ĐỪNG CƯỠNG CẦU LẤY ĐƯỢC QUẢ CHÍN KHI CÂY CÒN CHƯA ĐỦ RỄ Có những người trẻ vừa bắt đầu đã mong thành công. Có những kẻ mới gieo hạt đã đòi hái quả. Nhưng đời không như mộng. Vạn vật đều phải trải qua quy luật của trời đất: mọc – lớn – trổ – kết – chín – rụng. Cây chưa thành cổ thụ, sao gánh nổi bão giông? Người chưa đủ nhẫn nhịn, sao có thể làm nên việc lớn? Kẻ trí không hỏi: Khi nào ta sẽ thành công? Mà tự hỏi: Đã đủ rễ chưa? Đã đủ gió chưa? Đã đủ ánh sáng trong tâm để vươn lên chưa? “Thuận tự nhiên” không phải là ngồi yên chờ vận may. Mà là hành động đúng thời, không sớm, không muộn. Làm điều nên làm, gieo điều cần gieo, rồi để đất trời tự mình hồi đáp. Cũng như người làm ruộng không thể ra sức kéo lúa lớn nhanh. Người khôn ngoan biết: chỉ cần chăm sóc đất, nước, ánh sáng thì lúa sẽ tự vươn cao. Trong lịch sử có giai thoại kể rằng, Khương Tử Nha là một người tài trí xuất chúng nhưng gặp thời loạn lạc, không được trọng dụng. Dù đã ở tuổi già, ông vẫn không từ bỏ chí lớn, mà chọn một cách chờ đợi đặc biệt: ông thường đến bờ sông Vị Thủy để câu cá. Điều đặc biệt trong cách câu cá của ông là: Ông dùng cần câu thẳng, không uốn cong. Lưỡi câu của ông không có mồi, thậm chí có khi không có lưỡi câu mà chỉ là một đoạn sắt thẳng. Cần câu của ông được đặt nổi trên mặt nước, không chìm xuống. Cách câu cá này khiến nhiều người chế giễu ông, nhưng ông vẫn kiên trì ngồi đó và cuối cùng ông gặp được Chu Văn Vương, giúp Chu Văn Vương xây nên sự nghiệp vĩ đại của nhà Chu. Khương Tử Nha không chờ thời để trốn tránh, mà chờ thời để hành đạo. Ra tay một khi thiên – địa – nhân hội đủ, mới khiến sự nghiệp vững như núi. Ngược lại, trong sử sách cũng nói về Hạng Vũ người có tài nhưng hấp tấp, không thuận theo mưu lớn, sớm tự hủy diệt mình giữa hào quang quá sớm. Chúng ta sống trong thời đại thúc ép tốc độ. Ai cũng muốn “nhanh” – nhanh giàu, nhanh nổi tiếng, nhanh được công nhận. Nhưng hãy nhìn cây cổ thụ: Không cây nào vội lớn mà rễ chưa đâm sâu vào đất. Không quả nào ép chín mà giữ được vị ngọt bền lâu. Muốn vươn cao – trước hết rễ phải cắm sâu. Muốn thành tựu – trước hết phải thuận theo tự nhiên.Đừng vội gặt, khi ruộng chưa chín. Đừng ép hoa nở, khi nụ chưa đủ nắng. Kẻ trí là người biết lùi một bước để tiến ngàn bước. Biết im lặng trong lúc chưa sẵn sàng, để không bị chôn vùi trong tham vọng nửa vời. Và cũng đừng ganh với thành công của người khác vì mỗi hạt giống đều nở hoa theo thời khắc của riêng mình.
