Blog

  • Giấc Mơ Kỳ Lạ

    Đêm đã về khuya, ánh trăng lọt qua khung cửa sổ, vẽ lên sàn nhà những vệt sáng bạc. Trong căn phòng nhỏ của một căn nhà vách đất lợp tranh nằm trong “Ấp chiến lược”, với bức tường rơm phủ chút vôi đã ngả màu thời gian và mái tranh thấp, cậu bé tên Khôi đang ngủ gục trên chiếc bàn gỗ sờn cũ. Trên bàn, cuốn sách lịch sử và mấy tờ giấy ngả vàng ngổn ngang, những ghi chú nguệch ngoạc và một cây đèn dầu leo lắt tỏa ánh sáng yếu ớt. Mùi giấy, mùi mực và chút ẩm mốc từ tường nhà quyện vào nhau, tạo nên một không khí đặc trưng của những đêm ôn thi cuối năm học, vừa quen thuộc vừa nặng nề. Khôi, với mái tóc rối bù và đôi mắt vẫn còn vương vấn những con số, những niên đại, những khái niệm về “Độc Lập”. Cứ lởn vởn trong tâm trí em, nặng trĩu những băn khoăn không lời. Em khẽ trở mình, cố gắng tìm một tư thế thoải mái hơn, rồi dần chìm vào giấc ngủ sâu, mang theo những trăn trở ấy vào cõi mộng. Trong mơ, Khôi thấy mình lạc vào một con đường lạ lẫm, thơm lừng mùi hương sen và gỗ trầm. Ánh đèn lồng dịu nhẹ hắt ra từ một căn nhà sàn nhỏ. Tò mò, em bước vào. Bên trong, một ông lão râu tóc bạc phơ, trán cao, chòm râu dài trắng muốt như cước, đang ngồi thong thả dưới hiên căn nhà sàn. Nụ cười hiền từ luôn nở trên môi ông, đôi mắt lấp lánh những nỗi niềm sâu kín nhưng cũng chứa đựng cả một biển ký ức. Bên hông và sau nhà là rặng tre xanh rì, lá tre xào xạc theo gió. Phía trước là một hồ sen lớn với những búp sen chúm chím, tỏa hương thơm dịu nhẹ. Ông lão khẽ nhấp một ngụm trà nóng, rồi đưa tay vẫy Khôi lại, ánh mắt đầy trìu mến. Ông lão mỉm cười nhìn Khôi, như thể đã chờ đợi em từ rất lâu. “Chào cháu, đêm nay điều gì đã đưa cháu đến đây?” Khôi ngạc nhiên, lí nhí: “Cháu… cháu không biết. Cháu chỉ thấy mình đang nghĩ về những điều mà thầy dạy trên lớp, mà sao lại khó hiểu quá, ông ạ.” Ông lão khẽ nhướng mày, ánh mắt như muốn nhìn thấu tâm can cậu bé. “Đó là điều gì, cháu trai?” Khôi hơi nhăn mặt, ngập ngừng đáp: “Dạ… Độc Lập ạ.” Ông lão cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng trong không gian tĩnh lặng. Rồi ông đặt tách trà xuống, tiếng chạm nhẹ nhàng. “À, điều này thì cần được kể bằng trái tim, chứ không phải bằng những khái niệm mơ hồ trên sách vở. Ngồi xuống đây, cháu trai. Đêm nay, ta sẽ kể cháu nghe về một câu chuyện, một khát vọng, mà con người đã đổ bao máu xương, bao nước mắt, bao hoài bão để giành lấy và giữ gìn.” Ông lão ngừng lại, ánh mắt xa xăm như xuyên qua lớp sương mờ của thời gian, như đang thấy những lá cờ bay phấp phới trong gió lộng của lịch sử, ông cất lời: “Độc Lập, đó không chỉ là một từ ngữ, một thuật ngữ chính trị khô khan. Nó là tiếng lòng của một dân tộc, tiếng reo vang của một linh hồn vừa thoát khỏi xiềng xích, là ánh sáng của niềm tự hào khi được tự mình đứng thẳng trên mảnh đất của tổ tiên. Nó là quyền được sống, được làm chủ, được tự quyết định con đường mình đi, không cúi đầu trước bất kỳ thế lực nào.” Ông lão kể tiếp: “Một buổi bình minh xa xôi trên lục địa mới, nơi những con người từ khắp phương trời tụ hội, mang theo lý tưởng về quyền làm người. Tại đó, vào một ngày tháng Bảy năm 1776, những người con dũng cảm của các thuộc địa đã đứng lên, viết nên bản ‘Tuyên ngôn Độc Lập’ của riêng mình.” “Với họ, Độc Lập là quyền hiển nhiên, tự nhiên của con người để thiết lập một chính phủ, một thể chế do chính họ làm chủ, không bị áp đặt bởi một vị vua xa xôi hay một nghị viện không đại diện cho tiếng nói của họ. Đó là lời khẳng định quyền được tự trị, quyền tự quyết định tương lai chính trị của mình, thoát khỏi ách chuyên chế. Họ coi đó là một chân lý ‘hiển nhiên’, một quyền ‘bất khả xâm phạm’ mà Đấng Tạo hóa đã ban cho.” Giọng ông lão trầm xuống, có một nỗi niềm vừa xót xa vừa tự hào khi nhắc về mảnh đất quê hương: “Nhưng hỡi ôi, với dân tộc ta, khái niệm Độc Lập lại mang một ý nghĩa khác, sâu sắc hơn, đớn đau hơn, nhưng cũng oai hùng hơn gấp bội.” Ông lão nhấp thêm ngụm trà, đôi mắt thẳm sâu như chứa đựng cả trăm năm lịch sử: “Trong ‘Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam năm 1945’, Hồ Chí Minh đã mở đầu bằng chính những lời trích dẫn từ bản ‘Tuyên ngôn Mỹ’ và ‘Tuyên ngôn Nhân quyền Pháp’, khẳng định chân lý phổ quát về quyền bình đẳng của con người.” “Nhưng ngay sau đó, Hồ Chí Minh đã đặt ra một câu hỏi day dứt, một tiếng thét phẫn uất của cả một dân tộc: ‘Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta.’ Với chúng ta, Độc Lập không phải là đòi quyền tự trị từ một chính quyền xa xôi đã trở nên chuyên chế. Độc Lập là đòi lại quyền sống, quyền làm người của một dân tộc đã bị cướp bóc, bị đày đọa, bị đối xử không bằng loài vật trong gần một thế kỷ. Nó là tiếng kêu xé lòng của những linh hồn bị giày vò, là đòi hỏi chính đáng để thoát khỏi thân phận nô lệ, để được đứng thẳng dậy, tự hào làm chủ đất nước mình.” Giọng ông lão trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn: “‘Tuyên ngôn Việt Nam’ không chỉ là lời tuyên bố thành lập một quốc gia mới, mà còn là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của kẻ đô hộ. Nó là sự khẳng định quyền bình đẳng và vị thế của cả một dân tộc trên trường quốc tế, một dân tộc đã ‘gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay’, ‘một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay’. ‘Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!’ Đó không phải là một quyền được ban phát, mà là một thành quả máu xương, giành được bằng ý chí sắt đá và sự hy sinh không tiếc thân mình. Với người Việt Nam, Độc Lập là sinh mệnh, là hơi thở, là linh hồn của cả một Dân tộc.” Ông lão đưa tay vuốt chòm râu bạc, ánh mắt nhìn ra ngoài cửa quán, nơi ánh đèn lồng lay động nhẹ trong đêm: “Hành trình giành lấy độc lập ấy, không dừng lại ở năm 1945. Nó tiếp nối, biến đổi hình hài, nhưng tinh thần thì vẫn vẹn nguyên.” Ông lão nhớ lại, giọng ông tràn đầy cảm xúc: “Cháu có thể thấy nó trong từng câu thơ của Tố Hữu, trong bài thơ ‘Việt Bắc’, khi ông viết: ‘Mình về mình có nhớ ta Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng Mình về mình có nhớ không Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn…’ Đó là sự gắn bó máu thịt với đất nước, với cội nguồn Độc Lập đã được gây dựng bằng xương máu. Hay trong những vần thơ của Nguyễn Đình Thi trong bài ‘Đất nước’: ‘Nước chúng tôi, nước những người chưa chết. Máu xương ta đã trộn vào từng hạt lúa Nước chúng tôi, nước bốn nghìn năm tuổi Sống lại với cả một thời đại mới.’ Nó là lời khẳng định về sự trường tồn, bất diệt của Độc Lập dân tộc, được nuôi dưỡng bởi máu xương và ý chí kiên cường của bao thế hệ. Mỗi người dân, mỗi hạt lúa, đều là một phần của sự Độc Lập ấy.” Ông lão hít một hơi thật sâu, nụ cười hiền từ trở lại trên môi: “Độc Lập, hỡi cậu bé, nó không phải là một đích đến cuối cùng mà là một hành trình không ngừng nghỉ. Nó là di sản vĩ đại mà cha ông để lại, và là trách nhiệm thiêng liêng mà mỗi thế hệ phải tiếp nối, bảo vệ và phát triển. Nó không chỉ là câu chuyện của quá khứ, mà còn là hơi thở của hiện tại, và là ánh sáng dẫn lối cho tương lai.” Khôi khẽ gật đầu, trong lòng tràn ngập một cảm giác ấm áp và quyết tâm. Khôi biết, mình đã tìm thấy câu trả lời cho những băn khoăn của đêm nay. Tuy nhiên, vẫn còn đó những câu hỏi lởn vởn, những điều Khôi muốn hỏi thêm ông lão. Khôi hé môi định cất lời, nhưng câu hỏi còn chưa kịp thành hình thì tiếng gọi quen thuộc đã xé toạc màn mộng. “Cò… cò ơi!” Tiếng gọi của mẹ Khôi vang lên từ phía cửa, lanh lảnh và dứt khoát. Khôi bừng tỉnh. Ánh sáng ban mai đã tràn ngập căn phòng, xua đi màn đêm và những giấc mơ. Cậu giật mình, vội vàng dụi mắt, nhận ra mình vẫn đang gục trên bàn học, một vệt nước miếng nhỏ còn vương khóe môi. Khôi nhanh chóng chùi đi, rồi vội vàng thay quần áo. “Nhanh đi con, sắp trễ giờ rồi!” Giọng mẹ Khôi hối thúc từ dưới bếp. “Củ khoai lang hấp trong nồi cơm ấy, mang đi mà ăn!” Khôi vội vã với lấy củ khoai còn nóng hổi, bỏ vào túi vải đựng ít giấy và cuốn sách hiếm hoi đã cũ mèm. Ngoài sân, mẹ Khôi cũng đang hớt hải. Bà nhanh chóng xách cái cuốc, kèm theo chiếc giỏ cơm trưa đã chuẩn bị sẵn, vội vã bước ra cổng. Phía xa, bóng bố Khôi đang vác bao lúa giống nặng trĩu, từng bước đi chậm rãi từ phía cổng rào tiến ra ruộng, dáng người in đậm trên nền trời rạng đông, mang theo gánh nặng của một ngày mưu sinh đầy vất vả. Bình minh đã lên, mang theo nhịp sống thường nhật với bao bộn bề lo toan. Trong tia nắng sớm, Khôi nhanh chóng đến lớp trên con đường đất đỏ, hai bên cỏ mọc cao. Con đường tắt mà Khôi hay đi thường ngày vẫn dẫn cậu xuyên qua rừng cao su. Những cái nhìn từ mấy cô chú đang cạo mủ, thoang thoảng mùi hôi của mủ cao su khi vào mùa mưa, đều quen thuộc. Tới lớp học, Khôi ngồi xuống, tâm trí như cố nhớ lại giấc mơ đêm qua khi cầm tờ đề cương được viết tay nắn nót đặt trên mặt bàn cũ mèm, trên mặt bàn học còn nguệch ngoạc chi chít chữ sau nhiều năm không thay đổi. Tiếng kẻng tan học vang lên dứt khoát. “KENG… KENG… KENG” – là âm thanh của một vỏ trái bom khá to được cắt đáy và treo lên như một cái chuông, xé tan không khí oi ả của buổi trưa tháng năm. Thầy giáo chưa kịp thu dọn những cuốn sách vở đã sờn gáy trên bàn, Khôi cùng lũ bạn đã nhanh chóng ùa ra khỏi lớp, tiếng cười nói giòn tan lẫn trong cái nắng gắt. Nụ cười tươi rói trên môi chúng nhanh chóng tụ lại dưới gốc cây bàng cổ thụ, nơi những nhánh rễ to bản như những con trăn khổng lồ bò lan trên mặt đất.

