Sự kiện cháy rừng là một vụ lùng nhùng.
Việc khai thác gỗ trong quá trình thu dọn lòng hồ, có dấu hiệu chặt gỗ lậu trong phạm vi khá rộng trên cả cao trình cho phép.
Một cuộc điều tra để làm rõ nguồn gốc gỗ đang chuẩn bị bắt đầu. Khá nhiều lóng gỗ loại tốt của chủ thầu vẫn nằm ẩn dấu trong rừng. Đó là số gỗ mang hồ sơ dưới lòng hồ, nhưng được chặt hạ từ trên mặt nước gia cường chưa kịp chuyển đi. Từ cái mớ bòng bong này, xử lý không tốt có khi thành đầu mối khui ra đủ mọi thứ chuyện. Không khéo thì chết cả nút. Chủ thầu bí mật làm một vụ đốt đầu lóng số gỗ trong rừng. Vụ phi tang dấu búa bằng xăng thiếu kiểm soát, không ngờ thành đám cháy rừng vượt tầm khống chế. Chủ thầu gỗ bị lửa thiêu đen nhèm như con khỉ nướng.
Tấm khẩu hiệu bằng tôn quét sơn nâu chữ trắng “Đốt rừng như thể đốt nhà; Cháy rừng như cháy thịt da của mình”, cũng bị lửa nung cho quăn queo, bong rộp.
Nợ có chủ, án có đầu.
Vụ việc cần một kẻ hy sinh nào đó.
Chủ thầu thì đã chết cháy. Cuối cùng Trưởng ban thu dọn lòng hồ bị truy cứu trách nhiệm về công tác quản lý. Kết cục Tín bị kỷ luật cách hết mọi chức vụ.
Chẳng biết có oan hay không, dù anh trong sạch, ai cũng biết vậy.
Những tay chân của Đề trục lợi bao nhiêu tiền của từ rừng thì hoàn toàn vô can.
Cứ như có lỗi với rừng, với làng Dung Dé, với Hơ Thy… Những điều đó mới thực sự làm cho Tín buồn. Trở thành một chân “ngồi chơi xơi nước”, anh xách chiếc máy ảnh đi lội khắp rừng.
Bao nhiêu cây đã bị chặt hạ.
Chặt công khai theo kế hoạch có.
Lạm chặt có.
Chặt lén lút có.
Lại có những cây bị chặt oan để kiếm trầm, chặt hạ để hái quả cà na, hái quả ươi…!
Chiến tranh đã xóa đi một nửa cây rừng.
Thời làm ăn của liên hiệp, rừng lại vơi đi tuồn tuột!
Cứ đà này, chẳng mấy chốc sẽ hết rừng.
Mà hết rừng chim sẽ đi về đâu.
Thú sẽ đi về đâu.
Sự sống sẽ đi về đâu.
Mưa gió sẽ ra sao.
Làng sẽ ra sao…
Những dòng suy nghĩ cứ cuộn lên trong cái đầu điên đảo của Tín.
Phút chốc chất lính chiến lại bùng lên!
Theo dòng suy nghĩ ấy, Tín băng lên dãy núi phía trên đỉnh con Đèo Cổng Trời cao vót. Đó là con đèo vắt qua dãy Trường Sơn Tây, nó nằm ở phía đông nam Đăk Mơ. Thời chiến tranh đây là một hành lang của cán bộ kháng chiến hành quân nối Đông Trường Sơn với Tây Trường Sơn. Để ngăn những bước chân ấy, địch đã trút xuống con đèo này, xuống những dãy núi nơi đây hàng trăm tấn bom đạn, hàng chục tấn thuốc diệt cỏ. Con đèo phủ kín rừng nguyên sinh, chỉ một thời gian hóa trọc lóc. Khi không còn rừng cây cổ thụ, Đèo Cổng Trời trơ trơ toàn đá. Gió đông thổi hùn hụt suốt mùa khô khiến cho những dãy núi ở đây trở nên cỗi cằn, chẳng một thứ cây gì mọc nổi vì chất độc hóa học, vì gió, ngoại trừ cỏ Mỹ. Mùa mưa cỏ ngút ngát um tùm, đến mùa khô, cả vùng đèo khô rụi được đốt cháy trụi lủi, từ xa có thể nhìn rõ đến từng hòn đá. Con đèo hun hút ấy thành một trở lực cho cán bộ kháng chiến những lúc vượt đường.