Blog
-
TTS feed content
BẠN CÓ THẬT SỰ BẬN – HAY CHỈ ĐANG BỊ THAO TÚNG BẰNG CẢM GIÁC TỘI LỖI? Ở nơi công sở, có những “chiêu trò” không cần quyền lực vẫn khiến bạn câm nín: • Một ánh mắt từ sếp: “”Việc này chỉ có em làm được”” • Một lời khen có cánh: “”Chị tin tưởng em nhất”” • Một sự im lặng đầy ám chỉ: “”Nếu em không làm, ai sẽ làm?”” Rõ ràng bạn biết đó không phải là công việc của bạn nhưng bạn bị buộc phải gật đầu đồng ý bằng cảm giác có lỗi. Rằng nếu từ chối, bạn là người không có tinh thần đồng đội. Rằng nếu nói “Không”, bạn ích kỷ. Bạn cứng đầu. Bạn “không biết điều”. Nhưng thực ra, đó là những chiến thuật thao túng tâm lý, nhẹ nhàng mà nguy hiểm. Chúng khiến bạn đánh mất ranh giới cá nhân, làm việc quên thân, sống không còn là mình. Cuốn sách Dám nói “Không!” không viết cho người chống đối mà cho người biết mình đã bị thao túng để nói “Yes” quá lâu. Cuốn sách nói rằng: Lần tới khi ai đó yêu cầu bạn làm gì đó và bạn không biết phải trả lời như thế nào, hãy sử dụng những câu hỏi này làm mẫu để hiểu rõ hơn. • Tôi có thời gian và sức lực để làm việc này không? • Lệu việc nói “có” có lầm tăng thêm giá trị cho cuộc sống của tôi không? • Điều gì khiến việc nói “không” trở nên quan trọng đối với tôi? • Có ai đó đang cố gắng bắt nạt hoặc châm chọc tôi không? • Có phải tôi là điều này chỉ để làm hài lòng người khác? • Tôi đang bị lợi dụng phải không? • Nói không với điều này có nghĩa là tôi có thể nói có với điều gì khác qua trọng hơn? • Có phải tôi nói đồng ý chỉ vì tôi sợ bị bỏ lỡ? • Có điều gì quan trọng hơn cần tôi chú ý ngay bây giờ không? • Tôi có cần thời gian để nghỉ ngơi và nập lại năng lượng không? • Cần phải thay đổi điều gì về cư hội này để biến nó thành “có”? Dám nói không là một hành động mạnh mẽ, một bước đi dũng cảm mở ra cánh của tự tin và sự độc lập trong cuộc sống. Khi chúng ta dám từ chối những điều không phù hợp hoặc không công bằng, chúng ta không chỉ bảo vệ sự tự trọng và giá trị cá nhân của mình mà còn tạo ra cơ hội cho sự phát triển và thành công cá nhân. – Trích từ sách Dám nói Không –
-
TTS feed content
ĐỪNG ĐỂ SỰ ĐỐ KỴ CHE MỜ MẮT BẠN Phụ nữ có tâm kế sẽ không bao giờ đố kỵ với người khác, bởi họ biết rằng đố kỵ sẽ chỉ che mờ đôi mắt và tâm hồn của chính họ. Họ sẽ dùng ánh mắt tán thưởng để khẳng định người khác và coi ưu điểm của người khác trở thành mục tiêu nỗ lực của bản thân. Shakespeare nói rằng đố kỵ là con quỷ mắt xanh, ai trở thành tù nhân của nó sẽ bị bưng mắt mà đùa giỡn. Trên thực tế, đố kỵ là một căn bệnh tâm lý thể hiện sự hẹp hòi và tiêu cực một cách cực đoan, cũng là một kiểu trở ngại tâm lý trong xã giao. Đố kỵ có thể khiến người ta trở nên hèn hạ, dung tục, thậm chí mất lý trí. Tính đố kỵ khiến người ta không còn biết cư xử công bằng với người khác, hạn chế phạm vi giao tiếp, cướp đi nhiệt tình giao tiếp, thậm chí có thể biến bạn bè thành kẻ thù. Thay vì đố kỵ với điểm mạnh của người khác, thì chẳng thà biến “đố kỵ” thành động lực, dựa vào sự phấn đấu và nỗ lực của bản thân để bù đắp những khuyết điểm của mình, từ đó xóa bỏ khoảng cách giữa bạn và người đó, thậm chí vượt qua họ. Đây mới là việc mà một người phụ nữ thông minh, có tâm kế nên làm. Những gợi ý sau đây có thể giúp các bạn khắc phục được tâm lý đố kỵ. Khi cảm xúc đố kỵ nảy sinh, tốt nhất, hãy thử xem sao. 1. Hãy thẳng thắn trong đối nhân xử thế, đứng trên lập trường của người khác để suy xét vấn đề. 2. Nuôi dưỡng thái độ sống lạc quan và bao dung, hài lòng với bản thân và tự tìm lấy niềm vui; 3. Cố gắng không so sánh một cách mù quáng với người khác. Muốn so sánh hãy so sánh với quá khứ của chính mình. 4. Xem thành tựu của người khác là sự đóng góp cho xã hội chứ không phải là sự cướp đoạt hay uy hiếp với cá nhân bạn. 5. Học cách tán thưởng người khác, qua đó thể hiện tấm lòng rộng rãi và bao dung của bản thân. 6. Tiết lộ cho đối phương mục tiêu bạn mong muốn đạt được, nâng cao vị thế của mình trong lòng đối phương, sau đó hãy lấy đó làm động lực thúc đẩy bản thân tiến về phía trước. 7. Làm phong phú cuộc sống của bạn, phát huy điểm mạnh, tránh những khuyết điểm, tìm kiếm giá trị bản thân mới, phát triển hết tiềm năng của bạn và mở ra những lĩnh vực mới. Hãy gạt lòng đố kỵ sang bên, càng xa bạn càng tốt! – Trích từ sách Tâm Kế Phụ Nữ –