  • Lời Thì Thầm Của Vũ Trụ

    Some called it Kama, the first flame, not to consume, but to illuminate. From primeval darkness, Kama blazed forth in the Rig Veda, like the first seed sown into the void. That light, delicate as a thread, connected nothingness with existence. But amidst the chaos, could that flame endure? Elsewhere, love arrived not in fire, but water. The Dao, born from Wuji, flowed through all things like a silent river. Neither speaking nor forcing, it simply flowed for billions of years. Love here is harmony and non-contention, yet it could diminish if the world turned away. A silent stream nourishes thousands, yet can vanish into nothing. In scriptures of faith, Love took the form of the Word. “In the beginning was the Word.” The first echo from the sacred, unfolding light and order. But even light is fragile if darkness springs from it. That Love illuminated the cosmos, yet was rejected by those it named. In Buddhism, there’s no beginning, only eternal flow. Love is compassion, neither speaking, demanding, nor remembering names. A thread, delicate as a breath, connects all beings through eons. But that thread can break if our hands aren’t gentle. Before written words, Sumerians spoke of Nammu, the primordial waters embracing chaos, birthing heaven and earth. No one said she loved, yet she was life’s root. That water still flows, silently, like a hidden bloodstream. Looking back, we see every name veils a shared, unnamed pulse. From Kama to Dao, the Word to compassion, Nammu’s waters to Ein Sof’s light. Perhaps it’s simply Love. Not emotion, but a current. Not reason, but direction. From Omeyocan to Olodumare, Eros to Logos, every culture heard a faint, distant whisper, never extinguished. A breath through the void, guiding us towards Laniakea, the cosmic garden yet to bloom, where Love flows silently, waiting to be named. Reading this far, unsure why? Perhaps you’re 24-28, shifting from feeling to thought. Perhaps you’ve read Campbell, Jung, Watts, or lost sleep over an unanswerable question. Hello, nameless friend. “Philosophy” comes from Greek: philo (φίλος) – love, affection; sophia (σοφία) – wisdom, intelligence. “The Wisdom of Love.” Feeling small before a sentence? Not fragility, but blooming. From someone who’s been there, heart to heart.

  • Tiếng Vọng Từ Hư Không

    Trước cả khi thời gian có nhịp điệu, trước khi không gian được định hình bởi những đường cong lượng tử, tồn tại một trạng thái siêu việt. Đó không phải là hư vô, bởi hư vô mang một sự trống rỗng hữu hình, một thiếu vắng có thể cảm nhận. Nhưng nơi đây, không có “cái gì” để mà trống rỗng, không có “ở đâu” để mà thiếu vắng. Chỉ có tiềm năng thuần khiết, một đại dương năng lượng vô hình đang chờ đợi để được khơi dậy. Từ trạng thái tiền-khởi nguyên này, một “ý chí” sơ khai bắt đầu trỗi dậy. Không phải là một ý chí theo kiểu phàm tục, với ham muốn và mục tiêu rõ ràng. Đúng hơn, đó là một nguyên lý tự vận hành, một lực hướng nội thôi thúc sự “trở thành”. Nó giống như hạt mầm của mọi khả năng, chứa đựng trong mình bản thiết kế của vô số vũ trụ, của những thực tại song song chưa bao giờ và sẽ không bao giờ tồn tại. Trong những kinh điển cổ xưa, trạng thái này được gọi bằng nhiều tên. Nhưng tất cả chỉ là những nỗ lực yếu ớt của ngôn ngữ để nắm bắt một khái niệm nằm ngoài sự hiểu biết của con người. Bởi vì, trước cả khi có ngôn ngữ, trước cả khi có ý thức để đặt tên, đã có “Tình yêu”. Ở đây, “Tình yêu” không phải là một cảm xúc thoáng qua, một rung động nhất thời của trái tim. Nó là nguyên lý nền tảng nhất của vũ trụ, lực đẩy đầu tiên khiến tiềm năng chuyển động, năng lượng nguyên thủy thúc đẩy sự “trở thành”. Chính “Tình yêu” đã vẽ nên con đường đầu tiên từ hư vô đến tồn tại, tạo ra tiếng vọng đầu tiên trong sự tĩnh lặng vô tận, tiếng vọng sẽ khai sinh ra tất cả những gì đã, đang và sẽ là. Ở cấp độ hạ nguyên tử, “hư không” không hề tĩnh lặng. Đó là một biển lượng tử sôi sục, nơi các hạt ảo liên tục sinh ra và biến mất, mượn năng lượng từ chính khoảng không để rồi lại trả về. Các nhà vật lý gọi đó là “năng lượng điểm không”, một minh chứng cho thấy ngay cả khi không có vật chất hay năng lượng “thực”, vẫn tồn tại một tiềm năng dao động vô tận. Trước Vụ Nổ Lớn, khái niệm thời gian và không gian mà chúng ta biết không hề tồn tại. Vũ trụ bị nén vào một điểm kỳ dị, một thể tích vô cùng nhỏ với mật độ và nhiệt độ vô hạn. Tại đây, các định luật vật lý thông thường sụp đổ, và mọi thứ trở nên bất định. Tuy nhiên, ngay cả trong điểm kỳ dị này, có lẽ đã có một “nguyên lý” sơ khai hoạt động. Không phải là một nhân tố bên ngoài tác động vào vũ trụ, mà là một thuộc tính nội tại của chính thực tại đó. Có thể gọi nó là “tính tự tổ chức”, xu hướng của năng lượng chuyển động để tạo ra cấu trúc và trật tự. Một số nhà khoa học cho rằng nguyên lý này liên quan đến các định luật bảo toàn, những quy tắc chi phối mọi tương tác trong vũ trụ. Năng lượng phải được bảo toàn, động lượng phải được bảo toàn, điện tích phải được bảo toàn. Ngay cả trước khi có vũ trụ, những “luật chơi” này dường như đã được thiết lập, như một bản thiết kế tiềm năng cho mọi thứ sẽ xảy ra. Trong sự tĩnh lặng vĩnh cửu, trước khi thời gian bắt đầu đếm, chỉ có đại dương vô hình nơi Đấng Tối Cao mộng mơ, Vô Cực lặng yên, và Omeyocan chìm trong một biển bóng tối. Từ Cao Thiên Nguyên, Ame-no-Minakanushi thì thầm trong sự hòa hợp, trong khi Rigpa lấp lánh trong sự trống rỗng, và Hunab Ku cất tiếng trên mặt nước nguyên thủy. Hơi thở của Olodumare rung động trên bầu trời tĩnh lặng, Ein Sof thu hồi ánh sáng vô hạn, mệnh lệnh “Kun!” từ Allah tách trời khỏi đất, và Logos vang vọng trong chiều sâu của Vực Thẳm. Tình yêu như Kama, như Đạo, như nhịp tim của Ometeotl, như lòng từ bi, như lời thì thầm, như hơi thở và như một điều thiêng liêng cùng hòa vào dòng chảy vĩnh cửu, từ hỗn mang dẫn tới ánh sáng Laniakea, điểm khởi nguyên của vạn vật. Và có lẽ… tôi chưa nghĩ ra nên viết gì thêm, hoặc giá như nắm được đối tượng đọc giả để tinh chỉnh lại độ phức tạp thì hay biết mấy. Before time found its rhythm, before space was etched by quantum curvature, there existed a state beyond conception. It was not “void,” for void implies absence within something, an emptiness that can be sensed. But here, there was no “thing” to be absent, no “where” to be empty. There was only pure potential, a boundless ocean of latent energy, waiting to be stirred. From that pre-origin state, a primitive “will” began to arise. Not a will of the profane kind. No desire, no aim. Rather, it was a self-initiating principle, an inward pulse urging toward “becoming.” Like the first seed of all that could be, it carried within itself the blueprint for infinite universes, parallel realities that never were and may never be. The ancients gave this state many names. Yet each was a frail attempt by language to hold something beyond human knowing. For before there was language, before there was awareness to name, there was Love. But here, Love is not a fleeting emotion, not a trembling of the heart. It is the primal principle of the cosmos, the first force that set potential into motion. The primordial energy that stirs “becoming.” Love traced the first path from nothingness into existence, created the first echo in infinite stillness, and that echo became all that ever was, is, or shall be. At the subatomic scale, “emptiness” is never still. It is a quantum sea, seething, where virtual particles continuously rise and vanish, borrowing energy from the vacuum and then returning it. Physicists call this “zero-point energy,” a testimony that even in the absence of “real” matter or force, a boundless potential of vibration remains. Before the Big Bang, our notions of space and time had no place. The universe was compressed into a singularity, an infinitesimal point of infinite density and temperature. Here, known laws of physics collapse, and all becomes indeterminate. Yet even within this singularity, perhaps there was already a stirring principle. Not an external agent acting upon reality, but a native trait of being itself. One may call it self-organization, the tendency of energy to move toward form and order. Some scientists propose this principle relates to the conservation laws, rules that govern all interactions in the cosmos. Energy must be conserved. Momentum must be conserved. Charge must be conserved. Even before a universe, these “rules of the game” seemed etched into the potential blueprint of everything that could ever be. In the eternal stillness, before time began to count, there was only the unseen ocean where The One dreamed, Infinity lay quiet, and Omeyocan drowned in a sea of shadow. From the High Heavenly Plain, Ame-no-Minakanushi whispered in harmony, while Rigpa shimmered in emptiness, and Hunab Ku voiced over the primordial waters. The breath of Olodumare vibrated in the still sky, Ein Sof withdrew infinite light, the command “Kun!” from Allah split sky from earth, and the Logos echoed in the depth of the Deep. Love… like Kama, like the Tao, like the heartbeat of Ometeotl, like compassion, like whisper, like breath, like sacred light, like mercy, like the Word, flowed into a river eternal, leading from chaos to the light of Laniakea, where all things begin. And perhaps… I’m not sure what else to write, or it would be so helpful if I understood the target audience to fine-tune the complexity

