc tại lớp 6A, một số em học sinh lớp 7C sang lớp 6A, dồn cô vào góc lớp, có phát ngôn và hành vi thiếu chuẩn mực đối với cô (nói tục, có hành vi xúc phạm giáo viên, quay video và đăng tải lên mạng xã hội). Mỗi sự việc là một vết dao đâm vào lòng tự trọng của những người làm nghề giáo. Càng yêu nghề bao nhiêu, càng thấy nghẹn ngào bấy nhiêu khi bị xúc phạm, bạo hành trong chính nơi lẽ ra phải là vùng an toàn – lớp học. Tôi từng nghe đồng nghiệp kể câu chuyện tại một trường THPT, có một giáo viên dạy Văn lớp 10, chủ nhiệm lớp chuyên. Hôm ấy, em học sinh bị phát hiện mang bài giải sẵn vào lớp kiểm tra. Cô giáo mời phụ huynh đến trao đổi. Nhưng thay vì hợp tác, người mẹ gay gắt: “Cô phải hỏi lại cách ra đề của mình đi. Nếu đề không quá khó, con tôi đâu phải gian lận? Cô dạy khó như thế thì học sinh làm sao học được.” Cô giáo ấy chỉ im lặng. Về nhà, cô viết thư tay cho học sinh, không trách móc, chỉ tâm sự. Em học sinh sau đó nộp lại bài kiểm tra, lần này viết bằng nước mắt và để lại dòng chữ nhỏ ở cuối: “Em xin lỗi. Em biết lỗi rồi cô ạ. Nhưng em sợ mẹ hơn sợ sai.” Câu chuyện khiến tôi day dứt nhiều ngày. Có những sai lầm không bắt nguồn từ học sinh, mà từ những bức tường vô hình do người lớn dựng lên. Và giáo viên chủ nhiệm, một lần nữa, lại là người chịu đựng thay. Những giáo viên tôi biết dẫu mệt, dẫu buồn vẫn không bỏ nghề. Họ bảo: “Mỗi lần muốn nghỉ, lại có một học sinh gửi tin nhắn: “Cô ơi em nhớ cô lắm”. Vậy là lại gượng dậy, lại soạn giáo án, lại đứng lớp. Một cô giáo ở vùng cao kể: “Học trò nhà nghèo, đi học phải băng qua suối. Có hôm mưa lũ, cả lớp chỉ có 3 đứa. Nhưng sáng nào cũng có học sinh gõ cửa nhà cô: ‘Cô ơi đi học với con nhé”. Vậy là không nỡ nghỉ.” Họ chữa lành mình bằng chính tình cảm chân thành của học sinh, bằng nụ cười của một đứa trẻ vừa học được điều tử tế, bằng lời cảm ơn trong ngày tổng kết năm học, bằng một bó hoa dại trong ngày 20 tháng 11 nhỏ thôi, nhưng đầy ắp yêu thương. Người thầy không phải siêu nhân. Người thầy là con người có mệt, có tổn thương, có đổ vỡ. Và họ xứng đáng được chữa lành, không chỉ bằng yêu thương của học sinh, mà bằng cả sự thấu hiểu của xã hội. Phụ huynh hãy đặt mình vào vị trí giáo viên. Hãy nhớ rằng: khi con bạn đến lớp, thầy cô chính là người thay bạn dạy chúng biết đúng sai, tử tế, yêu thương. Và thầy cô, dù rất giỏi, cũng không thể làm điều đó một mình. Nhà trường, chính sách giáo dục cũng cần thực chất hơn: không chất chồng hồ sơ hình thức, không đòi hỏi giáo viên phải có “mọi thứ đều phải hoàn hảo trong một con người”. Không ai có thể duy trì lòng nhiệt huyết trong một môi trường luôn lo sợ bị quay lén, bị đưa lên mạng xã hội, bị đánh giá chỉ qua điểm số và bình chọn. Tôi mơ một ngày, học sinh không chỉ viết “em yêu thầy cô” trong vở, mà còn biết kính trọng từ hành động. Phụ huynh không chỉ tặng hoa 20 tháng 11, mà còn sẵn sàng bảo vệ giáo viên khi họ làm đúng. Mạng xã hội không còn là nơi kết tội người thầy, mà là nơi lan tỏa sự thấu hiểu và biết ơn. Tôi mơ một ngày, người thầy không cần phải “tự chữa lành” nữa, vì quanh họ, có một xã hội sẵn lòng nâng đỡ. Cám ơn những người thầy vẫn đang đứng lớp, không vì danh tiếng, không vì tiền bạc, mà vì một niềm tin lặng lẽ: thế giới này sẽ tốt đẹp hơn, nếu hôm nay có thêm một đứa trẻ biết yêu thương, biết học hỏi, biết làm người. Tôi vẫn luôn mang trong mình một ước mơ nhỏ mà thật ra là rất lớn: ước mơ rằng, một ngày nào đó, người thầy cũng sẽ được đến trường với niềm vui nhẹ nhõm như học sinh. Tôi ước, thầy cô có thể bước chân vào lớp học với tâm thế hạnh phúc, không nặng trĩu lo toan, không sợ điều tiếng, không khép mình giữa những ranh giới vô hình của định kiến và đòi hỏi. Tôi ước, giáo viên sẽ không phải làm việc trong căng thẳng và lo sợ, mà sẽ được sống đúng với bản chất đẹp đẽ của nghề dạy học – một nghề gieo mầm hy vọng và yêu thương. Tôi ước, nhà trường không chỉ là nơi để “giữ trật tự và hoàn thành chương trình”, mà sẽ là một ngôi nhà đúng nghĩa – nơi thầy cô được chia sẻ, được thấu hiểu, được nâng đỡ bởi cả phụ huynh, học trò và xã hội. Tôi ước, ở tương lai không xa, sẽ có những trường học mà cả học sinh lẫn giáo viên đều mong đến mỗi sáng, không vì điểm số, không vì thành tích, mà vì ở đó, họ tìm thấy niềm vui, sự tử tế, và những điều làm họ lớn lên mỗi ngày. Bởi vì, người thầy cũng là một con người cần được yêu thương, cần được chăm sóc, cần được mơ ước và sống trong một môi trường tử tế như chính những gì họ đang cố gắng gieo vào học trò. Người thầy cũng cần được chữa lành. Không phải vì họ yếu đuối mà vì họ là con người – những con người biết yêu thương, biết hy sinh, nhưng cũng biết mỏi mệt và tổn thương. Họ đứng trên bục giảng bằng cả trái tim, nhưng trái tim ấy không phải là sắt thép. Họ cũng có lúc bật khóc trong đêm, có lúc rơi vào trống rỗng, có lúc tự hỏi: “Mình còn đủ sức để tiếp tục không?” Và không ai có thể gieo yêu thương mãi mãi từ một tâm hồn đã cạn kiệt. Khi người thầy bị dồn ép bởi