-
TTS feed content
“TIÊU SƠN TRÁNG SĨ”: KHI LÒNG TRUNG THÀNH, MƯU TRÍ VÀ ĐẤU TRANH CHÍNH NGHĨA RÈN GIỮA LẰN RANH CHÍNH – TÀ Trong dòng chảy văn học dã sử Việt Nam, Tiêu Sơn Tráng Sĩ của Khái Hưng nổi bật như một bản anh hùng ca thấm đẫm khí tiết và uẩn khúc lịch sử. Nhưng đây không chỉ là câu chuyện về kiếm và má.u. Đằng sau những pha hành động nghẹt thở, tác phẩm là một lời chất vấn sâu sắc về trung thành, mưu trí và chính nghĩa những giá trị chưa bao giờ giản đơn trong lịch sử loài người. Tiêu Sơn Tráng Sĩ dựng nên chân dung Phạm Thái, một tráng sĩ không cam lòng sống dưới triều đại mới, quyết chí báo thù và khôi phục nhà Lê. Với anh, lòng trung thành không phải là thứ “”trung quân”” mù quáng, mà là sự lựa chọn đầy nhận thức trung với lý tưởng, với một trật tự chính trị và đạo lý mà anh cho là xứng đáng được bảo vệ. Tác phẩm không đơn giản hóa lòng trung thành như một giá trị đạo đức phổ quát. Trái lại, nó đặt nhân vật vào tình huống ngặt nghèo: trung thành nghĩa là chấp nhận hy sinh, bị hiểu lầm, thậm chí trở thành phản động trong con mắt của kẻ thắng cuộc. Điều đó làm cho lòng trung thành của Phạm Thái không chỉ đáng ngưỡng mộ, mà còn trở nên đầy bi kịch và nhân bản. Giữa một thời đại mà bạo lực và quyền lực ngự trị, trí tuệ là cách duy nhất để kẻ yếu không bị nghiền nát. Phạm Thái và đồng đội không đơn thuần là những kiếm khách, mà là chiến lược gia trong bóng tối: cải trang, tạo tin giả, thao túng cảm xúc đối phương họ hiểu rằng cuộc chiến giành lại chính nghĩa phải khôn ngoan không kém phần dũng cảm. Tác phẩm đã dự báo một điều bất biến trong mọi thời đại: mưu trí là yếu tố cốt lõi làm nên một cuộc cách mạng thành công. Trong bối cảnh hiện đại, đây cũng là một lời nhắc nhở: lý tưởng thôi chưa đủ, muốn chiến thắng trong một xã hội phức tạp, phải biết suy tính, hành động đúng lúc và đúng cách. Và cuối cùng ta phải bàn về “Chính nghĩa”. Khái niệm “chính nghĩa” trong Tiêu Sơn Tráng Sĩ không hề được đóng khung đơn giản. Đó là một thế giới xám xịt, nơi mỗi bên đều tin mình là người đúng. Phạm Thái có thể bị xem là phản nghịch trong con mắt chính quyền đương thời, nhưng trong mắt người đọc, anh là một kẻ không khuất phục, một chiến binh của công lý.Khái Hưng không áp đặt một chân lý đạo đức thuần túy. Ông để nhân vật tự lựa chọn, tự dấn thân, và tự chịu hậu quả. Chính sự mơ hồ và tương đối của “chính nghĩa” đã nâng tầm tác phẩm khỏi một tiểu thuyết lịch sử đơn thuần, biến nó thành một bi kịch nhân sinh đầy triết lý về lựa chọn và trách nhiệm. Tiêu Sơn Tráng Sĩ không chỉ là một câu chuyện hành động hay một bản cáo trạng thời cuộc. Đó là lời nhắc nhở về những con người dám đứng lên vì điều mình tin là đúng, dẫu biết con đường ấy đầy chông gai, hiểu lầm và thậm chí là thất bại. Trong một thế giới mà ranh giới giữa đúng – sai, chính – tà ngày càng mong manh, tác phẩm đặt ra một câu hỏi khó: Chính nghĩa là gì nếu không có trí tuệ để lựa chọn và dũng khí để trả giá? Bạn đang tìm kiếm cảm hứng từ lịch sử để đối diện với thực tại hỗn loạn? Tiêu Sơn Tráng Sĩ chính là tấm gương soi chiếu những cuộc đấu tranh khốc liệt không chỉ ngoài chiến trường, mà cả trong nội tâm con người. Và đôi khi, chính phẩm giá con người được tôi luyện rõ nhất giữa ranh giới ngờ vực, cô đơn và phản kháng.
