KHI NGOẠI HÓA THÀNH MÂY (Truyện ngắn – văn xuôi chữa lành) Tôi chưa bao giờ nghĩ đến ngày ngoại sẽ không còn. Ngoại tôi là kiểu người mà ai cũng nghĩ sẽ sống lâu thật lâu – bởi bà kiên cường, giản dị, và dịu dàng như một khúc dân ca. Ngoại hay ngồi ở bậu cửa, đôi tay lần chuỗi tràng hạt, đôi mắt đăm chiêu nhìn ra ngõ – nơi lũ trẻ trong xóm í ới gọi nhau những buổi trưa hè. Ngoại tôi không học cao, không giỏi công nghệ, chẳng biết gọi video hay dùng mạng xã hội. Nhưng ngoại biết nấu món cháo mà cả đời tôi không thể quên, biết nhìn tôi rồi đoán được trong lòng đang có chuyện gì, và biết thương tôi theo cái cách không ai khác trên đời có thể làm được. Tôi từng nghĩ, chỉ cần về nhà, sẽ luôn thấy ngoại ở đó – với mái tóc bạc như mây và giọng nói chậm rãi như mưa. Nhưng đời không bao giờ báo trước những điều ta sợ nhất. Rồi ngoại mất. Tôi nhớ như in buổi chiều hôm ấy, trời không mưa, cũng chẳng nắng, chỉ âm u và im lặng lạ thường. Tôi vừa về tới nhà thì căn bếp – nơi ngoại từng lật bánh xèo, giã tỏi, chắt nước rau – nay trống hoác và lạnh tanh. Cái mền bông ngoại thường đắp giờ xếp gọn lại. Cái gối ngoại ôm cũng đã được đem giặt. Tôi ngồi ở đầu giường ngoại, tay cầm cái radio cũ vẫn còn hát dở một bài vọng cổ. Tiếng ca như nghẹn lại, chẳng ai tắt mà cũng không ai còn đủ bình tĩnh để lắng nghe. Tôi không khóc. Không phải vì mạnh mẽ, mà vì chưa kịp tin. Trong đầu tôi cứ vang lên câu hỏi ngây ngô: “Ngoại thiệt sự… không còn nữa hả?” Những ngày sau đó, căn nhà như hụt mất một nhịp thở. Cái im lặng không chỉ là sự vắng mặt, mà là cả một thế giới không còn mùi dầu gió, không còn tiếng dép lê, không còn tiếng gọi: “Con ăn gì chưa để ngoại nấu?” Tôi đi học, về nhà, ăn cơm, rồi lặng lẽ trốn vào phòng. Không còn muốn trò chuyện, không còn muốn nghe ai hỏi han. Tôi tự thu mình lại như con nhím nhỏ – tổn thương và mỏi mệt. Có lần, tôi nghe một đứa bạn kể rằng: “Bà ngoại nó mất, nó mất luôn cả tuổi thơ.” Và giờ tôi hiểu, không phải là cường điệu. Tuổi thơ tôi – những buổi chiều ngoại chải tóc, những đêm nằm gác chân lên bụng ngoại mà ngủ – giờ chỉ còn lại trong trí nhớ. Một ngày, tôi vô tình lục được chiếc hộp thiếc cũ – nơi ngoại hay cất mấy món lặt vặt. Trong đó là cuốn sổ tay cũ kỹ, đầy những dòng chữ nghiêng nghiêng, lem nhem mực: “Ngày… nấu chè đậu đen cho con. Nó nói ngon, ngoại vui gần chết.” “Nó đi thi, sợ nó đói, ngoại nấu cơm sớm.” “Cầu trời, cho nó luôn bình an.” Tôi bàng hoàng nhận ra: ngoại không chỉ thương tôi bằng lời, mà thương bằng cả cuộc đời lặng thầm của bà. Và lần đầu tiên từ ngày ngoại mất, tôi khóc. Khóc đến nấc lên. Khóc như một đứa trẻ vừa đánh rơi điều quan trọng nhất trên đời. Tôi bắt đầu viết. Không phải để trở thành nhà văn, mà để kể chuyện với ngoại – như những ngày tôi còn nhỏ, vừa ăn cơm vừa líu lo kể chuyện trường lớp cho ngoại nghe. Tôi viết về tấm áo bông ngoại mặc mùa đông, về lần ngoại giấu tôi sau cánh cửa vì sợ tôi bị la, về bữa cơm chỉ có rau luộc mà ngon lạ lùng… Mỗi dòng chữ như là một sợi chỉ nối tôi với ngoại – âm thầm, dịu dàng và bền bỉ. Tôi viết đến khi những nhớ thương dịu xuống, đến khi tôi có thể kể tên ngoại mà không ứa nước mắt, đến khi nỗi đau trong tim bắt đầu có hình – là những kỷ niệm đẹp chứ không còn là khoảng trống. Tôi học cách sống lại. Không phải sống qua ngày, mà sống tử tế – như cách ngoại từng dạy tôi bằng chính cuộc đời của bà. Tôi bắt đầu quan tâm đến người bên cạnh nhiều hơn, cẩn thận với lời nói hơn, biết ơn từng bữa cơm nóng và từng tia nắng ban mai. Tôi hiểu rằng: yêu thương không cần phải nói lớn tiếng – chỉ cần có mặt, đủ lâu và đủ lặng, như ngoại từng làm. Giờ đây, mỗi lần nhìn lên trời, tôi lại nghĩ: “Ngoại đang ở đâu đó trên tầng mây, nhìn tôi, mỉm cười.” Tôi viết câu chuyện này không để kể một nỗi buồn, mà để giữ lại một tình thương. Ngoại tôi đã rời đi, nhưng không hề biến mất. Bà chỉ chọn một chỗ ngồi khác – là trong trái tim tôi, trong từng ký ức, và trong tất cả những điều tử tế tôi làm mỗi ngày. Tôi tin, ai rồi cũng sẽ mất một người mình thương tha thiết. Nhưng nếu ta học được cách gìn giữ yêu thương đó bằng lòng biết ơn và những điều đẹp đẽ, thì họ chưa từng đi xa. Và bạn – nếu cũng đang nhớ một người đã hóa thành mây – xin đừng buồn mãi. Trời rồi sẽ trong. Tim rồi sẽ dịu. Và ký ức, nếu đủ đẹp, sẽ mãi là điều không bao giờ mất. (Truyện ngắn – văn xuôi xuất bản. Dành tặng Ngoại. Dành cho mọi đứa cháu mang trong tim một bầu trời thương nhớ.) #vietchualanh #Khi_Ngoại_Hoá_Thành_Mây #Nguyễn_Phạm_Mỹ_Tâm
Blog
-
TTS feed content
Tựa đề: Ước Mơ Từng Bị Giấu Dưới Gối Văn xuôi chữa lành – Dành tặng những giấc mơ từng bị ai đó nói là không thể. ⸻ Có một khoảng thời gian, mình tin rằng ước mơ là thứ xa xỉ. Không phải vì mình không có, mà vì mình từng giấu nó dưới gối, như một đứa trẻ sợ bị bắt gặp đang làm điều gì đó không đúng. Ngày nhỏ, mình muốn làm họa sĩ. Mình vẽ lên mọi thứ, cả vở toán, mặt bàn, cả áo trắng đồng phục. Ba mẹ hay mắng, thầy cô bảo mình không tập trung. “Mơ mộng hão huyền sẽ không giúp con sống nổi đâu!” – câu đó từng như một lưỡi dao dằn lên bức tranh mình đang tô dở. Thế là, mình bắt đầu giấu những ước mơ vào trong. Không vẽ nữa. Không nói nữa. Không tin nữa. Lên cấp ba, mình chọn theo ngành kinh tế. Vì nó “an toàn”. Vì nó “có tương lai”. Mọi người xung quanh đều gật gù: “Ừ, vậy mới được.” Nhưng lạ là, mình chẳng thấy được gì. Chỉ thấy trống rỗng. Đôi khi, nỗi buồn chẳng đến ào ạt như cơn bão, mà rỉ rả như nước mưa rơi qua mái dột – âm ỉ nhưng đủ làm lạnh cả trái tim. Mỗi lần mình bước qua tiệm sách, nhìn những bức tranh minh họa bìa truyện, tim lại đau nhẹ. Là kiểu đau của một người nhận ra mình đã để lạc mất chính mình ở đâu đó, mà không biết đường quay lại. Cho đến một ngày, mình mơ. Trong giấc mơ, là mình – ở tuổi mười, đang cười rạng rỡ, tô màu cầu vồng bằng bút sáp. Ánh mắt ấy, nét cười ấy, làm mình thức dậy trong nước mắt. Không phải vì buồn, mà vì… nhớ. Mình nhớ đứa trẻ đã từng vẽ, đã từng tin, và từng dám mơ. Và thế là, mình vẽ lại. Lén lút, rồi âm thầm. Rồi công khai. Rồi bán tranh đầu tiên. Rồi nhận được lá thư từ một bạn nhỏ viết: “Chị ơi, tranh chị giống ước mơ em ghê. Em cũng muốn vẽ như chị.” Tự nhiên, mình hiểu. Ước mơ không cần ồn ào. Nó chỉ cần một người lắng nghe và dám bắt đầu lại. Dù muộn. ⸻ Giờ đây, mình không còn giấu ước mơ dưới gối nữa. Mình treo nó trên tường. Trên áo. Trên bìa sách. Trên cả những ngày mưa xám – như một cái ô bé nhỏ che đủ niềm tin. Và mình ước… những ai từng gấp ước mơ lại, sẽ một lần dám mở ra. Nhẹ nhàng thôi. Không cần to tát. Vì giấc mơ, dù bé đến mấy, cũng xứng đáng được gọi bằng tên. ⸻ Nếu bạn cũng từng giấu Thật đó
-
Mất Mát Tuổi Thơ
Sau mấy đêm trắng không ngủ, cả gia đình Khôi đều kiệt quệ. Ba Khôi, với khuôn mặt hốc hác, đôi mắt đỏ ngầu, được thông báo nghỉ làm ở xưởng gỗ. Mẹ Khôi thì được một chiếc xe jeep tới đón đi từ rất sớm, không ai nói cho Khôi biết mẹ đi đâu, chỉ thấy mẹ quay lại nhìn cậu một cái thật nhanh, ánh mắt đầy lo lắng. Cả một tuần sau đó, tiếng nổ vẫn không dứt, dù có lúc yếu hơn, lúc mạnh hơn, nhưng vẫn là một âm thanh thường trực, ám ảnh. Sinh hoạt của cả nhà Khôi bị đảo lộn hoàn toàn. Tiếng nổ liên hồi khiến giấc ngủ của Khôi chập chờn, đầy ác mộng. Những bữa cơm không còn ấm cúng như trước, vì tiếng ồn và sự căng thẳng khiến ai cũng mất đi cảm giác ngon miệng. Ba Khôi ở nhà, khuôn mặt luôn đăm chiêu, thỉnh thoảng lại nhìn ra phía hàng rào, nơi những tiếng nổ vẫn không ngừng. Cậu bé không còn đi nhặt vỏ đạn với Long và Bình nữa, vì khu vực đó giờ đây quá nguy hiểm, và cũng vì nỗi sợ hãi đã chiếm lấy tâm trí cậu. Mười ngày đêm ròng rã, tiếng nổ từ phía sau những hàng rào thép gai cao ngất dần vơi đi, chỉ còn lại những âm thanh thưa thớt, xa xăm như tiếng vọng của một cơn bão vừa đi qua. Cả khu xóm định cư ai nấy cũng khắc khoải, những khuôn mặt hốc hác, đôi mắt thâm quầng vì mất ngủ. Khôi cảm nhận rõ sự căng thẳng vẫn còn giăng mắc trong không khí, dù tiếng ồn đã giảm bớt. Trong những ngày đó, Khôi nhận ra nhiều căn lán xung quanh đã trống hoác. Một số gia đình đã lặng lẽ dọn đi, không biết là đi đâu, chỉ để lại những khoảng trống lạnh lẽo. Khu xóm định cư thưa người hẳn, những con hẻm nhỏ vốn dĩ đã vắng vẻ giờ càng thêm tiêu điều. Khôi không còn thấy bóng dáng Long và gia đình cậu ấy nữa. Long đã rời đi cùng ba mẹ từ lúc nào, không một lời từ biệt. Cảm giác cô đơn lại ập đến, Khôi nghĩ giờ chỉ còn lại một mình, không còn ai để cùng đi nhặt vỏ đạn. Những túi vỏ đạn cũ mà Khôi, Long và Bình đã cặm cụi nhặt được vẫn còn đó, chất đống trong góc lán, lấp lánh dưới ánh đèn dầu. Nhưng chúng không còn giá