áp lực thành tích, bởi những đòi hỏi khắt khe từ phụ huynh, học sinh và xã hội, khi họ không còn không gian để thở, để nghỉ ngơi, để được là chính mình, thì yêu thương cũng hóa thành vết thương. Và nếu không được chữa lành, vết thương ấy sẽ gặm nhấm dần niềm tin vào nghề. Họ cũng có những lúc muốn buông bỏ, khi nước mắt rơi lặng lẽ trong lớp học trống, khi bị học sinh xúc phạm, khi bị phụ huynh chỉ trích, khi bị xã hội quay lưng vì một đoạn clip cắt ghép thiếu thiện chí. Người thầy đôi khi chỉ cần một lời động viên, một ánh mắt tin tưởng, một cái gật đầu đồng thuận để họ biết rằng, họ không đơn độc. Rằng sự tận tâm của họ vẫn được nhìn thấy, dù đôi khi là trong thầm lặng. Chúng ta kỳ vọng người thầy sẽ luôn mẫu mực, điềm tĩnh, sáng suốt và bao dung. Nhưng người thầy cũng có lúc mỏi mệt, cũng có khi nổi giận, sai sót. Và chính trong những khoảnh khắc dễ tổn thương ấy, người thầy cần một vòng tay nhân ái của cả cộng đồng để chữa lành chứ không phải những lời phán xét lạnh lùng. Chúng ta cần một xã hội biết thấu cảm cho người thầy, biết đứng về phía họ khi họ làm đúng, biết tạo ra môi trường để họ được phát triển, được sống đúng với thiên chức của mình. Một nền giáo dục chỉ có thể vững bền khi người thầy được bảo vệ, được trân trọng và được chữa lành. Vì nếu không còn ai đủ sức gieo mầm tử tế, thì làm sao chúng ta có thể mong một thế hệ trưởng thành tử tế? Giáo viên không cần được tung hô. Họ chỉ cần được thấu hiểu, được hỗ trợ, được bảo vệ khi bị xúc phạm vô cớ, được sống đúng với danh xưng “người gieo hạt” mà xã hội vẫn ngợi ca. Khi người thầy được chữa lành, họ sẽ tiếp tục lan tỏa những điều tốt đẹp. Bởi không ai có thể gieo mầm yêu thương nếu chính trái tim mình đã nứt vỡ. Người thầy chỉ cần được nhìn nhận như những con người – những con người đang gồng mình dựng xây nhân cách cho thế hệ tương lai và xứng đáng được yêu thương, chăm sóc, sẻ chia. Bởi chỉ khi người thầy còn lành lặn trong tâm hồn, mới có thể tiếp tục truyền đi ánh sáng của tri thức và tình yêu thương cho con trẻ. Hà Nội, ngày 13 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Ducodauvanchonnghegiaomottinhyeukhonghoitiec
-
Cuộc Sống Mới
Chiếc xe jeep băng qua những lô cao su xanh rì, bạt ngàn, hàng cây đứng thẳng tắp như những người lính gác im lìm dưới nắng. Bóng cây đổ dài thành từng vệt sẫm màu trên nền đất đỏ, tạo thành những dải sáng tối đối lập. Sau những hàng cây thẳng tắp, con đường dần dẫn vào một khu dân cư khá lớn, những ngôi nhà san sát hơn, tiếng người nói chuyện, tiếng trẻ con nô đùa cũng trở nên rõ ràng hơn. Khôi ngồi trên xe jeep, tay ôm chặt chiếc ba lô cũ sờn đặt trước ngực. Bên trong, cuốn sách “Suối nguồn” được gói kỹ càng trong nhiều lớp áo quần gập gọn, như một báu vật được cất giữ cẩn thận. Ánh mắt Khôi lơ đãng nhìn cảnh vật bên ngoài, cố gắng ghi nhớ từng chi tiết nhỏ của thị trấn xa lạ này. Cuối cùng, chiếc xe cũng dừng lại ở đầu một con đường lớn dẫn vào khu dân cư. Người lính lái xe đạp thắng, quay sang nhìn Khôi, gật đầu ra hiệu. Khôi xuống xe, chân chạm đất, cảm nhận hơi nóng hầm hập bốc lên từ mặt đường. Anh chưa kịp nói lời nào, thì chiếc xe jeep đã nhanh chóng quay đầu, đạp ga, tiếng động cơ gầm lên rồi vọt đi mất hút trong chốc lát, chỉ còn lại vệt bụi mù mịt cuộn lên, bao phủ lấy Khôi. Khôi đứng đó, một mình giữa ngã ba đường, chiếc ba lô trên tay, trong lòng ngổn ngang bao suy nghĩ về chặng đường sắp tới. Vệt bụi mù mịt từ chiếc xe jeep vừa khuất dần cũng đã lắng xuống, để lại không gian tĩnh lặng đến lạ thường. Anh từ từ hít một hơi thật sâu, rồi bắt đầu sải bước, đi chậm vào trong theo con đường chính dẫn vào khu dân cư. Con đường đất đỏ, rộng rãi, trải dài thẳng tắp dưới ánh nắng gay gắt của buổi trưa. Đi được một đoạn, bên phải anh là một trường tiểu học khá lớn, với những dãy phòng học xây gạch kiên cố, mái ngói đỏ tươi nổi bật giữa màu xanh của cây cối. Tiếng trống trường đã im bặt, nhưng Khôi vẫn hình dung ra tiếng cười nói rộn ràng của lũ trẻ tan học. Bên trái, những ngôi nhà cấp bốn đã mọc lên san sát nhau, tường vôi trắng hoặc quét màu vàng nhạt, mái tôn hoặc ngói cũ kỹ, tạo nên một bức tranh sống động của một khu dân cư đang hình thành. Anh đi qua ngôi trường, rồi bất chợt nhìn thấy một đám đất trống khá to nằm ngay giữa khu dân cư. Chính giữa đám đất ấy là một nhà nguyện nhỏ, kiến trúc đơn giản nhưng trang nghiêm, với những bức tường quét vôi trắng tinh và mái ngói đỏ tươi. Bên cạnh nhà nguyện, một tháp chuông độc đáo vươn lên giữa nền trời. Nó được ghép lại từ ba miếng thép lớn, màu xám bạc, ghép chụm vào nhau theo hình chóp, tạo thành một hình khối vững chãi nhưng vẫn có nét thanh thoát. Chính giữa tháp chuông, một quả chuông nhỏ màu đồng, đã ngả màu thời gian, treo lơ lửng, im lìm chờ đợi những tiếng ngân vang. Khôi ghé vào tiệm tạp hóa nhỏ đối diện nhà nguyện, một căn nhà cấp bốn với tấm biển gỗ viết tay đã bạc màu. Cô bán tạp hóa, với nụ cười hiền hậu, nhiệt tình hướng dẫn anh khi Khôi