TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “CÓ NHỮNG VẾT THƯƠNG KHÔNG CHẢY MÁU VÀ NHỮNG TRÁI TIM VẪN CÒN CHIẾN ĐẤU” (Tác phẩm thứ 4 của tác giả) Tháng Bảy, trời thường hay mưa. Những cơn mưa bất chợt, ào ào rồi tạnh lặng, cứ như có ai đó trên cao đang khóc vội. Mưa tháng Bảy không lạnh, mà cứ lành lạnh. Nó làm dịu lòng người, nhưng cũng khiến lòng người lặng đi. Và có lẽ vì thế mà tháng Bảy luôn gợi nhớ đến những người lính. Tôi sinh ra khi đất nước đã yên bình. Nhưng tôi lớn lên trong những câu chuyện chưa từng có cái kết thật sự – những câu chuyện về người lính. Họ là những người đã đánh đổi thanh xuân, máu thịt, giấc mơ và cả tình yêu, để đổi lấy điều tưởng như rất bình thường: sự bình yên mà hôm nay tôi đang sống. Nhưng điều tôi không ngờ, là trong sự yên bình đó lại có rất nhiều vết thương vẫn chưa lành. Có những vết thương nằm sâu trong tim người lính, không hiện ra bằng hình hài, nhưng cứ dai dẳng nhói lên mỗi khi tiếng mưa đêm rơi, mỗi lần thấy chiếc mũ tai bèo trong bảo tàng, hay mỗi ngày 27 tháng 7 về. Tôi viết bài này không phải để kể lại chiến công, cũng không để ca tụng hào quang. Tôi chỉ muốn lắng nghe và kể lại những gì sâu hơn thế: một hành trình lặng thầm, kiên cườngvà đầy yêu thương của chữa lành. Tôi từng có cơ hội gặp ông Năm – một người lính năm xưa. Ông sống trong một căn nhà nhỏ ở ngoại ô thành phố, bên cạnh khu rừng trồng Bạch đàn do chính tay ông chăm sóc. Người ta bảo ông lặng lẽ như cái cây, ít nói, trầm tư và có gì đó xa vắng. Nhưng tôi lại thấy nơi ông một điều khác – một nỗi buồn được gấp gọn, cất kỹ, nhưng chưa bao giờ biến mất. “Cháu biết không,” ông nói, mắt nhìn xa xăm về phía chân trời tím nhạt, “ở chiến trường, người ta quen với cái chết. Nhưng người ta không quen với việc sống sót. Mỗi lần đồng đội ngã xuống, mình sống tiếp, mình thấy mình mắc nợ… mà không biết trả sao cho đủ.” Ông kể, năm đó ông 25 tuổi, là lính trinh sát. Một trận đánh ác liệt ở biên giới đã khiến ông bị thương nặng. Mất một chân. Đồng đội của ông – 30 người chỉ còn lại hai người. Ông sống, nhưng lòng thì chết lặng từ ngày ấy. Ông về quê, đi làm hợp tác xã, rồi cưới vợ, sinh con. Mọi người nhìn ông như một anh hùng. Nhưng ông nói: “Anh hùng gì cháu ơi. Có ai hiểu những đêm mình không ngủ, vì cứ mơ thấy máu và tiếng gào thét của đồng đội?” Ông là một trong hàng triệu người lính Việt Nam – những người không chết vì chiến tranh, nhưng đã mang chiến tranh về trong tâm hồn mình. Những vết thương không chảy máu. Những nỗi đau không biết tỏ cùng ai. Chữa lành với người lính như ông Năm không bắt đầu bằng thuốc men, bệnh viện hay viện trợ. Nó bắt đầu từ một điều tưởng như nhỏ nhất: một cái ôm từ người vợ trẻ đêm ông trở về. Một cái chạm tay đầy nước mắt từ mẹ già run rẩy. Một câu hỏi vụng về từ đứa con đầu lòng: “Ba ơi, sao chân ba không giống chân người ta?” Rồi thời gian trôi. Người vợ ấy là người đầu tiên chữa lành cho ông. Bà không nói nhiều, nhưng luôn kiên nhẫn. Có lần, thấy ông thức trắng đêm, bà chỉ ngồi cạnh, đặt tay lên vai ông, không