  • Tiếng Vọng Từ Hư Không

    Trước cả khi thời gian có nhịp điệu, trước khi không gian được định hình bởi những đường cong lượng tử, tồn tại một trạng thái siêu việt. Đó không phải là hư vô, bởi hư vô mang một sự trống rỗng hữu hình, một thiếu vắng có thể cảm nhận. Nhưng nơi đây, không có “cái gì” để mà trống rỗng, không có “ở đâu” để mà thiếu vắng. Chỉ có tiềm năng thuần khiết, một đại dương năng lượng vô hình đang chờ đợi để được khơi dậy. Từ trạng thái tiền-khởi nguyên này, một “ý chí” sơ khai bắt đầu trỗi dậy. Không phải là một ý chí theo kiểu phàm tục, với ham muốn và mục tiêu rõ ràng. Đúng hơn, đó là một nguyên lý tự vận hành, một lực hướng nội thôi thúc sự “trở thành”. Nó giống như hạt mầm của mọi khả năng, chứa đựng trong mình bản thiết kế của vô số vũ trụ, của những thực tại song song chưa bao giờ và sẽ không bao giờ tồn tại. Trong những kinh điển cổ xưa, trạng thái này được gọi bằng nhiều tên. Nhưng tất cả chỉ là những nỗ lực yếu ớt của ngôn ngữ để nắm bắt một khái niệm nằm ngoài sự hiểu biết của con người. Bởi vì, trước cả khi có ngôn ngữ, trước cả khi có ý thức để đặt tên, đã có “Tình yêu”. Ở đây, “Tình yêu” không phải là một cảm xúc thoáng qua, một rung động nhất thời của trái tim. Nó là nguyên lý nền tảng nhất của vũ trụ, lực đẩy đầu tiên khiến tiềm năng chuyển động, năng lượng nguyên thủy thúc đẩy sự “trở thành”. Chính “Tình yêu” đã vẽ nên con đường đầu tiên từ hư vô đến tồn tại, tạo ra tiếng vọng đầu tiên trong sự tĩnh lặng vô tận, tiếng vọng sẽ khai sinh ra tất cả những gì đã, đang và sẽ là. Ở cấp độ hạ nguyên tử, “hư không” không hề tĩnh lặng. Đó là một biển lượng tử sôi sục, nơi các hạt ảo liên tục sinh ra và biến mất, mượn năng lượng từ chính khoảng không để rồi lại trả về. Các nhà vật lý gọi đó là “năng lượng điểm không”, một minh chứng cho thấy ngay cả khi không có vật chất hay năng lượng “thực”, vẫn tồn tại một tiềm năng dao động vô tận. Trước Vụ Nổ Lớn, khái niệm thời gian và không gian mà chúng ta biết không hề tồn tại. Vũ trụ bị nén vào một điểm kỳ dị, một thể tích vô cùng nhỏ với mật độ và nhiệt độ vô hạn. Tại đây, các định luật vật lý thông thường sụp đổ, và mọi thứ trở nên bất định. Tuy nhiên, ngay cả trong điểm kỳ dị này, có lẽ đã có một “nguyên lý” sơ khai hoạt động. Không phải là một nhân tố bên ngoài tác động vào vũ trụ, mà là một thuộc tính nội tại của chính thực tại đó. Có thể gọi nó là “tính tự tổ chức”, xu hướng của năng lượng chuyển động để tạo ra cấu trúc và trật tự. Một số nhà khoa học cho rằng nguyên lý này liên quan đến các định luật bảo toàn, những quy tắc chi phối mọi tương tác trong vũ trụ. Năng lượng phải được bảo toàn, động lượng phải được bảo toàn, điện tích phải được bảo toàn. Ngay cả trước khi có vũ trụ, những “luật chơi” này dường như đã được thiết lập, như một bản thiết kế tiềm năng cho mọi thứ sẽ xảy ra. Trong sự tĩnh lặng vĩnh cửu, trước khi thời gian bắt đầu đếm, chỉ có đại dương vô hình nơi Đấng Tối Cao mộng mơ, Vô Cực lặng yên, và Omeyocan chìm trong một biển bóng tối. Từ Cao Thiên Nguyên, Ame-no-Minakanushi thì thầm trong sự hòa hợp, trong khi Rigpa lấp lánh trong sự trống rỗng, và Hunab Ku cất tiếng trên mặt nước nguyên thủy. Hơi thở của Olodumare rung động trên bầu trời tĩnh lặng, Ein Sof thu hồi ánh sáng vô hạn, mệnh lệnh “Kun!” từ Allah tách trời khỏi đất, và Logos vang vọng trong chiều sâu của Vực Thẳm. Tình yêu như Kama, như Đạo, như nhịp tim của Ometeotl, như lòng từ bi, như lời thì thầm, như hơi thở và như một điều thiêng liêng cùng hòa vào dòng chảy vĩnh cửu, từ hỗn mang dẫn tới ánh sáng Laniakea, điểm khởi nguyên của vạn vật. Và có lẽ… tôi chưa nghĩ ra nên viết gì thêm, hoặc giá như nắm được đối tượng đọc giả để tinh chỉnh lại độ phức tạp thì hay biết mấy. Before time found its rhythm, before space was etched by quantum curvature, there existed a state beyond conception. It was not “void,” for void implies absence within something, an emptiness that can be sensed. But here, there was no “thing” to be absent, no “where” to be empty. There was only pure potential, a boundless ocean of latent energy, waiting to be stirred. From that pre-origin state, a primitive “will” began to arise. Not a will of the profane kind. No desire, no aim. Rather, it was a self-initiating principle, an inward pulse urging toward “becoming.” Like the first seed of all that could be, it carried within itself the blueprint for infinite universes, parallel realities that never were and may never be. The ancients gave this state many names. Yet each was a frail attempt by language to hold something beyond human knowing. For before there was language, before there was awareness to name, there was Love. But here, Love is not a fleeting emotion, not a trembling of the heart. It is the primal principle of the cosmos, the first force that set potential into motion. The primordial energy that stirs “becoming.” Love traced the first path from nothingness into existence, created the first echo in infinite stillness, and that echo became all that ever was, is, or shall be. At the subatomic scale, “emptiness” is never still. It is a quantum sea, seething, where virtual particles continuously rise and vanish, borrowing energy from the vacuum and then returning it. Physicists call this “zero-point energy,” a testimony that even in the absence of “real” matter or force, a boundless potential of vibration remains. Before the Big Bang, our notions of space and time had no place. The universe was compressed into a singularity, an infinitesimal point of infinite density and temperature. Here, known laws of physics collapse, and all becomes indeterminate. Yet even within this singularity, perhaps there was already a stirring principle. Not an external agent acting upon reality, but a native trait of being itself. One may call it self-organization, the tendency of energy to move toward form and order. Some scientists propose this principle relates to the conservation laws, rules that govern all interactions in the cosmos. Energy must be conserved. Momentum must be conserved. Charge must be conserved. Even before a universe, these “rules of the game” seemed etched into the potential blueprint of everything that could ever be. In the eternal stillness, before time began to count, there was only the unseen ocean where The One dreamed, Infinity lay quiet, and Omeyocan drowned in a sea of shadow. From the High Heavenly Plain, Ame-no-Minakanushi whispered in harmony, while Rigpa shimmered in emptiness, and Hunab Ku voiced over the primordial waters. The breath of Olodumare vibrated in the still sky, Ein Sof withdrew infinite light, the command “Kun!” from Allah split sky from earth, and the Logos echoed in the depth of the Deep. Love… like Kama, like the Tao, like the heartbeat of Ometeotl, like compassion, like whisper, like breath, like sacred light, like mercy, like the Word, flowed into a river eternal, leading from chaos to the light of Laniakea, where all things begin. And perhaps… I’m not sure what else to write, or it would be so helpful if I understood the target audience to fine-tune the complexity