hỏi thăm về ông quản khu của giáo xứ. Anh đi tiếp theo con đường chính, khu dân cư được thiết lập như một ô bàn cờ nên khá dễ tìm nhà. Cuối cùng, Khôi cũng bước tới một căn nhà cấp bốn nổi bật giữa những ngôi nhà xung quanh. Bề ngoài căn nhà được ốp đá rửa màu xám nhạt, tạo cảm giác mát mẻ và vững chãi. Một bên là thềm nhà rộng rãi, được lát gạch tàu màu đỏ sẫm. Bên còn lại là một gian nhỏ nhô ra, với một ô cửa sổ tròn đặc trưng, được viền bằng đá rửa, tạo điểm nhấn độc đáo cho ngôi nhà. Trước nhà, một cây trứng gà cao lớn, tán lá xanh um tùm, xòe rộng như một chiếc ô khổng lồ, che mát cả một khoảng sân, và những trái trứng gà vàng óng, căng tròn lấp ló sau kẽ lá. Kế bên ngôi nhà đó là một gian nhà gỗ lụp xụp hơn, đúng theo mô tả của Thượng tá Dũng. Khôi hít một hơi thật sâu, rồi đưa tay mở cánh cửa gỗ đã bạc màu, bước vào. Căn nhà đơn sơ đến bất ngờ, chỉ vỏn vẹn một gian phòng chính. Ngay cạnh cửa sổ là chiếc bàn nhỏ, Khôi đặt chiếc ba lô lên đó. Anh nhìn quanh. Mái nhà lợp tôn mới, sáng bóng dưới ánh nắng, nhưng dường như chỉ có vậy. Trong phòng, một chiếc giường gỗ đơn độc kê sát tường và một bộ bàn ghế gỗ, đã sờn màu thời gian. Chiếc tủ chén bát bằng gỗ ép, đã bong tróc vài chỗ, được kê sát cửa sau. Khôi tiến lại, nhẹ nhàng mở cánh cửa sau nhà. Một gian bếp củi đơn giản hiện ra, được lợp bằng rơm đã ngả màu và che chắn tạm bợ bằng mấy mảnh nhựa đen rách rưới. Mùi khói bếp cũ vẫn còn vương vấn trong không khí. Kế đó là một đống củi nhỏ đã mục ruỗng, nằm vương vãi trên nền đất ẩm. Kế bên đống củi là một chiếc thùng phuy, đã rỉ sét đôi chỗ, được đặt dựng đứng để hứng nước mưa. Phía sau bếp, cỏ dại đã mọc cao quá đầu gối, xanh um tùm, che khuất cả lối đi, tạo nên một vẻ hoang tàn, vắng vẻ. Khôi từ từ tiến ra vườn cỏ sau nhà, ánh mắt dõi qua sân sau của ngôi nhà cấp bốn khang trang kế bên. Hai khu đất được ngăn cách bằng một hàng rào dâm bụt lưa thưa, những bông hoa đỏ rực rỡ điểm xuyết trên nền lá xanh, nhưng không đủ dày để che khuất tầm nhìn. Anh tiến sát hàng rào, khẽ nhoài người nhìn qua. Trước mắt Khôi là một khung cảnh tươi mát và đầy sức sống, khác hẳn với vẻ hoang tàn của khu đất nhà mình. Một cái giếng nhỏ, được xây bằng gạch cũ, miệng giếng phủ rêu phong, nằm khiêm tốn ở một góc vườn. Sợi dây gầu múc nước vẫn còn vương vãi trên thành giếng. Kế bên giếng là một vườn rau xanh tốt, được chăm sóc cẩn thận. Những luống rau muống non mơn mởn, lá xanh đậm, những cây cải ngọt vươn mình đón nắng, và cả những hàng cà chua trĩu quả, chín đỏ mọng. Mùi đất ẩm, mùi rau xanh tươi mát hòa quyện vào nhau, tạo nên một hương thơm dịu nhẹ, dễ chịu, xua đi cái nóng bức của mùa hè. Khôi đứng đó, lặng lẽ ngắm nhìn, trong lòng dấy lên một cảm giác vừa ngưỡng mộ, vừa tò mò về những người hàng xóm mới. Bỗng, một tiếng chó sủa vang lên đột ngột từ phía ngôi nhà cấp bốn, làm Khôi giật mình. Anh nhanh chóng quay vào nhà, ngồi phịch xuống chiếc ghế gỗ, tim đập thình thịch trong lồng ngực. Cảm giác bị theo dõi, bị phát hiện khiến anh bất giác lo lắng. Khôi ngồi một lúc, cố trấn tĩnh lại, rồi mở ba lô, bắt đầu dọn dẹp quần áo và đồ đạc cá nhân. Anh tỉ mỉ gấp từng chiếc áo, xếp từng món đồ vào chiếc tủ chén bát cũ kỹ. Dọn dẹp cả buổi chiều, khi ánh nắng đã ngả sang màu vàng cam, Khôi mới hoàn tất. Anh ngồi trên giường, ánh mắt suy tư nhìn ra khoảng không, trong lòng ngổn ngang bao suy nghĩ về cuộc sống mới và nhiệm vụ sắp tới. Khôi nhìn ra ngoài đường. Lúc này, làng xóm đã bắt đầu nhộn nhịp hẳn lên. Ánh nắng chiều đã dịu bớt, nhường chỗ cho những vệt sáng vàng cam cuối ngày. Từ xa, tiếng xe công nông vọng lại đều đều, kéo theo những chuyến hàng nặng trĩu. Vài chiếc xe đạp cũ kỹ lướt qua tầm mắt Khôi, tiếng lách cách của xích xe hòa vào tiếng cười nói râm ran. Người đi bộ vác chiếc cuốc trên vai, dáng vẻ mệt mỏi sau một ngày lao động nhưng khuôn mặt vẫn ánh lên sự mãn nguyện. Những bà mẹ bế con nhỏ, vừa đi vừa trò chuyện. Trẻ con chạy nhảy nô đùa trên con đường đất, tiếng reo hò, tiếng cười khúc khích vang vọng khắp xóm. Mùi khói bếp từ những căn nhà bắt đầu len lỏi, hòa quyện với mùi đất ẩm và hương hoa dại, tạo nên một không khí ấm cúng, quen thuộc của buổi chiều quê. Cuộc sống nơi đây, dù còn nhiều khó khăn, vẫn mang một vẻ đẹp bình dị và đầy sức sống. Sáng hôm sau, Khôi có mặt tại văn phòng ủy ban xã để khai báo tạm trú. Cán bộ xã nhanh chóng xác nhận thông tin và sắp xếp cho anh một công việc trong hợp tác xã, phụ trách công tác nghiệm thu và kiểm kê. Những ngày sau đó, Khôi nhanh chóng làm quen với công việc thường nhật. Mỗi sáng, anh đến hợp tác xã, kiểm tra sổ sách, ghi chép số liệu, rồi cùng bà con ra đồng nghiệm thu sản lượng. Chiều về, anh lại cặm cụi với những con số, những báo cáo. Dần dà, với sự thân thiện và vẻ hiền lành vốn có, Khôi bắt đầu chào hỏi hàng xóm, những nụ cười và lời thăm hỏi xã giao dần trở nên quen thuộc. Anh nhanh chóng làm quen với cuộc sống mới, một nhịp sống tuy đơn giản nhưng cũng có những nét thú vị