Một thời vì những thảm cỏ Mỹ gây cháy rừng thường xuyên trong mùa mưa, Cổng Trời còn có biệt danh là “Đèo Lửa”. Mỗi chuyến xe vượt đèo như vượt qua thách thức định mệnh!
Hòa bình lập lại, phương tiện qua lại càng nhiều, tai nạn càng bi thảm; Cổng Trời là nỗi khiếp đảm của cánh lái xe đường dài.
Mấy năm trước, một chuyến chở đồ gỗ về đồng bằng theo lệnh của Đề, cũng đã vô tình thành một thảm họa.
Xe đang đổ dốc, gặp khúc cua gập khuỷu tay, tài xế choáng ngợp mất lái. Cả xe hàng nhào xuống ta luy âm của con đèo. Sau cú lộn mấy vòng, cái xe đã làm văng tài xế, phụ xe và cái thùng phuy dầu ra mấy hướng. Vòng cuối cùng thì nó kẹt vào một khối đá lớn, lơ lửng giữa dốc núi. Thùng phuy đựng cả trăm lít dầu, lăn xuống tận suối, may mắn không phát lửa bốc cháy.
– Ôi có vụ tai nạn! – Chuyến xe khách chạy đường đèo nhìn rõ chiếc xe tải đang mắc chẹt trên mé vực sâu.
– Mọi người né ra, ai khỏe hộ một tay. Bốc người này lên xe chở ngay xuống đồng bằng rồi tính – Chủ xe hô hoán và lăn xả vào xốc người bị thương lên xe mà chạy. Đó là bác tài xế bị vứt ra ngay đầu vách núi.
Đến cuối ngày, một chiếc xe từ đồng bằng lên, qua lưng chừng Đèo Cổng Trời, bất ngờ nháng thấy bóng người nằm gục bên vệ đường.
– Giúp một tay. Đưa lên bệnh viện tỉnh – Chiếc xe gấp rút chuyển người gặp nạn chạy ngược trở lên.
Thì ra trời chiều gió núi đã mát. Phụ xe sau cú hất ngược khỏi ca bin lăn xuống thung sâu ngất lịm. Gặp lúc lộng gió, như những bàn tay dưỡng sinh xoa dịu thịt da thì tỉnh thức. Gã cố trườn lên bờ đường đèo dốc rồi lại bị xỉu lơ.
Khi có đoàn cứu nạn đến nơi, họ phát hiện trong thùng xe bẹp dí, mắc kẹt một thân người giữa đống đồ gỗ. Anh ta đã tử nạn. Đó là A Li, người bốc vác và trông hàng.
Theo lệ thường, kẻ chết đường bất đắc kỳ tử, làng coi là chết xấu. Người chết xấu thì không được đưa vào làng, không được làm ma, không đánh cồng chiêng gõ trống, không được chôn chung trong nghĩa địa làng. A Li được chôn riêng ở ngoài bìa rừng. Nhưng có một ngôi mộ xây khá lớn, lạ và đẹp. Gia đình được đền bù một khoản tiền. Làng được cho hai con bò để đốt mà cầu giàng phù hộ cho bình yên về sau.
Cuộc “đốt bò” lớn như một cuộc ăn vạ của làng.
Thịt ê hề, không sao ăn cho hết.
Tất cả thịt thừa đều bị vứt sạch ra rừng xuống suối cho cá, cho thú ăn.
Thịt ăn trong đám chết xấu thì không chia phần.
Không đem vào làng.
Không đem về nhà.
Đó là cái kết êm đẹp cho một vụ án mạng.
Người Tây Nguyên thời ấy, cứ mọi việc được làng chấp thuận, gia đình chấp thuận coi như ổn.
Trong vụ tai nạn khủng khiếp ấy, Tín là người được giao trọng trách thu dọn chiến trường.
Khi đặt chân trở lại con đèo, tất cả ký ức tràn về sống động.
Ngỡ như vụ việc vừa mới xảy ra.
Con đèo khốc liệt.
Một bên là thăm thẳm thung sâu.
Một bên là núi cao sừng sững.
Đi lên trên đỉnh vời gió lộng, Tín phát hiện ra, ở chóp núi, vẫn có những mảng rừng cây cổ thụ xanh tốt, tán che rợp cả một vùng. Trong một eo núi lại có một con khe nhỏ, nước nhỏ từ trong đá ra những dòng trong vắt. Ở đó có một vũng đá chứa nước thấm từ rừng cây.