-
TTS feed content
ĐOÀN THỊ ĐIỂM: NỮ SĨ TÀI DANH VÀ SỰ UYÊN BÁC VƯỢT THỜI ĐẠI Nhắc đến những tài năng lỗi lạc trong lịch sử văn học Việt Nam, không thể không nhắc đến Đoàn Thị Điểm (1705-1748), người con gái của thôn Trung Phú, xã Giai Phạm (nay là Hiến Phạm), huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Với biệt danh dân gian ưu ái đặt cho bà là “”Trạng Giữa”” cái tên vừa thể hiện nguồn gốc làng quê, vừa khẳng định tài năng kiệt xuất của Đoàn Thị Điểm đã vượt qua những khuôn khổ xã hội đương thời để khẳng định trí tuệ và phẩm hạnh của mình. Đoàn Thị Điểm sinh ra trong một gia đình có truyền thống học thức, là con gái của hương cống Đoàn Doãn Nghi và mẹ họ Vũ. Từ nhỏ, bà cùng người anh trai Đoàn Doãn Luân đã được ông bà ngoại, quan Thái Lĩnh Bá, hết mực dạy dỗ. Khác với quan niệm “”trọng nam khinh nữ”” phổ biến thời phong kiến, Đoàn Thị Điểm sớm bộc lộ niềm say mê đèn sách, dù biết phận nữ nhi khó có thể tham gia thi cử, đỗ đạt. Nhờ tư chất thông tuệ, bà nhanh chóng nổi tiếng với khả năng văn chương vượt trội, sáu tuổi đã đọc thông nhiều sách sử Trung Quốc. Tiếng tăm của Đoàn Thị Điểm vang xa đến mức “”Tràng An tứ hổ”” bốn danh sĩ nổi tiếng kinh đô thời bấy giờ gồm Nguyễn Công Thái, Nguyễn Bá Lân, Vũ Diệm và Nhữ Đình Hiền, đã có lần tìm đến nhà bà để “”thử tài””. Đoàn Thị Điểm, với sự tinh tế và thông minh, đã cho người bưng ra một khay trầu cùng câu đối đầy ẩn ý: “Đình tiền thiếu nữ khuyến tân lang” ( Dịch: Trước sân thiếu nữ mời ăn trầu) Câu đối này khéo léo dùng chữ “”thiếu nữ”” mang nghĩa “”gió nhẹ”” hoặc “”cô gái””, và “”tân lang”” vừa là “”trầu cau”” vừa là “”chàng rể mới””, tạo nên hai tầng nghĩa đầy thách thức. Bốn vị danh sĩ đã phải “”nghĩ nát óc”” mà không thể tìm ra vế đối hay, đành phải cáo từ. Không chỉ vậy, ngay cả danh sĩ lừng lẫy Trạng Quỳnh cũng phải “”bó tay”” trước những câu đối hóc búa của bà. Tương truyền, khi Trạng Quỳnh đến nhà đòi vào lúc Đoàn Thị Điểm đang tắm, bà đã đọc ngay câu đối: “Da trắng vỗ bì bạch” (Nghĩa là: “bì” là da; “bạch” là trắng; “vỗ bì bạch” là câu thành ngữ, nó mang ý tượng thanh, đồng thời còn ngụ ý thách thức, trước sự nhòm ngó của chàng trai, nữ nhi thấy bất tiện mà ra vế đối thể hiện thái độ không bằng lòng) (Trích trong sách Hiền Tài Thay Đổi Quốc Gia)Câu này không chỉ mang ý tượng thanh mà còn thể hiện thái độ không bằng lòng của nữ nhi trước sự nhòm ngó. Trạng Quỳnh bối rối, đành phải cáo lý ra về. Lần khác, trên đường đến phố Mía, Đoàn Thị Điểm tiếp tục ra câu đối khiến Trạng Quỳnh phải cúi đầu bái biệt: “Lên phố Mía, gặp cô hàng mật. Cầm tay kẹo lại, hỏi thăm đường.” Tài năng của Đoàn Thị Điểm còn được thử thách trong một sự kiện quan trọng cấp quốc gia. Năm Long Đức thứ 3 (1734), vua Lê Thuần Tông đã mời Đoàn Thị Điểm giả làm cô gái bán nước để đón tiếp đoàn sứ thần Trung Quốc. Khi sứ Tàu có ý trêu ghẹo, chế giễu dân tộc ta bằng câu đối: “An Nam nhất thốn thổ, bất tri kỷ nhân canh?” (dịch: Một tấc đất An Nam, không biết bao nhiêu người cày?) Cô hàng nước Đoàn Thị Điểm đã đáp lại đầy trí tuệ và khí phách: “Bắc quốc đại trượng phu, giai do thử đồ xuất!” (dịch: Các trượng phu phương Bắc, đều ở nơi ấy mà ra cả!) Vế đối này không chỉ thể hiện sự thông minh, hóm hỉnh mà còn khẳng định bản lĩnh, trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam, khiến sứ Tàu vừa kinh ngạc, vừa xấu hổ và từ đó không dám trêu ghẹo con gái nước Nam nữa. Nhắc đến Đoàn Thị Điểm, không thể bỏ qua tác phẩm đỉnh cao đã làm nên tên tuổi bà: Chinh Phụ Ngâm. Dựa trên nguyên tác Hán văn của Đặng Trần Côn, bản dịch Nôm của Đoàn Thị Điểm, với 412 câu theo lối song thất lục bát, không chỉ là một kiệt tác văn chương mà còn là “”cuốn nhật ký tâm hồn”” của người chinh phụ, thể hiện sâu sắc tình cảm, đức hạnh và trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam thế kỷ XVIII. Ngoài ra, bà còn để lại tác phẩm “”Tục truyền kỳ”” bằng chữ Hán. Đoàn Thị Điểm không chỉ là một nữ sĩ có thi tài lỗi lạc, với lời thơ tao nhã, đài các, bóng bẩy đầy âm điệu, mà còn là một phụ nữ mẫu mực, hiếu thảo và đầy nghĩa khí. Cuộc đời và sự nghiệp của bà là minh chứng sống động cho tài năng và trí tuệ vượt thời đại, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng hậu thế.