riêng. Một chiều cuối tuần, ánh nắng đã dịu, Khôi vác cuốc ra dọn dẹp khu vườn phía sau nhà. Tiếng cuốc bổ xuống đất khô, tiếng cỏ dại bị nhổ bật gốc, hòa vào tiếng chim líu lo trên cành cây. Bỗng, tiếng chó sủa vang lên đột ngột từ phía ngôi nhà cấp bốn khang trang bên cạnh, làm Khôi giật mình. Anh ngẩng đầu lên. Một cô gái bước ra gần hàng rào dâm bụt, ánh mắt tò mò nhìn về phía Khôi, rồi cô khẽ “xuỵt” một tiếng, ra hiệu cho con chó ngưng sủa. Cô quay vào nhanh chóng, chỉ kịp để Khôi nhìn thấy mái tóc có chút bồng bềnh và bóng dáng nhỏ nhắn của cô lướt qua hàng rào thưa thớt. Một thoáng chốc, Khôi cảm thấy như có một luồng gió lạ thổi qua tâm trí mình. Chiều muộn, khi mọi thứ đã xong xuôi, Khôi ngồi nghỉ trên một tảng đá nhỏ sau vườn, ngắm nhìn thành quả lao động của mình. Khu vườn giờ đây đã sạch cỏ, những luống đất tơi xốp hiện ra, sẵn sàng cho những hạt giống mới. Ánh nắng chiều xiên qua hàng rào dâm bụt, tạo thành những vệt sáng vàng cam lấp lánh trên nền đất, như một lời hứa hẹn về một tương lai tươi sáng hơn. Khôi khẽ thở dài, trong lòng dấy lên một cảm giác bình yên lạ thường, pha lẫn chút niềm vui nho nhỏ. Lúc này, cô gái từ ngôi nhà cấp bốn bước ra sân sau. Cô tiến đến bên cái giếng nhỏ, kéo gầu nước lên, rồi đổ đầy vào hai chiếc bình tưới cây cũ kỹ. Dáng người cô mảnh mai, uyển chuyển dưới ánh nắng chiều đã ngả vàng. Cô gánh hai chiếc bình tưới lên vai, bước đi chậm rãi, nhẹ nhàng tưới đều cho từng luống rau xanh mướt. Ánh nắng chiều chiếu ngược, in bóng dáng cô gái mờ ảo thấp thoáng sau hàng rào dâm bụt lưa thưa, khiến Khôi chỉ có thể nhìn thấy những đường nét mềm mại, mái tóc bồng bềnh khẽ lay động theo từng bước chân. Khôi ngồi im trên tảng đá, bất động, ánh mắt dõi theo mọi cử chỉ của cô gái, cho đến khi cô hoàn thành công việc và trở vào nhà. Một cảm giác khó tả len lỏi trong lòng Khôi, vừa tò mò, vừa bâng khuâng. Tối hôm đó, khi màn đêm đã buông xuống, Khôi bẽn lẽn đứng ngoài hàng rào dâm bụt được cắt tỉa cao ngang vai, ánh mắt dõi vào bên trong căn nhà cấp bốn khang trang đối diện. Ánh đèn dầu hắt ra từ ô cửa sổ, vẽ lên bức tường những mảng sáng tối mờ ảo. Trên thềm nhà, một ông bác tuổi tầm sáu mươi, dáng người gầy gò, mái tóc đã điểm bạc, đang ngồi thong thả. Chân ông đặt xuống bậc tam cấp, tay cầm điếu thuốc rê cháy dở, phì phà nhả khói, ánh mắt xa xăm nhìn về phía con đường vắng. Khôi đứng đó, ngập ngừng, không biết có nên bước tới hay không. Bỗng, ông bác lên tiếng, giọng khàn khàn nhưng rõ ràng, phá tan sự tĩnh lặng của màn đêm: “Cậu kia! Làm gì mà thập thò ngoài đó vậy?” Khôi giật mình, lúng túng gãi đầu. Anh nhanh chóng bước tới, cúi đầu chào: “Dạ, chào bác. Cháu là hàng xóm mới kế bên ạ.” Ông bác nheo mắt nhìn kỹ hơn, rồi nở nụ cười niềm nở: “À, tưởng ai, hóa ra là cán bộ mới à. Bữa giờ có nghe mấy người trong hợp tác xã nhắc tới. Cậu vào nhà chơi!” Ông đứng dậy, cầm chiếc đèn dầu lên, đưa tay mời Khôi vào. Khôi gật đầu, tay cầm gói trà nhỏ đã chuẩn bị sẵn, nhanh chóng bỏ đôi dép tổ ong trên bậc tam cấp và đi theo ông vào trong. Anh bước qua chiếc máy may cũ kỹ đặt sát cửa sổ, ánh mắt thoáng lướt qua những cuộn chỉ đủ màu và mảnh vải vương vãi. Ông bác vừa đi vừa nói vọng vào: “Gái ơi! Pha cho bố ấm trà tiếp khách quý nào, nhanh lên con!” Ông chỉ tay về phía bộ trường kỷ gỗ được cẩn hoa văn lấp lánh dưới ánh đèn dầu lập lòe. Khôi khẽ khàng ngồi xuống chiếc ghế đối diện ông bác, tay nhẹ đặt gói trà lên bàn, miệng cười tươi: “Dạ, cháu có chút quà biếu bác.” Ông bác tay cầm chiếc quạt nan, cười xoà nhìn vào mắt Khôi: “Hàng xóm với nhau cả, với lại… cán bộ lại khách khí với dân thế!” Khôi vội đỡ lời: “Dạ cháu tên Khôi, bác cứ gọi con là Khôi là được rồi ạ, gọi cán bộ nghe cũng khách khí quá rồi bác nhỉ!” Cả hai cười nói rôm rả, tiếng cười hòa vào không khí ấm cúng của căn nhà. Lúc này, chiếc mành hạt châu ngăn cách phòng khách với gian sau rung lên khẽ khàng. Cô gái bước ra, tay cầm trên khay trà bằng gỗ, từ từ tiến lại bàn. Khôi quay sang nhìn không chớp mắt. Dưới ánh đèn dầu mờ ảo, khuôn mặt cô hiện ra rõ nét hơn bao giờ hết. Cô từ từ cúi xuống, nhẹ nhàng đặt khay trà xuống bàn. Bàn tay nhỏ nhắn, thon thả đeo một vòng hạt bằng gỗ, uyển chuyển rót nước ra hai ly trà nóng hổi, khói bay nghi ngút. Cô cúi chào Khôi một cách e thẹn, rồi nhanh chóng lui vào nhà sau, để lại một hương thơm thoang thoảng. Lần đầu tiên, Khôi nhìn rõ mặt cô hàng xóm. Cô gái tuổi đôi mươi, khuôn mặt trái xoan thanh tú, làn da trắng hồng. Đôi mắt to tròn, đen láy, ánh lên vẻ trong sáng và dịu dàng. Mái tóc đen nhánh được cột gọn gàng phía sau bằng một chiếc dây chun màu trắng đơn giản, nhưng vẫn có chút bồng bềnh tự nhiên. Nụ cười e thẹn thoáng nở trên môi, làm lộ ra hàm răng trắng đều. Cô mặc một bộ đồ bộ chấm hoa nhỏ, màu sắc nhã nhặn, hai bên tay áo có viền phồng nhẹ, tạo nét duyên dáng. Khôi thoáng quay đầu nhìn theo bóng cô khuất dần sau chiếc mành hạt châu, trong lòng dấy lên một cảm giác xao xuyến khó tả.