trị. Từ ngày tiếng nổ vang lên, bốt lính đã đóng cửa im ỉm. Không ai còn ra đó để đổi đồ ăn nữa. Khôi nhìn những vỏ đạn, một nỗi thất vọng sâu sắc. Những chiếc bánh quy, những viên kẹo ngọt, hay lon sữa đặc mà cậu từng mơ ước giờ đây chỉ còn là những ký ức xa vời, bị chôn vùi dưới gánh nặng của sự bất an và mất mát. Bình, cậu bạn hàng xóm với chiếc răng sún, vẫn còn ở lại. Nhưng cả hai cũng không đi nhặt vỏ đạn. Những ngày tháng lang thang tìm kiếm niềm vui nhỏ bé ấy đã kết thúc. Giờ đây, chúng chỉ ngồi thẫn thờ trong lán, đôi khi nhìn nhau không nói một lời, ánh mắt chất chứa nỗi lo lắng về tương lai, về những điều không ai có thể đoán trước. Cuộc sống ở khu định cư, dù không còn là trại tỵ nạn, vẫn là một vòng vây của sự bất định và những giới hạn vô hình. Một buổi chiều nọ, khi ánh nắng đã ngả vàng, Khôi và Bình đang ngồi trên thành giếng phía sau căn lán, nhìn xuống mặt nước trong veo phản chiếu hình ảnh vòm trời. Bên cạnh giếng, một cây vú sữa cổ thụ tỏa bóng mát rượi, che phủ cả một góc sân, tán lá xanh thẫm dày đặc tạo nên một không gian yên bình hiếm hoi giữa cái nắng gay gắt của Biên Hoà. Thỉnh thoảng, một cơn gió nhẹ thổi qua, mang theo hương đất ẩm và chút se lạnh từ lòng giếng, khiến Khôi cảm thấy dễ chịu đôi chút. Đang định rủ Bình chơi trò bắn bi bằng những viên sắt cậu nhặt được, bỗng Khôi nghe thấy tiếng cãi vã vọng ra từ căn lán của mình. Tiếng ba Khôi, rồi tiếng mẹ Khôi, ban đầu còn nhỏ, rồi mỗi lúc một to hơn, gay gắt hơn. Tim Khôi đập thình thịch, một cảm giác lo sợ len lỏi. Những trận cãi vã của ba mẹ không phải là hiếm kể từ khi tiếng nổ vang lên không dứt, nhưng lần này có vẻ khác. Cậu bé tò mò, đứng dậy rón rén tiến sát lại cánh cửa phụ bên hông nhà, hé mắt lén nhìn vào bên trong. Cảnh tượng đập vào mắt Khôi khiến cậu bé sững sờ. Ba Khôi đứng giữa nhà, khuôn mặt đỏ gay, từng đường gân xanh nổi rõ trên trán, ánh mắt đầy giận dữ và phẫn uất. Hai tay ba đang cầm một xấp chén sứ, chúng vốn là bộ chén duy nhất còn sót lại từ căn nhà cũ, được mẹ Khôi cất giữ cẩn thận như báu vật. Ba không nói một lời, chỉ gằn giọng, rồi đột ngột vung tay, dập mạnh xấp chén xuống giữa nền nhà. Tiếng “choảng!” giòn tan vang lên, những mảnh sứ trắng vỡ vụn văng tung tóe, như hàng ngàn mảnh vỡ găm vào tim Khôi. Mẹ Khôi, khuôn mặt tái nhợt, đôi mắt mở to hoảng loạn, đứng nép vào một góc nhà, thân hình run rẩy như chiếc lá trước gió. Bà im lặng, chỉ nhìn đống đổ vỡ, rồi lại nhìn ba Khôi, ánh mắt đầy sợ sệt và cam chịu. Tiếng chửi rủa của ba Khôi vẫn không dứt, những lời lẽ nặng nề mà Khôi không hiểu hết ý nghĩa, nhưng cảm nhận được sự tuyệt vọng, bất lực đang cuộn trào trong từng câu chữ đó. Ba quay người đi lại, nắm chặt tay thành nắm đấm, vẻ mặt ông đau khổ xen lẫn giận dữ. Khôi đứng lặng ở cửa, lồng ngực thắt lại. Cậu bé chưa từng thấy ba mình như vậy, chưa từng thấy mẹ mình sợ hãi đến thế. Nỗi sợ quen thuộc lại dâng lên, nhấn chìm cậu bé. Đúng lúc đó, tiếng phanh “kétt…” chói tai của một chiếc xe jeep vang lên ngay trước cửa lán. Khôi giật mình. Một chú mặc đồ quân phục, với khuôn mặt nghiêm nghị, nhanh chóng bước vào. Chú ấy không nói nhiều, chỉ đi thẳng đến chỗ mẹ Khôi, nắm lấy tay bà rồi nhanh chóng xách chiếc túi vải nhỏ của mẹ đang nằm dưới đất, nhẹ nhàng nhưng kiên quyết dìu mẹ lên xe jeep. Mẹ Khôi không chống cự, thân hình lảo đảo như người mất hồn, đôi chân dường như không còn sức lực để bước. Khôi đứng đó, nhìn theo không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Cậu bé chỉ thấy ánh mắt đẫm lệ của mẹ nhìn thẳng vào mình qua ô cửa kính xe jeep. Ánh mắt ấy đầy sự lo lắng, xót xa, và một nỗi đau không lời, như muốn nói điều gì đó mà Khôi không tài nào nắm bắt được. Cúi đầu buồn bã, Khôi chậm rãi quay trở lại chỗ Bình đang ngồi trên thành giếng. Cậu ngồi phịch xuống bên cạnh bạn, đôi mắt vô hồn nhìn vào mặt nước. Bình cũng im lặng, không hỏi han, ánh mắt thấu hiểu, chỉ khẽ đặt tay lên vai Khôi, một cử chỉ an ủi đơn giản nhưng đầy ấm áp, như muốn nói rằng cậu không đơn độc. Từ vị trí của hai cậu bé, khung cảnh khu xóm định cư dần thu nhỏ lại. Những căn lán gỗ xiêu vẹo, những con hẻm lầy lội, tất cả đều chìm trong ánh chiều tà u ám. Xa hơn nữa, những hàng rào thép gai cao ngất, chằng chịt lớp này đến lớp khác, trải dài như vô tận, bao bọc lấy toàn bộ khu vực, như một bức tường ngăn cách giữa thế giới nhỏ bé của họ và một thế giới rộng lớn, đầy rẫy những biến cố không ngừng. Tiếng xe quân sự vẫn âm ỉ từ phía xa, như nhịp đập không ngừng của một trái tim thép khổng lồ, nhắc nhở Khôi rằng, dù ở đâu, cậu bé vẫn đang sống trong một vòng vây của sự bất định và những giới hạn vô hình, không thể tự mình thoát ra.
-
Ấp Chiến Lược
Khôi, Minh và Tú, ba đứa bạn thân, nhanh nhẹn ngồi xuống những nhánh rễ ấy, nơi bóng mát của tán lá rộng che phủ cả một khoảng sân. Khôi khéo léo tháo sợi dây thắt, mở chiếc túi vải đựng sách vở đã bạc màu, lấy đồ ăn mang theo bỏ ra ngoài. Hai củ khoai lang luộc đã nguội lạnh, đôi khi còn sượng, nhưng là thứ lót dạ quý giá trong những ngày đói kém. Tú cười tươi rói, chìa ra hai trái bắp luộc, một trái đã ăn dở từ sáng, hạt bắp xốp và nhạt vị. Minh thì ‘sang’ hơn cả, cậu ta cẩn thận mở chiếc cặp may bằng vải rằn ri, thò tay kéo gói cơm nắm bọc lá chuối với chút muối mè, món quà hiếm hoi giữa những bữa chạy ăn từng bữa. Cả ba đứa nhìn nhau, nụ cười hồn nhiên vẫn nở trên môi, rồi không chút ngần ngại chia sẻ đồ ăn cho nhau, tiếng nhai tóp tép hòa cùng tiếng trò chuyện râm ran, như cố gắng làm dịu đi cái bụng réo. Khi bữa ăn bắt đầu, cũng là lúc thầy giáo khom người bước ra từ dãy mái nhà lợp bằng tranh đã ngả màu thời gian, sạm đen vì nắng mưa và ẩm mốc. Đó là một dãy lớp học đơn sơ, được dựng lên từ những tấm ván gỗ ghép tạm bợ, nhiều chỗ đã mục ruỗng, với những vách tường thưng bằng tre nứa, và mái thì lợp bằng tranh dày cộp, cứ mỗi mùa mưa lại thấm dột loang lổ. Thầy đã phải cố gắng lắm mới huy động bà con trong ba ấp, mỗi người một tay, một viên đá vỡ, một bó tranh khô, một khúc gỗ cũ, cùng nhau dựng nên ngôi trường này giữa bủa vây của bom đạn và thiếu thốn. Từ những buổi chiều nắng gắt đến những đêm trăng mờ, tiếng cưa, tiếng đục, tiếng người lớn thầm thì động viên nhau dựng xây, biến ước mơ về con chữ thành hiện thực mong manh. Ngôi trường không chỉ là nơi học, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết kiên cường, của khát vọng vươn lên từ bùn lầy chiến tranh, một điểm tựa hiếm hoi bên ngoài Ấp chiến lược ngột ngạt. Thầy giáo, với chiếc áo sơ mi bạc màu và mái tóc đã điểm bạc, nhìn lũ học trò đang vui vẻ chia nhau bữa trưa đơn sơ, ánh mắt thầy ánh lên niềm vui xen lẫn sự mãn nguyện và cả chút lo âu về tương lai. Thầy Hoàng, thoáng nhìn về phía đám trẻ, rồi xách chiếc cặp đen bỏ lên giỏ chiếc xe đạp đã cũ, từ tốn đạp xe rời đi. Tú, miệng vừa nhai tóp tép, vừa nói: “Tụi mày nghe chuyện này chưa? Hôm qua bác tao nói bên khu rừng giáp với chỗ trồng cao su có ‘Việt Cộng’ đấy.” Minh tiếp lời, giọng hơi rụt rè: “Ừ, nghe ba tao cũng bảo là ‘Việt Cộng’ ghê lắm, có sáu tay với lại bắt cóc trẻ con ăn thịt đấy.” Khôi nheo mày, vẻ không tin: “Mẹ… tụi mày dọa tao à? Tao hay đi tắt qua rừng cao su có gặp đâu, toàn cô chú cạo mủ không mà.” Tú tròn mắt, rồi cười phá lên, văng cả hạt bắp ra ngoài: “Thằng này liều! Cái tội hay đi trễ có ngày ‘Việt Cộng’ ăn thịt nha con!” Minh cũng cười, rồi nói thêm: “Mày không tin nhưng ba tao dặn là đi đường ấp thôi chứ không được đi lung tung.” Khôi cười xòa, không nói gì thêm. Ăn xong, cả ba đi bộ về Ấp chiến lược theo con đường chính dưới cái nắng chói chang của trưa hè. Ba đứa trẻ vừa đi vừa cười nói, một tay đưa túi sách vở lên đầu che nắng, mắt chúng nheo lại. Bất chợt, một chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu, cũ kỹ và đầy vết trầy xước, lao nhanh qua trên con đường đất đỏ, bánh xe nghiến lên sỏi đá, bụi tung mù mịt như một đám mây vàng. Trên xe, mấy anh lính trẻ măng, da rám nắng, mặc quân phục bạc màu, ngồi chen chúc, tay lăm lăm khẩu súng. Cả ba đứa trẻ sáng mắt, hớn hở chạy theo, vừa chạy vừa la toáng, tiếng reo hò vỡ òa: “Chú ơi! Chú ơi!” Mấy anh lính trên xe, thấy lũ trẻ hồn nhiên, cười tươi lộ hàm răng trắng bóc, một người lính vẫy tay ra hiệu, rồi nhanh chóng vứt lại mấy mẩu socola và bánh khô từ trong túi áo xuống đất. Cả ba đứa trẻ không chút ngần ngại, nhanh chóng lao vào làn bụi còn mịt mờ, tranh nhau thứ quà vặt quý giá mà hiếm khi được ăn, bàn tay nhỏ bé vội vã nhặt lên những mẩu bánh dính đầy bụi đất nhưng vẫn thơm lừng. Dưới hàng cây giá tỵ ven đường chính vào ấp, bóng mát đổ dài như một tấm thảm xanh mời gọi, ba đứa trẻ ngồi quây quần, cẩn thận