Khí hậu mát như Đà Lạt.
Mây vờn quanh những tán lá.
Mọi thứ như nhẹ bẫng không trọng lượng.
Ôi, nếu khôi phục được cánh rừng nguyên sinh này, đây có thể thành một nơi du lịch nghỉ dưỡng trong tương lai chẳng thua kém danh lam thắng cảnh nào. Anh nghĩ vậy và hào hứng vốc từng vốc nước mát phả vào mặt.
Người sảng khoái.
Tỉnh ra như được truyền một liều thuốc kích thích thần kinh.
Trong đầu Tín đã nảy ra một điều rất bay bổng.
Dự án trồng rừng Cổng Trời!
Xưa nay chưa ai dám nghĩ đến điều ấy.
Trồng cây trên núi đá trọc lóc, dốc đứng, lại từng bị hóa chất đầu độc không phải là điều dễ. Là một kỹ sư lâm sinh Tín cũng hiểu điều đó. Nhưng Cổng Trời ngày đêm cứ đau đáu thao thức trong anh. Phải đi lại đến mấy lần trên những dãy núi cao ngất ngưởng hai bên lưng đèo ấy Tín mới thực sự bình tâm được.
Trở về, Tín tiếp cận với ông Thái, một cán bộ lãnh đạo đầu tỉnh mà anh có quen biết. Qua đôi câu chuyện, anh bố trí một cuộc leo núi với ông Thái.
Cuộc đi thành công mỹ mãn.
Không ngờ ông Thái cũng là một người đam mê sinh thái đến vậy.
Tín đề xuất nguyện vọng được thành lập một lâm trường trồng rừng do anh phụ trách. Rồi kế hoạch trồng cây trên Đèo Cổng Trời… Thời cuộc ấy, lâm trường trồng rừng quả không ai để ý. Chẳng ai muốn nhận lãnh một đơn vị trồng cây rừng đầy khó nhọc rủi ro và hệ số lương thấp, lại luôn phải ngửa tay đi xin từng đồng kinh phí.
Trong lúc phụ trách một lâm trường khai thác rừng vị thế như ông hoàng. Rất nhiều người cầu cạnh, rất nhiều người ký kết, rất nhiều quà cáp biếu xén, lương lại cao, tiền rủng rẻng không phải chiều lụy ai.
Việc thành lập lâm trường trồng rừng Cổng Trời nhẹ hều như một công việc vặt. Cái chức giám đốc lại chẳng có ai đua chen.
Tín đề xuất.
Tín nhận lãnh.
Đó như đưa vai gánh một gánh nợ đời không biết đi về đâu!…
Nghe nói quân đội Israel đào tạo con người hiệu quả như là những đại học. Những ai qua quân ngũ đều sẽ được rèn luyện thử thách, được trang bị những kiến thức kỹ năng rất bổ ích cho cuộc đời. Mang phẩm chất ấy về đời thường, những người đã trải qua quân đội sẽ tràn đầy ý chí nghị lực, lại kỷ cương, lại sáng tạo, lại kết nối hài hòa với cộng đồng… Nghĩa là luôn có sẵn trong mình những tố chất tốt để vượt mọi trở lực trong đường đời, đem đến mọi thành công.
Tín cũng vậy. Anh đã được rèn luyện trong môi trường quân đội, đã được thử thách trong chiến tranh khốc liệt, từng đứng trước khoảnh khắc sinh tử nơi trận địa.
Ngay lúc nhận lãnh trách nhiệm đứng đầu một đơn vị trồng rừng trên những đồi núi trọc trơ, phẩm chất lính lại bất ngờ thức dậy, bật lên. Anh như được tăng thêm nguồn sức mạnh ngỡ ngủ yên từ lúc rời quân ngũ.
Tất cả mọi thách thức ban đầu, không làm cho Tín bận tâm. Chỉ duy một việc, cách gì cắm được mầm cây xuống đỉnh núi trọc cao vút mà sống tốt, cứ bám mãi trong suy tư của anh!
Đời sống Liên hiệp ngày một trở nên khó khăn cùng với tình hình gỗ rừng ngày càng suy cạn. Một số người bắt đầu chuyển việc, bỏ việc.