-
Hành Trình Khó Đoán
Chiếc xe đò chạy bằng than đá, với thân hình nhuốm màu thời gian, gầm gừ lăn bánh trên Quốc lộ dưới ánh nắng ban mai rực rỡ. Mỗi vòng quay bánh xe kêu cót két, như khúc ca đã cũ của một hành trình dài. Khói đen từ ống xả vẫn phì phò, nhưng giờ đây nó tan nhanh hơn vào bầu trời xanh ngắt, không còn vẻ u ám như đêm qua. Dọc hai bên đường, những cánh đồng lúa xanh mướt trải dài tít tắp, lấp lánh dưới nắng. Xa xa, những hàng cây cao su thẳng tắp, xanh rì, như những bức tường thành tự nhiên. Thỉnh thoảng, xe đi qua những ngôi làng nhỏ, thấp thoáng những mái nhà ngói đỏ tươi và mái tranh bạc màu, xen lẫn tiếng trẻ con nô đùa, tiếng chó sủa văng vẳng. Cuộc sống bình dị, hối hả diễn ra dưới ánh nắng chói chang.Trong xe, không khí vẫn là một bản hòa tấu mùi hỗn độn. Khói than cay nồng, mùi mồ hôi mặn chát của bà con dưới cái nắng trưa hè, mùi chôm chôm ngọt lịm lẫn với mùi gà vịt thoảng qua từ lồng tre. Dù cửa xe đã mở toang, Khôi vẫn phải thò đầu ra ngoài, hít lấy chút gió mát mang theo hương đất ẩm. Ánh mắt anh lơ đãng nhìn những cảnh vật lướt qua nhanh chóng, những ngôi nhà, những con người, tất cả đều hiện rõ mồn một dưới ánh nắng gay gắt. Xe dừng lại ở ngã ba Dầu Giây, ánh nắng chói chang đổ xuống khiến mọi vật như bừng sáng. Bác tài xuống xe, hì hục xúc than, miệng lẩm bẩm chửi đổng: “Đủ mẻ, Than gì cháy nhanh thế không biết!” trên môi còn ngậm điếu thuốc rê đang cháy dở. Ngã ba Dầu Giây tấp nập lạ thường dưới nắng, tiếng người mua bán, tiếng xe cộ, tiếng trẻ con chạy nhảy quanh quán nước mía, mấy ông chú ngồi chồm hổm châm thuốc rê, phì phà kể chuyện trận đánh đồi 47 năm nào. Một cô bán hàng rong, thúng đồ kẹp bên hông, tiến đến mời gọi: “Chú ơi, mua bịch trứng cút đi, nóng hổi đây!” Một bà khác giơ cao mớ chôm chôm, giọng ngọt như mía: “Chôm chôm Xuân Lộc, ngọt lắm, mua dùm tui đi chú!” Trên xe, một bà cụ ngồi kế bên dúi vào tay Khôi quả chôm chôm, cười móm mém: “Ăn đi chú, ngọt lắm!” Khôi nhận lấy cảm ơn rồi giữ quả chôm chôm trong tay. Anh nhìn qua khung cửa xe cũ kỹ, đã tróc sơn, kính mờ bụi đường. Cảnh tấp nập dưới nắng chói chang như một bức tranh sống động, nơi mỗi người đều mang giấc mơ nhỏ bé, cũng như Khôi mơ về những cánh đồng ngô xanh mướt, nơi cậu sẽ gieo hạt giống mới. Xe lại gầm lên, khói đen bốc cao, chở Khôi và những giấc mơ chậm rãi lăn bánh về Xuân Lộc. Chiếc xe cuối cùng cũng tới thị trấn Xuân Lộc khi mặt trời đã đứng bóng, khoảng giữa trưa. Khôi nhanh chóng xuống xe, cảm nhận cái nóng hầm hập của buổi trưa vùng đất lạ. Anh xách chiếc ba lô cũ sờn vai, bước nhanh về phía bốt kiểm soát ở đầu bến xe, nơi ánh nắng gay gắt chiếu thẳng vào. Sau một lúc hỏi thăm, Khôi nhanh chóng bước đi, hướng về phía ủy ban cách đó không xa. Cổng ủy ban hiện ra, một cánh cổng sắt cũ kỹ đã hoen gỉ, hé mở. Đây vốn là một đồn lính cũ, vẫn còn giữ nguyên vẻ kiên cố và có phần u ám dưới ánh nắng. Bên ngoài, một chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu cũ kỹ, đầy vết trầy xước, đậu im lìm dưới nắng, như một bóng ma của quá khứ. Khôi nhìn vào bên trong, thấy một người mặc quân phục đang đứng im, dáng người thẳng tắp, vẻ mặt nghiêm nghị, dưới bóng râm hắt ra từ mái hiên. Khôi tiến lại gần, đứng thẳng người, nghiêm chào điều lệnh, rồi trình tờ giấy thuyên chuyển công tác. Người quân nhân nhận lấy, ánh mắt sắc lẹm lướt qua Khôi, rồi nhanh chóng gật đầu. Anh ta không nói nhiều, chỉ quay người, ra hiệu cho Khôi đi theo, và dẫn anh vào bên trong ủy ban, hứa hẹn một khởi đầu mới đầy bỡ ngỡ. Anh quân nhân dẫn Khôi vào một căn phòng lớn, nằm sâu bên trong khu ủy ban. Căn phòng rộng rãi nhưng có vẻ đơn sơ, với một chiếc bàn làm việc gỗ lớn kê sát tường, trên đó đặt gọn gàng một chiếc điện thoại bàn cũ kỹ. Phía đối diện là một bộ bàn ghế gỗ tiếp khách, được kê ngay ngắn, phủ một lớp bụi mỏng. Ánh sáng từ ô cửa sổ nhỏ hắt vào, tạo thành những vệt sáng mờ ảo trên nền nhà. Khôi ngồi xuống một chiếc ghế trong bộ bàn ghế tiếp khách, hướng mặt về phía chiếc bàn làm việc. Trên bàn, một bảng tên nhỏ bằng gỗ, khắc chữ rõ ràng, đập vào mắt Khôi: “THƯỢNG TÁ – NGUYỄN MẠNH DŨNG”. Ánh mắt Khôi nheo lại, vẻ khó hiểu thoáng hiện trên khuôn mặt. Tên này… sao lại quen thuộc đến vậy? Một lúc sau, cánh cửa phòng bật mở. Một người đàn ông mặc quân phục chỉnh tề, dáng người cao lớn, tay cầm một tập tài liệu dày cộp, bước vào. Ông ta mang vẻ mặt nghiêm nghị nhưng ánh mắt lại toát lên sự tinh anh. Khôi nhanh chóng đứng dậy, nghiêm chào điều lệnh. Người đàn ông mỉm cười nhẹ, đưa tay chào lại Khôi, cất giọng trầm ấm: “Chào đồng chí. Tôi là Dũng, chỉ huy khu vực này. Mời đồng chí ngồi.” rồi đặt tập tài liệu xuống bàn làm việc. Khôi ngồi xuống, khuôn mặt vẫn còn vẻ khó hiểu, ánh mắt không rời khỏi bảng tên trên bàn. Một cảm giác mông lung đến lạ lùng, nhưng lại không thể gọi tên, cứ lởn vởn trong tâm trí anh. Dũng nói tiếp, giọng điệu trở nên nghiêm túc hơn: “Đồng chí tới nhận nhiệm vụ mới phải không?” Khôi gật đầu, ánh mắt vẫn còn chút bỡ ngỡ: “Dạ, em tới đây theo lệnh luân chuyển công