chia nhau những món quà vặt quý giá vừa ‘kiếm được’. Tú, miệng nhai chưa hết mẩu bánh khô, đã nhanh nhảu bóc toạc viên kẹo mới, đôi mắt lấp lánh vẻ háu ăn. Minh nhanh chóng với tay ngăn lại, giọng trêu chọc: “Ơ, cái thằng này ăn gian! Phải nhai hết mới được ăn tiếp chứ!” Tú cười khà khà, vẻ lém lỉnh: “Biết rồi!”, rồi miễn cưỡng bỏ chiếc kẹo xuống, nhưng ánh mắt vẫn không rời khỏi nó. Khôi, vẫn đang tập trung nhai thứ bánh khô tưởng chừng vô vị nhưng giờ lại thơm ngon lạ lùng, không thèm để ý đến cuộc tranh cãi nhỏ của hai đứa bạn. Trong đầu Khôi, hình ảnh bé Trang hàng xóm, với mái tóc tết bím và nụ cười tươi tắn, hiện lên rõ mồn một khi nhận lấy hai viên kẹo cậu lén giấu kỹ trong túi quần. Một nụ cười ấm áp, dịu dàng thoáng nở trên môi Khôi, như một tia nắng nhỏ xua đi cái oi ả của trưa hè. Tú lúc này, miệng vẫn còn lấm tấm vụn bánh, đột nhiên lên tiếng, ánh mắt lấp lánh vẻ lém lỉnh: “Chiều nay hai đứa mày đi chăn bò với tao đi! Nay tao dắt bò qua bên đám ông Khánh, sát Vườn Xoài đấy!” Nghe đến hai chữ ‘Vườn Xoài’, đôi mắt Khôi và Minh bỗng sáng rực lên, một tia hy vọng lóe qua gương mặt non nớt. Minh nhanh nhảu đáp lời, giọng pha chút hờn dỗi trêu chọc: “Đi chơi với bạn Tú là vui nhất rồi, cứ phải nhắc đến Vườn Xoài làm gì cho thèm!” Khôi tiếp lời, cười phá lên: “Đúng… đúng! Bạn bè là phải có nhau chứ, cần gì xoài!” Cả nhóm lại phá lên cười giòn tan, tiếng cười vang vọng giữa trưa hè. Đầu giờ chiều, dưới cái nắng vẫn còn chói chang, Khôi nheo mắt chạy nhanh ra chỗ cây me già nằm ngay giao lộ chính của hai con đường liên ấp. Cây me cổ thụ, với tán lá rộng xòe che mát cả một góc đường, thân cây sần sùi những vết thời gian, là điểm hẹn quen thuộc của lũ trẻ trong Ấp. Khôi đã thấy Minh đội chiếc nón tai bèo rằn ri, vành nón cụp xuống che gần hết khuôn mặt, đang tựa lưng vào gốc cây, dáng vẻ ung dung. Khôi nhanh chóng tiến lại, ánh mắt tò mò lập tức phát hiện ra một vật hình hộp sáng bóng Minh đeo bên hông. “Này, nay mày có đồ chơi mới à?” Khôi hớt hải hỏi, giọng pha chút ghen tị. Minh cười tươi, đưa hông ra khoe chiếc hộp: “À, đây là chiếc hộp đựng nước, mẹ tao nhặt được ở ruộng đấy. Gọi là…” Minh nheo mắt cố nhớ, rồi nói lắp bắp: “À, ‘ghi đông ghi điếc’ gì đấy!” Cậu ta còn khoe thêm: “Cả cái nón này nữa!” Khôi, với ánh mắt tò mò và ngưỡng mộ, nhanh chóng với tay xoa tới xoa lui chiếc ‘bi-đông’ bằng thiếc, bề mặt sáng bóng phản chiếu ánh nắng lấp lánh, như một món đồ quý giá mà cậu thoáng thấy mấy anh lính mang theo bên mình. “Mày sướng ghê! Cho tao uống miếng nước trong này xem có ngon không?” Khôi năn nỉ, ánh mắt đầy khao khát. Minh cau mày, giữ chặt chiếc hộp: “Thôi, để lát nữa đi, khi nào khát rồi uống.” Khôi không chịu, tiếp tục nài nỉ: “Thôi mà, tao uống thử một chút thôi!” Minh vẫn nhất quyết không chịu, rồi cả hai đứa trẻ, hồn nhiên như những chú chim non, đuổi nhau quanh gốc cây me già, tiếng cười đùa giòn tan vang vọng khắp ngã tư. Đúng lúc đó, Tú, với khuôn mặt nhăn nhó như khỉ, mồ hôi nhễ nhại, dắt theo con bò đực vàng ệch, bước tới. Con bò thong thả nhai cỏ, cái đuôi ve vẩy. “Hai đứa bay rảnh quá ha! Dắt phụ tao chút coi!” Tú làu bàu, rồi đưa sợi dây thừng buộc từ mũi con bò ra. Khôi nhanh chóng cầm lấy sợi dây, rồi mách nước với vẻ tinh quái: “Thằng Minh có đồ chơi mới kìa!” Minh cười hề hề, vẻ tự hào, rồi khoe chiếc ‘ghi đông’ với Tú. Tú cũng đòi uống thử, Minh không chịu, rồi lại chạy trước, tiếng cười khúc khích vang lên. Cả ba đứa trẻ, với những món đồ chơi mới, những câu chuyện phiếm và tiếng cười hồn nhiên, vui vẻ tiến về hướng Vườn Xoài ông Khánh, nơi những trái xoài xanh mướt đang chờ đợi chúng. Gần tới Vườn Xoài, một không gian rộng lớn với những hàng cây xoài cao vút, tán lá xanh um che phủ cả một khoảng trời, Minh lăm le rút trong túi ra bịch muối ớt nhỏ, ánh mắt hấp háy vẻ tinh quái. Khôi nhanh chóng cột sợi dây thừng vào một gốc cây khô gần đó để giữ con bò. Ba đứa trẻ tụm lại bên ngoài Vườn Xoài, nhìn lên những chùm quả xanh lủng lẳng trên cao. Minh lên tiếng, giọng thì thầm đầy kích động: “Bây giờ đứa nào vào hái với tao đây?” Tú nhanh nhảu, liếc nhìn Khôi với vẻ trêu chọc: “Thằng Khôi có dám hái bao giờ đâu mà mày còn hỏi!” Khôi cười gãi đầu, vẻ hơi ngượng: “Lỡ bị phát hiện, ông Ba đánh tao què giò mất! Thôi, tao coi chừng con bò cho, hai đứa bay hai nhanh đi còn ăn.” Tú và Minh nhìn nhau, nụ cười tinh quái chợt tắt, thay vào đó là cái nhếch mép đầy vẻ bất cần. “Ôi xời, để bọn lão lo!” Tú khẽ bĩu môi, rồi nhanh chóng lách người, chui rúc vào đám cỏ lút đầu bên vệ đường, những ngọn cỏ khô sột soạt cào vào ống quần. Minh theo sau, chật vật luồn lách qua từng kẽ lá dày đặc của hàng rào dâm bụt được cắt tỉa cao quá đầu người, những cành cây khẳng khiu với vô vàn nụ hoa đỏ thắm như cố níu áo. Khôi nhìn theo hai thằng bạn đã biến mất hút, trong lòng không khỏi dâng lên một nỗi lo lắng mơ hồ. Một lát sau, tiếng ông Khánh, chủ Vườn Xoài gần đó rền rĩ, xen lẫn tiếng bước chân dậm thình thịch từ phía vườn vang lên, xé tan sự tĩnh lặng: “Ăn trộm… ăn trộm! Hai thằng kia đứng lại!” Gương mặt ông đỏ bừng, chòm râu mép rung lên vì giận dữ. Ngay lập tức, Khôi thấy Minh và Tú như những mũi tên bắn ra từ hàng rào dâm bụt, mỗi thằng vẫn ôm chặt mấy trái xoài xanh căng mọng vào lòng, phóng nhanh như cắt về hai hướng. Thấy ‘có biến’, Khôi cũng giật mình thót tim, đôi chân tự động bật dậy chạy thục mạng. Trong phút chốc hoảng loạn, cậu quên bẵng mất con bò vàng đang được cột vào gốc cây bên cạnh, chú bò tròn mắt ngơ ngác nhìn theo. Ông Khánh phóng ra theo ngay sau đó, trên tay lăm lăm một đoạn roi nhỏ, vung lên trong không khí như muốn trút hết giận dữ. Minh và Tú chia nhau chạy, lủi xuyên qua đám đất bỏ hoang ngổn ngang cỏ dại và những bụi cây lúp xúp, cành khô vươn ra tua tủa, chỉ còn nghe tiếng sột soạt lẫn trong tiếng thở dốc. Riêng Khôi, cậu cắm đầu cắm cổ chạy trên con đường đất đỏ gập ghềnh, ngược trở về phía cây me cổ thụ quen thuộc ở đầu làng, từng nhịp thở như muốn xé toạc lồng ngực, phổi nóng rát. Chạy được một đoạn, Khôi giật mình bởi một tiếng nổ gầm vang “ĐÙNG…!” Âm thanh xé toạc không gian, rung chuyển cả mặt đất dưới chân cậu. Khôi đứng sững lại, ngoái nhìn về phía sau, thấy một đám khói đen đặc quánh, cuồn cuộn bốc lên cao, vượt cả những tán cây xoài xanh um. Tim Khôi đập thình thịch trong lồng ngực. Ngay lúc đó, từ đám cây ven đường, Tú lủi ra, khuôn mặt lấm lem mồ hôi, nhưng trong túm áo trước bụng vẫn cẩn thận ôm mấy quả xoài xanh căng tròn, ánh mắt vẫn còn nguyên vẻ lém lỉnh. Cả hai nghe thấy tiếng ông Khánh vọng lại, không còn là tiếng la mắng mà là một tiếng kêu thất thanh, đầy kinh hoàng: “Chết người rồi! Chết người rồi bà con ơi!” Tú hoảng hốt, bàn tay run rẩy hất mấy trái xoài trong túm áo vào bụi rậm ven đường, những quả xoài lăn lóc rồi chìm nghỉm giữa đám lá khô. Khôi như bừng tỉnh, một dự cảm chẳng lành ập đến, lạnh toát sống lưng. Cả hai đứng sững lại giữa con đường đất, ánh mắt hoang mang nhìn nhau. “Thằng Minh đâu?” Khôi hỏi, giọng lạc đi. Tú lắc đầu lia lịa, khuôn mặt trắng bệch: “Tao đâu biết! Mạnh ai nấy chạy thôi!” Một lúc sau, tiếng xe quân cảnh từ xa vọng lại, mỗi lúc một gần hơn, tiếng động cơ gầm gừ xé tan sự tĩnh lặng đáng sợ. Chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu, vẫn cũ kỹ và đầy vết trầy xước, lao tới, chạy ngang qua hai cậu bé đang đứng như trời trồng. Phía sau xe, vài người dân trong ấp, với vẻ mặt thất thần, hớt hải chạy theo, tiếng bước chân thình thịch trên nền đất. Tú và Khôi nhìn nhau. Khuôn mặt Khôi tái mét, đôi mắt mở to, ánh lên vẻ sợ hãi tột độ. Lồng ngực cậu phập phồng dữ dội, hơi thở dường như bị bóp nghẹt. Cậu không nói thêm lời nào, chỉ quay phắt người lại, cắm đầu chạy như bay về phía ấp, bỏ lại Tú và những tiếng kêu thảng thốt phía sau. Tú cũng không chần chừ. Với vẻ mặt vẫn còn bàng hoàng, cậu nhanh chóng chạy tới chỗ con bò vàng ệch đang đứng ngơ ngác, vội vàng tháo sợi dây thừng buộc vào cành cây, rồi dắt con vật đi nhanh về hướng ngược lại, hòa vào dòng người đang hớt hải đổ về từ phía Vườn Xoài. Khôi chạy về đến nhà thì trời cũng đã nhá nhem tối, ánh hoàng hôn đỏ rực phía tây như nhuộm máu cả bầu trời. Tiếng còi báo hiệu giờ giới nghiêm từ vọng gác đầu ấp vang lên từng hồi dài, rền rĩ, xé tan không gian yên bình giả tạo, báo hiệu một đêm dài căng thẳng. Khôi dừng lại ở đầu ngõ, thở dốc, nhìn quanh. Khắp Ấp chiến lược, những hàng rào dây thép gai chằng chịt, cao quá đầu người, giăng mắc khắp nơi, lấp lánh dưới ánh sáng yếu ớt còn sót lại của ban ngày. Trên các vọng gác cao, bóng lính gác lấp ló, khẩu súng lăm lăm, ánh mắt sắc lạnh quét qua từng ngóc ngách.
