Blog

  • TTS feed content

    “TÊN AI CŨNG CÓ SẴN. NHƯNG LÀM CHO CÁI TÊN ẤY CÓ “HƯƠNG” LÀ CẦN CẢ MỘT “ĐỜI SỐNG” ĐẸP. Có bao giờ bạn nghĩ, cái tên của mình thứ gắn bó từ lúc lọt lòng đến khi từ giã cõi đời thật ra chỉ là một vỏ rỗng, cho đến khi chính bạn đổ đầy nó bằng cách sống của mình? Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh từng viết: “Cái tên đôi khi được cha mẹ đặt cho một cách ngẫu nhiên, nhưng chính cách sống của bạn đã không ngừng trưng cất cái tên của mình qua năm tháng, giúp nó tỏa hương.” Một câu nói ngắn, mà như nhắc ta về cả một hành trình. Vì bạn biết không, có người mang tên rất đẹp nhưng cách sống khiến người ta muốn lãng quên. Lại có người tên thật bình thường, nhưng mỗi khi được nhắc đến, lòng người khác như ấm lại. Không phải vì tên ấy hay, mà vì chính họ đã sống tử tế đến mức cái tên cũng mang theo mùi hương của ký ức dịu dàng. Một lời hỏi thăm đúng lúc. Một sự kiên nhẫn không cần đền đáp. Một lần tha thứ khi có quyền trách móc… Tất cả những điều nhỏ bé đó, qua thời gian, sẽ lặng lẽ chưng cất cái tên bạn mang thành một thứ hương riêng biệt. Hương của sự tử tế. Hương của lòng nhân hậu. Hương của một linh hồn từng sống hết mình và yêu thương không giữ lại. Tên gọi là thứ ta được ban tặng khi cất tiếng khóc chào đời. Nhưng danh dự thì chỉ được chắt lọc từ những hành động, từ cách ta sống, đối đãi, yêu thương và vượt qua những tháng năm. Một cái tên có thể được gọi bởi hàng ngàn người. Nhưng chỉ có chính ta mới có thể khiến cái tên ấy được nhớ đến với niềm tin, sự kính trọng, hay cảm mến. Tên của bạn rồi sẽ không còn chỉ là âm thanh nữa. Mà sẽ trở thành lời nguyện lành trong lòng ai đó. Trở thành tia nắng trong ký ức ai đó từng gặp bạn. Trở thành món quà mà chính bạn đã gửi vào cuộc đời này. Vậy nên, đừng quá buồn nếu tên mình không đủ hay, không đủ kiêu kỳ, không đủ “”độc nhất””. Vì sau cùng, tên gọi có thể giống nhau nhưng cách sống là độc bản. Người sống đẹp là người biết “”ướp hương”” cho tên mình bằng lòng tốt, bằng tử tế, bằng kiên cường. Hãy cứ sống sao cho xứng đáng rồi cái tên ấy sẽ tự tỏa hương, không cần tô vẽ. Bởi cái tên đẹp nhất, không phải do vần điệu, mà vì có một cuộc đời đẹp.