Khi đã có bộ khung lâm trường Cổng Trời, Tín nhờ người quen vận động những người thân tín đã bỏ việc ở Liên hiệp trở về lâm trường trồng rừng với anh. Đó là những con người rất thấu hiểu tấm lòng của Tín. Họ không nề hà gian khổ, thiếu thốn. Đội ngũ ấy đã được thử thách bao nhiêu năm ở chốn rừng thiêng nước độc.
Ai cũng quý Tín.
Ai cũng thương Tín!
Nhất là các bác cựu chiến binh chuyển ngành, đã từng trải qua chiến đấu chiến trường!
– Cổng Trời là rốn gió của thung lũng Đăk Mơ. Bây giờ Đăk Mơ đã dần trơ trọi. Cổng Trời từ thời chiến tranh chỉ còn núi đá trọc lóc với cỏ. Nó phải được trả lại rừng cây, phải là bộ lọc gió, là lá chắn giảm nhiệt cho Đăk Mơ. Tôi muốn mọi người cùng đồng lòng phủ xanh mảnh đất khắc nghiệt này!
– Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng ở anh. Sống với anh đã bao nhiêu năm, ai cũng hiểu lòng anh – Một người đại diện tập thể công nhân có ý kiến.
– Tin tưởng ở kỹ sư thôi! – Lại mấy tiếng đồng thanh.
– Trồng rừng thì lương thấp lắm. Thiệt thòi đủ đường so với công nhân khai thác. Đó là nghịch lý của nghề rừng. Mọi người phải rất dũng cảm mới làm được! – Tín trải lòng với công nhân.
– Khổ thì khổ rồi. Anh chịu được, chúng tôi chịu được!
Thế là cả tập thể đồng tâm làm sống lại Cổng Trời.
Trồng rừng trên Cổng Trời là một công việc nan giải. Người ngoài ai cũng nghĩ Tín là một người phiêu lưu, lãng mạn, đưa cả tập thể người lao động vào một cuộc thí nghiệm đầy tính huyễn tưởng.
Dự kiến để trồng một gốc cây trên hai mái núi của dãy Cổng Trời, phải mất hai năm. Năm đầu phát cỏ đào hố. Hố đào qua một mùa mưa cho hả đất, tụ mùn. Năm sau mới khỏa lại để trồng cây.
Cỏ Mỹ thời chiến có mục đích phủ kín núi đèo trong mùa mưa, mùa khô sẽ được đốt trụi thành những khu vực trắng.
Đó là thứ cây hạp mưa.
Hễ có giọt mưa là bời bời ngút ngát.
Mùa mưa phải khắc phục cỏ Mỹ mọc tràn lan.
Mùa khô phải phát cỏ chủ động chống cháy.
Buổi chiều yên ắng.
Bỗng phát ra tiếng nổ đanh.
Khói bụi bay lên một vầng trời.
– Đạn nổ. Đạn nổ rồi!
– Sao vậy?
– Anh Lượng cuốc phải đầu đạn!
Tín tức tốc chạy lên.
Công nhân ập đến.
Lượng được cõng gấp đi bệnh viện.
Vụ nổ là do một đầu đạn M79 gây nên. Trong lúc cuốc hố, lưỡi cuốc bổ trúng đầu đạn M79. Rất may cái lưỡi cuốc đã chắn bớt phần mảnh đạn, nó quăn queo, bay xa mấy mét.
Anh Lượng bị lủng ruột, phải cắt nối khá phức tạp nhưng không can hệ đến tính mạng.
Sau vụ nổ đầu đạn M79, Tín phải cho tạm ngừng công việc.
– Đúng là đụng đến đèo không phải chuyện dễ!
– Ấy thế, xưa nay ai cũng lảng xa. Có ai màng đến đâu?
– Không biết rồi có ai dám đào dám cuốc vào đất đèo nữa không?
– Hay là do động thổ không cúng bái thần linh rồi! Đất này thiêng lắm mà!
– Khổ rồi! Biết làm sao đây?…
Công nhân có phần hoang mang.
Người người bàn tán xôn xao.
Ai cũng lo công cuộc trồng rừng có thể vì sự cố nổ đạn mà đổ bể.