-
Giấc Mơ Kỳ Lạ
Đêm đã về khuya, ánh trăng lọt qua khung cửa sổ, vẽ lên sàn nhà những vệt sáng bạc. Trong căn phòng nhỏ của một căn nhà vách đất lợp tranh nằm trong “Ấp chiến lược”, với bức tường rơm phủ chút vôi đã ngả màu thời gian và mái tranh thấp, cậu bé tên Khôi đang ngủ gục trên chiếc bàn gỗ sờn cũ. Trên bàn, cuốn sách lịch sử và mấy tờ giấy ngả vàng ngổn ngang, những ghi chú nguệch ngoạc và một cây đèn dầu leo lắt tỏa ánh sáng yếu ớt. Mùi giấy, mùi mực và chút ẩm mốc từ tường nhà quyện vào nhau, tạo nên một không khí đặc trưng của những đêm ôn thi cuối năm học, vừa quen thuộc vừa nặng nề. Khôi, với mái tóc rối bù và đôi mắt vẫn còn vương vấn những con số, những niên đại, những khái niệm về “Độc Lập”. Cứ lởn vởn trong tâm trí em, nặng trĩu những băn khoăn không lời. Em khẽ trở mình, cố gắng tìm một tư thế thoải mái hơn, rồi dần chìm vào giấc ngủ sâu, mang theo những trăn trở ấy vào cõi mộng. Trong mơ, Khôi thấy mình lạc vào một con đường lạ lẫm, thơm lừng mùi hương sen và gỗ trầm. Ánh đèn lồng dịu nhẹ hắt ra từ một căn nhà sàn nhỏ. Tò mò, em bước vào. Bên trong, một ông lão râu tóc bạc phơ, trán cao, chòm râu dài trắng muốt như cước, đang ngồi thong thả dưới hiên căn nhà sàn. Nụ cười hiền từ luôn nở trên môi ông, đôi mắt lấp lánh những nỗi niềm sâu kín nhưng cũng chứa đựng cả một biển ký ức. Bên hông và sau nhà là rặng tre xanh rì, lá tre xào xạc theo gió. Phía trước là một hồ sen lớn với những búp sen chúm chím, tỏa hương thơm dịu nhẹ. Ông lão khẽ nhấp một ngụm trà nóng, rồi đưa tay vẫy Khôi lại, ánh mắt đầy trìu mến. Ông lão mỉm cười nhìn Khôi, như thể đã chờ đợi em từ rất lâu. “Chào cháu, đêm nay điều gì đã đưa cháu đến đây?” Khôi ngạc nhiên, lí nhí: “Cháu… cháu không biết. Cháu chỉ thấy mình đang nghĩ về những điều mà thầy dạy trên lớp, mà sao lại khó hiểu quá, ông ạ.” Ông lão khẽ nhướng mày, ánh mắt như muốn nhìn thấu tâm can cậu bé. “Đó là điều gì, cháu trai?” Khôi hơi nhăn mặt, ngập ngừng đáp: “Dạ… Độc Lập ạ.” Ông lão cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng trong không gian tĩnh lặng. Rồi ông đặt tách trà xuống, tiếng chạm nhẹ nhàng. “À, điều này thì cần được kể bằng trái tim, chứ không phải bằng những khái niệm mơ hồ trên sách vở. Ngồi xuống đây, cháu trai. Đêm nay, ta sẽ kể cháu nghe về một câu chuyện, một khát vọng, mà con người đã đổ bao máu xương, bao nước mắt, bao hoài bão để giành lấy và giữ gìn.” Ông lão ngừng lại, ánh mắt xa xăm như xuyên qua lớp sương mờ của thời gian, như đang thấy những lá cờ bay phấp phới trong gió lộng của lịch sử, ông cất lời: “Độc Lập, đó không chỉ là một từ ngữ, một thuật ngữ chính trị khô khan. Nó là tiếng lòng của một dân tộc, tiếng reo vang của một linh hồn vừa thoát khỏi xiềng xích, là ánh sáng của niềm tự hào khi được tự mình đứng thẳng trên mảnh đất của tổ tiên. Nó là quyền được sống, được làm chủ, được tự quyết định con đường mình đi, không cúi đầu trước bất kỳ thế lực nào.” Ông lão kể tiếp: “Một buổi bình minh xa xôi trên lục địa mới, nơi những con người từ khắp phương trời tụ hội, mang theo lý tưởng về quyền làm người. Tại đó, vào một ngày tháng Bảy năm 1776, những người con dũng cảm của các thuộc địa đã đứng lên, viết nên bản ‘Tuyên ngôn Độc Lập’ của riêng mình.” “Với họ, Độc Lập là quyền hiển nhiên, tự nhiên của con người để thiết lập một chính phủ, một thể chế do chính họ làm chủ, không bị áp đặt bởi một vị vua xa xôi hay một nghị viện không đại diện cho tiếng nói của họ. Đó là lời khẳng định quyền được tự trị, quyền tự quyết định tương lai chính trị của mình, thoát khỏi ách chuyên chế. Họ coi đó là một chân lý ‘hiển nhiên’, một quyền ‘bất khả xâm phạm’ mà Đấng Tạo hóa đã ban cho.” Giọng ông lão trầm xuống, có một nỗi niềm vừa xót xa vừa tự hào khi nhắc về mảnh đất quê hương: “Nhưng hỡi ôi, với dân tộc ta, khái niệm Độc Lập lại mang một ý nghĩa khác, sâu sắc hơn, đớn đau hơn, nhưng cũng oai hùng hơn gấp bội.” Ông lão nhấp thêm ngụm trà, đôi mắt thẳm sâu như chứa đựng cả trăm năm lịch sử: “Trong ‘Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam năm 1945’, Hồ Chí Minh đã mở đầu bằng chính những lời trích dẫn từ bản ‘Tuyên ngôn Mỹ’ và ‘Tuyên ngôn Nhân quyền Pháp’, khẳng định chân lý phổ quát về quyền bình đẳng của con người.” “Nhưng ngay sau đó, Hồ Chí Minh đã đặt ra một câu hỏi day dứt, một tiếng thét phẫn uất của cả một dân tộc: ‘Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta.’ Với chúng ta, Độc Lập không phải là đòi quyền tự trị từ một chính quyền xa xôi đã trở nên chuyên chế. Độc Lập là đòi lại quyền sống, quyền làm người của một dân tộc đã bị cướp bóc, bị đày đọa, bị đối xử không bằng loài vật trong gần một thế kỷ. Nó là tiếng kêu xé lòng của những linh hồn bị giày vò, là đòi hỏi chính đáng để thoát khỏi thân phận nô lệ, để được đứng thẳng dậy, tự hào làm chủ đất nước mình.” Giọng ông lão trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn: “‘Tuyên ngôn Việt Nam’ không chỉ là lời tuyên bố thành lập một quốc gia mới, mà còn là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của kẻ đô hộ. Nó là sự khẳng định quyền bình đẳng và vị thế của cả một dân tộc trên trường quốc tế, một dân tộc đã ‘gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay’, ‘một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay’. ‘Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!’ Đó không phải là một quyền được ban phát, mà là một thành quả máu xương, giành được bằng ý chí sắt đá và sự hy sinh không tiếc thân mình. Với người Việt Nam, Độc Lập là sinh mệnh, là hơi thở, là linh hồn của cả một Dân tộc.” Ông lão đưa tay vuốt chòm râu bạc, ánh mắt nhìn ra ngoài cửa quán, nơi ánh đèn lồng lay động nhẹ trong đêm: “Hành trình giành lấy độc lập ấy, không dừng lại ở năm 1945. Nó tiếp nối, biến đổi hình hài, nhưng tinh thần thì vẫn vẹn nguyên.” Ông lão nhớ lại, giọng ông tràn đầy cảm xúc: “Cháu có thể thấy nó trong từng câu thơ của Tố Hữu, trong bài thơ ‘Việt Bắc’, khi ông viết: ‘Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn…’ Đó là sự gắn bó máu thịt với đất nước, với cội nguồn Độc Lập đã được gây dựng bằng xương máu. Hay trong những vần thơ của Nguyễn Đình Thi trong bài ‘Đất nước’: ‘Nước chúng tôi, nước những người chưa chết. Máu xương ta đã trộn vào từng hạt lúa Nước chúng tôi, nước bốn nghìn năm tuổi Sống lại với cả một thời đại mới.’ Nó là lời khẳng định về sự trường tồn, bất diệt của Độc Lập dân tộc, được nuôi dưỡng bởi máu xương và ý chí kiên cường của bao thế hệ. Mỗi người dân, mỗi hạt lúa, đều là một phần của sự Độc Lập ấy.” Ông lão hít một hơi thật sâu, nụ cười hiền từ trở lại trên môi: “Độc Lập, hỡi cậu bé, nó không phải là một đích đến cuối cùng mà là một hành trình không ngừng nghỉ. Nó là di sản vĩ đại mà cha ông để lại, và là trách nhiệm thiêng liêng mà mỗi thế hệ phải tiếp nối, bảo vệ và phát triển. Nó không chỉ là câu chuyện của quá khứ, mà còn là hơi thở của hiện tại, và là ánh sáng dẫn lối cho tương lai.” Khôi khẽ gật đầu, trong lòng tràn ngập một cảm giác ấm áp và quyết tâm. Khôi biết, mình đã tìm thấy câu trả lời cho những băn khoăn của đêm nay. Tuy nhiên, vẫn còn đó những câu hỏi lởn vởn, những điều Khôi muốn hỏi thêm ông lão. Khôi hé môi định cất lời, nhưng câu hỏi còn chưa kịp thành hình thì tiếng gọi quen thuộc đã xé toạc màn mộng. “Cò… cò ơi!” Tiếng gọi của mẹ Khôi vang lên từ phía cửa, lanh lảnh và dứt khoát. Khôi bừng tỉnh. Ánh sáng ban mai đã tràn ngập căn phòng, xua đi màn đêm và những giấc mơ. Cậu giật mình, vội vàng dụi mắt, nhận ra mình vẫn đang gục trên bàn học, một vệt nước miếng nhỏ còn vương khóe môi. Khôi nhanh chóng chùi đi, rồi vội vàng thay quần áo. “Nhanh đi con, sắp trễ giờ rồi!” Giọng mẹ Khôi hối thúc từ dưới bếp. “Củ khoai lang hấp trong nồi cơm ấy, mang đi mà ăn!” Khôi vội vã với lấy củ khoai còn nóng hổi, bỏ vào túi vải đựng ít giấy và cuốn sách hiếm hoi đã cũ mèm. Ngoài sân, mẹ Khôi cũng đang hớt hải. Bà nhanh chóng xách cái cuốc, kèm theo chiếc giỏ cơm trưa đã chuẩn bị sẵn, vội vã bước ra cổng. Phía xa, bóng bố Khôi đang vác bao lúa giống nặng trĩu, từng bước đi chậm rãi từ phía cổng rào tiến ra ruộng, dáng người in đậm trên nền trời rạng đông, mang theo gánh nặng của một ngày mưu sinh đầy vất vả. Bình minh đã lên, mang theo nhịp sống thường nhật với bao bộn bề lo toan. Trong tia nắng sớm, Khôi nhanh chóng đến lớp trên con đường đất đỏ, hai bên cỏ mọc cao. Con đường tắt mà Khôi hay đi thường ngày vẫn dẫn cậu xuyên qua rừng cao su. Những cái nhìn từ mấy cô chú đang cạo mủ, thoang thoảng mùi hôi của mủ cao su khi vào mùa mưa, đều quen thuộc. Tới lớp học, Khôi ngồi xuống, tâm trí như cố nhớ lại giấc mơ đêm qua khi cầm tờ đề cương được viết tay nắn nót đặt trên mặt bàn cũ mèm, trên mặt bàn học còn nguệch ngoạc chi chít chữ sau nhiều năm không thay đổi. Tiếng kẻng tan học vang lên dứt khoát. “KENG… KENG… KENG” – là âm thanh của một vỏ trái bom khá to được cắt đáy và treo lên như một cái chuông, xé tan không khí oi ả của buổi trưa tháng năm. Thầy giáo chưa kịp thu dọn những cuốn sách vở đã sờn gáy trên bàn, Khôi cùng lũ bạn đã nhanh chóng ùa ra khỏi lớp, tiếng cười nói giòn tan lẫn trong cái nắng gắt. Nụ cười tươi rói trên môi chúng nhanh chóng tụ lại dưới gốc cây bàng cổ thụ, nơi những nhánh rễ to bản như những con trăn khổng lồ bò lan trên mặt đất.