  • TTS feed content

    “VIỆC LÀNG”: TIẾNG THỞ DÀI CỦA NÔNG DÂN TRƯỚC BI KỊCH ĐỜI THƯỜNG Có những tác phẩm văn học, dù không dài, nhưng lại chứa đựng sức nặng của cả một thời đại. “”Việc Làng”” của nhà văn Ngô Tất Tố là một truyện ngắn như thế. Nó không chỉ là câu chuyện, mà là một lát cắt nghiệt ngã, một tấm gương phản chiếu chân thực và đau lòng về số phận người nông dân Việt Nam những năm 30 của thế kỷ trước, mắc kẹt trong vòng xoáy của hủ tục và cường quyền. Ngay từ tên gọi, “”Việc Làng”” đã gợi lên một không khí quen thuộc, tưởng chừng như êm đềm, gắn bó. Làng, vốn là biểu tượng của cộng đồng, của sự đùm bọc và an yên. Thế nhưng, dưới ngòi bút hiện thực sắc lạnh của Ngô Tất Tố, cái “”việc làng”” ấy lại biến thành gông xiềng, thành nỗi ám ảnh triền miên đè nặng lên đôi vai lam lũ của người dân nghèo. Truyện mở ra với khung cảnh làng quê tưởng chừng bình dị, nhưng thực chất lại ẩn chứa bao nhiêu bi kịch. Mọi gánh nặng đều dồn lên vai những người nông dân chân lấm tay bùn. Họ phải oằn mình gánh vác đủ thứ “”lệ làng””, “”phép nước”” mà chính họ chẳng hiểu rõ ngọn ngành. Đó có thể là tiền sưu, thuế khóa, hay những khoản đóng góp vô lý để phục vụ các cuộc tế lễ, ăn uống linh đình của đám cường hào, chức sắc. Cái gọi là “”việc làng”” không còn là sự kiện chung mang tính cộng đồng, mà đã trở thành công cụ bóc lột tinh vi, hợp thức hóa những hành vi tham nhũng, vơ vét của những kẻ có chức, có quyền. Ngô Tất Tố không trực tiếp lên án bằng những lời lẽ đao to búa lớn. Thay vào đó, ông chọn cách kể chuyện nhẹ nhàng, đôi khi còn pha chút hài hước, châm biếm, nhưng chính sự “”nhẹ nhàng”” ấy lại làm nổi bật lên cái trớ trêu, cái vô lý đến tàn nhẫn của thực trạng. Qua từng câu, từng chữ, ta cảm nhận được sự bất lực, cam chịu của người nông dân. Họ không có tiếng nói, không có quyền lựa chọn, chỉ biết cắn răng chịu đựng, bán đi chút tài sản ít ỏi, thậm chí là bán con, bán vợ để nộp đủ các khoản “”tiền làng””. Tiếng thở dài của họ như thấm vào từng con chữ, vọng lên từ trang giấy, khiến lòng người đọc se lại.Tác giả đã rất tài tình trong việc khắc họa các nhân vật. Đó là những ông lý trưởng, phó lý hống hách, béo tốt, coi thường phép nước, sẵn sàng bóp nặn dân lành để làm đầy túi riêng. Ngược lại, những người nông dân hiện lên với vẻ khắc khổ, hốc hác, nhưng mang trong mình sự chất phác, lương thiện đến đáng thương. Sự tương phản gay gắt giữa hai phe phái này không chỉ cho thấy sự phân hóa giàu nghèo, mà còn lột trần bộ mặt đạo đức suy đồi của bộ máy cai trị ở cấp làng xã. “Việc Làng” không chỉ dừng lại ở việc miêu tả hiện thực. Nó còn là lời cảnh tỉnh về những hủ tục lạc hậu, những tư duy ăn sâu bám rễ đã trở thành rào cản, kìm hãm sự phát triển của con người và xã hội. Nó đặt ra câu hỏi nhức nhối về giá trị của những “”lễ nghi””, “”truyền thống”” khi chúng bị bóp méo, lợi dụng để phục vụ lợi ích cá nhân, chà đạp lên nhân phẩm và quyền sống của con người. Đọc “”Việc Làng””, ta không chỉ đọc một câu chuyện mà còn như đang xem một thước phim quay chậm về một giai đoạn lịch sử đầy đau thương. Tác phẩm gợi lên lòng trắc ẩn sâu sắc đối với số phận của những con người nhỏ bé, bị đè nén, đồng thời thắp lên ngọn lửa căm phẫn trước sự bất công. Tiếng thở dài của người nông dân trong “”Việc Làng”” vẫn còn vương vấn đâu đây, nhắc nhở chúng ta về những giá trị của tự do, công bằng và lòng nhân ái mà chúng ta luôn cần gìn giữ và đấu tranh.

  • TTS feed content

    ĐỪNG CƯỠNG CẦU LẤY ĐƯỢC QUẢ CHÍN KHI CÂY CÒN CHƯA ĐỦ RỄ Có những người trẻ vừa bắt đầu đã mong thành công. Có những kẻ mới gieo hạt đã đòi hái quả. Nhưng đời không như mộng. Vạn vật đều phải trải qua quy luật của trời đất: mọc – lớn – trổ – kết – chín – rụng. Cây chưa thành cổ thụ, sao gánh nổi bão giông? Người chưa đủ nhẫn nhịn, sao có thể làm nên việc lớn? Kẻ trí không hỏi: Khi nào ta sẽ thành công? Mà tự hỏi: Đã đủ rễ chưa? Đã đủ gió chưa? Đã đủ ánh sáng trong tâm để vươn lên chưa? “Thuận tự nhiên” không phải là ngồi yên chờ vận may. Mà là hành động đúng thời, không sớm, không muộn. Làm điều nên làm, gieo điều cần gieo, rồi để đất trời tự mình hồi đáp. Cũng như người làm ruộng không thể ra sức kéo lúa lớn nhanh. Người khôn ngoan biết: chỉ cần chăm sóc đất, nước, ánh sáng thì lúa sẽ tự vươn cao. Trong lịch sử có giai thoại kể rằng, Khương Tử Nha là một người tài trí xuất chúng nhưng gặp thời loạn lạc, không được trọng dụng. Dù đã ở tuổi già, ông vẫn không từ bỏ chí lớn, mà chọn một cách chờ đợi đặc biệt: ông thường đến bờ sông Vị Thủy để câu cá. Điều đặc biệt trong cách câu cá của ông là: Ông dùng cần câu thẳng, không uốn cong. Lưỡi câu của ông không có mồi, thậm chí có khi không có lưỡi câu mà chỉ là một đoạn sắt thẳng. Cần câu của ông được đặt nổi trên mặt nước, không chìm xuống. Cách câu cá này khiến nhiều người chế giễu ông, nhưng ông vẫn kiên trì ngồi đó và cuối cùng ông gặp được Chu Văn Vương, giúp Chu Văn Vương xây nên sự nghiệp vĩ đại của nhà Chu. Khương Tử Nha không chờ thời để trốn tránh, mà chờ thời để hành đạo. Ra tay một khi thiên – địa – nhân hội đủ, mới khiến sự nghiệp vững như núi. Ngược lại, trong sử sách cũng nói về Hạng Vũ người có tài nhưng hấp tấp, không thuận theo mưu lớn, sớm tự hủy diệt mình giữa hào quang quá sớm. Chúng ta sống trong thời đại thúc ép tốc độ. Ai cũng muốn “nhanh” – nhanh giàu, nhanh nổi tiếng, nhanh được công nhận. Nhưng hãy nhìn cây cổ thụ: Không cây nào vội lớn mà rễ chưa đâm sâu vào đất. Không quả nào ép chín mà giữ được vị ngọt bền lâu. Muốn vươn cao – trước hết rễ phải cắm sâu. Muốn thành tựu – trước hết phải thuận theo tự nhiên.Đừng vội gặt, khi ruộng chưa chín. Đừng ép hoa nở, khi nụ chưa đủ nắng. Kẻ trí là người biết lùi một bước để tiến ngàn bước. Biết im lặng trong lúc chưa sẵn sàng, để không bị chôn vùi trong tham vọng nửa vời. Và cũng đừng ganh với thành công của người khác vì mỗi hạt giống đều nở hoa theo thời khắc của riêng mình.