Khi tình hình của Lượng khá ổn, Tín gấp rút liên hệ với đơn vị công binh đóng chân trên địa bàn tỉnh để rà phá bom mìn. Đơn giá được tính ra khá cao, nhưng khi biết được sự nhiệt huyết trồng rừng đèo của Tín, thủ trưởng công binh đã muốn đóng góp một phần công sức của đơn vị cho sự nghiệp phủ xanh ấy. Cái hợp đồng được ký chỉ như là một văn bản ràng buộc trách nhiệm, không kèm dự toán, kinh phí. Lâm trường chỉ cần cung cấp đủ điều kiện ăn nghỉ, đi lại cho các chiến sĩ trong suốt thời gian thực thi nhiệm vụ.
Thế là đã có quý nhân phù trợ!
Đến chuyện tính kế làm cây giống.
Ngoài sức của công nhân, lâm trường phải nhờ vào người dân làng Tờ Ling gần dưới chân núi.
Đường lên thực địa dốc ngược. Mùa mưa là mùa trồng cây, leo núi cứ trơn trượt lầy lội nhoe nhoét, đưa được một bầu cây lên đỉnh núi chẳng phải là việc dễ. Như vậy rất khó đẩy nhanh tiến độ trồng rừng trên đỉnh đèo.
– Cây giống phải ươm trên lưng chừng núi – Tổ trưởng tổ vườn ươm nêu ý kiến.
– Ý cậu là sao?
– Là tạo mặt bằng, làm lán trại trên lưng núi. Coi như mai phục sẵn trên cao!
– Ừ, hay đấy nhỉ! Cứ như đánh trận thời chiến.
– Đất này mưa đậm rồi, coi như hết đường lên!
– Được, được lắm.
Việc ươm trên cao đi lại khó khăn, chăm tưới cũng vất vả. Tuy nhiên ươm cây gần rừng, khi trời vừa mưa xuống đã có sẵn tại chỗ trồng ngay. Thế mới hiệu quả.
Cách trồng rừng xưa nay, cây giống được ươm dưới các vườn ươm trong các khu dân cư. Dễ chăm sóc, đỡ vất vả. Cây tốt, mưa đậm mới đem cây đi trồng. Trời mưa tầm tã, với những dãy núi Cổng Trời vận chuyển số lượng cây lớn là rất khó khả thi. Cách ươm giống ngay trên núi là lời giải tốt cho phương án trồng cây trên đỉnh Cổng Trời vào mùa mưa!
Việc xin được một khoản đầu tư từ giọt nước trên hóc núi về đến vườn ươm khá trầy trật, nhưng rồi Tín cũng đã thuyết phục được phần nào. Ngân sách hỗ trợ vật tư, lâm trường huy động nhân công, kéo ống nước từ trên đỉnh cao về đến lưng núi.
Có được nguồn nước, vườn ươm càng tăng thêm tính khả thi. Người trồng rừng càng có thêm lòng tin về những mầm cây sẽ bám rễ trên sỏi đá. Ai cũng vui. Ai cũng hồ hởi với công việc gian nan mà tràn đầy hy vọng.
Lâu lắm rồi làng Tờ Ling lại đốt lửa trại, gióng trống gõ cồng chiêng, chế rượu cần. Để có cuộc vui, Tín cho hẳn một con bò. Cuộc vui chơi kéo dài thâu đêm. Trước đó là lễ kết nghĩa giữa lâm trường Cổng Trời và làng Tờ Ling với thủ tục giản đơn mà thân mật. Già làng A Vớt giết một con gà, khui một ghè rượu nhỏ. Già và Tín cùng vít cần rượu trước sự làm chứng của các giàng, người làng và tập thể công nhân.
Sau lễ kết nghĩa, Tín cho kéo một hệ thống nước từ trại ươm cây giống xuống đến thung lũng bìa làng Tờ Ling, làm một giọt nước. Có được nguồn nước rừng trong mát, làng Tờ Ling rất vui. Chiều chiều già trẻ trai gái tập trung ở giọt nước của làng tắm giặt, chuyện trò râm ran. Những người đàn bà con gái gùi bầu nước mát về cho gia đình, đỡ xa, đỡ cực.
Đã lâu, khi về với Cổng Trời, suốt ngày leo núi, thói quen chạy xe đi chụp ảnh rừng suối bản làng của Tín hầu như cũng bị lãng quên. Anh chăm chút với công việc cuốc đất, ươm cây, phòng cháy.
– Hình như bác Tín về đất này thì quên luôn cả chạy xe máy rồi. Suốt ngày toàn thấy cuốc bộ leo núi!