-
TTS feed content
ĐỒNG TIỀN ĐI TRƯỚC LÀ ĐỒNG TIỀN KHÔN Trong kho tàng mưu lược cổ đại, có một câu chuyện đáng để hậu thế nghiền ngẫm không phải vì sự oanh liệt của chiến công, mà vì sự sắc bén của một “thanh đao bọc nhung” dùng thuật hối lộ. Khi Đổng Trác muốn thu phục Lã Bố, một mãnh tướng lừng danh thời đó. Đổng Trác nói: “Ta thấy Lã Bố là hạng phi thường. Nếu có được người này thì lo gì thiên hạ?”. Một người ở dưới trướng bước ra nói: “Chúa công đừng lo! Tôi là đồng hương của Lã Bố, biết hắn hữu dũng vô mưu, thấy lợi thì quên nghĩa. Tôi xin dùng ba tấc lưỡi thuyết phục Lã Bố chắp tay về hàng chúa công”. Và thế là Lý Túc ra trận, mang theo một con ngựa Xích Thố “ngựa thần ngàn dặm”, cùng vàng ngọc, đai ngọc, lời lẽ rót vào tai như rượu mạnh rót vào kẻ khát vinh hoa. Lã Bố, người từng được Đinh Nguyên nuôi dưỡng như con, sau chén rượu, sau một ánh nhìn thèm khát vào ánh kim của vàng, đã ché.m đầu ân nhân, dâng lên Đổng Trác. Một thanh đao có thể giế.t một người. Một lời dụ có thể giế.t một mối trung nghĩa. Một nắm tiền giế.t chế.t cả một vị tướng tài. Thuật hối lộ, vũ khí âm mưu không bao giờ lỗi thời Nếu như dương mưu dùng ánh sáng công khai để thu phục lòng người, tạo thành thế lực từ số đông, thì thuật hối lộ của âm mưu chỉ nhắm vào một hoặc hai đối tượng bất hảo, thấy lợi quên nghĩa, sẵn sàng phản bội chủ của mình. Một người có thể giữ thành. Một người có thể làm phản. Một người, nếu đủ lòng tham sẽ trở thành mắt xích khiến cỗ máy quyền lực sụp đổ. Trong chiến lược thâm sâu, tiền bạc không còn là vấn đề. Với người mưu đại sự, “có thể dùng tiền để giải quyết, tức là không phải vấn đề khó nhất”. Đó là lý do mà “thuật hối lộ” tồn tại từ thời cổ sử và vẫn sống dai dẳng trong các cuộc đấu đá chính trường, thương trường và cả tình trường trong ngày nay. Chẳng phải vô cớ mà người La Mã từng nói: “Pecuniæ obediunt omnia” – Mọi thứ đều vâng lệnh đồng tiền. Âm mưu cao nhất không phải là hại người, mà là khiến người ta không oán trách nổi⁶Sự thành công của Lý Túc không chỉ nằm ở tài ăn nói, hay ngọc ngà vàng bạc mà ở chỗ, Lã Bố không thấy mình bị mua chuộc. Ngược lại, hắn thấy mình xứng đáng được chọn. Thấy hành động giết ân nhân là “xứng công báo đáp”. Đó là đỉnh cao của âm mưu: khi đối phương tự nguyện phản bội, mà vẫn nghĩ mình đang lựa chọn chính nghĩa. Và chính điều đó khiến âm mưu này không nhuốm máu, nhưng lại ngấm độc. Ngày nay, thuật hối lộ không chỉ còn là vàng ngọc. Nó có thể là quyền lực, danh tiếng, lời hứa, vị trí, hay đơn giản là… một lời tâng bốc đúng lúc. Ai cũng có giá. Vấn đề là: bạn định giá mình bao nhiêu? Hối lộ là con dao hai lưỡi. Nó có thể là đòn phản công. Nhưng cũng có thể là lời tuyên án chính mình, nếu bạn là người nhận. Trong một thế giới mà mọi giá trị đều có thể bị quy đổi thành lợi ích, điều duy nhất khiến bạn không trở thành một Lã Bố khác là giữ cho mình một giá mà không gì có thể mua được hoặc ít nhất bạn phải chọn đúng người để mua chuộc mình. Hối lộ trong âm mưu không phải luôn là xấu, nếu dùng đúng cách, đúng đối tượng, đúng mục đích, nó có thể trở thành một “đòn bẩy mềm” trong chính trị, ngoại giao, quản trị hoặc đàm phán. “Thuật hối lộ chưa bao giờ lỗi thời, bởi đồng tiền chưa bao giờ giảm đi sức hấp dẫn!” (Trích trong sách Thuyết Âm Mưu)
-
TTS feed content