  • TTS feed content

    BẠN CÓ THẬT SỰ BẬN – HAY CHỈ ĐANG BỊ THAO TÚNG BẰNG CẢM GIÁC TỘI LỖI? Ở nơi công sở, có những “chiêu trò” không cần quyền lực vẫn khiến bạn câm nín: • Một ánh mắt từ sếp: “”Việc này chỉ có em làm được”” • Một lời khen có cánh: “”Chị tin tưởng em nhất”” • Một sự im lặng đầy ám chỉ: “”Nếu em không làm, ai sẽ làm?”” Rõ ràng bạn biết đó không phải là công việc của bạn nhưng bạn bị buộc phải gật đầu đồng ý bằng cảm giác có lỗi. Rằng nếu từ chối, bạn là người không có tinh thần đồng đội. Rằng nếu nói “Không”, bạn ích kỷ. Bạn cứng đầu. Bạn “không biết điều”. Nhưng thực ra, đó là những chiến thuật thao túng tâm lý, nhẹ nhàng mà nguy hiểm. Chúng khiến bạn đánh mất ranh giới cá nhân, làm việc quên thân, sống không còn là mình. Cuốn sách Dám nói “Không!” không viết cho người chống đối mà cho người biết mình đã bị thao túng để nói “Yes” quá lâu. Cuốn sách nói rằng: Lần tới khi ai đó yêu cầu bạn làm gì đó và bạn không biết phải trả lời như thế nào, hãy sử dụng những câu hỏi này làm mẫu để hiểu rõ hơn. • Tôi có thời gian và sức lực để làm việc này không? • Lệu việc nói “có” có lầm tăng thêm giá trị cho cuộc sống của tôi không? • Điều gì khiến việc nói “không” trở nên quan trọng đối với tôi? • Có ai đó đang cố gắng bắt nạt hoặc châm chọc tôi không? • Có phải tôi là điều này chỉ để làm hài lòng người khác? • Tôi đang bị lợi dụng phải không? • Nói không với điều này có nghĩa là tôi có thể nói có với điều gì khác qua trọng hơn? • Có phải tôi nói đồng ý chỉ vì tôi sợ bị bỏ lỡ? • Có điều gì quan trọng hơn cần tôi chú ý ngay bây giờ không? • Tôi có cần thời gian để nghỉ ngơi và nập lại năng lượng không? • Cần phải thay đổi điều gì về cư hội này để biến nó thành “có”? Dám nói không là một hành động mạnh mẽ, một bước đi dũng cảm mở ra cánh của tự tin và sự độc lập trong cuộc sống. Khi chúng ta dám từ chối những điều không phù hợp hoặc không công bằng, chúng ta không chỉ bảo vệ sự tự trọng và giá trị cá nhân của mình mà còn tạo ra cơ hội cho sự phát triển và thành công cá nhân. – Trích từ sách Dám nói Không –