một lời. Có lần, ông bật khóc giữa bữa cơm vì nghe đài phát bài hát cũ, bà không hỏi han, chỉ gắp cho ông miếng thịt, gật đầu nhẹ như nói: “Cứ khóc đi, ông à.” Chữa lành đến từ những điều rất người, rất đơn giản. Là cái nắm tay. Là cái nhìn thấu hiểu. Là tiếng gọi “ông ơi!” của một đứa cháu nhỏ khiến ông bật cười sau bao năm chỉ biết cau có. Là một buổi chiều cầm cuốn sổ, ông viết những dòng thơ ngắn về đồng đội và thấy tim mình nhẹ đi đôi chút. Có những ngày, ông ra bờ rào, tưới cây, ngắm mấy chậu hoa giấy đứa cháu gái mới trồng. Và ông thở ra nhẹ nhàng. “Sống tiếp không phải để quên họ… mà để giữ họ bên mình bằng những điều đẹp đẽ nhất.” Một lần, trường học gần nhà tổ chức hoạt động “Em kể chuyện chiến tranh” – giáo viên chủ nhiệm dẫn học sinh đến nhà ông Năm để nghe kể chuyện. Lúc đầu, ông từ chối. “Có gì hay đâu mà kể.” Nhưng cô giáo năn nỉ mãi. Cuối cùng, ông đồng ý, trong tiếng cười rúc rích của mấy đứa học sinh cấp hai. Và hôm đó, lần đầu tiên sau 40 năm, ông kể lại cả trận đánh cuối cùng, kể từng tên đồng đội, từng con suối, từng ngọn đồi, từng tiếng súng, tiếng bom… mà không rơi nước mắt. Khi lũ trẻ òa lên: “Ông ơi, ông thật là dũng cảm!”, ông chỉ cười: “Dũng cảm là tụi nó – những đứa không về.” Nhưng hôm đó, khi bọn trẻ ra về, ông đi chậm rãi vào nhà, mở tủ, lấy cuốn sổ cũ, bắt đầu viết. Những dòng hồi ký đầu tiên. Người ta nói: đôi khi, chỉ cần một người chịu lắng nghe là đủ để một người khác bắt đầu hành trình chữa lành. Với ông, lũ trẻ, dù vô tình, đã trở thành người giúp ông mở khoá trái tim. Và kể từ đó, mỗi năm ông đều kể. Mỗi năm, ông lại viết. Những trang viết nối nhau như những con đường đưa ông rời xa dần bóng tối chiến tranh. Thực ra, trước đó, ông Năm sống khá khép kín. Mặc dù hàng xóm đều quý mến, nhưng ông ít giao tiếp, ít mở lòng. Có những đêm, ông giật mình thức dậy giữa cơn ác mộng, mồ hôi túa ra như vừa bước ra từ chiến trường. Vợ ông kể: “Ông ấy ngủ không tròn giấc đã mấy chục năm. Cứ đến ngày rằm hay giao thừa là hay mơ thấy đồng đội cũ.” Có những lúc, ông thẫn thờ nhìn bầu trời chiều, như thấy lại những khu rừng lửa đạn năm xưa. Những ký ức chiến tranh không buông tha ông. Chúng ám ảnh trong từng giấc ngủ, từng hơi thở. Ông từng sợ âm thanh pháo hoa, từng không thể chịu nổi tiếng còi xe cứu thương hay tiếng sấm sét đột ngột. Mỗi lần như vậy, ông lại co người, mắt đỏ hoe, tay run run, rồi lặng lẽ rút vào trong phòng, không nói một lời. Chỉ đến khi có học sinh tìm đến, có hàng xóm ghé qua, có những cán bộ phường, đoàn thể tới thăm, mời ông chia sẻ, viết bài, kể chuyện thì ông mới dần mở lòng. Càng nói ra, ông càng nhẹ nhõm. Càng được lắng nghe, ông càng cảm thấy được đồng hành. “Tôi từng trốn tránh quá khứ vì sợ nó nhấn chìm mình. Nhưng giờ tôi đối diện với nó, kể lại nó, và nhận ra: quá khứ là một phần của mình không phải để quên, mà để nhớ cho tử tế.” Chính quyền địa phương cũng rất quan tâm đến ông. Cán bộ phường thường xuyên đến thăm, hỗ trợ ông sửa lại mái hiên, thay bóng đèn hỏng, làm lại sổ hộ khẩu điện tử, tặng ông túi