-
Giấc Mơ Kỳ Lạ
Đêm đã về khuya, ánh trăng lọt qua khung cửa sổ, vẽ lên sàn nhà những vệt sáng bạc. Trong căn phòng nhỏ của một căn nhà vách đất lợp tranh nằm trong “Ấp chiến lược”, với bức tường rơm phủ chút vôi đã ngả màu thời gian và mái tranh thấp, cậu bé tên Khôi đang ngủ gục trên chiếc bàn gỗ sờn cũ. Trên bàn, cuốn sách lịch sử và mấy tờ giấy ngả vàng ngổn ngang, những ghi chú nguệch ngoạc và một cây đèn dầu leo lắt tỏa ánh sáng yếu ớt. Mùi giấy, mùi mực và chút ẩm mốc từ tường nhà quyện vào nhau, tạo nên một không khí đặc trưng của những đêm ôn thi cuối năm học, vừa quen thuộc vừa nặng nề. Khôi, với mái tóc rối bù và đôi mắt vẫn còn vương vấn những con số, những niên đại, những khái niệm về “Độc Lập”. Cứ lởn vởn trong tâm trí em, nặng trĩu những băn khoăn không lời. Em khẽ trở mình, cố gắng tìm một tư thế thoải mái hơn, rồi dần chìm vào giấc ngủ sâu, mang theo những trăn trở ấy vào cõi mộng. Trong mơ, Khôi thấy mình lạc vào một con đường lạ lẫm, thơm lừng mùi hương sen và gỗ trầm. Ánh đèn lồng dịu nhẹ hắt ra từ một căn nhà sàn nhỏ. Tò mò, em bước vào. Bên trong, một ông lão râu tóc bạc phơ, trán cao, chòm râu dài trắng muốt như cước, đang ngồi thong thả dưới hiên căn nhà sàn. Nụ cười hiền từ luôn nở trên môi ông, đôi mắt lấp lánh những nỗi niềm sâu kín nhưng cũng chứa đựng cả một biển ký ức. Bên hông và sau nhà là rặng tre xanh rì, lá tre xào xạc theo gió. Phía trước là một hồ sen lớn với những búp sen chúm chím, tỏa hương thơm dịu nhẹ. Ông lão khẽ nhấp một ngụm trà nóng, rồi đưa tay vẫy Khôi lại, ánh mắt đầy trìu mến. Ông lão mỉm cười nhìn Khôi, như thể đã chờ đợi em từ rất lâu. “Chào cháu, đêm nay điều gì đã đưa cháu đến đây?” Khôi ngạc nhiên, lí nhí: “Cháu… cháu không biết. Cháu chỉ thấy mình đang nghĩ về những điều mà thầy dạy trên lớp, mà sao lại khó hiểu quá, ông ạ.” Ông lão khẽ nhướng mày, ánh mắt như muốn nhìn thấu tâm can cậu bé. “Đó là điều gì, cháu trai?” Khôi hơi nhăn mặt, ngập ngừng đáp: “Dạ… Độc Lập ạ.” Ông lão cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng trong không gian tĩnh lặng. Rồi ông đặt tách trà xuống, tiếng chạm nhẹ nhàng. “À, điều này thì cần được kể bằng trái tim, chứ không phải bằng những khái niệm mơ hồ trên sách vở. Ngồi xuống đây, cháu trai. Đêm nay, ta sẽ kể cháu nghe về một câu chuyện, một khát vọng, mà con người đã đổ bao máu xương, bao nước mắt, bao hoài bão để giành lấy và giữ gìn.” Ông lão ngừng lại, ánh mắt xa xăm như xuyên qua lớp sương mờ của thời gian, như đang thấy những lá cờ bay phấp phới trong gió lộng của lịch sử, ông cất lời: “Độc Lập, đó không chỉ là một từ ngữ, một thuật ngữ chính trị khô khan. Nó là tiếng lòng của một dân tộc, tiếng reo vang của một linh hồn vừa thoát khỏi xiềng xích, là ánh sáng của niềm tự hào khi được tự mình đứng thẳng trên mảnh đất của tổ tiên. Nó là quyền được sống, được làm chủ, được tự quyết định con đường mình đi, không cúi đầu trước bất kỳ thế lực nào.” Ông lão kể tiếp: “Một buổi bình minh xa xôi trên lục địa mới, nơi những con người từ khắp phương trời tụ hội, mang theo lý tưởng về quyền làm người. Tại đó, vào một ngày tháng Bảy năm 1776, những người con dũng cảm của các thuộc địa đã đứng lên, viết nên bản ‘Tuyên ngôn Độc Lập’ của riêng mình.” “Với họ, Độc Lập là quyền hiển nhiên, tự nhiên của con người để thiết lập một chính phủ, một thể chế do chính họ làm chủ, không bị áp đặt bởi một vị vua xa xôi hay một nghị viện không đại diện cho tiếng nói của họ. Đó là lời khẳng định quyền được tự trị, quyền tự quyết định tương lai chính trị của mình, thoát khỏi ách chuyên chế. Họ coi đó là một chân lý ‘hiển nhiên’, một quyền ‘bất khả xâm phạm’ mà Đấng Tạo hóa đã ban cho.” Giọng ông lão trầm xuống, có một nỗi niềm vừa xót xa vừa tự hào khi nhắc về mảnh đất quê hương: “Nhưng hỡi ôi, với dân tộc ta, khái niệm Độc Lập lại mang một ý nghĩa khác, sâu sắc hơn, đớn đau hơn, nhưng cũng oai hùng hơn gấp bội.” Ông lão nhấp thêm ngụm trà, đôi mắt thẳm sâu như chứa đựng cả trăm năm lịch sử: “Trong ‘Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam năm 1945’, Hồ Chí Minh đã mở đầu bằng chính những lời trích dẫn từ bản ‘Tuyên ngôn Mỹ’ và ‘Tuyên ngôn Nhân quyền Pháp’, khẳng định chân lý phổ quát về quyền bình đẳng của con người.” “Nhưng ngay sau đó, Hồ Chí Minh đã đặt ra một câu hỏi day dứt, một tiếng thét phẫn uất của cả một dân tộc: ‘Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta.’ Với chúng ta, Độc Lập không phải là đòi quyền tự trị từ một chính quyền xa xôi đã trở nên chuyên chế. Độc Lập là đòi lại quyền sống, quyền làm người của một dân tộc đã bị cướp bóc, bị đày đọa, bị đối xử không bằng loài vật trong gần một thế kỷ. Nó là tiếng kêu xé lòng của những linh hồn bị giày vò, là đòi hỏi chính đáng để thoát khỏi thân phận nô lệ, để được đứng thẳng dậy, tự hào làm chủ đất nước mình.” Giọng ông lão trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn: “‘Tuyên ngôn Việt Nam’ không chỉ là lời tuyên bố thành lập một quốc gia mới, mà còn là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của kẻ đô hộ. Nó là sự khẳng định quyền bình đẳng và vị thế của cả một dân tộc trên trường quốc tế, một dân tộc đã ‘gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay’, ‘một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay’. ‘Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!’ Đó không phải là một quyền được ban phát, mà là một thành quả máu xương, giành được bằng ý chí sắt đá và sự hy sinh không tiếc thân mình. Với người Việt Nam, Độc Lập là sinh mệnh, là hơi thở, là linh hồn của cả một Dân tộc.” Ông lão đưa tay vuốt chòm râu bạc, ánh mắt nhìn ra ngoài cửa quán, nơi ánh đèn lồng lay động nhẹ trong đêm: “Hành trình giành lấy độc lập ấy, không dừng lại ở năm 1945. Nó tiếp nối, biến đổi hình hài, nhưng tinh thần thì vẫn vẹn nguyên.” Ông lão nhớ lại, giọng ông tràn đầy cảm xúc: “Cháu có thể thấy nó trong từng câu thơ của Tố Hữu, trong bài thơ ‘Việt Bắc’, khi ông viết: ‘Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn…’ Đó là sự gắn bó máu thịt với đất nước, với cội nguồn Độc Lập đã được gây dựng bằng xương máu. Hay trong những vần thơ của Nguyễn Đình Thi trong bài ‘Đất nước’: ‘Nước chúng tôi, nước những người chưa chết. Máu xương ta đã trộn vào từng hạt lúa Nước chúng tôi, nước bốn nghìn năm tuổi Sống lại với cả một thời đại mới.’ Nó là lời khẳng định về sự trường tồn, bất diệt của Độc Lập dân tộc, được nuôi dưỡng bởi máu xương và ý chí kiên cường của bao thế hệ. Mỗi người dân, mỗi hạt lúa, đều là một phần của sự Độc Lập ấy.” Ông lão hít một hơi thật sâu, nụ cười hiền từ trở lại trên môi: “Độc Lập, hỡi cậu bé, nó không phải là một đích đến cuối cùng mà là một hành trình không ngừng nghỉ. Nó là di sản vĩ đại mà cha ông để lại, và là trách nhiệm thiêng liêng mà mỗi thế hệ phải tiếp nối, bảo vệ và phát triển. Nó không chỉ là câu chuyện của quá khứ, mà còn là hơi thở của hiện tại, và là ánh sáng dẫn lối cho tương lai.” Khôi khẽ gật đầu, trong lòng tràn ngập một cảm giác ấm áp và quyết tâm. Khôi biết, mình đã tìm thấy câu trả lời cho những băn khoăn của đêm nay. Tuy nhiên, vẫn còn đó những câu hỏi lởn vởn, những điều Khôi muốn hỏi thêm ông lão. Khôi hé môi định cất lời, nhưng câu hỏi còn chưa kịp thành hình thì tiếng gọi quen thuộc đã xé toạc màn mộng. “Cò… cò ơi!” Tiếng gọi của mẹ Khôi vang lên từ phía cửa, lanh lảnh và dứt khoát. Khôi bừng tỉnh. Ánh sáng ban mai đã tràn ngập căn phòng, xua đi màn đêm và những giấc mơ. Cậu giật mình, vội vàng dụi mắt, nhận ra mình vẫn đang gục trên bàn học, một vệt nước miếng nhỏ còn vương khóe môi. Khôi nhanh chóng chùi đi, rồi vội vàng thay quần áo. “Nhanh đi con, sắp trễ giờ rồi!” Giọng mẹ Khôi hối thúc từ dưới bếp. “Củ khoai lang hấp trong nồi cơm ấy, mang đi mà ăn!” Khôi vội vã với lấy củ khoai còn nóng hổi, bỏ vào túi vải đựng ít giấy và cuốn sách hiếm hoi đã cũ mèm. Ngoài sân, mẹ Khôi cũng đang hớt hải. Bà nhanh chóng xách cái cuốc, kèm theo chiếc giỏ cơm trưa đã chuẩn bị sẵn, vội vã bước ra cổng. Phía xa, bóng bố Khôi đang vác bao lúa giống nặng trĩu, từng bước đi chậm rãi từ phía cổng rào tiến ra ruộng, dáng người in đậm trên nền trời rạng đông, mang theo gánh nặng của một ngày mưu sinh đầy vất vả. Bình minh đã lên, mang theo nhịp sống thường nhật với bao bộn bề lo toan. Trong tia nắng sớm, Khôi nhanh chóng đến lớp trên con đường đất đỏ, hai bên cỏ mọc cao. Con đường tắt mà Khôi hay đi thường ngày vẫn dẫn cậu xuyên qua rừng cao su. Những cái nhìn từ mấy cô chú đang cạo mủ, thoang thoảng mùi hôi của mủ cao su khi vào mùa mưa, đều quen thuộc. Tới lớp học, Khôi ngồi xuống, tâm trí như cố nhớ lại giấc mơ đêm qua khi cầm tờ đề cương được viết tay nắn nót đặt trên mặt bàn cũ mèm, trên mặt bàn học còn nguệch ngoạc chi chít chữ sau nhiều năm không thay đổi. Tiếng kẻng tan học vang lên dứt khoát. “KENG… KENG… KENG” – là âm thanh của một vỏ trái bom khá to được cắt đáy và treo lên như một cái chuông, xé tan không khí oi ả của buổi trưa tháng năm. Thầy giáo chưa kịp thu dọn những cuốn sách vở đã sờn gáy trên bàn, Khôi cùng lũ bạn đã nhanh chóng ùa ra khỏi lớp, tiếng cười nói giòn tan lẫn trong cái nắng gắt. Nụ cười tươi rói trên môi chúng nhanh chóng tụ lại dưới gốc cây bàng cổ thụ, nơi những nhánh rễ to bản như những con trăn khổng lồ bò lan trên mặt đất.
-
Lời Thì Thầm Của Vũ Trụ
Some called it Kama, the first flame, not to consume, but to illuminate. From primeval darkness, Kama blazed forth in the Rig Veda, like the first seed sown into the void. That light, delicate as a thread, connected nothingness with existence. But amidst the chaos, could that flame endure? Elsewhere, love arrived not in fire, but water. The Dao, born from Wuji, flowed through all things like a silent river. Neither speaking nor forcing, it simply flowed for billions of years. Love here is harmony and non-contention, yet it could diminish if the world turned away. A silent stream nourishes thousands, yet can vanish into nothing. In scriptures of faith, Love took the form of the Word. “In the beginning was the Word.” The first echo from the sacred, unfolding light and order. But even light is fragile if darkness springs from it. That Love illuminated the cosmos, yet was rejected by those it named. In Buddhism, there’s no beginning, only eternal flow. Love is compassion, neither speaking, demanding, nor remembering names. A thread, delicate as a breath, connects all beings through eons. But that thread can break if our hands aren’t gentle. Before written words, Sumerians spoke of Nammu, the primordial waters embracing chaos, birthing heaven and earth. No one said she loved, yet she was life’s root. That water still flows, silently, like a hidden bloodstream. Looking back, we see every name veils a shared, unnamed pulse. From Kama to Dao, the Word to compassion, Nammu’s waters to Ein Sof’s light. Perhaps it’s simply Love. Not emotion, but a current. Not reason, but direction. From Omeyocan to Olodumare, Eros to Logos, every culture heard a faint, distant whisper, never extinguished. A breath through the void, guiding us towards Laniakea, the cosmic garden yet to bloom, where Love flows silently, waiting to be named. Reading this far, unsure why? Perhaps you’re 24-28, shifting from feeling to thought. Perhaps you’ve read Campbell, Jung, Watts, or lost sleep over an unanswerable question. Hello, nameless friend. “Philosophy” comes from Greek: philo (φίλος) – love, affection; sophia (σοφία) – wisdom, intelligence. “The Wisdom of Love.” Feeling small before a sentence? Not fragility, but blooming. From someone who’s been there, heart to heart.