  • TTS feed content

    TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “MỘT ĐỜI MAY MẮN VÌ CÓ CÁC BẠN Ở BÊN” Trong thời đại mà chỉ cần một cú chạm tay là có thể kết bạn với cả trăm người trên mạng xã hội, thì một tình bạn kéo dài suốt 26 năm, không ồn ào, không màu mè, lại trở thành một điều hiếm quý. Một báu vật tinh khiết và đầy sức mạnh chữa lành. Tình bạn ấy bắt đầu từ ánh mắt đầu tiên ở giảng đường đại học năm 1999, khi ba cô gái – Thùy Linh, Hồng Hạnh và tôi, Minh Huyền – lần đầu gặp nhau dưới tán cây bằng lăng tím rực trời thu Hà Nội. Chúng tôi học cùng lớp C, khóa 33, khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc, Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi đến từ Hòa Bình, Linh từ Hà Nam, còn Hạnh từ Nam Định. Ba cô gái trẻ mang theo trái tim trong veo, những ước mơ bé nhỏ, không ngờ rằng chính quãng thời gian bên nhau dưới mái trường ấy đã tạo nên nền móng vững chắc cho một tình bạn dài gần ba thập kỷ. Từ những buổi sáng dậy sớm học từ mới, những buổi chiều đi chợ, nấu ăn ở ký túc xá, đến những đêm ôn thi căng thẳng, rồi cả những cơn mưa rào bất chợt khiến ba đứa co ro trú dưới mái hiên, chúng tôi gắn bó bằng những điều giản dị và chân thành nhất. Tình bạn ấy lớn dần như hơi thở, không cần lời thề hứa, không cần phô trương. Chỉ là ánh mắt thấu hiểu, là tiếng cười rộn vang giữa đời thường, là bàn tay nắm lấy nhau khi một người chới với. Một tình bạn kéo dài đến nay suốt 26 năm chắc chắn sẽ có rất nhiều điều để mọi người ngưỡng mộ. Nhưng trên hết và xuất phát điểm đó có lẽ là sự trong sáng và tinh khiết của một tình bạn không bị vẩn đục bởi thời gian. Những người bạn thân từ thời đại học luôn cho chúng ta cảm giác rất đặc biệt. Chúng tôi không bao giờ lo giữ ý hay sợ mất lòng nhau, không xưng hô là: cậu – tớ hay bạn mà luôn gọi nhau một cách thoải mái, vô cùng thân mật và trìu mến là: mày – tao. Với những người bạn ấy, thế giới của tôi luôn tràn ngập niềm vui. Mỗi khi bên họ, bao muộn phiền lo toan cuộc sống dễ dàng trôi đi hết. Thỉnh thoảng những lúc tôi không vui, chúng nó luôn sẵn sàng làm đủ việc để trêu cho tôi cười tít mắt. Sau khi tốt nghiệp, mỗi đứa một ngả. Tôi và Linh ở lại Hà Nội lập nghiệp. Hạnh sang Trung Quốc làm việc, rồi kết hôn và định cư tại Bắc Kinh. Khoảng cách địa lý không nhỏ, thời gian cũng chẳng dễ dàng. Nhưng điều kỳ diệu là, sợi dây tình bạn giữa ba chúng tôi chưa từng nhạt phai. Nhóm Zalo ba người vẫn sáng đèn, vẫn râm ran câu chuyện thường ngày, từ chuyện công việc đến chuyện con cái, rồi cả những niềm vui nho nhỏ như nồi canh chua vừa nấu xong hay bộ váy mới mua được giá hời. Có những lần Hạnh về nước chỉ trong đôi ba ngày ngắn ngủi, nhưng điều đầu tiên bạn làm không phải là thăm thú hay tụ họp bạn bè, mà là lặng lẽ nhắn riêng tôi và Linh, dặn đừng đăng ảnh lên Facebook hay Zalo vì sợ ai đó buồn vì không được gặp. Có những dịp đặc biệt của tôi, như ngày bảo vệ luận án tiến sĩ, tôi cũng chỉ lặng lẽ báo tin, không dám kỳ vọng xa xôi gì ở người bạn đang ở cách mình hàng nghìn cây số. Ấy vậy mà hôm ấy, giữa hội trường đông đúc, tôi bàng hoàng bật khóc khi thấy Hạnh xuất hiện – lặng lẽ, dịu dàng trong tà áo dài màu đen – ngồi giữa khán phòng mỉm cười nhìn tôi. Một cái ôm không nói thành lời, một sự hiện diện khiến tôi biết: mình đang được yêu thương thật sự, bằng cả một trái tim chân thành và sâu sắc. Tình bạn đẹp không cần ồn ào. Nó cần sự có mặt đúng lúc. Là ánh mắt hiểu nhau không cần lời, là cái ôm không cần hỏi han, là cái siết tay thay cho tất cả những lời động viên. Chúng tôi chưa từng xưng hô kiểu cách. Ngôn ngữ giữa ba đứa là sự thấu hiểu, là những cuộc trò chuyện chưa kịp mở lời đã được đoán biết trước. Chính sự giản dị ấy khiến tình bạn của chúng tôi đi qua năm tháng mà chẳng bị vẩn đục. Trong những năm tháng khó khăn nhất của đời mình, tôi đã không đơn độc. Từ năm 2014 đến 2022, cuộc hôn nhân của tôi rạn vỡ, rồi đổ vỡ hoàn toàn. Tôi bước vào hành trình làm mẹ đơn thân, với hai con gái nhỏ và một nỗi cô đơn sâu thẳm. Nhưng Linh và Hạnh vẫn luôn ở đó. Không hỏi nhiều, không khuyên răn, không phán xét. Chỉ đơn giản là ở bên tôi, lặng lẽ, dịu dàng, như thể là chốn trú ẩn an toàn nhất trong cuộc đời. Họ không hỏi quá nhiều, không phân tích đúng sai, chỉ đơn giản là ở bên cạnh, cùng tôi đi qua những ngày tăm tối. Linh thường đưa mẹ con tôi đi ăn, đi chơi dịp giáp Tết, những kỳ nghỉ lễ dài ngày – những ngày đáng ra phải là ngày đoàn tụ nhưng với tôi khi ấy chỉ là những khoảng trống lặng lẽ. Hạnh thì bay về bất ngờ, rủ tôi du lịch Phú Quốc để xốc lại tinh thần. Ba ngày rong ruổi cùng nhau, chúng tôi tắm biển lúc nửa đêm, cười như trẻ nhỏ, sống trọn từng khoảnh khắc để chữa lành trái tim đang rạn vỡ của tôi. Hạnh từng bất ngờ đặt vé máy bay, phòng resort, rồi kéo tôi đi Phú Quốc ba ngày giữa lúc tôi chới với nhất. Chúng tôi tắm biển lúc nửa đêm, cười như trẻ con, sống trọn từng khoảnh khắc. Linh thì như người thân trong nhà, hay đến đón tôi đi chơi, đưa mẹ con tôi đi ăn dịp lễ, sợ tôi buồn vì không có ai bên cạnh. Có hôm, Linh còn dúi vào tay con gái tôi tờ 100 đô trước ngày con đi du học Hà Lan, chỉ vì “cô không biết mua gì, cháu tự mua nhé”. Ngày sinh nhật 38 tuổi của tôi, Hạnh mua hoa hướng dương, chuẩn bị bữa ăn trưa, nến và rượu mơ. Bữa tiệc chỉ có ba chúng tôi. Giản dị, nhưng ấm áp hơn bất kỳ điều gì. Tôi từng thầm nghĩ: nếu hai người bạn này là đàn ông, có lẽ tôi đã cưới mất rồi. Vì chưa ai từng làm những điều dịu dàng và kiên nhẫn như vậy cho tôi. Có những hành động họ làm khiến tôi bật khóc vì xúc động. Không ai tự mua vé máy bay, đặt resort, rồi mới báo tôi nghỉ phép để đi chơi như Hạnh từng làm. Không phải ai cũng chủ động làm tài xế riêng, kiêm nhiếp ảnh gia, mời tôi đi ăn, chỉ để tôi vui vẻ và có ảnh đẹp như Linh vẫn làm. Những điều ấy, rất ít người làm cho tôi. Tình bạn thời đại học kéo dài đến nay suốt 26 năm là tình bạn tinh khiết đến mức, mỗi khi bên cạnh họ, dù tôi đã là người phụ nữ 43 tuổi vẫn cảm thấy mình hồn nhiên như một đứa trẻ, có rất nhiều điều để vui cười và nói cho nhau nghe. Chúng tôi luôn thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của nhau mà không sợ bị mất lòng bạn và không bao giờ phải xấu hổ khi bạn nói ra điểm xấu của mình. Chúng tôi luôn tin tưởng nhau và sẽ không bao giờ họ làm tôi mất tự tin. Đó là những động lực khiến tôi trở nên mạnh mẽ hơn. Ở trước mặt hai đứa nó, tôi có thể thoải mái thể hiện một bản thân chân thật, kể cả khi tôi có những hành động vô cùng điên rồ. Có nhiều lúc, chúng nó mới nói được một nửa, tôi đã biết được nó định nói gì. Nên khi tôi gặp khó khăn, sóng gió trong cuộc sống, có chúng nó chia sẻ thường xuyên, tôi như có được liều thuốc chữa lành hữu hiệu nhất. Vào thời điểm mà tôi cảm thấy cả thế giới quay lưng với mình, tôi vẫn luôn tin rằng có hai người đứng sau lưng mình. Hai người đó sẽ luôn bảo vệ và nghĩ những điều tốt đẹp về tôi. Chưa bao giờ sợ khó khăn vì tôi biết, dù là những quãng thời gian tăm tối nhất, bên cạnh tôi vẫn có người ủng hộ, cùng tôi vượt qua. Người khác chỉ cần nói xấu tôi một câu xem, chúng nó sẽ dễ dàng nổi đóa ngay lập tức rồi nhập vào vai “siêu anh hùng” để bảo vệ tôi tới cùng. Nhiều người vẫn bảo: Khi người ta trưởng thành, cũng là lúc sợi dây tình bạn cứ thế mỏng manh dần theo những năm tháng bận rộn. Nhưng trên đời không phải là không có những tình bạn đứng ngoài quy luật của thời gian. Chúng tôi đã đi qua bao cột mốc: kết hôn, sinh con, bảo vệ luận án, ly hôn, nuôi con một mình, những bước ngoặt hay va vấp lớn trong đời khiến chúng tôi gần như gục ngã. Nhưng giữa bao biến động ấy, thứ duy nhất không đổi là tình bạn. Bạn thân là người vẫn luôn ở đó, chứng kiến và cùng nhau tìm ra hướng giải quyết, cùng nhau nhận ra những điều tốt đẹp nhất. Hạnh từ Bắc Kinh hay Thiên Tân, mỗi năm chỉ về đôi lần nhưng vẫn luôn nhớ đến tôi, gửi lời nhắn, gửi quà, có mặt nếu có thể. Linh thì gần gũi hơn, nhưng cũng âm thầm hơn. Không nói nhiều, nhưng luôn có mặt. Và đó là tất cả điều tôi cần. Với họ, tôi chẳng cần phải mạnh mẽ, chẳng cần giả vờ ổn. Tôi được là chính mình – buồn bã, lạc lối hay điên rồ – đều được chấp nhận trọn vẹn. Có đôi khi, chỉ mới nghe giọng tôi qua điện thoại, họ đã biết hôm đó tôi không ổn. Chúng tôi không chỉ hiểu nhau mà còn chấp nhận nhau bằng cả một tấm lòng rộng lớn. Bao nhiêu người trên đời có thể làm được điều đó? Dù thêm nhiều năm về sau nữa, dù một đứa sống và làm việc ở tận thành phố Thiên Tân, Trung Quốc, thi thoảng mới về Hà Nội nhưng ba chúng tôi vẫn sẽ ở bên nhau, tiếp tục là những người bạn thân thiết nhất. Bởi từ lâu, mối quan hệ của chúng tôi giống như hương vị tình thân. Một năm chúng tôi thông thường chỉ có thể hội ngộ 2 lần vào dịp nghỉ hè, tết âm lịch, thậm chí khi có đại dịch Covid-19 đến 3 năm mới được gặp nhau nhưng chỉ cần biết đối phương đang sống tốt là đã cảm thấy yên lòng. Dù tần suất gặp gỡ không nhiều do mỗi người có công việc, cuộc sống riêng, nhóm vẫn duy trì trò chuyện trên Facebook, Zalo. Chúng tôi vẫn dành thời gian chia sẻ và tâm sự với nhau. Tình bạn sâu sắc giữa ba chúng tôi là tấm gương phản chiếu một tâm hồn trong sáng và sự trân quý giữa cuộc đời này. Ở đó không phải là tiền bạc, địa vị giàu nghèo, học hành…mà là sự sẻ chia, thấu hiểu nhau, cùng nhau vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời. Cuộc sống đôi khi có rất nhiều buồn phiền và bạn rất cần người bạn biết lắng nghe, biết cảm thông. Một người bạn tốt sẽ ở bên bạn, lắng nghe câu chuyện của bạn dù nó có nhạt nhẽo đến mức nào đi nữa. Họ kiên nhẫn, quan