quà vào dịp Tết. Hội Phụ nữ phường kết nối để các cháu nhỏ đến thăm ông dịp Trung thu, tổ chức văn nghệ và tặng quà. Đoàn thanh niên đến dọn dẹp sân vườn, lắng nghe ông kể chuyện chiến trường và sau đó viết thành bài đăng trên fanpage của phường. Ông cảm động nhất là lần được mời tham gia buổi giao lưu “Người lính kể chuyện” tổ chức tại hội trường Ủy ban phường. Ông ngồi trên sân khấu, dưới ánh đèn ấm áp, kể về trận đánh cuối cùng trong đời binh nghiệp. Cả hội trường lặng đi. Có tiếng sụt sùi. Và sau đó là một tràng pháo tay dài đến nghẹn ngào. Tối về, ông nói với vợ: “Lần đầu tiên tôi thấy quá khứ của mình được đón nhận bằng tất cả tình người như vậy.” Có một nhóm học sinh sau buổi kể chuyện hôm ấy đã quay lại nhà ông Năm. Các em mang theo máy ghi âm, một bó hoa nhỏ và cả một cuốn sổ tay để chép lại lời ông. “Bọn con muốn viết lại chuyện của ông để gửi báo ạ.” Ông bật cười, đôi mắt ánh lên một niềm vui không giấu nổi. Từ đó, mỗi cuối tuần, căn nhà nhỏ của ông có thêm tiếng cười. Các em học sinh đến phụ tưới cây, dọn dẹp, rồi cùng ông đọc lại nhật ký chiến tranh. Có em rủ ông đi bộ quanh xóm, kể chuyện ở trường học để ông đỡ buồn. Một bạn lớp 9 còn vẽ ông trong bộ quân phục, bức tranh được treo trang trọng trong phòng khách nhà ông. Tình yêu thương, sự lắng nghe và đồng hành của thế hệ trẻ đã giúp ông Năm thực sự hồi sinh. Ông bắt đầu tích cực tham gia sinh hoạt ở Hội Cựu chiến binh ở địa phương, làm cộng tác viên viết bài cho báo về chủ đề người lính và còn được mời phát biểu tại Lễ kỷ niệm 27 tháng 7 ở phường. Dù đi xe lăn, ông vẫn đội mũ tai bèo, ánh mắt rạng rỡ. Từ ngày nhà ông thường xuyên có tiếng cười con trẻ, bà con hàng xóm cũng ghé lại nhiều hơn. Cô Hòa bán rau đầu ngõ hay biếu ông vài bó hành, mớ rau thơm. Bác Dũng ở tổ dân phố thi thoảng lại sang uống trà, đánh cờ, kể chuyện ngày xưa. Cô Lan – cô giáo hưu trí gần nhà – mang tặng ông những cuốn sách văn học chiến tranh cũ. Ông đọc chậm rãi từng trang, có lúc rơm rớm nước mắt, rồi lại lặng lẽ ghi chép vào sổ tay. “Bây giờ tôi không còn viết cho riêng mình nữa, mà viết để kể lại cho lớp trẻ,” ông nói. Người vợ hiền của ông – bà Lương – vẫn là ngọn đèn dịu dàng trong căn nhà ấy. Bà bây giờ đã yếu, hay ngồi ghế tựa cạnh cửa sổ, đan len và nhìn chồng với ánh mắt ấm áp như ngày nào. Mỗi sáng, ông dậy sớm, tự chuẩn bị bữa sáng, rồi đẩy xe lăn sang phòng bà, hỏi: “Mình ăn gì hôm nay?” Rồi hai người cùng uống trà, kể cho nhau nghe từng chuyện vụn vặt. “Bà là người đã giữ tôi ở lại với cuộc sống này,” ông bảo. Cuộc sống hiện tại của ông Năm đã bình yên hơn rất nhiều. Không còn ác mộng mỗi đêm. Không còn nỗi hoảng sợ âm thầm mỗi khi nghe tiếng pháo giao thừa. Thay vào đó là thói quen dậy sớm, viết nhật ký, tưới cây, trả lời thư từ của các học sinh – những em nhỏ từng nghe ông kể chuyện và viết thư cảm ơn. Ông bảo: “Tôi sống khỏe mạnh mỗi ngày là để không phụ lòng tụi nhỏ.” Hội Cựu chiến binh phường năm nay đã đề cử ông là tấm gương điển hình. Ông từ chối lên truyền hình, chỉ nhận lời viết một bài ngắn cho