– Rừng dốc thế này thì chỉ có xe cọc cạch mới đi được!
– À, mà cái 67 của anh đâu rồi. Lâu không thấy!
– Không đi nữa, cho thằng bạn mượn rồi.
Nói cho qua chuyện rồi Tín lảng sang chuyện khác. Cái xe 67 tại thời điểm là một tài sản quý, có thể đổi được cả căn nhà phố mà anh nói cứ như đồ chơi, làm ai cũng ngạc nhiên.
Khi cây pơ lang trơn thả bông đưa hạt đu bay trong bầu trời, lâm trường đã cho công nhân leo lên các sườn núi cheo leo, đảo các hố đất cho tơi đều. Việc đào hố trồng cây đã được thực hiện trong dịp mưa lớn năm trước. Khi núi đã no nước, việc đào đất đá cũng mềm bở hơn. Hố đào được sâu hơn. Qua một mùa mưa, đất mùn đã lấp cạn đến miệng hố. Nhiều người dân trong vùng biết vậy, cứ bảo Tín gàn ngược đời.
Thực ra, đó là lợi dụng tự nhiên một cách khôn khéo. Năm trước đào hố trời mưa, năm sau đảo đất trời nắng, cả hai công việc đều thuận lợi và hiệu quả không ngờ. Cái cách gàn ấy hóa hay. Đất đã hả hoai, đá non đã được phong hóa, mưa mới đổ trận đầu lâm trường đã sẵn sàng đặt giống.
Việc đưa bầu cây lên đỉnh núi cao chót vót cũng chẳng ai hình dung nổi.
Từ vườn ươm lên vai núi, lâm trường dùng xe cọc cạch số mạnh chở cây vượt dốc theo đường đồng mức mà bám. Đó là một phương tiện chuyên chở đường núi hiệu quả bất ngờ. Đến đoạn vách núi dựng đứng thì huy động làng Tờ Ling gùi cây theo lối mòn đưa lên tận đỉnh cao.
Cây được trồng sớm, hễ cơn mưa đợt hai, ánh sáng còn nhiều, rễ đã tua tủa, cành đã đâm lên lá mầm mươn mướt.
Việc trồng cây lại cũng có vẻ ngược đời, cuốn chiếu từ trên đỉnh cao chót vót tràn dần xuống thấp.
Những chuyện ngược đời ấy, có vẻ lại như là thuận lợi.
Hai năm sau, đỉnh núi trọc lóc sỏi đá đã có những mầm cây non tơ, mang lại chút màu xanh của đại ngàn một thời. Theo thời gian, hơn ngàn héc ta đất núi trọc trơ hai bên sườn đèo Cổng Trời đã được phủ kín bằng những cánh rừng trồng cao ngất.
Tiếp thu cách quản lý rừng theo tiểu khu của ông Quyết, Tín cho lâm trường phát những đường ranh cản lửa theo từng vuông rừng. Cuối mùa mưa thì bố trí nhân công đi phát quang cây cỏ, chia cắt mái rừng thành những ô vuông bàn cờ giữa mênh mang trời đất. Chẳng ai hiểu, thế để làm gì.
– Keng keng keng, keng keng keng…
Đang ăn cơm chiều thì vang lên tiếng kẻng báo động.
– Cháy rừng, cháy rừng!…
Mọi người ầm ầm la hét.
Những bước chân chạy gấp.
Cả lâm trường bỏ dở bữa cơm chạy ào lên dốc núi. Người thì mang sẵn cành lá lớn, người mang bao tải, có người cởi luôn áo quần đập lửa. Cuộc dập lửa kết thúc đã là mười giờ đêm. Mồ hôi nhễ nhại, bụng đói, chân lảo đảo, tay bủn rủn, đoàn người lần từng bước chân trở về như sau một trận đánh sinh tử.
Rất may rừng đã được chia ô nhỏ. Việc cháy không lan rộng nên vẫn nằm trong tầm khống chế.
– Chắc có kẻ làm phản!
– Đừng nghĩ thế có tội!
– Chắc là ai đó vô ý vứt mẩu thuốc ra rừng thôi mà. Mùa khô rất dễ bắt lửa!
– Thôi, coi như là một kỷ niệm với rừng. Đừng nặng tâm suy nghĩ!
Tắm rửa.
Tiếp tục ăn xong bữa vào đúng hai giờ sáng.