tâm, thấu hiểu và đồng cảm với bạn. Và tôi may mắn có được hai người bạn thân đại học như Thùy Linh, Hồng Hạnh. Bên cạnh nhau nhiều năm, chưa bao giờ xích mích, cãi vã, luôn bên cạnh nhau trong những lúc khó khăn. Chúng tôi quá thấu hiểu nên sẵn sàng bỏ qua cho nhau để có một mối quan hệ tốt hơn, tích cực hơn. Chúng tôi truyền cho nhau niềm tin vào sức mạnh bản thân, vào cuộc sống. Trong cuộc sống này ta có rất nhiều người bạn khác nhau và ở mỗi người bạn ấy ta lại học được thêm những điều mà không ở trường lớp sách vở nào có thể dạy ta. Không phân biệt tuổi tác, địa vị xã hội, giàu sang hay nghèo khó, giới tính và vùng miền. Tình bạn chỉ nảy sinh ở những tâm hồn đồng điệu yêu thương, quý mến và thấu hiểu tính cách của nhau. 3 chúng tôi sinh ra và lớn lên ở 3 tỉnh khác nhau, tính cách khác nhau nhưng vẫn quý mến nhau và gắn bó với nhau. Nhiều khi tôi cảm thấy đúng là chỉ có phụ nữ mới mang lại hạnh phúc cho nhau là thật. Có những người bạn gái thân, thế giới của tôi chỉ có niềm vui. Mỗi khi bên Thùy Linh, Hồng Hạnh, bao muộn phiền, âu lo trong cuộc sống dễ dàng trôi đi hết. Đôi lúc, tôi còn đùa với các bạn rằng: Giá mà chúng mày là đàn ông thì tao nhất định sẽ yêu và kết hôn với chúng mày. Trong 3 người thì tôi và Linh ở cùng một thành phố nên hay gặp nhau nhiều hơn. Cứ 1 đến 2 tháng, Linh lại chủ động hẹn tôi đi ăn trưa, đi cafe. Linh luôn là người đến tận cổng cơ quan hay đến nhà đón tôi đi. Dù là đi ăn, đi chơi, đi họp lớp hay đi công việc cùng nhau, Linh luôn nhận làm tài xế riêng kiêm nhiếp ảnh gia của tôi. Những lúc tôi buồn, chỉ cần rủ Linh đi du lịch, Linh luôn sẵn sàng đi bất cứ đâu cùng với tôi, chụp cho tôi cả nghìn kiểu ảnh, miễn là tôi thấy vui vẻ. Tôi có 2 cô con gái, Linh có 2 cậu con trai tầm tuổi ngang nhau. Chúng tôi cứ đùa và nhận nhau là thông gia để về già có thể có nhiều cơ hội đi du lịch cùng nhau. Những điều mà hai cô bạn thân làm cho tôi đều là chiều chuộng tôi hết mức, luôn làm những điều lãng mạn nhất cho tôi thấy vui, họ còn làm cả những điều mà chưa từng ai tự nguyện làm vì tôi. Lý do đơn giản chỉ là chúng tôi coi nhau là người thân trong gia đình chứ không đơn giản là bạn. Cả ba đã đồng hành cùng nhau trên con đường trưởng thành, dù có những dự định riêng nhưng có một thứ duy nhất đó chính là tình bạn của chúng tôi vẫn không bao giờ thay đổi. Cảm ơn cuộc đời đã cho tôi những người bạn như Linh và Hạnh, để tôi biết thế giới của mình giàu có như thế nào. Sau nhiều năm trôi qua, có thể chúng tôi đều có những thay đổi, chọn lựa khác nhau, nhưng chúng tôi luôn chắc chắn rằng ngọn lửa tình bạn sẽ vẫn cháy mãi trong trái tim của mỗi người. Năm 2025, một cột mốc đáng nhớ nữa lại đến với Hạnh – người bạn xinh đẹp, tài năng, luôn kiên cường và đầy bản lĩnh của chúng tôi. Hạnh quyết định trở về Việt Nam để khởi nghiệp và sáng lập Công ty cổ phần Thương mại Quốc tế GRACE ALLY, giữ chức Chủ tịch Hội đồng quản trị. Chiều ngày 23 tháng 5 năm 2025, bạn tổ chức lễ ra mắt sản phẩm Đông trùng hạ thảo mang thương hiệu “Nhuận Chi”. Dù bận công việc tại cơ quan, tôi vẫn xin nghỉ làm để đến chung vui, chụp một tấm ảnh kỷ niệm với Hạnh – chỉ thế thôi, rồi vội vàng rời đi để kịp dự buổi họp phụ huynh tổng kết năm học cho con gái lớp 4. Linh khi ấy đang đi công tác cũng không quên gửi lẵng hoa tươi thắm chúc mừng bạn. Những cử chỉ tuy nhỏ nhưng chứa đựng biết bao tình cảm và sự ủng hộ dành cho nhau, như một mạch ngầm âm ỉ nuôi dưỡng tình bạn chúng tôi. Tháng 6 năm 2025, tôi nhận được lời mời từ Đài Truyền hình Hà Nội tham gia chương trình “Hà Nội đến để yêu” phát sóng trên kênh H1, với chủ đề “Sông Hồng – Tình yêu và nỗi nhớ”. Khi ấy, Hạnh đang công tác tại Hà Nội. Tôi chỉ mới vừa ngỏ lời, cả Hạnh và Linh đều đồng ý tham gia quay hình cùng tôi ngay mà không cần suy nghĩ. Dù công việc bận rộn đến đâu, hai bạn cũng gác lại tất cả để đi cùng tôi cả buổi chiều hôm ấy. Chúng tôi ngồi bên bờ sông Hồng, ôn lại chuyện cũ, cùng cười, cùng khóc. Chương trình của chúng tôi đã chính thức lên sóng vào lúc 19h50 tối ngày 20 tháng 6 năm 2025, trên kênh H1, Đài Truyền hình Hà Nội như một dấu mốc đẹp đẽ của tình bạn vững bền suốt hơn hai thập kỷ. Khi chương trình phát sóng, rất nhiều người nhắn tin khen ngợi tình bạn ấy. Nhưng với tôi, nó không chỉ là chuyện để kể. Đó là cả một cuộc đời được nâng đỡ bởi hai con người tuyệt vời. Mỗi lần Hạnh về Hà Nội, chúng tôi thường hẹn nhau đến nhà Hạnh ăn uống, hát karaoke, kể đủ chuyện xưa nay rồi ngủ quây quần bên nhau như thời sinh viên. Sáng hôm sau mới tạm biệt nhau để quay trở lại với nhịp sống bận rộn. Những đêm như thế luôn ấm áp, rộn ràng và đầy ắp tiếng cười. Ở bên nhau, chúng tôi trở về đúng với chính mình không cần tô vẽ, không cần gồng mình mạnh mẽ. Và trong vòng tay bạn bè ấy, tôi luôn cảm thấy cuộc đời mình nhẹ tênh, được chữa lành một cách dịu dàng nhất. Có người từng nói: “Phụ nữ là người mang lại hạnh phúc cho nhau”. Tôi thấy đúng. Bởi trong cuộc đời này, hai người đã yêu tôi nhiều nhất, chăm sóc tôi vô điều kiện, chưa từng toan tính thiệt hơn lại không phải người đàn ông nào cả. Đó là Linh và Hạnh – hai người bạn thân từ thời đại học, hai người đã dùng tình cảm thuần khiết và chân thành nhất để chữa lành tôi từng vết thương lòng. Cả ba chúng tôi đều đã trải qua những cột mốc quan trọng trong đời: kết hôn, sinh con, mua nhà, bảo vệ luận án, rồi đổ vỡ hôn nhân, ly hôn, nuôi con một mình. Nhưng giữa tất cả biến cố ấy, có một điều không đổi đó là tình bạn bền chặt không phai. Dù Hạnh sống ở Trung Quốc, chỉ về vài lần mỗi năm, nhưng mỗi khi có sự kiện gì của mẹ con tôi, bạn đều cố gắng có mặt hoặc gửi lời nhắn, quà tặng, đôi khi chỉ là vài dòng yêu thương nhưng đủ để tôi ấm lòng cả ngày. Dẫu mỗi người một hướng đi, nhưng trong sâu thẳm trái tim tôi, tôi luôn biết: chỉ cần ngoảnh lại phía sau, vẫn có hai người bạn ấy đứng đợi. Tình bạn của chúng tôi không đo bằng số lần gặp mặt, mà đo bằng sự hiện diện đúng lúc và những quan tâm rất thật. Một năm chỉ gặp nhau đôi ba lần, nhưng chưa bao giờ có khoảng cách nào giữa ba người. Những buổi trò chuyện trên Zalo, Facebook vẫn rôm rả như ngày đầu mới quen. Chúng tôi không giữ kẽ, không sợ mất lòng nhau, vì trong thế giới của ba người bạn thân này, mọi điều đều được đón nhận bằng tình yêu thương. Nếu không có hai bạn, tôi đã không vượt qua được những năm tháng đen tối nhất. Nếu không có tình bạn ấy, có lẽ tôi đã không thể chữa lành sau cuộc hôn nhân đổ vỡ. Nếu không có họ, tôi đã không còn dũng cảm để tiếp tục sống thật với mình – sống một đời tự do, yêu thương và biết ơn. Chúng tôi đùa nhau rằng: “Nếu một ngày không còn ai yêu nữa thì ba đứa mình về sống chung với nhau, chăm nhau lúc già yếu, đi du lịch khắp nơi”. Lời nói đùa ấy, lạ thay, lại khiến tôi tin là thật vì tôi biết, có những tình bạn vững chãi hơn cả tình yêu. Tôi cho rằng, nếu chúng ta có một tình bạn đẹp nghĩa là ta đã có niềm hạnh phúc lớn lao. Đó là niềm vui, là chỗ dựa tinh thần to lớn để ta vượt qua khó khăn. Cuộc sống là muôn vàn những khó khăn trắc trở, không ai có thể biết điều gì đang chờ đợi ta trước mắt. Có muôn vàn những nẻo đường trong thế giới này. Có những nẻo đường trải đầy hoa hồng. Nhưng, cũng có những con đường đầy chông gai không bằng phẳng như chúng ta từng mong đợi và ai biết cái gì sẽ đợi ta cuối con đường đầy sỏi đá đó. Cuộc sống là vậy, giống như thiên nhiên có mùa ấm áp, có mùa bão giông …Tình bạn chỉ có được ở những trái tim đồng điệu và thành thật không một chút toan tính và vụ lợi. Thanh xuân với tất cả mọi người là ký ức tươi đẹp suốt đời không thể nào quên. Tuổi trẻ càng rực rỡ thì sau này khi có tuổi, người ta sẽ càng sống hạnh phúc và biết yêu thương nhiều hơn. Đó chính là phương châm sống của 3 chúng tôi. Chúng tôi luôn nghĩ: Cuộc đời này chúng mình thật may mắn vì đã được sinh ra, gặp nhau và trở thành những người bạn thân. Con đường chúng tôi đã đi cùng nhau 26 năm qua sẽ mãi trong ký ức. Dù có nhiều khó khăn, vất vả nhưng ta đã sống trọn vẹn với tuổi trẻ của mình, chẳng hề phải nuối tiếc. Những người bạn tôi, dù bây giờ mỗi người mỗi phương và cuộc sống còn nhiều âu lo nhưng tình bạn thắm thiết và những tháng ngày tuổi trẻ ấy sẽ vẫn mãi vẹn nguyên trong tôi. Tôi không viết những dòng này để kể lể hay phô trương. Tôi viết để nói lời cảm ơn. Cảm ơn Thùy Linh, Hồng Hạnh – hai người phụ nữ đã yêu tôi bằng tình cảm thuần khiết nhất. Cảm ơn vì đã không rời bỏ tôi khi tôi yếu đuối nhất. Cảm ơn vì đã lấp đầy những khoảng trống mà tôi tưởng sẽ mãi không bao giờ được lấp. Cảm ơn Linh, cảm ơn Hạnh vì đã làm cho thời gian của tôi tươi đẹp hơn bao giờ hết. Cảm ơn vì đã bước cùng tôi suốt 26 năm qua đi qua tuổi trẻ, trưởng thành, giông bão và cả những điều không tên. Cảm ơn vì đã thắp sáng những đêm tối của tôi bằng ngọn lửa dịu dàng và kiên định nhất mang tên: tình bạn. 26 năm – quãng thời gian đủ dài để biến một tình bạn thành máu thịt. Dù mỗi người một phương, một bận rộn, nhưng chỉ cần ngoảnh lại, tôi luôn thấy hai người bạn ấy đứng chờ. Không ồn ào, không điều kiện, chỉ là sự hiện diện đúng lúc và rất thật. Tôi may mắn. Thật sự may mắn. Vì có các bạn ở bên. Chúng ta đã cùng nhau sống trọn một thanh xuân không nuối tiếc. Và tôi tin rằng, tình bạn ấy dù mỗi người có rẽ sang những lối riêng vẫn sẽ tiếp tục sống mãi, như một đoạn điệp khúc không bao giờ tắt trong bản nhạc cuộc đời tôi. Tôi yêu hai bạn. Và chúng mình, nhất định, sẽ nắm tay nhau đi đến tận cuối con đường. Hà Nội, ngày 11 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Motdoimaymanvicocacbanoben