“Ngoại ơi, con đã về rồi…” Chín năm. Không dài, không ngắn, nhưng đủ để tóc con điểm bạc, đủ để mùa nắng trôi qua hàng cau cũ, đủ để căn nhà xưa nhuốm màu thời gian, và đủ để người ta quên một lời hứa nhỏ. Chỉ có con, vẫn không quên. Con vẫn nhớ rõ buổi trưa hạ oi nồng ấy, con chạy từ trường về. Vừa vào sân đã nghe tiếng gọi thân thương: “Con về rồi hả? Vô đây, ngoại để dành chén canh chua cá lóc nè!” Tiếng “ngoại” nhẹ như hơi thở, mà mặn như mồ hôi ngoại giữa tháng năm. Ngoại ít nói, nhưng hiểu con nhất. Ngoại hay ngồi dưới bóng cau, rít thuốc, nhìn về rặng tre sau vườn, nơi có tổ chim sâu. Con ngồi dưới chân ngoại, nghịch đất, hỏi chuyện ngày xưa: thời ngoại đi lính, người bạn tên Tư Lành, lần ngoại bỏ đói dạy ba con nên người… Mỗi câu chuyện như nhánh mây trôi, nhẹ nhàng mà ám ảnh. Mưa đầu mùa, con lại nhớ dáng lưng ngoại lom khom dắt xe đi mua dầu gió. Con vẫn giữ chai dầu nhỏ, lâu lâu hít một hơi – như hít cả tuổi thơ, như hít một phần đời không trở lại. Con từng nghĩ mình mạnh mẽ, thời gian sẽ xóa mờ mất mát. Nhưng năm này qua năm khác, chỉ cần nhắc đến “ông ngoại”, tim con lại như lá rơi – chẳng ai thấy, nhưng đau lặng lẽ. Con nhớ hôm ngoại đi. Không mưa, nhưng trời sẫm hơn. Người ta nói ngoại đi nhẹ nhàng như cách ngoại sống: im lặng, nhường nhịn, cam chịu. Mọi người khóc. Con im. Con không biết khóc thế nào cho đủ với một đời người như ngoại. Con chỉ nhớ, lúc cuối, con không kịp về nắm tay ngoại. Ngoại đi mà không chờ tiếng “con đã về rồi”. Chín năm rồi. Về quê, con vẫn ghé gốc cau. Không còn bóng ngoại, không còn chiếc ghế con bưng ra mỗi trưa, nhưng nhắm mắt lại, con vẫn thấy ngoại mỉm cười, vỗ nhẹ lưng con. Con lớn lên, đi xa, sống cuộc đời đầy màu sắc. Nhưng góc tâm hồn sâu nhất vẫn là hình bóng ngoại. Dù ai hỏi con yêu ai nhất, câu trả lời vẫn là “ông ngoại”. Hôm nay con viết không để buồn thêm, mà để chữa lành. Con muốn tin rằng, ở đâu đó, ngoại vẫn đang nghe. Con chưa bao giờ quên. Và nếu được trở về… Con ước chỉ cần một lần, được nói: “Ngoại ơi, con đã về rồi!”
-
VƯỜN CHÔM CHÔM NỞ TRÁI LẦN NỮA
Mùa chôm chôm … lại về. ….tuy không còn là mùa chôm chôm năm ấy nữa….có một cái gì đó khác lạ lắm. Sau nhiều năm, lần đầu tiên, vườn cây bên hông nhà ra trái đỏ đều và sai đến lạ. Mỗi sáng, nắng chưa kịp chiếu thẳng đã thấy vài trái rơi lộp độp trên mái tôn, lăn lóc giữa sân gạch – giống hệt mùa hè của những đứa trẻ năm nào. Thanh Mai trở về, cô đi ngang qua con đường quen thuộc, đôi giày hơi dính bụi nhưng ánh mắt lại sáng trong như suối đầu nguồn. Cánh cổng nhà cũ khẽ mở. Gió lùa qua hàng giậu, mang theo mùi nắng, mùi lá, mùi gì đó rất xưa – như hơi thở dì Diễm còn đọng lại đâu đó trên mảnh sân này. Cô khựng lại. Trước mặt cô, là vườn chôm chôm chín đỏ au. “Lạ thiệt.” – cậu nói trước, giọng khàn khàn – “Cứ tưởng cây này chết rồi. Mấy năm liền chẳng đậu được trái nào.” Cô tiến lại, đứng bên cạnh. -“Vậy mà năm nay lại đỏ rực.” -“Chắc… nó cũng biết có người sẽ về.” Cô nhìn lên – những chùm trái chín hồng, lấp ló sau tán lá xanh mướt, đỏ ửng như má ai từng bối rối mỗi khi bị bắt gặp trèo hái trộm. Cô ngồi xuống bậc thềm bên cạnh. Hai người lặng thinh. Một trái chôm chôm rơi xuống, lăn tròn đến gần chân cô. Cô nhặt lên, gỡ lớp gai mềm, đưa vào miệng – vị ngọt thanh, mát lịm, và hơi chua ở đầu lưỡi. Giống hệt vị của những năm tháng dở dang – không trọn vẹn, nhưng thật lòng. “Có lúc tớ đã tưởng, tụi mình không còn đường quay lại.” – cô nói. Minh Thiên nhìn cô, ánh mắt không còn như kẻ từng sa ngã, mà là ánh nhìn của một người đàn ông đủ trưởng thành để biết giữ gìn. Gió khẽ đung đưa, mang theo mùi đất ẩm và hương chôm chôm chín. Từ xa, tiếng ve vẫn ngân lên những bản nhạc xưa cũ. Trên giàn, những chùm trái cứ thế lớn dần – không cần ai thúc giục, chẳng cần được hái vội, cũng chẳng còn ai trộm nữa. Chúng tự chín. Đủ thời gian. Giống như một tình cảm – lặng lẽ chín đỏ trong lòng, sau bao mùa mất mát.