-
Tiếng Vọng Từ Hư Không
Trước cả khi thời gian có nhịp điệu, trước khi không gian được định hình bởi những đường cong lượng tử, tồn tại một trạng thái siêu việt. Đó không phải là hư vô, bởi hư vô mang một sự trống rỗng hữu hình, một thiếu vắng có thể cảm nhận. Nhưng nơi đây, không có “cái gì” để mà trống rỗng, không có “ở đâu” để mà thiếu vắng. Chỉ có tiềm năng thuần khiết, một đại dương năng lượng vô hình đang chờ đợi để được khơi dậy. Từ trạng thái tiền-khởi nguyên này, một “ý chí” sơ khai bắt đầu trỗi dậy. Không phải là một ý chí theo kiểu phàm tục, với ham muốn và mục tiêu rõ ràng. Đúng hơn, đó là một nguyên lý tự vận hành, một lực hướng nội thôi thúc sự “trở thành”. Nó giống như hạt mầm của mọi khả năng, chứa đựng trong mình bản thiết kế của vô số vũ trụ, của những thực tại song song chưa bao giờ và sẽ không bao giờ tồn tại. Trong những kinh điển cổ xưa, trạng thái này được gọi bằng nhiều tên. Nhưng tất cả chỉ là những nỗ lực yếu ớt của ngôn ngữ để nắm bắt một khái niệm nằm ngoài sự hiểu biết của con người. Bởi vì, trước cả khi có ngôn ngữ, trước cả khi có ý thức để đặt tên, đã có “Tình yêu”. Ở đây, “Tình yêu” không phải là một cảm xúc thoáng qua, một rung động nhất thời của trái tim. Nó là nguyên lý nền tảng nhất của vũ trụ, lực đẩy đầu tiên khiến tiềm năng chuyển động, năng lượng nguyên thủy thúc đẩy sự “trở thành”. Chính “Tình yêu” đã vẽ nên con đường đầu tiên từ hư vô đến tồn tại, tạo ra tiếng vọng đầu tiên trong sự tĩnh lặng vô tận, tiếng vọng sẽ khai sinh ra tất cả những gì đã, đang và sẽ là. Ở cấp độ hạ nguyên tử, “hư không” không hề tĩnh lặng. Đó là một biển lượng tử sôi sục, nơi các hạt ảo liên tục sinh ra và biến mất, mượn năng lượng từ chính khoảng không để rồi lại trả về. Các nhà vật lý gọi đó là “năng lượng điểm không”, một minh chứng cho thấy ngay cả khi không có vật chất hay năng lượng “thực”, vẫn tồn tại một tiềm năng dao động vô tận. Trước Vụ Nổ Lớn, khái niệm thời gian và không gian mà chúng ta biết không hề tồn tại. Vũ trụ bị nén vào một điểm kỳ dị, một thể tích vô cùng nhỏ với mật độ và nhiệt độ vô hạn. Tại đây, các định luật vật lý thông thường sụp đổ, và mọi thứ trở nên bất định. Tuy nhiên, ngay cả trong điểm kỳ dị này, có lẽ đã có một “nguyên lý” sơ khai hoạt động. Không phải là một nhân tố bên ngoài tác động vào vũ trụ, mà là một thuộc tính nội tại của chính thực tại đó. Có thể gọi nó là “tính tự tổ chức”, xu hướng của năng lượng chuyển động để tạo ra cấu trúc và trật tự. Một số nhà khoa học cho rằng nguyên lý này liên quan đến các định luật bảo toàn, những quy tắc chi phối mọi tương tác trong vũ trụ. Năng lượng phải được bảo toàn, động lượng phải được bảo toàn, điện tích phải được bảo toàn. Ngay cả trước khi có vũ trụ, những “luật chơi” này dường như đã được thiết lập, như một bản thiết kế tiềm năng cho mọi thứ sẽ xảy ra. Trong sự tĩnh lặng vĩnh cửu, trước khi thời gian bắt đầu đếm, chỉ có đại dương vô hình nơi Đấng Tối Cao mộng mơ, Vô Cực lặng yên, và Omeyocan chìm trong một biển bóng tối. Từ Cao Thiên Nguyên, Ame-no-Minakanushi thì thầm trong sự hòa hợp, trong khi Rigpa lấp lánh trong sự trống rỗng, và Hunab Ku cất tiếng trên mặt nước nguyên thủy. Hơi thở của Olodumare rung động trên bầu trời tĩnh lặng, Ein Sof thu hồi ánh sáng vô hạn, mệnh lệnh “Kun!” từ Allah tách trời khỏi đất, và Logos vang vọng trong chiều sâu của Vực Thẳm. Tình yêu như Kama, như Đạo, như nhịp tim của Ometeotl, như lòng từ bi, như lời thì thầm, như hơi thở và như một điều thiêng liêng cùng hòa vào dòng chảy vĩnh cửu, từ hỗn mang dẫn tới ánh sáng Laniakea, điểm khởi nguyên của vạn vật. Và có lẽ… tôi chưa nghĩ ra nên viết gì thêm, hoặc giá như nắm được đối tượng đọc giả để tinh chỉnh lại độ phức tạp thì hay biết mấy. Before time found its rhythm, before space was etched by quantum curvature, there existed a state beyond conception. It was not “void,” for void implies absence within something, an emptiness that can be sensed. But here, there was no “thing” to be absent, no “where” to be empty. There was only pure potential, a boundless ocean of latent energy, waiting to be stirred. From that pre-origin state, a primitive “will” began to arise. Not a will of the profane kind. No desire, no aim. Rather, it was a self-initiating principle, an inward pulse urging toward “becoming.” Like the first seed of all that could be, it carried within itself the blueprint for infinite universes, parallel realities that never were and may never be. The ancients gave this state many names. Yet each was a frail attempt by language to hold something beyond human knowing. For before there was language, before there was awareness to name, there was Love. But here, Love is not a fleeting emotion, not a trembling of the heart. It is the primal principle of the cosmos, the first force that set potential into motion. The primordial energy that stirs “becoming.” Love traced the first path from nothingness into existence, created the first echo in infinite stillness, and that echo became all that ever was, is, or shall be. At the subatomic scale, “emptiness” is never still. It is a quantum sea, seething, where virtual particles continuously rise and vanish, borrowing energy from the vacuum and then returning it. Physicists call this “zero-point energy,” a testimony that even in the absence of “real” matter or force, a boundless potential of vibration remains. Before the Big Bang, our notions of space and time had no place. The universe was compressed into a singularity, an infinitesimal point of infinite density and temperature. Here, known laws of physics collapse, and all becomes indeterminate. Yet even within this singularity, perhaps there was already a stirring principle. Not an external agent acting upon reality, but a native trait of being itself. One may call it self-organization, the tendency of energy to move toward form and order. Some scientists propose this principle relates to the conservation laws, rules that govern all interactions in the cosmos. Energy must be conserved. Momentum must be conserved. Charge must be conserved. Even before a universe, these “rules of the game” seemed etched into the potential blueprint of everything that could ever be. In the eternal stillness, before time began to count, there was only the unseen ocean where The One dreamed, Infinity lay quiet, and Omeyocan drowned in a sea of shadow. From the High Heavenly Plain, Ame-no-Minakanushi whispered in harmony, while Rigpa shimmered in emptiness, and Hunab Ku voiced over the primordial waters. The breath of Olodumare vibrated in the still sky, Ein Sof withdrew infinite light, the command “Kun!” from Allah split sky from earth, and the Logos echoed in the depth of the Deep. Love… like Kama, like the Tao, like the heartbeat of Ometeotl, like compassion, like whisper, like breath, like sacred light, like mercy, like the Word, flowed into a river eternal, leading from chaos to the light of Laniakea, where all things begin. And perhaps… I’m not sure what else to write, or it would be so helpful if I understood the target audience to fine-tune the complexity
-
Tiếng Vọng Từ Hư Không
Trước cả khi thời gian có nhịp điệu, trước khi không gian được định hình bởi những đường cong lượng tử, tồn tại một trạng thái siêu việt. Đó không phải là hư vô, bởi hư vô mang một sự trống rỗng hữu hình, một thiếu vắng có thể cảm nhận. Nhưng nơi đây, không có “cái gì” để mà trống rỗng, không có “ở đâu” để mà thiếu vắng. Chỉ có tiềm năng thuần khiết, một đại dương năng lượng vô hình đang chờ đợi để được khơi dậy. Từ trạng thái tiền-khởi nguyên này, một “ý chí” sơ khai bắt đầu trỗi dậy. Không phải là một ý chí theo kiểu phàm tục, với ham muốn và mục tiêu rõ ràng. Đúng hơn, đó là một nguyên lý tự vận hành, một lực hướng nội thôi thúc sự “trở thành”. Nó giống như hạt mầm của mọi khả năng, chứa đựng trong mình bản thiết kế của vô số vũ trụ, của những thực tại song song chưa bao giờ và sẽ không bao giờ tồn tại. Trong những kinh điển cổ xưa, trạng thái này được gọi bằng nhiều tên. Nhưng tất cả chỉ là những nỗ lực yếu ớt của ngôn ngữ để nắm bắt một khái niệm nằm ngoài sự hiểu biết của con người. Bởi vì, trước cả khi có ngôn ngữ, trước cả khi có ý thức để đặt tên, đã có “Tình yêu”. Ở đây, “Tình yêu” không phải là một cảm xúc thoáng qua, một rung động nhất thời của trái tim. Nó là nguyên lý nền tảng nhất của vũ trụ, lực đẩy đầu tiên khiến tiềm năng chuyển động, năng lượng nguyên thủy thúc đẩy sự “trở thành”. Chính “Tình yêu” đã vẽ nên con đường đầu tiên từ hư vô đến tồn tại, tạo ra tiếng vọng đầu tiên trong sự tĩnh lặng vô tận, tiếng vọng sẽ khai sinh ra tất cả những gì đã, đang và sẽ là. Ở cấp độ hạ nguyên tử, “hư không” không hề tĩnh lặng. Đó là một biển lượng tử sôi sục, nơi các hạt ảo liên tục sinh ra và biến mất, mượn năng lượng từ chính khoảng không để rồi lại trả về. Các nhà vật lý gọi đó là “năng lượng điểm không”, một minh chứng cho thấy ngay cả khi không có vật chất hay năng lượng “thực”, vẫn tồn tại một tiềm năng dao động vô tận. Trước Vụ Nổ Lớn, khái niệm thời gian và không gian mà chúng ta biết không hề tồn tại. Vũ trụ bị nén vào một điểm kỳ dị, một thể tích vô cùng nhỏ với mật độ và nhiệt độ vô hạn. Tại đây, các định luật vật lý thông thường sụp đổ, và mọi thứ trở nên bất định. Tuy nhiên, ngay cả trong điểm kỳ dị này, có lẽ đã có một “nguyên lý” sơ khai hoạt động. Không phải là một nhân tố bên ngoài tác động vào vũ trụ, mà là một thuộc tính nội tại của chính thực tại đó. Có thể gọi nó là “tính tự tổ chức”, xu hướng của năng lượng chuyển động để tạo ra cấu trúc và trật tự. Một số nhà khoa học cho rằng nguyên lý này liên quan đến các định luật bảo toàn, những quy tắc chi phối mọi tương tác trong vũ trụ. Năng lượng phải được bảo toàn, động lượng phải được bảo toàn, điện tích phải được bảo toàn. Ngay cả trước khi có vũ trụ, những “luật chơi” này dường như đã được thiết lập, như một bản thiết kế tiềm năng cho mọi thứ sẽ xảy ra. Trong sự tĩnh lặng vĩnh cửu, trước khi thời gian bắt đầu đếm, chỉ có đại dương vô hình nơi Đấng Tối Cao mộng mơ, Vô Cực lặng yên, và Omeyocan chìm trong một biển bóng tối. Từ Cao Thiên Nguyên, Ame-no-Minakanushi thì thầm trong sự hòa hợp, trong khi Rigpa lấp lánh trong sự trống rỗng, và Hunab Ku cất tiếng trên mặt nước nguyên thủy. Hơi thở của Olodumare rung động trên bầu trời tĩnh lặng, Ein Sof thu hồi ánh sáng vô hạn, mệnh lệnh “Kun!” từ Allah tách trời khỏi đất, và Logos vang vọng trong chiều sâu của Vực Thẳm. Tình yêu như Kama, như Đạo, như nhịp tim của Ometeotl, như lòng từ bi, như lời thì thầm, như hơi thở và như một điều thiêng liêng cùng hòa vào dòng chảy vĩnh cửu, từ hỗn mang dẫn tới ánh sáng Laniakea, điểm khởi nguyên của vạn vật. Và có lẽ… tôi chưa nghĩ ra nên viết gì thêm, hoặc giá như nắm được đối tượng đọc giả để tinh chỉnh lại độ phức tạp thì hay biết mấy. Before time found its rhythm, before space was etched by quantum curvature, there existed a state beyond conception. It was not “void,” for void implies absence within something, an emptiness that can be