  • KHO BÁU – THÙNG RÁC

    KHO BÁU – THÙNG RÁC Ai cũng có một kho báu của riêng mình, vì bất kỳ ai cũng sẽ có ít nhiều một vài bí mật mà chỉ bản thân mình mới biết. Kể cả dù đó là điều tốt hay xấu, kể cả khi công khai điều đó có hoặc chả có ai bận tâm, hay chả khiến ai bị ảnh hưởng đi chăng nữa. Nhưng nếu cá nhân chỉ muốn một mình mình biết hoặc chả muốn nói với ai thì kho báu bí mật bắt đầu hình thành từ đó. Nó là kho báu, là tập tin, là tài liệu, là dữ liệu, ký ức, câu chuyện, hình ảnh,… bạn muốn gọi nó là gì thì đó cũng là những suy nghĩ về sự việc, về điều gì đó, chuyện gì đó bí mật mà chỉ mình bạn biết. Nhưng đó chỉ là bạn nghĩ vậy thôi. Bởi vì đôi khi có nhiều cái bạn tưởng người khác không biết nhưng sự thật có thể biến hoá mà. Do vậy nên kho báu có thể trở thành thùng rác bất cứ lúc nào. Ẩn sâu trong mỗi chúng ta đều có một thùng rác cho riêng mình. Nó có thể ở nhiều chế độ đa dạng. Công khai, công cộng hoặc bị khoá. Thùng rác ở đâu cũng có. Cả nghĩa đen và nghĩa bóng nhé! Và nó sinh ra thực sự có ý nghĩa gì? Vạn vật đều có tác dụng và ý nghĩa thực sự phụ thuộc vào cái nhìn và tư duy của mỗi người. Thùng rác là nơi để chứa đồ bỏ đi, những thứ vật chất không còn dùng được nữa hoặc không muốn dùng nữa. Đó có lẽ là điều đơn giản nhất chúng ta nghĩ đến định nghĩa của thùng rác. Thế này nhé! • Một món đồ từng được yêu thích, trân trọng. • Một thứ không còn hữu dụng nữa kể cả còn hạn hay hết hạn. • Món quà từ ai đó tặng. • Bức ảnh kỷ niệm. • Lá thư. • Tài liệu. • v..v.. Tất cả những gì mà con người cùng nhau hoặc tự mình tạo nên đều đi kèm theo cảm xúc của họ lúc ấy. Cảm xúc hạnh phúc, vui sướng, phấn khích, tự hào, hãnh diện, buồn, tủi thân, thất vọng, trống rỗng, chán nản… Cảm xúc nào cũng sẽ tạo ra một điều gì đó. Nó là trừu tượng hay hữu hình thì cũng đều được tạo nên từ cảm xúc và suy nghĩ. Đó là sự vận hành tự nhiên của mọi thứ trong cuộc sống. Và tất cả những điều này khi không còn cần đến nữa sẽ được bỏ vào thùng rác cũng bằng chính cảm xúc và suy nghĩ của thời điểm mới. Ai cũng thế. Nên ai cũng có thùng rác là vậy. Nhưng tại sao tôi lại nghĩ nó cũng là nơi chứa bí mật, là kho báu? Vì do cách nó được tạo ra. Nó từng là hạnh phúc, niềm hãnh diện, hi vọng, mồ hôi, nước mắt, sức lao động, thành quả… Có thể là công khai hoặc có thể là của riêng bạn với ai đó hoặc của mình bạn thôi. Và những điều đó chắc chắn được bạn trân quý, coi trọng, gìn giữ và bảo vệ. Vậy nó có phải là kho báu không? Rồi khi hết vui, giống như khi không thể dùng được nữa. Có thể vì hết hạn, mất giá trị. Hoặc bị phát hiện rồi ghen tị dẫn đến tranh dành, giật cướp và rơi hỏng, hoặc do chính bạn lơ là làm hỏng. Cả những vật chất lẫn tinh thần – tình cảm nhé! Đỉnh điểm để bị bỏ đi, vứt đi, bán đi hoặc miễn sao là không còn hiện diện ở bên bạn nữa là khi xuất hiện sự phẫn nộ, tuyệt vọng, thất vọng… Ví dụ tiếp nhé! • Bạn được tặng một món đồ từ có giá trị lớn đến nhỏ, kể cả vô giá (có tiền không mua được hoặc không cần tiền mà cũng mua được). Nó sẽ ở bên bạn bao lâu là tuỳ theo cảm xúc của bạn với người cho tặng bạn, đúng không? Nghĩ lại xem bạn có thứ gì như thế không? • Bạn tự mua cho mình một món đồ, một bộ quần áo hay cái túi, đôi giày, cái vòng, cái xe, cái điện thoại… Rồi đến khi không thích nữa, hết thấy đẹp, lỗi mốt, rộng quá, chật quá, bỗng dưng thấy xấu, thích cái khác hơn… Xong bạn sẽ làm gì? Bán, cho, vứt? – Thùng rác truyền thống tiêu thụ những thứ đó.- Và thường vứt vào thùng rác này rồi là một đi không trở lại. Hoặc phải đi bới rác ngay còn kịp. Chỗ rác thải này cần mất rất nhiều thời gian để phân huỷ trong môi trường sống, cái này chắc ai cũng rõ rồi. • Bạn làm được điều gì đó như tài liệu, phát minh, luận văn, bản thảo, ý tưởng… nhưng không được trân trọng, không được sử dụng vì vài lý do. Và bị xoá bởi ai đó hoặc chính bạn (Delete). • Những hình ảnh kỷ niệm, tin nhắn, hay về chủ đề nào đó được tạo ra và lưu lại. Nhưng khi không còn hữu dụng, thừa thãi, không còn cần nữa, không vui nữa sẽ bị xoá (Delete). – Thùng rác công nghệ sẽ tiêu thụ những thứ này.- Thời buổi này gần như tất cả đồ công nghệ đều có mục thùng rác. Còn lựa chọn Delete thì là luôn có rồi. Biểu tượng của nó là hình ảnh chiếc thùng rác rất dễ nhận diện. Nhưng thùng rác ấy sẽ lưu trữ lại theo cài đặt của mỗi người hoặc theo cài đặt cơ bản, thường là khoảng 30 ngày rồi mới xoá vĩnh viễn. Thùng rác này quá thoải mái để chúng ta thay đổi quyết định nếu không muốn bỏ nữa. Nếu muốn khôi phục thì ai cũng có cơ hội để làm vậy nếu không thay đổi cài đặt hoặc dọn thùng rác. Giờ cái tầm của ‘Thùng rác’ nó đa dạng và chuyên nghiệp dữ lắm. Tại sao phải có thùng rác. Tại sao những thùng rác công nghệ đó ngày lại càng có nhiều? Để sửa chữa sự hối hận đúng không? Để có thêm cơ hội lần nữa? Để bí mật, kho báu không bị chôn vùi? Để sáng tỏ điều gì đó?… Dù là lý do gì thì nó cũng luôn là thứ rất cần thiết. Nào thì thùng rác tài liệu, thư mục đã xoá; thùng rác tin nhắn đã xoá; thùng rác ảnh đã xoá..v..v.. Cái này sẽ là bí mật, nếu ai cần mà lần ra được thì tức là bí mật bị bật mí. Những thứ đã bị bỏ đi, xoá đi, vứt đi ít nhiều sẽ mang theo một bí mật. Bí mật!? Kho báu!? Thùng rác!? Ý tôi là vậy đó! Nhiều cái giá trị sẽ được định nghĩa bằng cảm xúc và thời điểm với môi trường của một cá nhân. Vậy nên dù bạn đã và đang hoặc sẽ có gì. Dù nó là kho báu hay là rác thì mọi thứ đến với mình đều sẽ có ý nghĩa. Và đến được thì sẽ đi được, giống như sinh ra thì cũng sẽ chết đi. Quy luật tự nhiên rồi. Và chính bạn mới là điều quan trọng nhất. Bởi bạn sẽ quyết định mọi thứ đến và đi hay ở lại như thế nào. Và từ khi sinh ra bạn sẽ luôn ở đó để làm vậy cho đến khi bạn chết đi. Nên mất công sống hãy tận hưởng và quý trọng chính bản thân mình. Bạn mới quyết định được giá trị của mình, bạn cũng quyết định giá trị của cả những điều xung quanh đến với cá nhân bạn nữa. Mỗi cá nhận đều có sức mạnh tuyệt đối với chính bản thân mình! • Bạn thích cái kẹo dứa, ăn nó bạn thấy vui. Tôi không thích vị dứa nên tôi không thấy vui khi ăn nó. • Bạn có xe máy và đi giỏi nên bạn thấy vui khi có nó là phương tiện phục vụ đủ cho công việc nhu cầu của bạn. Tôi chỉ biết đi xe đạp, vừa tập thể dục, vừa bảo vệ môi trường, cũng vì nơi làm việc và nhu cầu di chuyển của tôi không nhiều nên có xe đạp là tôi vui rồi. Nhưng bạn khác có ôtô vì nhà đông người và đi xa nên họ lại cần ôtô. Bạn khác nữa chỉ đi bộ vì chả có nhu cầu di chuyển nhiều nên họ chả tốn tiền mua phương tiện hay lo chỗ đỗ xe là họ vui rồi. Tôi thấy suy nghĩ là chìa khoá vạn năng. Song song với nó là cảm xúc. Kho báu và thùng rác dù nó được định nghĩa thế nào thì quan trọng là nó được sử dụng để làm gì, cất giữ điều gì, nó được tạo ra với ý nghĩa như thế nào. Một cái hộp có thể vừa để chứa những thứ quý giá đắt tiền hay món ăn ngon lành. Nhưng sau đó có thể thành cái hộp để rác ngay lập tức, hoặc có thể có mặt ở bãi rác ngay được. Khi quyết định tạo nên điều gì, lưu trữ như nào rồi bỏ đi ra sao thì hãy suy nghĩ trước khi làm nhé tôi ơi, bạn ơi! Nhiều cái mình có thể khôi phục được, nhưng có nhiều cái là đăng xuất, bốc hơi khỏi cuộc sống của mình mãi mãi luôn! [Kho báu – Thùng rác nói: “ Tớ luôn có mặt ở khắp mọi nơi, kể cả trong tâm trí bạn. Tớ có khả năng chứa đựng mọi thứ, không giới hạn. Tớ cũng có thể tiêu huỷ hết những thứ bạn để ở nơi tớ ngay lập tức hoặc theo một khoảng thời gian nhất định nào đó. Nhé! Tớ ở đây!”]