-
BUỔI HỌC CUỐI CÙNG
Tiết cuối của buổi học cuối. Cả lớp rộn ràng như ong vỡ tổ. Người chụp hình, người ghi video, người xin chữ ký vào áo đồng phục. Còn Thanh Mai thì vẫn như mọi buổi – bước vào lớp với sổ bài giảng, tóc buộc gọn, giọng nói nhẹ nhưng rành rọt: “Hôm nay các em không học bài mới. Chỉ tổng kết. Ai đủ điểm thì đừng xin thêm. Ai thiếu thì ráng đừng thiếu tiếp.” Cả lớp cười rần rần. Chỉ riêng một người… ngồi yên ở bàn cuối. Minh Thiên không ồn ào. Cậu chỉ nhìn từng góc trong lớp – bảng trắng đã loang, chỗ cô thường đặt bút đỏ, ô cửa sổ có nắng rọi vào đúng 4 giờ chiều. Và cả chiếc ghế nơi cô từng ngồi uống trà trong giờ nghỉ. Mỗi chi tiết, cậu đều muốn khắc vào trí nhớ – như thể sắp rời khỏi một ngôi đền nhỏ mà mình từng được cứu rỗi ở đó. Khi phát bài tổng kết, cô vẫn như mọi lần – để bài của cậu ở cuối cùng. Cậu bước lên nhận bài. Cô không nhìn cậu. Cậu cúi đầu. Nhưng lần này, cô ngẩng lên – ánh mắt không còn là ánh mắt của “cô giáo”, mà là ánh mắt của một người phụ nữ… đã từng đợi cậu lớn lên rất lâu. Khi lớp học tan, mọi người ùa ra sân trường. Minh Thiên là người cuối cùng rời lớp. Trước khi đi, cậu đặt lên bàn cô một chiếc bì thư màu nâu. Chỉ có một tờ giấy gấp tư, bên trong là một dòng ngắn: “Nếu sau này em được phép gọi tên cảm xúc của mình, Thì người đầu tiên – và cuối cùng – em muốn gọi… là cô.” Cô cầm bì thư rất lâu. Không mở ra tại lớp. Không đọc ngay. Nhưng sáng hôm sau, cô bắt đầu buổi làm việc như mọi ngày – chỉ khác là, cốc trà nhài trên bàn giảng hôm ấy… được pha đúng vị. Như thể… ai đó vẫn còn ở lại đâu đó trong căn phòng này. Hai năm sau…… Hội thảo khoa học quốc tế chuyên ngành “Ngôn ngữ học ứng dụng & Giao tiếp đa văn hoá” năm nay được tổ chức tại Hà Nội – quy tụ hàng trăm giảng viên, nghiên cứu sinh và học giả trẻ từ nhiều nước. Trong chương trình, có một phiên thảo luận đặc biệt mang tên: “Tái thiết cuộc đời bằng ngôn ngữ – Câu chuyện từ những người đi qua vực thẳm” Diễn giả chính: Nguyễn Minh Thiên – hiện đang là nhà thiết kế ngôn ngữ tương tác trong trị liệu nghệ thuật tại Đức. Người điều phối: Trình Thanh Mai – giảng viên chính, trưởng nhóm nghiên cứu về ứng dụng ngôn ngữ trong phục hồi tâm lý thanh niên hậu khủng hoảng. Sáng hôm ấy, khi bước vào khán phòng, Thanh Mai không hề biết tên đó sẽ hiện lên ở slide đầu tiên. “Diễn giả chính hôm nay là một người từng có quá khứ đứt gãy, nhưng đã lựa chọn tái sinh bằng tri thức và sự tử tế.” “Trân trọng kính mời – anh Nguyễn Minh Thiên.” Tiếng vỗ tay vang lên. Cô ngẩng lên – và tim cô khẽ chững lại một nhịp. Minh Thiên bước ra – dáng người cao hơn, chững chạc hơn, mặc sơ mi xám tro và blazer đen. Ánh mắt cậu quét một vòng hội trường… rồi dừng lại ở hàng ghế gần bục. Nơi cô ngồi. Và cậu mỉm cười – không chờ đợi. Không xin phép. Mà như thể… cuối cùng cũng được phép. Phần trình bày của cậu không nói về tình yêu. Không kể chuyện cũ. Chỉ nói về việc ngôn ngữ có thể cứu con người, nếu được trao đúng lúc. Về những câu nói từng níu cậu lại: “Cậu không cần là