  • TTS feed content

    ĐỪNG ĐỂ SỰ ĐỐ KỴ CHE MỜ MẮT BẠN Phụ nữ có tâm kế sẽ không bao giờ đố kỵ với người khác, bởi họ biết rằng đố kỵ sẽ chỉ che mờ đôi mắt và tâm hồn của chính họ. Họ sẽ dùng ánh mắt tán thưởng để khẳng định người khác và coi ưu điểm của người khác trở thành mục tiêu nỗ lực của bản thân. Shakespeare nói rằng đố kỵ là con quỷ mắt xanh, ai trở thành tù nhân của nó sẽ bị bưng mắt mà đùa giỡn. Trên thực tế, đố kỵ là một căn bệnh tâm lý thể hiện sự hẹp hòi và tiêu cực một cách cực đoan, cũng là một kiểu trở ngại tâm lý trong xã giao. Đố kỵ có thể khiến người ta trở nên hèn hạ, dung tục, thậm chí mất lý trí. Tính đố kỵ khiến người ta không còn biết cư xử công bằng với người khác, hạn chế phạm vi giao tiếp, cướp đi nhiệt tình giao tiếp, thậm chí có thể biến bạn bè thành kẻ thù. Thay vì đố kỵ với điểm mạnh của người khác, thì chẳng thà biến “đố kỵ” thành động lực, dựa vào sự phấn đấu và nỗ lực của bản thân để bù đắp những khuyết điểm của mình, từ đó xóa bỏ khoảng cách giữa bạn và người đó, thậm chí vượt qua họ. Đây mới là việc mà một người phụ nữ thông minh, có tâm kế nên làm. Những gợi ý sau đây có thể giúp các bạn khắc phục được tâm lý đố kỵ. Khi cảm xúc đố kỵ nảy sinh, tốt nhất, hãy thử xem sao. 1. Hãy thẳng thắn trong đối nhân xử thế, đứng trên lập trường của người khác để suy xét vấn đề. 2. Nuôi dưỡng thái độ sống lạc quan và bao dung, hài lòng với bản thân và tự tìm lấy niềm vui; 3. Cố gắng không so sánh một cách mù quáng với người khác. Muốn so sánh hãy so sánh với quá khứ của chính mình. 4. Xem thành tựu của người khác là sự đóng góp cho xã hội chứ không phải là sự cướp đoạt hay uy hiếp với cá nhân bạn. 5. Học cách tán thưởng người khác, qua đó thể hiện tấm lòng rộng rãi và bao dung của bản thân. 6. Tiết lộ cho đối phương mục tiêu bạn mong muốn đạt được, nâng cao vị thế của mình trong lòng đối phương, sau đó hãy lấy đó làm động lực thúc đẩy bản thân tiến về phía trước. 7. Làm phong phú cuộc sống của bạn, phát huy điểm mạnh, tránh những khuyết điểm, tìm kiếm giá trị bản thân mới, phát triển hết tiềm năng của bạn và mở ra những lĩnh vực mới. Hãy gạt lòng đố kỵ sang bên, càng xa bạn càng tốt! – Trích từ sách Tâm Kế Phụ Nữ –