Rất khó để làm nên giấc ngủ trước bao nhiêu cung bậc cảm xúc.
Coi như thức trắng!
Khi gần hết diện tích rừng được bao phủ, đang trong trạng thái hân hoan, đơn vị lâm trường lại nhận được một tin không vui. Có đơn nặc danh kiện giám đốc Tín.
– Trời ơi. Con người suốt đời làm toàn việc tốt thế mà còn bị kiện. Lạ thật!
– Thế mới là cuộc đời. Chẳng ai biết hết chữ ngờ!
– Chắc lại bọn ghen ghét phá hoại!
– Mà vụ gì vậy?
– Nghe nói sai quy trình định mức trồng rừng, lạm dụng kinh phí dự án mắc hệ thống nước cho làng Tờ Ling sai chế độ để lấy lòng, lợi dụng đồng bào!
– Thật là “không ưa dưa hóa dòi”!
Thanh tra làm việc trong một tháng.
Thật ra việc không tuân thủ quy trình trồng rừng hóa ra lại là công, chẳng phải tội. Kết cục là hiệu quả trồng rừng rất cao, đạt chín mươi lăm phần trăm. Chi phí nhìn vậy hóa ra lại rất thấp!
Riêng việc mắc hệ thống ống nước cho làng Tờ Ling, khi thanh tra ra mới biết đó là khoản tiền riêng của Tín. Anh bán chiếc xe 67 của cá nhân, lấy tiền mua ống nước cho làng. Vì tế nhị, trước mọi người anh cứ bảo chiếc xe 67 khi đến vùng núi không có nhu cầu sử dụng nên cho bạn mượn. Khi biết được sự thật, ai cũng thực sự xúc động. Mọi người càng trân quý anh hơn.
Rốt cuộc thanh tra.
Lâm trường như nở hoa tỏa hương.
Trái với ý đồ của ai đó.
Bao nhiêu hình ảnh nhờ vậy được rõ hơn, đẹp hơn!
Người tốt, việc tốt không muốn nói đến, bỗng dưng có kẻ vạch ra trước mắt thiên hạ!
Trên tất cả, rừng thì được phủ những mầm xanh hy vọng tốt tươi.
Đã mấy năm không về nhà.
Khi việc trồng rừng hòm hòm Tín muốn bứt ra ít ngày về thăm mẹ.
– Lớn bằng từng ấy tuổi rồi mà đi về cứ lọm cọm một thân một mình vậy con. Thế cô gái Tây Nguyên đâu rồi, hay mày lừa mẹ? – Bà Thịnh buồn ray rứt.
– Dạ, con xin lỗi mẹ. Cô ấy chê con nghèo nên đi với người khác rồi!
– Tội nghiệp. Nghèo thì ế à. Thôi về đây. Tao hỏi vợ cho.
Trường làng có cô giáo Hoa hơi cứng tuổi. Bà Thịnh có vẻ hợp. Mà hình như bà đã nhắm từ trước.
Không ngờ cái việc vợ con lại đơn giản thế.
Đợt phép về với mẹ là xong!
Năm thứ tư, đèo Cổng Trời trở nên xanh mướt mát. Hai bên đường đèo, Tín cho di thực những cây hoa sữa như cổ tay cổ chân về trồng thành hàng bên ta luy âm. Đó là thứ cây đặt xuống đất là sống. Chỉ một mùa mưa cây hoa sữa đã đâm cành nảy lộc. Năm sau nữa đã cho hoa thơm lừng.
– Ờ, cái hàng cây lãng mạn quá. Vừa mát vừa thơm. Đường đèo cứ như đường phố Hà Nội!
– Chắc là ông Tín nhớ Hà Nội mà làm vậy. Thời xưa học ngoài ấy, thể nào chả có em Hà Thành. Ôm nhau dưới hàng hoa sữa lại không lãng mạn à. Biết đâu lại nhớ nàng mà cho trồng những hàng cây ấy.
Các chị công nhân chiều nào qua đèo cũng lại bàn tán.
Mà lãng mạn thật.
Cây hoa sữa vốn là thứ mọc hoang trong rừng.
Ở rừng.
Hoa thế nào, hương ra sao chẳng ai để ý.
Đến khi trồng thành hàng bên con đường đèo quanh co hóa đẹp huyễn mộng.
Mùa ra hoa đêm đêm thơm nức.