ai cả. Chỉ cần là con trai của mẹ mình thôi.” “Nếu cậu sống sót… thì sống cho đàng hoàng.” Cậu không nhắc ai là người nói. Nhưng người nghe… thì biết. Kết thúc buổi thuyết trình, mọi người ùa lên xin ảnh, xin chữ ký, xin danh thiếp. Chỉ một người đứng im. Chờ cậu bước lại. “Lâu rồi.” – cô nói. “Hai năm.” – cậu đáp. “Cậu thay đổi rồi.” “Còn cô… vẫn là người mà em không bao giờ có thể nói dối.” Cô cười nhẹ. “Còn nhớ em từng viết ‘nếu đủ tốt, đủ lớn, đủ tự chủ… em sẽ quay lại và gọi tên điều đó’?” “Ừ.” “Bây giờ thì sao?” Cậu nhìn cô. Mắt không còn chênh vênh. Mà đầy kiên định. “Bây giờ em đủ rồi. Vậy nên em có thể mời cô một bữa tối không? Không với tư cách học trò.” Cô im lặng vài giây. Rồi khẽ gật. Cậu mỉm cười. Đêm hôm đó, họ ngồi bên quán trà cổ cạnh hồ. Không hoa, không ánh nến, không câu tỏ tình. Chỉ có hai người – cùng gọi một món như xưa: trà nhài, ít đường, không đá. Cô kể về những sinh viên mới. Cậu kể về dự án viết sách. Họ cười vì những thứ không ai khác hiểu được. Và khi tiễn nhau về, không ai nói “gặp lại nhé” – nhưng cả hai đều biết: Lần này… sẽ không cần chia xa nữa.
-
NHỮNG NGỌT NGÀO KHÔNG NẰM TRONG BÀI GIẢNG
Cô Thanh Mai nổi tiếng nghiêm khắc. Không nhận bài trễ, không trả lời tin nhắn sau 10 giờ đêm, không thích học trò mượn cớ xin điểm. Nhưng với Minh Thiên, mọi quy tắc dường như lỏng lẻo hơn. Một hôm, lớp nộp bài luận “Dream University & Future Plans”. Bài Minh Thiên dài gấp rưỡi, không kể về trường đại học danh giá nào mà viết về “người đã giúp em đứng dậy giữa cuộc đời đổ vỡ, người đầu tiên khiến em nghĩ đến ‘tương lai'”. Ai cũng đoán được cậu viết về ai. Cô không cho điểm tối đa, nhưng ghi: “Nếu người ấy đọc được, chắc sẽ mỉm cười.” Minh Thiên chụp lại, đăng story, up locket, caption một chữ: “Ừ!” Một lần giảng về câu điều kiện, cô đưa ví dụ: “If I had studied harder, I would have passed.” Cả lớp im lặng. Cô gọi Minh Thiên. “Ví dụ câu điều kiện loại 3.” Cậu đứng dậy: “If I hadn’t met you, I would have been lost forever.” Cả lớp ngỡ ngàng. Cô cười nhẹ: “0.25 điểm trình bày, còn lại trừ vì lạc đề.” Cuối giờ, cô cho bài tập viết email. Minh Thiên nộp email không đúng đề: “Dear Miss Trinh, Thank you for not giving up on a child who once stood at the edge. Now I know: in this world, there are people who appear only to bring others back to being human. Best regards, Minh Thien.” Cô trả lại, không phê. Hôm sau, trên bàn cậu có sticky note: “Lần sau dùng cấu trúc rõ ràng hơn. Nhưng lần này… không trừ điểm.” Cô luôn phát bài Minh Thiên cuối cùng. Không ai giải thích. Có lẽ đó là cách cô giữ lại vài giây để nhìn cậu thêm chút nữa. Gần cuối khóa, lớp chơi “Ai hiểu cô giáo nhất?” “Cô thích hoa gì?” Cả lớp đoán hồng, tulip, lavender… Minh Thiên trả lời: “Hoa dâm bụt. Mọc ở vườn chôm chôm nhà cũ.” Cô sững người, rồi quay đi. Hôm sau, trên bàn giảng viên có cành dâm bụt đỏ tươi, đặt trên lesson plan. Không một lời nào. Những ngọt ngào ấy, không ai dám gọi là “tình yêu”. Nhưng đủ ấm áp để những ai từng đi qua… không thể quên.