  • TTS feed content

    “TIÊU SƠN TRÁNG SĨ”: KHI LÒNG TRUNG THÀNH, MƯU TRÍ VÀ ĐẤU TRANH CHÍNH NGHĨA RÈN GIỮA LẰN RANH CHÍNH – TÀ Trong dòng chảy văn học dã sử Việt Nam, Tiêu Sơn Tráng Sĩ của Khái Hưng nổi bật như một bản anh hùng ca thấm đẫm khí tiết và uẩn khúc lịch sử. Nhưng đây không chỉ là câu chuyện về kiếm và má.u. Đằng sau những pha hành động nghẹt thở, tác phẩm là một lời chất vấn sâu sắc về trung thành, mưu trí và chính nghĩa những giá trị chưa bao giờ giản đơn trong lịch sử loài người. Tiêu Sơn Tráng Sĩ dựng nên chân dung Phạm Thái, một tráng sĩ không cam lòng sống dưới triều đại mới, quyết chí báo thù và khôi phục nhà Lê. Với anh, lòng trung thành không phải là thứ “”trung quân”” mù quáng, mà là sự lựa chọn đầy nhận thức trung với lý tưởng, với một trật tự chính trị và đạo lý mà anh cho là xứng đáng được bảo vệ. Tác phẩm không đơn giản hóa lòng trung thành như một giá trị đạo đức phổ quát. Trái lại, nó đặt nhân vật vào tình huống ngặt nghèo: trung thành nghĩa là chấp nhận hy sinh, bị hiểu lầm, thậm chí trở thành phản động trong con mắt của kẻ thắng cuộc. Điều đó làm cho lòng trung thành của Phạm Thái không chỉ đáng ngưỡng mộ, mà còn trở nên đầy bi kịch và nhân bản. Giữa một thời đại mà bạo lực và quyền lực ngự trị, trí tuệ là cách duy nhất để kẻ yếu không bị nghiền nát. Phạm Thái và đồng đội không đơn thuần là những kiếm khách, mà là chiến lược gia trong bóng tối: cải trang, tạo tin giả, thao túng cảm xúc đối phương họ hiểu rằng cuộc chiến giành lại chính nghĩa phải khôn ngoan không kém phần dũng cảm. Tác phẩm đã dự báo một điều bất biến trong mọi thời đại: mưu trí là yếu tố cốt lõi làm nên một cuộc cách mạng thành công. Trong bối cảnh hiện đại, đây cũng là một lời nhắc nhở: lý tưởng thôi chưa đủ, muốn chiến thắng trong một xã hội phức tạp, phải biết suy tính, hành động đúng lúc và đúng cách. Và cuối cùng ta phải bàn về “Chính nghĩa”. Khái niệm “chính nghĩa” trong Tiêu Sơn Tráng Sĩ không hề được đóng khung đơn giản. Đó là một thế giới xám xịt, nơi mỗi bên đều tin mình là người đúng. Phạm Thái có thể bị xem là phản nghịch trong con mắt chính quyền đương thời, nhưng trong mắt người đọc, anh là một kẻ không khuất phục, một chiến binh của công lý.Khái Hưng không áp đặt một chân lý đạo đức thuần túy. Ông để nhân vật tự lựa chọn, tự dấn thân, và tự chịu hậu quả. Chính sự mơ hồ và tương đối của “chính nghĩa” đã nâng tầm tác phẩm khỏi một tiểu thuyết lịch sử đơn thuần, biến nó thành một bi kịch nhân sinh đầy triết lý về lựa chọn và trách nhiệm. Tiêu Sơn Tráng Sĩ không chỉ là một câu chuyện hành động hay một bản cáo trạng thời cuộc. Đó là lời nhắc nhở về những con người dám đứng lên vì điều mình tin là đúng, dẫu biết con đường ấy đầy chông gai, hiểu lầm và thậm chí là thất bại. Trong một thế giới mà ranh giới giữa đúng – sai, chính – tà ngày càng mong manh, tác phẩm đặt ra một câu hỏi khó: Chính nghĩa là gì nếu không có trí tuệ để lựa chọn và dũng khí để trả giá? Bạn đang tìm kiếm cảm hứng từ lịch sử để đối diện với thực tại hỗn loạn? Tiêu Sơn Tráng Sĩ chính là tấm gương soi chiếu những cuộc đấu tranh khốc liệt không chỉ ngoài chiến trường, mà cả trong nội tâm con người. Và đôi khi, chính phẩm giá con người được tôi luyện rõ nhất giữa ranh giới ngờ vực, cô đơn và phản kháng.

