“NGUYỄN HIỀN: THẦN ĐỒNG ĐẤT VIỆT, TRẠNG NGUYÊN NHỎ TUỔI NHẤT LỊCH SỬ Nhắc đến các bậc hiền tài trong sử Việt, không thể không nhắc tới Nguyễn Hiền, vị Trạng nguyên trẻ tuổi nhất trong lịch sử khoa bảng nước ta. Sinh ra tại làng Vương Miện, huyện Thượng Hiền (nay là thôn Dương A, Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định), cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với những giai thoại thú vị, khắc họa rõ nét hình ảnh một thần đồng với trí tuệ siêu phàm và nghị lực phi thường. Tuổi Thơ Khó Khăn Nhưng Sớm Bộc Lộ Thiên Tài Mồ côi cha từ bé, Nguyễn Hiền được mẹ gửi gắm theo học sư thầy trong làng. Ngay từ thuở nhỏ, ông đã khiến mọi người kinh ngạc bởi tư chất thông minh vượt trội. Sách chỉ cần đọc qua là nhớ, thậm chí đọc trôi chảy ngay cả khi sư thầy mới viết được vài trang. Dù tính tình có phần nghịch ngợm, thể hiện qua việc khắc chữ sau lưng tượng Phật, nhưng Nguyễn Hiền luôn giữ một tinh thần hiếu học đáng nể. Cuộc sống nghèo khó không ngăn cản được khát khao tri thức của ông. Tương truyền, vì không có tiền mua dầu thắp đèn, cậu bé Hiền phải bắt đom đóm bỏ vào vỏ trứng, tận dụng ánh sáng le lói ấy để đọc sách mỗi đêm. Nhờ sự kiên trì và trí nhớ siêu phàm, hơn 10 tuổi, ông đã đọc hết kho sách của nhà chùa và nổi tiếng là thần đồng trong vùng. Tài năng của Nguyễn Hiền sớm được kiểm chứng khi ông ứng đối xuất sắc bài phú “”Phụng hoàng sào vu A Các, kỳ lân du vu Uyển Hựu”” của người họ Đặng, khiến đối phương phải thốt lên hai tiếng “”Thiên tài””. Trạng Nguyên Tuổi 13 và Khí Phách Hiếm Có Năm Đinh Mùi (1247), dưới triều Trần Thái Tông, Nguyễn Hiền dự thi Đình và đỗ Trạng nguyên khi mới 13 tuổi. Bài phú “”Áp tử từ kê mẫu du hồ phú”” (Bài phú con vịt con từ giã mẹ gà đi chơi hồ nước) của ông không chỉ thể hiện khả năng văn chương uyên bác mà còn hàm chứa nhận thức sâu sắc về lẽ hiếu thảo và sự thuận theo lẽ tự nhiên. Tuy nhiên, vì tuổi đời còn quá nhỏ, vua Trần cho rằng ông chưa đủ “”lễ nghĩa”” để nhậm chức và yêu cầu về nhà học thêm ba năm. Ít lâu sau, khi sứ nhà Nguyên sang thử tài người Nam bằng câu đố vỏ ốc xoắn và sợi chỉ mảnh, triều đình bó tay. Vua vội cho triệu Nguyễn Hiền. Điều thú vị là khi viên quan đến, Trạng Hiền vẫn đang mải mê chỉ huy lũ trẻ chăn trâu đắp voi đất. Khi viên quan truyền ý vua, Trạng Hiền thẳng thắn từ chối, lấy cớ vua chưa giữ đúng lễ trước đó. Chỉ đến khi nghe câu chuyện về câu đố hóc búa của sứ giả, ông mới mỉm cười và hát bài đồng dao: “”Tích tịch tình tang! Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng… Bên thì bôi mỡ kiến mừng kiến sang.”” Lời giải “”độc đáo”” này đã giúp sợi chỉ xuyên qua vỏ ốc, khiến sứ Nguyên phải thán phục. Một lần khác, sứ Trung Hoa lại đem bài thơ ngụ ngôn “”Lưỡng nhật bình đầu nhật, Tứ sơn điên đảo sơn. Lưỡng vương tranh nhất quốc, Tứ khẩu tung hoành gian”” để thử tài. Vua và quần thần lại một lần nữa không tìm ra lời giải. Vẫn là Nguyễn Hiền, chỉ một cái liếc mắt đã nhận ra tất cả chỉ đang mô tả chữ “”Điền””. Cuộc đời Nguyễn Hiền là một tấm gương sáng về tài năng bẩm sinh, nghị lực vượt khó và tinh thần hiếu học. Ông không chỉ là niềm tự hào của vùng đất Nam Định mà còn là biểu tượng của trí tuệ Việt Nam, mãi mãi ghi dấu trong sử sách với danh hiệu Trạng nguyên trẻ tuổi nhất.