tác ạ.” Dũng với lấy tập hồ sơ dày cộp trên bàn, mở ra, rồi tiến về phía Khôi, ngồi xuống chiếc ghế đối diện và đặt tập tài liệu lên bàn. Anh ta nghiêm giọng, ánh mắt sắc lẹm nhìn thẳng vào Khôi: “Nhiệm vụ lần này là thâm nhập và thu thập thông tin về các đối tượng có ý định vượt biên bằng đường thủy. Theo tin tình báo, sẽ có một đợt vào cuối năm nay.” Khôi bất ngờ, mặt nghệt ra, hai mắt mở to, vẻ khó tin hiện rõ trên khuôn mặt. “Nhưng thưa anh, em bên công tác dân vận mà, có nhầm lẫn gì không ạ?” Dũng cười, vẻ mặt nhẹ đi, ánh mắt tinh quái: “Không nhầm đâu, cậu là cán bộ nguồn đã được lựa chọn kỹ lưỡng. Nhìn cái vẻ mặt ngây ngô này của cậu thì cực kỳ phù hợp rồi đấy.” Sau hai giờ đồng hồ phổ biến nhiệm vụ, Dũng và Khôi cùng đứng dậy, nghiêm chào điều lệnh. Dũng nghiêm giọng, trầm ấm: “Nhớ quay lại báo cáo cho tôi sau mỗi hai tháng đấy. Chúc đồng chí sớm hoàn thành nhiệm vụ được giao.” Khôi nghiêm mặt, dứt khoát đáp: “Dạ, rõ!” Anh cúi chào lần nữa, ánh mắt đầy quyết tâm Khôi nhanh chóng ra ngoài theo hướng dẫn của người quân nhân. Chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu, đầy vết trầy xước, đậu sẵn ở sân ủy ban. Khôi nhanh chóng ngồi lên ghế phụ, bên cạnh người lính lái xe. Chiếc xe lăn bánh, tiếng động cơ gầm gừ, bắt đầu hành trình xuyên qua thị trấn Xuân Lộc. Ánh nắng giữa trưa vẫn còn chói chang, đổ vàng lên những con đường đất đỏ bụi bặm. Hai bên đường, những dãy nhà cấp bốn lợp ngói đỏ tươi và mái tôn cũ kỹ nằm san sát. Mấy quán tạp hóa nhỏ, với những tấm biển gỗ viết tay đã bạc màu, bày bán đủ thứ lặt vặt: vài gói kẹo lạc, mấy chai nước ngọt có ga màu xanh đỏ, và những xấp báo cũ. Mùi khói bếp từ những căn nhà len lỏi ra, hòa lẫn với mùi đất khô và chút hương hoa dại thoang thoảng. Thỉnh thoảng, chiếc xe jeep lại chạy ngang qua một vài hàng quán ăn bình dân, nơi mùi phở, mùi bún riêu thơm lừng bay ra, khiến bụng Khôi khẽ réo. Vài chiếc xe đạp cũ kỹ, chở đầy rau củ quả, lướt qua chậm rãi. Trẻ con với khuôn mặt lấm lem bụi đất, áo quần bạc màu, đang chơi nhảy dây hoặc đá banh bằng quả bưởi non trên những khoảng sân trống. Tiếng cười nói của chúng vang vọng, hồn nhiên giữa cái nắng gay gắt. Xa hơn một chút, những cánh đồng lúa đang vào vụ gặt, màu vàng óng trải dài tít tắp. Bà con nông dân đội nón lá, lưng áo ướt đẫm mồ hôi, đang cúi mình gặt lúa, từng động tác đều đặn, nhịp nhàng. Tiếng máy tuốt lúa từ xa vọng lại, đều đều như một bản nhạc của cuộc sống lao động. Thị trấn Xuân Lộc hiện lên trong mắt Khôi là một bức tranh vừa yên bình, vừa hối hả. Một nơi mà cuộc sống vẫn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhưng con người vẫn miệt mài lao động, vẫn giữ được những nét hồn hậu, chân chất. Khôi nhìn cảnh vật lướt qua, trong lòng dấy lên một cảm giác vừa lạ lẫm vừa thân thuộc, như thể anh đang bước vào một chương mới của cuộc đời mình, một chương đầy thử thách nhưng cũng hứa hẹn những điều mới mẻ.
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “CÓ NHỮNG VẾT THƯƠNG KHÔNG CHẢY MÁU VÀ NHỮNG TRÁI TIM VẪN CÒN CHIẾN ĐẤU” (Tác phẩm thứ 4 của tác giả) Tháng Bảy, trời thường hay mưa. Những cơn mưa bất chợt, ào ào rồi tạnh lặng, cứ như có ai đó trên cao đang khóc vội. Mưa tháng Bảy không lạnh, mà cứ lành lạnh. Nó làm dịu lòng người, nhưng cũng khiến lòng người lặng đi. Và có lẽ vì thế mà tháng Bảy luôn gợi nhớ đến những người lính. Tôi sinh ra khi đất nước đã yên bình. Nhưng tôi lớn lên trong những câu chuyện chưa từng có cái kết thật sự – những câu chuyện về người lính. Họ là những người đã đánh đổi thanh xuân, máu thịt, giấc mơ và cả tình yêu, để đổi lấy điều tưởng như rất bình thường: sự bình yên mà hôm nay tôi đang sống. Nhưng điều tôi không ngờ, là trong sự yên bình đó lại có rất nhiều vết thương vẫn chưa lành. Có những vết thương nằm sâu trong tim người lính, không hiện ra bằng hình hài, nhưng cứ dai dẳng nhói lên mỗi khi tiếng mưa đêm rơi, mỗi lần thấy chiếc mũ tai bèo trong bảo tàng, hay mỗi ngày 27 tháng 7 về. Tôi viết bài này không phải để kể lại chiến công, cũng không để ca tụng hào quang. Tôi chỉ muốn lắng nghe và kể lại những gì sâu hơn thế: một hành trình lặng thầm, kiên cườngvà đầy yêu thương của chữa lành. Tôi từng có cơ hội gặp ông Năm – một người lính năm xưa. Ông sống trong một căn nhà nhỏ ở ngoại ô thành phố, bên cạnh khu rừng trồng Bạch đàn do chính tay ông chăm sóc. Người ta bảo ông lặng lẽ như cái cây, ít nói, trầm tư và có gì đó xa vắng. Nhưng tôi lại thấy nơi ông một điều khác – một nỗi buồn được gấp gọn, cất kỹ, nhưng chưa bao giờ biến mất. “Cháu biết không,” ông nói, mắt nhìn xa xăm về phía chân trời tím nhạt, “ở chiến trường, người ta quen với cái chết. Nhưng người ta không quen với việc sống sót. Mỗi lần đồng đội ngã xuống, mình sống tiếp, mình thấy mình mắc nợ… mà không biết trả sao cho đủ.” Ông kể, năm đó ông 25 tuổi, là lính trinh sát. Một trận đánh ác liệt ở biên giới đã khiến ông bị thương nặng. Mất một chân. Đồng đội của ông – 30 người chỉ còn lại hai người. Ông sống, nhưng lòng thì chết lặng từ ngày ấy. Ông về quê, đi