  • TTS feed content

    ĐOÀN THỊ ĐIỂM: NỮ SĨ TÀI DANH VÀ SỰ UYÊN BÁC VƯỢT THỜI ĐẠI Nhắc đến những tài năng lỗi lạc trong lịch sử văn học Việt Nam, không thể không nhắc đến Đoàn Thị Điểm (1705-1748), người con gái của thôn Trung Phú, xã Giai Phạm (nay là Hiến Phạm), huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Với biệt danh dân gian ưu ái đặt cho bà là “”Trạng Giữa”” cái tên vừa thể hiện nguồn gốc làng quê, vừa khẳng định tài năng kiệt xuất của Đoàn Thị Điểm đã vượt qua những khuôn khổ xã hội đương thời để khẳng định trí tuệ và phẩm hạnh của mình. Đoàn Thị Điểm sinh ra trong một gia đình có truyền thống học thức, là con gái của hương cống Đoàn Doãn Nghi và mẹ họ Vũ. Từ nhỏ, bà cùng người anh trai Đoàn Doãn Luân đã được ông bà ngoại, quan Thái Lĩnh Bá, hết mực dạy dỗ. Khác với quan niệm “”trọng nam khinh nữ”” phổ biến thời phong kiến, Đoàn Thị Điểm sớm bộc lộ niềm say mê đèn sách, dù biết phận nữ nhi khó có thể tham gia thi cử, đỗ đạt. Nhờ tư chất thông tuệ, bà nhanh chóng nổi tiếng với khả năng văn chương vượt trội, sáu tuổi đã đọc thông nhiều sách sử Trung Quốc. Tiếng tăm của Đoàn Thị Điểm vang xa đến mức “”Tràng An tứ hổ”” bốn danh sĩ nổi tiếng kinh đô thời bấy giờ gồm Nguyễn Công Thái, Nguyễn Bá Lân, Vũ Diệm và Nhữ Đình Hiền, đã có lần tìm đến nhà bà để “”thử tài””. Đoàn Thị Điểm, với sự tinh tế và thông minh, đã cho người bưng ra một khay trầu cùng câu đối đầy ẩn ý: “Đình tiền thiếu nữ khuyến tân lang” ( Dịch: Trước sân thiếu nữ mời ăn trầu) Câu đối này khéo léo dùng chữ “”thiếu nữ”” mang nghĩa “”gió nhẹ”” hoặc “”cô gái””, và “”tân lang”” vừa là “”trầu cau”” vừa là “”chàng rể mới””, tạo nên hai tầng nghĩa đầy thách thức. Bốn vị danh sĩ đã phải “”nghĩ nát óc”” mà không thể tìm ra vế đối hay, đành phải cáo từ. Không chỉ vậy, ngay cả danh sĩ lừng lẫy Trạng Quỳnh cũng phải “”bó tay”” trước những câu đối hóc búa của bà. Tương truyền, khi Trạng Quỳnh đến nhà đòi vào lúc Đoàn Thị Điểm đang tắm, bà đã đọc ngay câu đối: “Da trắng vỗ bì bạch” (Nghĩa là: “bì” là da; “bạch” là trắng; “vỗ bì bạch” là câu thành ngữ, nó mang ý tượng thanh, đồng thời còn ngụ ý thách thức, trước sự nhòm ngó của chàng trai, nữ nhi thấy bất tiện mà ra vế đối thể hiện thái độ không bằng lòng) (Trích trong sách Hiền Tài Thay Đổi Quốc Gia)Câu này không chỉ mang ý tượng thanh mà còn thể hiện thái độ không bằng lòng của nữ nhi trước sự nhòm ngó. Trạng Quỳnh bối rối, đành phải cáo lý ra về. Lần khác, trên đường đến phố Mía, Đoàn Thị Điểm tiếp tục ra câu đối khiến Trạng Quỳnh phải cúi đầu bái biệt: “Lên phố Mía, gặp cô hàng mật. Cầm tay kẹo lại, hỏi thăm đường.” Tài năng của Đoàn Thị Điểm còn được thử thách trong một sự kiện quan trọng cấp quốc gia. Năm Long Đức thứ 3 (1734), vua Lê Thuần Tông đã mời Đoàn Thị Điểm giả làm cô gái bán nước để đón tiếp đoàn sứ thần Trung Quốc. Khi sứ Tàu có ý trêu ghẹo, chế giễu dân tộc ta bằng câu đối: “An Nam nhất thốn thổ, bất tri kỷ nhân canh?” (dịch: Một tấc đất An Nam, không biết bao nhiêu người cày?) Cô hàng nước Đoàn Thị Điểm đã đáp lại đầy trí tuệ và khí phách: “Bắc quốc đại trượng phu, giai do thử đồ xuất!” (dịch: Các trượng phu phương Bắc, đều ở nơi ấy mà ra cả!) Vế đối này không chỉ thể hiện sự thông minh, hóm hỉnh mà còn khẳng định bản lĩnh, trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam, khiến sứ Tàu vừa kinh ngạc, vừa xấu hổ và từ đó không dám trêu ghẹo con gái nước Nam nữa. Nhắc đến Đoàn Thị Điểm, không thể bỏ qua tác phẩm đỉnh cao đã làm nên tên tuổi bà: Chinh Phụ Ngâm. Dựa trên nguyên tác Hán văn của Đặng Trần Côn, bản dịch Nôm của Đoàn Thị Điểm, với 412 câu theo lối song thất lục bát, không chỉ là một kiệt tác văn chương mà còn là “”cuốn nhật ký tâm hồn”” của người chinh phụ, thể hiện sâu sắc tình cảm, đức hạnh và trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam thế kỷ XVIII. Ngoài ra, bà còn để lại tác phẩm “”Tục truyền kỳ”” bằng chữ Hán. Đoàn Thị Điểm không chỉ là một nữ sĩ có thi tài lỗi lạc, với lời thơ tao nhã, đài các, bóng bẩy đầy âm điệu, mà còn là một phụ nữ mẫu mực, hiếu thảo và đầy nghĩa khí. Cuộc đời và sự nghiệp của bà là minh chứng sống động cho tài năng và trí tuệ vượt thời đại, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng hậu thế.