Đó là thứ hoa đã khắc ghi dấu ấn trên những đường phố Hà Nội. Nó đã đi vào bao áng thơ ca về tình yêu nồng nàn của tuổi trẻ.
Cánh tài xế đường dài có chút màu xanh cây cũng trở nên tự tin hơn, ít choáng ngợp, tay lái vững vàng hơn. Cổng Trời không còn là con đèo tử thần với các loại xe vận tải nữa.
Ở quê, cô Hoa đã sinh được cậu con trai. Trời mở lượng phúc lộc cho kẻ già kén kẹn hom. Tuy vậy chưa kịp mừng vui thì Tín lại phải nhận tin buồn. Cô Hoa ốm lắt lay cả năm, rồi hao mòn không rõ nguyên nhân dẫn đến cái chết. Đứa con hơn tuổi để lại cho bà nội.
Vợ ốm đau, Tín không chăm được một ngày.
Anh thấy mình thật là tội lỗi.
Người xưa bảo: “Vợ chồng một ngày nên nghĩa”.
Rồi con nhỏ nữa.
Anh như kẻ trút bỏ trách nhiệm.
Tín tự hứa với mình, ráng mấy năm nữa, khu rừng Cổng Trời đến ngày xanh tốt, anh sẽ về với mẹ già con nhỏ, sẽ cố làm bổn phận của mình.
Bấy giờ, rừng, cây, cứ bám riết lấy kẻ ốm o là anh.
Cũng bởi anh mê cái nghiệp trồng rừng.
Anh vui buồn với cây.
Rừng cứ như là nỗi niềm của kẻ xa xứ.
Những đêm trăng, Tín lại lững thững leo từng con dốc, hứng từng ngọn gió mát tận cõi lòng. Ngắm trăng rừng trong tâm trạng cô đơn, mới đã làm sao.
Sóng vàng ngập tràn thung lũng.
Trăng mạ vàng lên từng ngọn cây.
Trăng phết vàng lên từng phiến lá.
Trăng tưới vàng lên những vầng mây ngờm ngợp.
Mây sóng sánh bồng bềnh nhẹ lướt qua Cổng Trời.
Trên kia dịu dàng như cõi tiên.
Một đêm đi ngắm trăng như vậy, Tín bị rắn độc cắn. Rất may người làng Tờ Ling có vị thuốc lá thần diệu mà anh không mất mạng. Nhưng vẫn phải đi bệnh viện cấp cứu mất gần tháng, sự nguy kịch đi qua để lại cho anh một cái chân teo cơ khấp khểnh.
Không thể trèo núi được nữa, Tín đành phải giã từ Cổng Trời về hưu, sống với mẹ già ở quê.
– Cảm ơn các bạn, cảm ơn dân làng đã đồng hành cùng tôi qua những tháng ngày gian khó! – Tín rưng rưng thốt ra những lời vụng về từ tâm khảm mình.
– Chúng tôi phải cảm ơn anh mới phải. Rừng núi mãi ghi ơn anh! – Một công nhân ngậm ngùi bịn rịn.
– Hy vọng là chúng ta sẽ còn nhiều cơ hội gặp lại!
Chia tay Tín nhiều người không cầm nổi nước mắt.
Rừng như lao xao.
Gió như hờn mát!
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về nội dung, sau đây là phần chú thích của chương 10. Mời bạn nghe cùng BÚC CÁC:
Chú thích 20: Người dân tộc thiểu số Tây Nguyên giết gia súc gia cầm thì không cắt tiết, không trụng nước sôi cạo lông; chỉ đập hoặc đâm cho chết. Gia súc thì thui khô cho cháy lông rồi lăn ra khỏi bếp dội nước lạnh cho hơi bay lên mù mịt, sau đó dùng dao cạo sạch da cho trắng hếu là được. Gia cầm thì đập chết, những nước cho ướt đều rồi hơ lên than lửa cho khô rồi dùng tay vặt sạch lông.
Chú thích 21: Một nhận định trong tác phẩm “Quốc gia khởi nghiệp” của đồng tác giả Đan-sen-nơ và Sau-lơ Sin-gơ viết về nước Israel.
Chú thích 22: Tức là cây bông gòn; phân biệt với cây gạo vỏ mọc đầy gai, hoa lớn mà không đậu quả, cũng đều gọi là cây pơ lang, cũng dùng làm cột gơng đâm trâu.
Hết chương 10.