  • TTS feed content

    CÓ PHẢI CỨ CHĂM CHỈ RỒI MỘT NGÀY SẼ ĐỔI ĐỜI? Bạn chăm chỉ. Bạn thức khuya dậy sớm, làm việc không ngơi nghỉ. Vậy tại sao người khác thành công, còn bạn thì vẫn dậm chân tại chỗ? Người ta hay an ủi nhau bằng câu: “Cứ chăm chỉ đi, rồi một ngày bạn sẽ đổi đời.” Nghe rất hay. Nhưng tiếc là không hoàn toàn đúng. Chăm chỉ là điều kiện cần nhưng chưa phải điều kiện đủ. Bởi vì nếu bạn làm việc chăm chỉ, nhưng sai hướng, bạn chỉ đang chạy rất nhanh về phía… bức tường. Có một sự thật phũ phàng: Trên đời không thiếu người chăm chỉ. Người quét rác làm việc từ 4h sáng. Người lao động chân tay làm việc 12 tiếng một ngày. Người công nhân cặm cụi cả đời. Nhưng họ không thể đổi đời, vì họ thiếu chiến lược. “Bạn không được trả lương theo số giờ làm việc. Bạn được trả lương theo giá trị bạn tạo ra trong giờ đó.” Làm việc thông minh là biết ưu tiên, tập trung vào thứ có giá trị cao nhất, tối ưu nguồn lực và liên tục học hỏi để nâng cấp kỹ năng. “”Tư duy của bạn là công cụ mạnh mẽ nhất mà bạn có. Nó có thể tạo ra hoặc phá hủy bạn.”” (Carol Dweck) Góc nhìn đến từ tư duy. Và tư duy mạnh mẽ không đến từ niềm tin mù quáng, mà đến từ nền tảng tri thức vững chắc. Bạn phải giỏi chuyên môn vì không ai trả tiền cao cho một người tầm thường. Bạn phải liên tục rèn luyện kỹ năng vì thế giới đổi thay từng ngày. Học không bao giờ là muộn. Nhưng không học, chắc chắn là muộn. Một yếu tố giúp bạn thành công nghe có hơi hòi hợt nhưng người ta vẫn hay nói “Hay không bằng hên”. May mắn là yếu tố không thể kiểm soát. Nhưng bạn có thể chuẩn bị để đón nhận may mắn. Vì Cơ hội đến với người đã sẵn sàng, chứ không phải người “chờ thời”. Bạn không thể điều khiển con sóng, nhưng bạn có thể học cách lướt sóng. Cuối cùng, người thành công không bao giờ đi một mình. Họ có mentor, đồng đội, bạn đồng hành những người giúp họ soi sáng điểm mù, tiếp thêm năng lượng, mở ra những cánh cửa mới. TÓM LẠI: Cứ chăm chỉ đi nhưng đừng mù quáng. Muốn đổi đời, bạn cần chăm chỉ cộng với thông minh, chiến lược, kỹ năng, quan hệ và một thái độ đúng. Tư duy quyết định hướng đi. Hành động quyết định tốc độ. Nhưng chính tư duy đúng mới giúp bạn đến đúng nơi.

  • TTS feed content

    TẠI SAO NGƯỜI TRẺ BÂY GIỜ KHÔNG MUỐN KẾT HÔN NỮA? Cách đây vài chục năm, ông bà ta lấy nhau khi chẳng có gì trong tay. Không tình yêu, không nhà riêng, thậm chí chưa từng được hỏi: “”Con có thực sự muốn sống với người này cả đời không?”” Họ đến với nhau vì nghĩa vụ, vì trách nhiệm, vì “”đến tuổi thì phải lấy””. Còn chúng ta thì sao? Chúng ta lớn lên trong một thế giới ta được yêu thương tự do, nơi tình yêu là lựa chọn, không còn là mặc định. Vậy mà nghịch lý thay khi điều kiện vật chất khá hơn, quyền tự do lớn hơn, thì chính những người trẻ lại ngần ngại với hôn nhân hơn bao giờ hết. Đây không còn là xu hướng, mà đã là một xu thế toàn cầu. Ở Trung Quốc, tỉ lệ sinh sụt giảm đến mức báo động. Ở Nhật, Hàn, người trẻ chọn sống độc thân ngày một nhiều hơn. Ngay cả ở châu Âu, nơi có các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ giới trẻ cũng dè dặt với ý tưởng hôn nhân. Lý do là gì? 1. Mâu thuẫn giới vẫn chưa biến mất Dù xã hội tiến bộ hơn, nhưng những định kiến giới vẫn ăn sâu vào nếp nghĩ. Tư tưởng trọng nam khinh nữ, gán ghép thiên chức “làm vợ, làm mẹ” vẫn đè nặng lên phụ nữ. Như ở Hàn Quốc, cứ mỗi kỳ nghỉ Tết, các nàng dâu lại tất bật từ bếp ra bàn, và sau đó là… phòng luật sư. Tỷ lệ ly hôn ở Hàn Quốc tăng vọt sau các kỳ nghỉ lễ. Phụ nữ mệt mỏi khi vai trò của mình trong hôn nhân không khác gì một người giúp việc không công, được kỳ vọng nhiều nhưng không được thấu hiểu. 2. Áp lực kinh tế đè nặng Giá nhà đất tăng vọt. Một người trẻ làm quần quật 10 năm vẫn chưa chắc có nổi căn hộ nhỏ. Họ còn chưa lo nổi cho chính mình, chưa báo hiếu được cha mẹ làm sao dám nghĩ đến việc nuôi thêm một gia đình nhỏ? Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ chưa thực sự đi vào chiều sâu. Chúng chỉ là lời kêu gọi sáo rỗng: “Hãy kết hôn đi!” mà không giải quyết được vì sao người trẻ không muốn nữa. 3. Phụ nữ giờ đây có lựa chọn Khác với thời bà, thời mẹ, khi phụ nữ “phải lấy chồng mới ổn định”. Giờ đây họ có sự nghiệp, có mơ ước. Và nếu một cuộc hôn nhân chỉ khiến họ phải từ bỏ những điều đó, thì họ thà sống độc thân, nhưng được là chính mình. Không ai sinh ra để cô đơn. Nhưng cũng không ai sinh ra để chịu đựng. Người trẻ không sợ kết hôn, họ chỉ sợ kết hôn sai. Họ không ngại ràng buộc, họ chỉ ngại đánh mất chính mình.Vậy nên, thay vì hỏi: “Tại sao bọn trẻ không chịu cưới?” Hãy thử hỏi: “Chúng ta đã tạo ra một môi trường sống như thế nào khiến hôn nhân không còn là điều đáng mong đợi?”