  • TTS feed content

    ĐỒNG TIỀN ĐI TRƯỚC LÀ ĐỒNG TIỀN KHÔN Trong kho tàng mưu lược cổ đại, có một câu chuyện đáng để hậu thế nghiền ngẫm không phải vì sự oanh liệt của chiến công, mà vì sự sắc bén của một “thanh đao bọc nhung” dùng thuật hối lộ. Khi Đổng Trác muốn thu phục Lã Bố, một mãnh tướng lừng danh thời đó. Đổng Trác nói: “Ta thấy Lã Bố là hạng phi thường. Nếu có được người này thì lo gì thiên hạ?”. Một người ở dưới trướng bước ra nói: “Chúa công đừng lo! Tôi là đồng hương của Lã Bố, biết hắn hữu dũng vô mưu, thấy lợi thì quên nghĩa. Tôi xin dùng ba tấc lưỡi thuyết phục Lã Bố chắp tay về hàng chúa công”. Và thế là Lý Túc ra trận, mang theo một con ngựa Xích Thố “ngựa thần ngàn dặm”, cùng vàng ngọc, đai ngọc, lời lẽ rót vào tai như rượu mạnh rót vào kẻ khát vinh hoa. Lã Bố, người từng được Đinh Nguyên nuôi dưỡng như con, sau chén rượu, sau một ánh nhìn thèm khát vào ánh kim của vàng, đã ché.m đầu ân nhân, dâng lên Đổng Trác. Một thanh đao có thể giế.t một người. Một lời dụ có thể giế.t một mối trung nghĩa. Một nắm tiền giế.t chế.t cả một vị tướng tài. Thuật hối lộ, vũ khí âm mưu không bao giờ lỗi thời Nếu như dương mưu dùng ánh sáng công khai để thu phục lòng người, tạo thành thế lực từ số đông, thì thuật hối lộ của âm mưu chỉ nhắm vào một hoặc hai đối tượng bất hảo, thấy lợi quên nghĩa, sẵn sàng phản bội chủ của mình. Một người có thể giữ thành. Một người có thể làm phản. Một người, nếu đủ lòng tham sẽ trở thành mắt xích khiến cỗ máy quyền lực sụp đổ. Trong chiến lược thâm sâu, tiền bạc không còn là vấn đề. Với người mưu đại sự, “có thể dùng tiền để giải quyết, tức là không phải vấn đề khó nhất”. Đó là lý do mà “thuật hối lộ” tồn tại từ thời cổ sử và vẫn sống dai dẳng trong các cuộc đấu đá chính trường, thương trường và cả tình trường trong ngày nay. Chẳng phải vô cớ mà người La Mã từng nói: “Pecuniæ obediunt omnia” – Mọi thứ đều vâng lệnh đồng tiền. Âm mưu cao nhất không phải là hại người, mà là khiến người ta không oán trách nổi⁶Sự thành công của Lý Túc không chỉ nằm ở tài ăn nói, hay ngọc ngà vàng bạc mà ở chỗ, Lã Bố không thấy mình bị mua chuộc. Ngược lại, hắn thấy mình xứng đáng được chọn. Thấy hành động giết ân nhân là “xứng công báo đáp”. Đó là đỉnh cao của âm mưu: khi đối phương tự nguyện phản bội, mà vẫn nghĩ mình đang lựa chọn chính nghĩa. Và chính điều đó khiến âm mưu này không nhuốm máu, nhưng lại ngấm độc. Ngày nay, thuật hối lộ không chỉ còn là vàng ngọc. Nó có thể là quyền lực, danh tiếng, lời hứa, vị trí, hay đơn giản là… một lời tâng bốc đúng lúc. Ai cũng có giá. Vấn đề là: bạn định giá mình bao nhiêu? Hối lộ là con dao hai lưỡi. Nó có thể là đòn phản công. Nhưng cũng có thể là lời tuyên án chính mình, nếu bạn là người nhận. Trong một thế giới mà mọi giá trị đều có thể bị quy đổi thành lợi ích, điều duy nhất khiến bạn không trở thành một Lã Bố khác là giữ cho mình một giá mà không gì có thể mua được hoặc ít nhất bạn phải chọn đúng người để mua chuộc mình. Hối lộ trong âm mưu không phải luôn là xấu, nếu dùng đúng cách, đúng đối tượng, đúng mục đích, nó có thể trở thành một “đòn bẩy mềm” trong chính trị, ngoại giao, quản trị hoặc đàm phán. “Thuật hối lộ chưa bao giờ lỗi thời, bởi đồng tiền chưa bao giờ giảm đi sức hấp dẫn!” (Trích trong sách Thuyết Âm Mưu)