sensed. But here, there was no “thing” to be absent, no “where” to be empty. There was only pure potential, a boundless ocean of latent energy, waiting to be stirred. From that pre-origin state, a primitive “will” began to arise. Not a will of the profane kind. No desire, no aim. Rather, it was a self-initiating principle, an inward pulse urging toward “becoming.” Like the first seed of all that could be, it carried within itself the blueprint for infinite universes, parallel realities that never were and may never be. The ancients gave this state many names. Yet each was a frail attempt by language to hold something beyond human knowing. For before there was language, before there was awareness to name, there was Love. But here, Love is not a fleeting emotion, not a trembling of the heart. It is the primal principle of the cosmos, the first force that set potential into motion. The primordial energy that stirs “becoming.” Love traced the first path from nothingness into existence, created the first echo in infinite stillness, and that echo became all that ever was, is, or shall be. At the subatomic scale, “emptiness” is never still. It is a quantum sea, seething, where virtual particles continuously rise and vanish, borrowing energy from the vacuum and then returning it. Physicists call this “zero-point energy,” a testimony that even in the absence of “real” matter or force, a boundless potential of vibration remains. Before the Big Bang, our notions of space and time had no place. The universe was compressed into a singularity, an infinitesimal point of infinite density and temperature. Here, known laws of physics collapse, and all becomes indeterminate. Yet even within this singularity, perhaps there was already a stirring principle. Not an external agent acting upon reality, but a native trait of being itself. One may call it self-organization, the tendency of energy to move toward form and order. Some scientists propose this principle relates to the conservation laws, rules that govern all interactions in the cosmos. Energy must be conserved. Momentum must be conserved. Charge must be conserved. Even before a universe, these “rules of the game” seemed etched into the potential blueprint of everything that could ever be. In the eternal stillness, before time began to count, there was only the unseen ocean where The One dreamed, Infinity lay quiet, and Omeyocan drowned in a sea of shadow. From the High Heavenly Plain, Ame-no-Minakanushi whispered in harmony, while Rigpa shimmered in emptiness, and Hunab Ku voiced over the primordial waters. The breath of Olodumare vibrated in the still sky, Ein Sof withdrew infinite light, the command “Kun!” from Allah split sky from earth, and the Logos echoed in the depth of the Deep. Love… like Kama, like the Tao, like the heartbeat of Ometeotl, like compassion, like whisper, like breath, like sacred light, like mercy, like the Word, flowed into a river eternal, leading from chaos to the light of Laniakea, where all things begin. And perhaps… I’m not sure what else to write, or it would be so helpful if I understood the target audience to fine-tune the complexity
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “MỘT ĐỜI MAY MẮN VÌ CÓ CÁC BẠN Ở BÊN” Trong thời đại mà chỉ cần một cú chạm tay là có thể kết bạn với cả trăm người trên mạng xã hội, thì một tình bạn kéo dài suốt 26 năm, không ồn ào, không màu mè, lại trở thành một điều hiếm quý. Một báu vật tinh khiết và đầy sức mạnh chữa lành. Tình bạn ấy bắt đầu từ ánh mắt đầu tiên ở giảng đường đại học năm 1999, khi ba cô gái – Thùy Linh, Hồng Hạnh và tôi, Minh Huyền – lần đầu gặp nhau dưới tán cây bằng lăng tím rực trời thu Hà Nội. Chúng tôi học cùng lớp C, khóa 33, khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi đến từ Hòa Bình, Linh từ Hà Nam, còn Hạnh từ Nam Định. Ba cô gái trẻ mang theo trái tim trong veo, những ước mơ bé nhỏ, không ngờ rằng chính quãng thời gian bên nhau dưới mái trường ấy đã tạo nên nền móng vững chắc cho một tình bạn dài gần ba thập kỷ. Từ những buổi sáng dậy sớm học từ mới, những buổi chiều đi chợ, nấu ăn ở ký túc xá, đến những đêm ôn thi căng thẳng, rồi cả những cơn mưa rào bất chợt khiến ba đứa co ro trú dưới mái hiên, chúng tôi gắn bó bằng những điều giản dị và chân thành nhất. Tình bạn ấy lớn dần như hơi thở, không cần lời thề hứa, không cần phô trương. Chỉ là ánh mắt thấu hiểu, là tiếng cười rộn vang giữa đời thường, là bàn tay nắm lấy nhau khi một người chới với. Một tình bạn kéo dài đến nay suốt 26 năm chắc chắn sẽ có rất nhiều điều để mọi người ngưỡng mộ. Nhưng trên hết và xuất phát điểm đó có lẽ là sự trong sáng và tinh khiết của một tình bạn không bị vẩn đục bởi thời gian. Những người bạn thân từ thời đại học luôn cho chúng ta cảm giác rất đặc biệt. Chúng tôi không bao giờ lo giữ ý hay sợ mất lòng nhau, không xưng hô là: cậu – tớ hay bạn mà luôn gọi nhau một cách thoải mái, vô cùng thân mật và trìu mến là: mày – tao. Với những người bạn ấy, thế giới của tôi luôn tràn ngập niềm vui. Mỗi khi bên họ, bao muộn phiền lo toan cuộc sống dễ dàng trôi đi hết. Thỉnh thoảng những lúc tôi không vui, chúng nó luôn sẵn sàng làm đủ việc để trêu cho tôi cười tít mắt. Sau khi tốt nghiệp, mỗi đứa một ngả. Tôi và Linh ở lại Hà Nội lập nghiệp. Hạnh sang Trung Quốc làm việc, rồi kết hôn và định cư tại Bắc Kinh. Khoảng cách địa lý không nhỏ, thời gian cũng chẳng dễ dàng. Nhưng điều kỳ diệu là, sợi dây tình bạn giữa ba chúng tôi chưa từng nhạt phai. Nhóm Zalo ba người vẫn sáng đèn, vẫn râm ran câu chuyện thường ngày, từ chuyện công việc đến chuyện con cái, rồi cả những niềm vui nho nhỏ như nồi canh chua vừa nấu xong hay bộ váy mới mua được giá hời. Có những lần Hạnh về nước chỉ trong đôi ba ngày ngắn ngủi, nhưng điều đầu tiên bạn làm không phải là thăm thú hay tụ họp bạn bè, mà là lặng lẽ nhắn riêng tôi và Linh, dặn đừng đăng ảnh lên Facebook hay Zalo vì sợ ai đó buồn vì không được gặp. Có những dịp đặc biệt của tôi, như ngày bảo vệ luận án tiến sĩ, tôi cũng chỉ lặng lẽ báo tin, không dám kỳ vọng xa xôi gì ở người bạn đang ở cách mình hàng nghìn cây số. Ấy vậy mà hôm ấy, giữa hội trường đông đúc, tôi bàng hoàng bật khóc khi thấy Hạnh xuất hiện – lặng lẽ, dịu dàng trong tà áo dài màu đen – ngồi giữa khán phòng mỉm cười nhìn tôi. Một cái ôm không nói thành lời, một sự hiện diện khiến tôi biết: mình đang được yêu thương thật sự, bằng cả một trái tim chân thành và sâu sắc. Tình bạn đẹp không cần ồn ào. Nó cần sự có mặt đúng lúc. Là ánh mắt hiểu nhau không cần lời, là cái ôm không cần hỏi han, là cái siết tay thay cho tất cả những lời động viên. Chúng tôi chưa từng xưng hô kiểu cách. Ngôn ngữ giữa ba đứa là sự thấu hiểu, là những cuộc trò chuyện chưa kịp mở lời đã được đoán biết trước. Chính sự giản dị ấy khiến tình bạn của chúng tôi đi qua năm tháng mà chẳng bị vẩn đục. Trong những năm tháng khó khăn nhất của đời mình, tôi đã không đơn độc. Từ năm 2014 đến 2022, cuộc hôn nhân của tôi rạn vỡ, rồi đổ vỡ hoàn toàn. Tôi bước vào hành trình làm mẹ đơn thân, với hai con gái nhỏ và một nỗi cô đơn sâu thẳm. Nhưng Linh và Hạnh vẫn luôn ở đó. Không hỏi nhiều, không khuyên răn, không phán xét. Chỉ đơn giản là ở bên tôi, lặng lẽ, dịu dàng, như thể là chốn trú ẩn an toàn nhất trong cuộc đời. Họ không hỏi quá nhiều, không phân tích đúng sai, chỉ đơn giản là ở bên cạnh, cùng tôi đi qua những ngày tăm tối. Linh thường đưa mẹ con tôi đi ăn, đi chơi dịp giáp Tết, những kỳ nghỉ lễ dài ngày – những ngày đáng ra phải là ngày đoàn tụ nhưng với tôi khi ấy chỉ là những khoảng trống lặng lẽ. Hạnh thì bay về bất ngờ, rủ tôi du lịch Phú Quốc để xốc lại tinh thần. Ba ngày rong ruổi cùng nhau, chúng tôi tắm biển lúc nửa đêm, cười như trẻ nhỏ, sống trọn từng khoảnh khắc để chữa lành trái tim đang rạn vỡ của tôi. Hạnh từng bất ngờ đặt vé máy bay, phòng resort, rồi kéo tôi đi Phú Quốc ba ngày giữa lúc tôi chới với nhất. Chúng tôi tắm biển lúc nửa đêm, cười như trẻ con, sống trọn từng khoảnh khắc. Linh thì như người thân trong nhà, hay đến đón tôi đi chơi, đưa mẹ con tôi đi ăn dịp lễ, sợ tôi buồn vì không có ai bên cạnh. Có hôm, Linh còn dúi vào tay con gái tôi tờ 100 đô trước ngày con đi du học Hà Lan, chỉ vì “cô không biết mua gì, cháu tự mua nhé”. Ngày sinh nhật 38 tuổi của tôi, Hạnh mua hoa hướng dương, chuẩn bị bữa ăn trưa, nến và rượu mơ. Bữa tiệc chỉ có ba chúng tôi. Giản dị, nhưng ấm áp hơn bất kỳ điều gì. Tôi từng thầm nghĩ: nếu hai người bạn này là đàn ông, có lẽ tôi đã cưới mất rồi. Vì chưa ai từng làm những điều dịu dàng và kiên nhẫn như vậy cho tôi. Có những hành động họ làm khiến tôi bật khóc vì xúc động. Không ai tự mua vé máy bay, đặt resort, rồi mới báo tôi nghỉ phép để đi chơi như Hạnh từng làm. Không phải ai cũng chủ động làm tài xế riêng, kiêm nhiếp ảnh gia, mời tôi đi ăn, chỉ để tôi vui vẻ và có ảnh đẹp như Linh vẫn làm. Những điều ấy, rất ít người làm cho tôi. Tình bạn thời đại học kéo dài đến nay suốt 26 năm là tình bạn tinh khiết đến mức, mỗi khi bên cạnh họ, dù tôi đã là người phụ nữ 43 tuổi vẫn cảm thấy mình hồn nhiên như một đứa trẻ, có rất nhiều điều để vui cười và nói cho nhau nghe. Chúng tôi luôn thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của nhau mà không sợ bị mất lòng bạn và không bao giờ phải xấu hổ khi bạn nói ra điểm xấu của mình. Chúng tôi luôn tin tưởng nhau và sẽ không bao giờ họ làm tôi mất tự tin. Đó là những động lực khiến tôi trở nên mạnh mẽ hơn. Ở trước mặt hai đứa nó, tôi có thể thoải mái thể hiện một bản thân chân thật, kể cả khi tôi có những hành động vô cùng điên rồ. Có nhiều lúc, chúng nó mới nói được một nửa, tôi đã biết được nó định nói gì. Nên khi tôi gặp khó khăn, sóng gió trong cuộc sống, có chúng nó chia sẻ thường xuyên, tôi như có được liều thuốc chữa lành hữu hiệu nhất. Vào thời điểm mà tôi cảm thấy cả thế giới quay lưng với mình, tôi vẫn luôn tin rằng có hai người đứng sau lưng mình. Hai người đó sẽ luôn bảo vệ và nghĩ những điều tốt đẹp về tôi. Chưa bao giờ sợ khó khăn vì tôi biết, dù là những quãng thời gian tăm tối nhất, bên cạnh tôi vẫn có người ủng hộ, cùng tôi vượt qua. Người khác chỉ cần nói xấu tôi một câu xem, chúng nó sẽ dễ dàng nổi đóa ngay lập tức rồi nhập vào vai “siêu anh hùng” để bảo vệ tôi tới cùng. Nhiều người vẫn bảo: Khi người ta trưởng thành, cũng là lúc sợi dây tình bạn cứ thế mỏng manh dần theo những năm tháng bận rộn. Nhưng trên đời không phải là không có những tình bạn đứng ngoài quy luật của thời gian. Chúng tôi đã đi qua bao cột mốc: kết hôn, sinh con, bảo vệ luận án, ly hôn, nuôi con một mình, những bước ngoặt hay va vấp lớn trong đời khiến chúng tôi gần như gục ngã. Nhưng giữa bao biến động ấy, thứ duy nhất không đổi là tình bạn. Bạn thân là người vẫn luôn ở đó, chứng kiến và cùng nhau tìm ra hướng giải quyết, cùng nhau nhận ra những điều tốt đẹp nhất. Hạnh từ Bắc Kinh hay Thiên Tân, mỗi năm chỉ về đôi lần nhưng vẫn luôn nhớ đến tôi, gửi lời nhắn, gửi quà, có mặt nếu có thể. Linh thì gần gũi hơn, nhưng cũng âm thầm hơn. Không nói nhiều, nhưng luôn có mặt. Và đó là tất