  • TTS feed content

    “SỐ ĐỎ” – MỘT BẢN ĐỒ TÂM LÝ CỦA XÃ HỘI BỆNH HOẠN Vũ Trọng Phụng không viết tiểu thuyết. Ông “mổ xá.c” xã hội bằng ngòi bút. Và trong Số đỏ, ông không dựng nên nhân vật ông dựng nên những bản chụp tâm lý sống động của một xã hội đang điê.n loạ.n trong guồng máy tiêu dùng, giả dối và thèm khát vị trí. Hãy thử “soi” những nhân vật chủ chốt bằng ánh sáng của tâm lý học để thấy rõ Vũ Trọng Phụng không chỉ là nhà văn, mà còn là một nhà phân tích xã hội học tài giỏi. Xuân Tóc Đỏ – Nhân cách cơ hội, Tâm lý muốn được công nhận, Tâm lý vô cảm và thiếu đạo đức. Hắn là kiểu người thiếu chuẩn mực nội tại, sẵn sàng nhập vai theo môi trường để đạt được lợi ích. Đây là dạng người sống theo chiều gió, thao túng bối cảnh, và không có bất kỳ niềm tin cố định nào ngoài lợi ích cá nhân. Khi được tung hô là “giáo sư”, hắn không thấy buồn cười hắn thấy cơ hội, thấy bản thân được công nhận một cách hợm hĩnh. Xuân Tóc Đỏ không xấu theo kiểu ác nhân, hắn đơn giản là kẻ sinh ra trong thời loạn chuẩn mực. Và chính xã hội thượng lưu hỗn độn mới là mảnh đất nuôi sống những “Xuân tóc đỏ” như thế. Bà Phó Đoan – Tâm lý rối loạn ám ảnh tìn.h dụ.c và thiếu thốn cảm xúc Bà là một điển hình cho hội chứng nội tâm bị dồn nén, thể hiện ra bằng các hành vi lệch chuẩn tìn.h dụ.c. Thời đại ấy, phụ nữ bị ép vào khuôn lễ giáo, càng “gương mẫu”, càng dồn nén bản năng. Bà Phó Đoan là biểu tượng của sự trụy lạc ẩn dưới vẻ ngoài “”khai hóa””. Bà tìm kiếm sự giải tỏa tìn.h dụ.c một cách công khai và táo bạo, không ngại ngần các mối quan hệ ngoài luồng. Hành vi của bà thể hiện sự phá vỡ những cấm kỵ xã hội cũ, nhưng theo một cách tiêu cực, trần trụi và không có đạo đức. Sự thèm khát dục vọng của bà cũng là một cách giải tỏa những ức chế của phụ nữ trong xã hội cũ. Cụ Cố Hồng – Hội chứng ám ảnh quyền lực và hoang tưởng vị thếCụ đại diện cho chứng hoang tưởng bản thân, sống trong quá khứ, tự nhận mình là trung tâm và luôn nghĩ mọi chuyện xoay quanh danh giá gia đình. “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi” câu cửa miệng của người sợ thay đổi và phủ nhận thực tại. Cụ Cố Hồng là đại diện cho lớp người không cần lý tưởng, chỉ cần hương hỏa và sĩ diện. Việc cụ sung sướng vì được mặc đồ xô gai trắng, được hưởng “”phúc lớn”” từ cái chết của cha mình cho thấy sự phi lý và đạo đức giả đến tột cùng. Cô Tuyết – Tự định nghĩa mình qua ánh nhìn người khác Cô Tuyết “mới biết vị tình yêu” nhưng luôn sống theo kiểu “diễn cho đúng vai một tiểu thư văn minh”. Đây là kiểu người sợ không thuộc về đám đông văn minh, nên chấp nhận đánh đổi bản chất để nhập vai. Cô Tuyết không hư hỏng. Cô là nạn nhân của hội chứng “tự định nghĩa mình qua ánh nhìn người khác”. Ông Văn Minh – Tâm lý “”khai hóa”” nửa vời và sính ngoại Văn Minh không chỉ đại diện cho trào lưu Âu hóa – mà còn mắc ảo tưởng rằng mình đang cứu rỗi xã hội bằng phong trào cắt tóc, thể thao, tự do yêu đương… Người như Văn Minh thường nhân danh lý tưởng tiến bộ, nhưng thực chất là nhân danh bản thân. Hắn không cải cách vì lòng nhân ái, hắn làm vậy để đứng trên đám đông, để thấy mình “”khác biệt””. Tâm lý sính ngoại, chạy theo phong trào mà không có chọn lọc của ông phản ánh sự lệch lạc trong quá trình hiện đại hóa của xã hội lúc bấy giờ. Ông cũng có tâm lý tự ti mặc cảm với người Tây và khao khát được xếp ngang hàng.Tổng kết: Xã hội trong “Số đỏ” là một tập hợp các rối loạn tâm lý được tôn vinh Ông Phán Mọc Sừng: Tâm lý bị động và cam chịu Ông Phán gần như là một nhân vật phụ nhưng lại thể hiện rõ nét tâm lý của kẻ bị vợ “”cắm sừng”” nhưng lại hoàn toàn bất lực và cam chịu. Sự chấp nhận một cách mù quáng, thậm chí đôi khi còn “”tự hào”” về sự “”tiến bộ”” của vợ cho thấy sự đánh mất bản lĩnh và ý thức cá nhân trong một xã hội đảo điên. Vũ Trọng Phụng không kết án từng nhân vật. Ông kết án một xã hội đã khiến những kiểu tâm lý đó trở nên “”bình thường mới””. “”Số đỏ”” không dựng lên những nhân vật bất thường. Nó chỉ phơi bày những điều bình thường mà chúng ta đã quen nhắm mắt làm ngơ.

  • TTS feed content

    THẮNG BẰNG MƯU: ĐẠO CỦA NGƯỜI TRÍ TRONG CÕI NHÂN GIAN Trong Binh pháp Tôn Tử, kế đầu tiên không phải là “đánh” mà là “mưu”. Tôn Tử viết: “Dụng binh chi pháp, thượng mưu công, thứ mưu giao, thứ mưu binh.” Nghĩa là: Cách dụng binh cao nhất là thắng bằng mưu kế, kế tiếp mới là đàm phán, sau cùng mới là động binh. Bởi kẻ trí không mưu cầu thắng bại nhất thời, mà tính đến đại thắng vĩnh cửu thắng không đổ máu, thắng mà giữ được nhân tâm, thắng mà không cần tranh đoạt. Chiến thắng trong đạo của người trí không phải là chinh phục bằng bạo lực, mà là thu phục bằng trí tuệ. Khương Tử Nha, khi phò nhà Chu diệt nhà Thương, không một lần tự mình xung trận. Ông chỉ bày mưu đặt kế, sử dụng lòng người, biết lúc tiến lúc lùi, khiến kẻ mạnh dần tan rã trong hỗn loạn, và kẻ yếu kết thành liên minh trong trật tự. Hay Gia Cát Lượng, suốt đời “không đánh mà khuất phục”. Một bức thư, một cuộc đàm đạo, đã hóa giải binh đao. Trận Xích Bích là minh chứng rõ nhất, mượn gió, mượn lửa, mượn người, chỉ bằng mưu, khiến đại quân Tào Tháo tan tác mà phe Thục – Ngô không hao tổn mấy quân binh. Thắng trong hòa, thắng trong thuận lý, mới là thắng vững bền. Có người sợ chữ “”mưu””, cho rằng đó là thủ đoạn. Nhưng chính kẻ tiểu nhân mới dùng mưu để hại người. Còn bậc trí, dùng “mưu” để cân bằng thế cục, để “thắng” mà không tạo thêm oán thù, để biến nguy thành an, hóa thù thành bạn. Mưu chân chính, là một thứ “trí tuệ mềm”, không cưỡng ép, không tàn phá, mà dẫn dắt, hóa giải, xoay chuyển vận mệnh bằng đạo lý và hiểu biết. Người đạt đến cảnh giới “thắng bằng mưu”, thường không màng thắng bại bên ngoài. Họ hiểu: “Cái thắng lớn nhất là thắng chính mình.” Thắng được sự nóng nảy, tham vọng, cố chấp của bản thân. Trương Lương, một trong ba mưu thần lẫy lừng thời Hán Sở, sau khi giúp Lưu Bang lập nên cơ nghiệp nhà Hán, đã lặng lẽ quy ẩn, không tham danh vọng, cũng không lạm quyền. Bởi ông biết: thời của mình đã hết, lúc lui là lúc giữ mình và cũng là một loại trí.Trong xã hội hôm nay, “”đấu”” không còn là cầm gươm ra trận, nhưng những va chạm trong công việc, cạnh tranh trong kinh doanh, xung đột trong quan hệ đều là chiến trường. Biết dùng lý trí thay vì cảm xúc, biết dùng kiên nhẫn thay vì đối đầu, biết lựa thời, nhìn người, hiểu mình, đó là đạo “”mưu”” của người hiện đại.