  • TTS feed content

    “Ngoại ơi, con đã về rồi…” Chín năm. Không dài, không ngắn, nhưng đủ để tóc con điểm bạc, đủ để mùa nắng trôi qua hàng cau cũ, đủ để căn nhà xưa nhuốm màu thời gian, và đủ để người ta quên một lời hứa nhỏ. Chỉ có con, vẫn không quên. Con vẫn nhớ rõ buổi trưa hạ oi nồng ấy, con chạy từ trường về. Vừa vào sân đã nghe tiếng gọi thân thương: “Con về rồi hả? Vô đây, ngoại để dành chén canh chua cá lóc nè!” Tiếng “ngoại” nhẹ như hơi thở, mà mặn như mồ hôi ngoại giữa tháng năm. Ngoại ít nói, nhưng hiểu con nhất. Ngoại hay ngồi dưới bóng cau, rít thuốc, nhìn về rặng tre sau vườn, nơi có tổ chim sâu. Con ngồi dưới chân ngoại, nghịch đất, hỏi chuyện ngày xưa: thời ngoại đi lính, người bạn tên Tư Lành, lần ngoại bỏ đói dạy ba con nên người… Mỗi câu chuyện như nhánh mây trôi, nhẹ nhàng mà ám ảnh. Mưa đầu mùa, con lại nhớ dáng lưng ngoại lom khom dắt xe đi mua dầu gió. Con vẫn giữ chai dầu nhỏ, lâu lâu hít một hơi – như hít cả tuổi thơ, như hít một phần đời không trở lại. Con từng nghĩ mình mạnh mẽ, thời gian sẽ xóa mờ mất mát. Nhưng năm này qua năm khác, chỉ cần nhắc đến “ông ngoại”, tim con lại như lá rơi – chẳng ai thấy, nhưng đau lặng lẽ. Con nhớ hôm ngoại đi. Không mưa, nhưng trời sẫm hơn. Người ta nói ngoại đi nhẹ nhàng như cách ngoại sống: im lặng, nhường nhịn, cam chịu. Mọi người khóc. Con im. Con không biết khóc thế nào cho đủ với một đời người như ngoại. Con chỉ nhớ, lúc cuối, con không kịp về nắm tay ngoại. Ngoại đi mà không chờ tiếng “con đã về rồi”. Chín năm rồi. Về quê, con vẫn ghé gốc cau. Không còn bóng ngoại, không còn chiếc ghế con bưng ra mỗi trưa, nhưng nhắm mắt lại, con vẫn thấy ngoại mỉm cười, vỗ nhẹ lưng con. Con lớn lên, đi xa, sống cuộc đời đầy màu sắc. Nhưng góc tâm hồn sâu nhất vẫn là hình bóng ngoại. Dù ai hỏi con yêu ai nhất, câu trả lời vẫn là “ông ngoại”. Hôm nay con viết không để buồn thêm, mà để chữa lành. Con muốn tin rằng, ở đâu đó, ngoại vẫn đang nghe. Con chưa bao giờ quên. Và nếu được trở về… Con ước chỉ cần một lần, được nói: “Ngoại ơi, con đã về rồi!”

  • VƯỜN CHÔM CHÔM NỞ TRÁI LẦN NỮA

    Mùa chôm chôm … lại về. ….tuy không còn là mùa chôm chôm năm ấy nữa….có một cái gì đó khác lạ lắm. Sau nhiều năm, lần đầu tiên, vườn cây bên hông nhà ra trái đỏ đều và sai đến lạ. Mỗi sáng, nắng chưa kịp chiếu thẳng đã thấy vài trái rơi lộp độp trên mái tôn, lăn lóc giữa sân gạch – giống hệt mùa hè của những đứa trẻ năm nào. Thanh Mai trở về, cô đi ngang qua con đường quen thuộc, đôi giày hơi dính bụi nhưng ánh mắt lại sáng trong như suối đầu nguồn. Cánh cổng nhà cũ khẽ mở. Gió lùa qua hàng giậu, mang theo mùi nắng, mùi lá, mùi gì đó rất xưa – như hơi thở dì Diễm còn đọng lại đâu đó trên mảnh sân này. Cô khựng lại. Trước mặt cô, là vườn chôm chôm chín đỏ au. “Lạ thiệt.” – cậu nói trước, giọng khàn khàn – “Cứ tưởng cây này chết rồi. Mấy năm liền chẳng đậu được trái nào.” Cô tiến lại, đứng bên cạnh. -“Vậy mà năm nay lại đỏ rực.” -“Chắc… nó cũng biết có người sẽ về.” Cô nhìn lên – những chùm trái chín hồng, lấp ló sau tán lá xanh mướt, đỏ ửng như má ai từng bối rối mỗi khi bị bắt gặp trèo hái trộm. Cô ngồi xuống bậc thềm bên cạnh. Hai người lặng thinh. Một trái chôm chôm rơi xuống, lăn tròn đến gần chân cô. Cô nhặt lên, gỡ lớp gai mềm, đưa vào miệng – vị ngọt thanh, mát lịm, và hơi chua ở đầu lưỡi. Giống hệt vị của những năm tháng dở dang – không trọn vẹn, nhưng thật lòng. “Có lúc tớ đã tưởng, tụi mình không còn đường quay lại.” – cô nói. Minh Thiên nhìn cô, ánh mắt không còn như kẻ từng sa ngã, mà là ánh nhìn của một người đàn ông đủ trưởng thành để biết giữ gìn. Gió khẽ đung đưa, mang theo mùi đất ẩm và hương chôm chôm chín. Từ xa, tiếng ve vẫn ngân lên những bản nhạc xưa cũ. Trên giàn, những chùm trái cứ thế lớn dần – không cần ai thúc giục, chẳng cần được hái vội, cũng chẳng còn ai trộm nữa. Chúng tự chín. Đủ thời gian. Giống như một tình cảm – lặng lẽ chín đỏ trong lòng, sau bao mùa mất mát.