cả điều tôi cần. Với họ, tôi chẳng cần phải mạnh mẽ, chẳng cần giả vờ ổn. Tôi được là chính mình – buồn bã, lạc lối hay điên rồ – đều được chấp nhận trọn vẹn. Có đôi khi, chỉ mới nghe giọng tôi qua điện thoại, họ đã biết hôm đó tôi không ổn. Chúng tôi không chỉ hiểu nhau mà còn chấp nhận nhau bằng cả một tấm lòng rộng lớn. Bao nhiêu người trên đời có thể làm được điều đó? Dù thêm nhiều năm về sau nữa, dù một đứa sống và làm việc ở tận thành phố Thiên Tân, Trung Quốc, thi thoảng mới về Hà Nội nhưng ba chúng tôi vẫn sẽ ở bên nhau, tiếp tục là những người bạn thân thiết nhất. Bởi từ lâu, mối quan hệ của chúng tôi giống như hương vị tình thân. Một năm chúng tôi thông thường chỉ có thể hội ngộ 2 lần vào dịp nghỉ hè, tết âm lịch, thậm chí khi có đại dịch Covid-19 đến 3 năm mới được gặp nhau nhưng chỉ cần biết đối phương đang sống tốt là đã cảm thấy yên lòng. Dù tần suất gặp gỡ không nhiều do mỗi người có công việc, cuộc sống riêng, nhóm vẫn duy trì trò chuyện trên Facebook, Zalo. Chúng tôi vẫn dành thời gian chia sẻ và tâm sự với nhau. Tình bạn sâu sắc giữa ba chúng tôi là tấm gương phản chiếu một tâm hồn trong sáng và sự trân quý giữa cuộc đời này. Ở đó không phải là tiền bạc, địa vị giàu nghèo, học hành…mà là sự sẻ chia, thấu hiểu nhau, cùng nhau vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời. Cuộc sống đôi khi có rất nhiều buồn phiền và bạn rất cần người bạn biết lắng nghe, biết cảm thông. Một người bạn tốt sẽ ở bên bạn, lắng nghe câu chuyện của bạn dù nó có nhạt nhẽo đến mức nào đi nữa. Họ kiên nhẫn, quan tâm, thấu hiểu và đồng cảm với bạn. Và tôi may mắn có được hai người bạn thân đại học như Thùy Linh, Hồng Hạnh. Bên cạnh nhau nhiều năm, chưa bao giờ xích mích, cãi vã, luôn bên cạnh nhau trong những lúc khó khăn. Chúng tôi quá thấu hiểu nên sẵn sàng bỏ qua cho nhau để có một mối quan hệ tốt hơn, tích cực hơn. Chúng tôi truyền cho nhau niềm tin vào sức mạnh bản thân, vào cuộc sống. Trong cuộc sống này ta có rất nhiều người bạn khác nhau và ở mỗi người bạn ấy ta lại học được thêm những điều mà không ở trường lớp sách vở nào có thể dạy ta. Không phân biệt tuổi tác, địa vị xã hội, giàu sang hay nghèo khó, giới tính và vùng miền. Tình bạn chỉ nảy sinh ở những tâm hồn đồng điệu yêu thương, quý mến và thấu hiểu tính cách của nhau. 3 chúng tôi sinh ra và lớn lên ở 3 tỉnh khác nhau, tính cách khác nhau nhưng vẫn quý mến nhau và gắn bó với nhau. Nhiều khi tôi cảm thấy đúng là chỉ có phụ nữ mới mang lại hạnh phúc cho nhau là thật. Có những người bạn gái thân, thế giới của tôi chỉ có niềm vui. Mỗi khi bên Thùy Linh, Hồng Hạnh, bao muộn phiền, âu lo trong cuộc sống dễ dàng trôi đi hết. Đôi lúc, tôi còn đùa với các bạn rằng: Giá mà chúng mày là đàn ông thì tao nhất định sẽ yêu và kết hôn với chúng mày. Trong 3 người thì tôi và Linh ở cùng một thành phố nên hay gặp nhau nhiều hơn. Cứ 1 đến 2 tháng, Linh lại chủ động hẹn tôi đi ăn trưa, đi cafe. Linh luôn là người đến tận cổng cơ quan hay đến nhà đón tôi đi. Dù là đi ăn, đi chơi, đi họp lớp hay đi công việc cùng nhau, Linh luôn nhận làm tài xế riêng kiêm nhiếp ảnh gia của tôi. Những lúc tôi buồn, chỉ cần rủ Linh đi du lịch, Linh luôn sẵn sàng đi bất cứ đâu cùng với tôi, chụp cho tôi cả nghìn kiểu ảnh, miễn là tôi thấy vui vẻ. Tôi có 2 cô con gái, Linh có 2 cậu con trai tầm tuổi ngang nhau. Chúng tôi cứ đùa và nhận nhau là thông gia để về già có thể có nhiều cơ hội đi du lịch cùng nhau. Những điều mà hai cô bạn thân làm cho tôi đều là chiều chuộng tôi hết mức, luôn làm những điều lãng mạn nhất cho tôi thấy vui, họ còn làm cả những điều mà chưa từng ai tự nguyện làm vì tôi. Lý do đơn giản chỉ là chúng tôi coi nhau là người thân trong gia đình chứ không đơn giản là bạn. Cả ba đã đồng hành cùng nhau trên con đường trưởng thành, dù có những dự định riêng nhưng có một thứ duy nhất đó chính là tình bạn của chúng tôi vẫn không bao giờ thay đổi. Cảm ơn cuộc đời đã cho tôi những người bạn như Linh và Hạnh, để tôi biết thế giới của mình giàu có như thế nào. Sau nhiều năm trôi qua, có thể chúng tôi đều có những thay đổi, chọn lựa khác nhau, nhưng chúng tôi luôn chắc chắn rằng ngọn lửa tình bạn sẽ vẫn cháy mãi trong trái tim của mỗi người. Năm 2025, một cột mốc đáng nhớ nữa lại đến với Hạnh – người bạn xinh đẹp, tài năng, luôn kiên cường và đầy bản lĩnh của chúng tôi. Hạnh quyết định trở về Việt Nam để khởi nghiệp và sáng lập Công ty cổ phần Thương mại Quốc tế GRACE ALLY, giữ chức Chủ tịch Hội đồng quản trị. Chiều ngày 23 tháng 5 năm 2025, bạn tổ chức lễ ra mắt sản phẩm Đông trùng hạ thảo mang thương hiệu “Nhuận Chi”. Dù bận công việc tại cơ quan, tôi vẫn xin nghỉ làm để đến chung vui, chụp một tấm ảnh kỷ niệm với Hạnh – chỉ thế thôi, rồi vội vàng rời đi để kịp dự buổi họp phụ huynh tổng kết năm học cho con gái lớp 4. Linh khi ấy đang đi công tác cũng không quên gửi lẵng hoa tươi thắm chúc mừng bạn. Những cử chỉ tuy nhỏ nhưng chứa đựng biết bao tình cảm và sự ủng hộ dành cho nhau, như một mạch ngầm âm ỉ nuôi dưỡng tình bạn chúng tôi. Tháng 6 năm 2025, tôi nhận được lời mời từ Đài Truyền hình Hà Nội tham gia chương trình “Hà Nội đến để yêu” phát sóng trên kênh H1, với chủ đề “Sông Hồng – Tình yêu và nỗi nhớ”. Khi ấy, Hạnh đang công tác tại Hà Nội. Tôi chỉ mới vừa ngỏ lời, cả Hạnh và Linh đều đồng ý tham gia quay hình cùng tôi ngay mà không cần suy nghĩ. Dù công việc bận rộn đến đâu, hai bạn cũng gác lại tất cả để đi cùng tôi cả buổi chiều hôm ấy. Chúng tôi ngồi bên bờ sông Hồng, ôn lại chuyện cũ, cùng cười, cùng khóc. Chương trình của chúng tôi đã chính thức lên sóng vào lúc 19h50 tối ngày 20 tháng 6 năm 2025, trên kênh H1, Đài Truyền hình Hà Nội như một dấu mốc đẹp đẽ của tình bạn vững bền suốt hơn hai thập kỷ. Khi chương trình phát sóng, rất nhiều người nhắn tin khen ngợi tình bạn ấy. Nhưng với tôi, nó không chỉ là chuyện để kể. Đó là cả một cuộc đời được nâng đỡ bởi hai con người tuyệt vời. Mỗi lần Hạnh về Hà Nội, chúng tôi thường hẹn nhau đến nhà Hạnh ăn uống, hát karaoke, kể đủ chuyện xưa nay rồi ngủ quây quần bên nhau như thời sinh viên. Sáng hôm sau mới tạm biệt nhau để quay trở lại với nhịp sống bận rộn. Những đêm như thế luôn ấm áp, rộn ràng và đầy ắp tiếng cười. Ở bên nhau, chúng tôi trở về đúng với chính mình không cần tô vẽ, không cần gồng mình mạnh mẽ. Và trong vòng tay bạn bè ấy, tôi luôn cảm thấy cuộc đời mình nhẹ tênh, được chữa lành một cách dịu dàng nhất. Có người từng nói: “Phụ nữ là người mang lại hạnh phúc cho nhau”. Tôi thấy đúng. Bởi trong cuộc đời này, hai người đã yêu tôi nhiều nhất, chăm sóc tôi vô điều kiện, chưa từng toan tính thiệt hơn lại không phải người đàn ông nào cả. Đó là Linh và Hạnh – hai người bạn thân từ thời đại học, hai người đã dùng tình cảm thuần khiết và chân thành nhất để chữa lành tôi từng vết thương lòng. Cả ba chúng tôi đều đã trải qua những cột mốc quan trọng trong đời: kết hôn, sinh con, mua nhà, bảo vệ luận án, rồi đổ vỡ hôn nhân, ly hôn, nuôi con một mình. Nhưng giữa tất cả biến cố ấy, có một điều không đổi đó là tình bạn bền chặt không phai. Dù Hạnh sống ở Trung Quốc, chỉ về vài lần mỗi năm, nhưng mỗi khi có sự kiện gì của mẹ con tôi, bạn đều cố gắng có mặt hoặc gửi lời nhắn, quà tặng, đôi khi chỉ là vài dòng yêu thương nhưng đủ để tôi ấm lòng cả ngày. Dẫu mỗi người một hướng đi, nhưng trong sâu thẳm trái tim tôi, tôi luôn biết: chỉ cần ngoảnh lại phía sau, vẫn có hai người bạn ấy đứng đợi. Tình bạn của chúng tôi không đo bằng số lần gặp mặt, mà đo bằng sự hiện diện đúng lúc và những quan tâm rất thật. Một năm chỉ gặp nhau đôi ba lần, nhưng chưa bao giờ có khoảng cách nào giữa ba người. Những buổi trò chuyện trên Zalo, Facebook vẫn rôm rả như ngày đầu mới quen. Chúng tôi không giữ kẽ, không sợ mất lòng nhau, vì trong thế giới của ba người bạn thân này, mọi điều đều được đón nhận bằng tình yêu thương. Nếu không có hai bạn, tôi đã không vượt qua được những năm tháng đen tối nhất. Nếu không có tình bạn ấy, có lẽ tôi đã không thể chữa lành sau cuộc hôn nhân đổ vỡ. Nếu không có họ, tôi đã không còn dũng cảm để tiếp tục sống thật với mình – sống một đời tự do, yêu thương và biết ơn. Chúng tôi đùa nhau rằng: “Nếu một ngày không còn ai yêu nữa thì ba đứa mình về sống chung với nhau, chăm nhau lúc già yếu, đi du lịch khắp nơi”. Lời nói đùa ấy, lạ thay, lại khiến tôi tin là thật vì tôi biết, có những tình bạn vững chãi hơn cả tình yêu. Tôi cho rằng, nếu chúng ta có một tình bạn đẹp nghĩa là ta đã có niềm hạnh phúc lớn lao. Đó là niềm vui, là chỗ dựa tinh thần to lớn để ta vượt qua khó khăn. Cuộc sống là muôn vàn những khó khăn trắc trở, không ai có thể biết điều gì đang chờ đợi ta trước mắt. Có muôn vàn những nẻo đường trong thế giới này. Có những nẻo đường trải đầy hoa hồng. Nhưng, cũng có những con đường đầy chông gai không bằng phẳng như chúng ta từng mong đợi và ai biết cái gì sẽ đợi ta cuối con đường đầy sỏi đá đó. Cuộc sống là vậy, giống như thiên nhiên có mùa ấm áp, có mùa bão giông …Tình bạn chỉ có được ở những trái tim đồng điệu và thành thật không một chút toan tính và vụ lợi. Thanh xuân với tất cả mọi người là ký ức tươi đẹp suốt đời không thể nào quên. Tuổi trẻ càng rực rỡ thì sau này khi có tuổi, người ta sẽ càng sống hạnh phúc và biết yêu thương nhiều hơn. Đó chính là phương châm sống của 3 chúng tôi. Chúng tôi luôn nghĩ: Cuộc đời này chúng mình thật may mắn vì đã được sinh ra, gặp nhau và trở thành những người bạn thân. Con đường chúng tôi đã đi cùng nhau 26 năm qua sẽ mãi trong ký ức. Dù có nhiều khó khăn, vất vả nhưng ta đã sống trọn vẹn với tuổi trẻ của mình, chẳng hề phải nuối tiếc. Những người bạn tôi, dù bây giờ mỗi người mỗi phương và cuộc sống còn nhiều âu lo nhưng tình bạn thắm thiết và những tháng ngày tuổi trẻ ấy sẽ vẫn mãi vẹn nguyên trong tôi. Tôi không viết những dòng này để kể lể hay phô trương. Tôi viết để nói lời cảm ơn. Cảm ơn Thùy Linh, Hồng Hạnh – hai người phụ nữ đã yêu tôi bằng tình cảm thuần khiết nhất. Cảm ơn vì đã không rời bỏ tôi khi tôi yếu đuối nhất. Cảm ơn vì đã lấp đầy những khoảng trống mà tôi tưởng sẽ mãi không bao giờ được lấp. Cảm ơn Linh, cảm ơn Hạnh vì đã làm cho thời gian của tôi tươi đẹp hơn bao giờ hết. Cảm ơn vì đã bước cùng tôi suốt 26 năm qua đi qua tuổi trẻ, trưởng thành, giông bão và cả những điều không tên. Cảm ơn vì đã thắp sáng những đêm tối của tôi bằng ngọn lửa dịu dàng và kiên định nhất mang tên: tình bạn. 26 năm – quãng thời gian đủ dài để biến một tình bạn thành máu thịt. Dù mỗi người một phương, một bận rộn, nhưng chỉ cần ngoảnh lại, tôi luôn thấy hai người bạn ấy đứng chờ. Không ồn ào, không điều kiện, chỉ là sự hiện diện đúng lúc và rất thật. Tôi may mắn. Thật sự may mắn. Vì có các bạn ở bên. Chúng ta đã cùng nhau sống trọn một thanh xuân không nuối tiếc. Và tôi tin rằng, tình bạn ấy dù mỗi người có rẽ sang những lối riêng vẫn sẽ tiếp tục sống mãi, như một đoạn điệp khúc không bao giờ tắt trong bản nhạc cuộc đời tôi. Tôi yêu hai bạn. Và chúng mình, nhất định, sẽ nắm tay nhau đi đến tận cuối con đường. Hà Nội, ngày 11 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Motdoimaymanvicocacbanoben