báo địa phương với lời nhắn nhủ: “Hãy luôn tin vào tình người. Vì chính tình người đã cứu tôi khỏi vực sâu của bóng tối chiến tranh.” Ngày 27 tháng 7 hàng năm, ông Năm mặc bộ quân phục cũ. Chiếc áo đã bạc màu, nhưng vẫn gọn gàng, sạch sẽ. Ông tự đi xe lăn ra nghĩa trang liệt sĩ, nơi có những ngôi mộ không tên – đồng đội ông nằm đó. Ông ngồi thật lâu, đọc từng bài thơ ông viết cho họ. Không có tiếng kèn truy điệu. Không có khẩu hiệu. Chỉ có ông và một tấm lòng không đổi. Nếu có một điều ước dành cho tháng Bảy, tôi sẽ không ước quay ngược thời gian, cũng chẳng xin xóa hết những mất mát đau thương. Tôi chỉ xin một điều giản dị mà lớn lao: ước cho tất cả những người lính trở về sau chiến tranh, dù mang trên mình thương tật, dù lặng lẽ với những vết đau không tên, đều được chữa lành. Ước cho họ được sống trong vòng tay ấm áp của gia đình, trong sự sẻ chia từ bạn bè và trong lòng biết ơn của xã hội. Để không ai phải tiếp tục chiến đấu âm thầm với ký ức. Không ai phải mang nỗi đau đi qua cả một đời mà chẳng ai hay biết. Người ta thường nghĩ 27 tháng 7 là ngày buồn. Nhưng với ông, đó là ngày của hy vọng. “Mỗi năm còn sống, là mỗi năm được thắp hương cho tụi nó, là còn cơ hội để kể lại cho bọn trẻ nghe: sống tử tế là biết ơn.” Ngày 27 tháng 7 năm nay, ông sẽ tiếp tục đến nghĩa trang như mọi năm, mang theo cuốn hồi ký, bó hương và lòng thành. Nhưng lần này, sẽ có thêm vài học sinh, vài người bạn già đi cùng. “Tụi nó bảo năm nay không để ông đi một mình.” Người lính không phải ai cũng cần sự thương hại. Họ cần sự thấu hiểu. Sự tôn trọng. Sự tiếp nối. Chữa lành cho họ không chỉ là dựng tượng đài, làm phim tài liệu, hay đặt tên đường. Mà là trong đời sống thường ngày, ta học cách sống tử tế hơn như cách họ từng chiến đấu để ta được sống. Và khi ta yêu thương nhau hơn, khi ta biết ơn sâu hơn, thì chính ta cũng đang được chữa lành. Tôi viết bài này trong những ngày tháng Bảy mưa nhiều – những cơn mưa gợi nhớ và gợi thương. Gặp ông Năm, được lắng nghe, được chứng kiến hành trình ông bước qua bóng tối để đến vùng sáng, tôi như học lại bài học đầu tiên về lòng biết ơn và sức mạnh của tình người. Người lính không chỉ chiến đấu với bom đạn, mà còn phải chiến đấu để giữ lấy trái tim mình sau cuộc chiến. Và điều kỳ diệu là: trái tim ấy, nếu được sưởi ấm bằng yêu thương, vẫn có thể đập nhịp dịu dàng, bình yên. Tôi biết mình không thể thay đổi được những mất mát ông đã trải qua. Nhưng tôi có thể kể lại câu chuyện của ông như một cách nói lời tri ân. Xin được cúi đầu trước tất cả những người lính, đã, đang và sẽ mãi là những người giữ gìn bình yên cho chúng ta. Cảm ơn ông, ông Năm – người đã dạy tôi rằng: chữa lành không phải là quên đi, mà là yêu thương hơn, từ trong sâu thẳm. Xin biết ơn những người lính. Xin biết ơn những người đã và đang khoác lên mình màu áo Tổ quốc. Và xin cầu chúc cho mọi hành trình chữa lành, dù muộn, cũng sẽ về đến nơi bình yên. Hà Nội, ngày 12 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Conhungvetthuongkhongchaymauvanhungtraitimvanconchiendau