làm hợp tác xã, rồi cưới vợ, sinh con. Mọi người nhìn ông như một anh hùng. Nhưng ông nói: “Anh hùng gì cháu ơi. Có ai hiểu những đêm mình không ngủ, vì cứ mơ thấy máu và tiếng gào thét của đồng đội?” Ông là một trong hàng triệu người lính Việt Nam – những người không chết vì chiến tranh, nhưng đã mang chiến tranh về trong tâm hồn mình. Những vết thương không chảy máu. Những nỗi đau không biết tỏ cùng ai. Chữa lành với người lính như ông Năm không bắt đầu bằng thuốc men, bệnh viện hay viện trợ. Nó bắt đầu từ một điều tưởng như nhỏ nhất: một cái ôm từ người vợ trẻ đêm ông trở về. Một cái chạm tay đầy nước mắt từ mẹ già run rẩy. Một câu hỏi vụng về từ đứa con đầu lòng: “Ba ơi, sao chân ba không giống chân người ta?” Rồi thời gian trôi. Người vợ ấy là người đầu tiên chữa lành cho ông. Bà không nói nhiều, nhưng luôn kiên nhẫn. Có lần, thấy ông thức trắng đêm, bà chỉ ngồi cạnh, đặt tay lên vai ông, không một lời. Có lần, ông bật khóc giữa bữa cơm vì nghe đài phát bài hát cũ, bà không hỏi han, chỉ gắp cho ông miếng thịt, gật đầu nhẹ như nói: “Cứ khóc đi, ông à.” Chữa lành đến từ những điều rất người, rất đơn giản. Là cái nắm tay. Là cái nhìn thấu hiểu. Là tiếng gọi “ông ơi!” của một đứa cháu nhỏ khiến ông bật cười sau bao năm chỉ biết cau có. Là một buổi chiều cầm cuốn sổ, ông viết những dòng thơ ngắn về đồng đội và thấy tim mình nhẹ đi đôi chút. Có những ngày, ông ra bờ rào, tưới cây, ngắm mấy chậu hoa giấy đứa cháu gái mới trồng. Và ông thở ra nhẹ nhàng. “Sống tiếp không phải để quên họ… mà để giữ họ bên mình bằng những điều đẹp đẽ nhất.” Một lần, trường học gần nhà tổ chức hoạt động “Em kể chuyện chiến tranh” – giáo viên chủ nhiệm dẫn học sinh đến nhà ông Năm để nghe kể chuyện. Lúc đầu, ông từ chối. “Có gì hay đâu mà kể.” Nhưng cô giáo năn nỉ mãi. Cuối cùng, ông đồng ý, trong tiếng cười rúc rích của mấy đứa học sinh cấp hai. Và hôm đó, lần đầu tiên sau 40 năm, ông kể lại cả trận đánh cuối cùng, kể từng tên đồng đội, từng con suối, từng ngọn đồi, từng tiếng súng, tiếng bom… mà không rơi nước mắt. Khi lũ trẻ òa lên: “Ông ơi, ông thật là dũng cảm!”, ông chỉ cười: “Dũng cảm là tụi nó – những đứa không về.” Nhưng hôm đó, khi bọn trẻ ra về, ông đi chậm rãi vào nhà, mở tủ, lấy cuốn sổ cũ, bắt đầu viết. Những dòng hồi ký đầu tiên. Người ta nói: đôi khi, chỉ cần một người chịu lắng nghe là đủ để một người khác bắt đầu hành trình chữa lành. Với ông, lũ trẻ, dù vô tình, đã trở thành người giúp ông mở khoá trái tim. Và kể từ đó, mỗi năm ông đều kể. Mỗi năm, ông lại viết. Những trang viết nối nhau như những con đường đưa ông rời xa dần bóng tối chiến tranh. Thực ra, trước đó, ông Năm sống khá khép kín. Mặc dù hàng xóm đều quý mến, nhưng ông ít giao tiếp, ít mở lòng. Có những đêm, ông giật mình thức dậy giữa cơn ác mộng, mồ hôi túa ra như vừa bước ra từ chiến trường. Vợ ông kể: “Ông ấy ngủ không tròn giấc đã mấy chục năm. Cứ đến ngày rằm hay giao thừa là hay mơ thấy đồng đội cũ.” Có những lúc, ông thẫn thờ nhìn bầu trời chiều, như thấy lại những khu rừng lửa đạn năm xưa. Những ký ức chiến tranh không buông tha ông. Chúng ám ảnh trong từng giấc ngủ, từng hơi thở. Ông từng sợ âm thanh pháo hoa, từng không thể chịu nổi tiếng còi xe cứu thương hay tiếng sấm sét đột ngột. Mỗi lần như vậy, ông lại co người, mắt đỏ hoe, tay run run, rồi lặng lẽ rút vào trong phòng, không nói một lời. Chỉ đến khi có học sinh tìm đến, có hàng xóm ghé qua, có những cán bộ phường, đoàn thể tới thăm, mời ông chia sẻ, viết bài, kể chuyện thì ông mới dần mở lòng. Càng nói ra, ông càng nhẹ nhõm. Càng được lắng nghe, ông càng cảm thấy được đồng hành. “Tôi từng trốn tránh quá khứ vì sợ nó nhấn chìm mình. Nhưng giờ tôi đối diện với nó, kể lại nó, và nhận ra: quá khứ là một phần của mình không phải để quên, mà để nhớ cho tử tế.” Chính quyền địa phương cũng rất quan tâm đến ông. Cán bộ phường thường xuyên đến thăm, hỗ trợ ông sửa lại mái hiên, thay bóng đèn hỏng, làm lại sổ hộ khẩu điện tử, tặng ông túi quà vào dịp Tết. Hội Phụ nữ phường kết nối để các cháu nhỏ đến thăm ông dịp Trung thu, tổ chức văn nghệ và tặng quà. Đoàn thanh niên đến dọn dẹp sân vườn, lắng nghe ông kể chuyện chiến trường và sau đó viết thành bài đăng trên fanpage của phường. Ông cảm động nhất là lần được mời tham gia buổi giao lưu “Người lính kể chuyện” tổ chức tại hội trường Ủy ban phường. Ông ngồi trên sân khấu, dưới ánh đèn ấm áp, kể về trận đánh cuối cùng trong đời binh nghiệp. Cả hội trường lặng đi. Có tiếng sụt sùi. Và sau đó là một tràng pháo tay dài đến nghẹn ngào. Tối về, ông nói với vợ: “Lần đầu tiên tôi thấy quá khứ của mình được đón nhận bằng tất cả tình người như vậy.” Có một nhóm học sinh sau buổi kể chuyện hôm ấy đã quay lại nhà ông Năm. Các em mang theo máy ghi âm, một bó hoa nhỏ và cả một cuốn sổ tay để chép lại lời ông. “Bọn con muốn viết lại chuyện của ông để gửi báo ạ.” Ông bật cười, đôi mắt ánh lên một niềm vui không giấu nổi. Từ đó, mỗi cuối tuần, căn nhà nhỏ của ông có thêm tiếng cười. Các em học sinh đến phụ tưới cây, dọn dẹp, rồi cùng ông đọc lại nhật ký chiến tranh. Có em rủ ông đi bộ quanh xóm, kể chuyện ở trường học để ông đỡ buồn. Một bạn lớp 9 còn vẽ ông trong bộ quân phục, bức tranh được treo trang trọng trong phòng khách nhà ông. Tình yêu thương, sự lắng nghe và đồng hành của thế hệ trẻ đã giúp ông Năm thực sự hồi sinh. Ông bắt đầu tích cực tham gia sinh hoạt ở Hội Cựu chiến binh ở địa phương, làm cộng tác viên viết bài cho báo về chủ đề người lính và còn được mời phát biểu tại Lễ kỷ niệm 27 tháng 7 ở phường. Dù đi xe lăn, ông vẫn đội mũ tai bèo, ánh mắt rạng rỡ. Từ ngày nhà ông thường xuyên có tiếng cười con trẻ, bà con hàng xóm cũng ghé lại nhiều hơn. Cô Hòa bán rau đầu ngõ hay biếu ông vài bó hành, mớ rau thơm. Bác Dũng ở tổ dân phố thi thoảng lại sang uống trà, đánh cờ, kể chuyện ngày xưa. Cô Lan – cô giáo hưu trí gần nhà – mang tặng ông những cuốn sách văn học chiến tranh cũ. Ông đọc chậm rãi từng trang, có lúc rơm rớm nước mắt, rồi lại lặng lẽ ghi chép vào sổ tay. “Bây giờ tôi không còn viết cho riêng mình nữa, mà viết để kể lại cho lớp trẻ,” ông nói. Người vợ hiền của ông – bà Lương – vẫn là ngọn đèn dịu dàng trong căn nhà ấy. Bà bây giờ đã yếu, hay ngồi ghế tựa cạnh cửa sổ, đan len và nhìn chồng với ánh mắt ấm áp như ngày nào. Mỗi sáng, ông dậy sớm, tự chuẩn bị bữa sáng, rồi đẩy xe lăn sang phòng bà, hỏi: “Mình ăn gì hôm nay?” Rồi hai người cùng uống trà, kể cho nhau nghe từng chuyện vụn vặt. “Bà là người đã giữ tôi ở lại với cuộc sống này,” ông bảo. Cuộc sống hiện tại của ông Năm đã bình yên hơn rất nhiều. Không còn ác mộng mỗi đêm. Không còn nỗi hoảng sợ âm thầm mỗi khi nghe tiếng pháo giao thừa. Thay vào đó là thói quen dậy sớm, viết nhật ký, tưới cây, trả lời thư từ của các học sinh – những em nhỏ từng nghe ông kể chuyện và viết thư cảm ơn. Ông bảo: “Tôi sống khỏe mạnh mỗi ngày là để không phụ lòng tụi nhỏ.” Hội Cựu chiến binh phường năm nay đã đề cử ông là tấm gương điển hình. Ông từ chối lên truyền hình, chỉ nhận lời viết một bài ngắn cho báo địa phương với lời nhắn nhủ: “Hãy luôn tin vào tình người. Vì chính tình người đã cứu tôi khỏi vực sâu của bóng tối chiến tranh.” Ngày 27 tháng 7 hàng năm, ông Năm mặc bộ quân phục cũ. Chiếc áo đã bạc màu, nhưng vẫn gọn gàng, sạch sẽ. Ông tự đi xe lăn ra nghĩa trang liệt sĩ, nơi có những ngôi mộ không tên – đồng đội ông nằm đó. Ông ngồi thật lâu, đọc từng bài thơ ông viết cho họ. Không có tiếng kèn truy điệu. Không có khẩu hiệu. Chỉ có ông và một tấm lòng không đổi. Nếu có một điều ước dành cho tháng Bảy, tôi sẽ không ước quay ngược thời gian, cũng chẳng xin xóa hết những mất mát đau thương. Tôi chỉ xin một điều giản dị mà lớn lao: ước cho tất cả những người lính trở về sau chiến tranh, dù mang trên mình thương tật, dù lặng lẽ với những vết đau không tên, đều được chữa lành. Ước cho họ được sống trong vòng tay ấm áp của gia đình, trong sự sẻ chia từ bạn bè và trong lòng biết ơn của xã hội. Để không ai phải tiếp tục chiến đấu âm thầm với ký ức. Không ai phải mang nỗi đau đi qua cả một đời mà chẳng ai hay biết. Người ta thường nghĩ 27 tháng 7 là ngày buồn. Nhưng với ông, đó là ngày của hy vọng. “Mỗi năm còn sống, là mỗi năm được thắp hương cho tụi nó, là còn cơ hội để kể lại cho bọn trẻ nghe: sống tử tế là biết ơn.” Ngày 27 tháng 7 năm nay, ông sẽ tiếp tục đến nghĩa trang như mọi năm, mang theo cuốn hồi ký, bó hương và lòng thành. Nhưng lần này, sẽ có thêm vài học sinh, vài người bạn già đi cùng. “Tụi nó bảo năm nay không để ông đi một mình.” Người lính không phải ai cũng cần sự thương hại. Họ cần sự thấu hiểu. Sự tôn trọng. Sự tiếp nối. Chữa lành cho họ không chỉ là dựng tượng đài, làm phim tài liệu, hay đặt tên đường. Mà là trong đời sống thường ngày, ta học cách sống tử tế hơn như cách họ từng chiến đấu để ta được sống. Và khi ta yêu thương nhau hơn, khi ta biết ơn sâu hơn, thì chính ta cũng đang được chữa lành. Tôi viết bài này trong những ngày tháng Bảy mưa nhiều – những cơn mưa gợi nhớ và gợi thương. Gặp ông Năm, được lắng nghe, được chứng kiến hành trình ông bước qua bóng tối để đến vùng sáng, tôi như học lại bài học đầu tiên về lòng biết ơn và sức mạnh của tình người. Người lính không chỉ chiến đấu với bom đạn, mà còn phải chiến đấu để giữ lấy trái tim mình sau cuộc chiến. Và điều kỳ diệu là: trái tim ấy, nếu được sưởi ấm bằng yêu thương, vẫn có thể đập nhịp dịu dàng, bình yên. Tôi biết mình không thể thay đổi được những mất mát ông đã trải qua. Nhưng tôi có thể kể lại câu chuyện của ông như một cách nói lời tri ân. Xin được cúi đầu trước tất cả những người lính, đã, đang và sẽ mãi là những người giữ gìn bình yên cho chúng ta. Cảm ơn ông, ông Năm – người đã dạy tôi rằng: chữa lành không phải là quên đi, mà là yêu thương hơn, từ trong sâu thẳm. Xin biết ơn những người lính. Xin biết ơn những người đã và đang khoác lên mình màu áo Tổ quốc. Và xin cầu chúc cho mọi hành trình chữa lành, dù muộn, cũng sẽ về đến nơi bình yên. Hà Nội, ngày 12 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Conhungvetthuongkhongchaymauvanhungtraitimvanconchiendau