“SỐ ĐỎ” – MỘT BẢN ĐỒ TÂM LÝ CỦA XÃ HỘI BỆNH HOẠN Vũ Trọng Phụng không viết tiểu thuyết. Ông “mổ xá.c” xã hội bằng ngòi bút. Và trong Số đỏ, ông không dựng nên nhân vật ông dựng nên những bản chụp tâm lý sống động của một xã hội đang điê.n loạ.n trong guồng máy tiêu dùng, giả dối và thèm khát vị trí. Hãy thử “soi” những nhân vật chủ chốt bằng ánh sáng của tâm lý học để thấy rõ Vũ Trọng Phụng không chỉ là nhà văn, mà còn là một nhà phân tích xã hội học tài giỏi. Xuân Tóc Đỏ – Nhân cách cơ hội, Tâm lý muốn được công nhận, Tâm lý vô cảm và thiếu đạo đức. Hắn là kiểu người thiếu chuẩn mực nội tại, sẵn sàng nhập vai theo môi trường để đạt được lợi ích. Đây là dạng người sống theo chiều gió, thao túng bối cảnh, và không có bất kỳ niềm tin cố định nào ngoài lợi ích cá nhân. Khi được tung hô là “giáo sư”, hắn không thấy buồn cười hắn thấy cơ hội, thấy bản thân được công nhận một cách hợm hĩnh. Xuân Tóc Đỏ không xấu theo kiểu ác nhân, hắn đơn giản là kẻ sinh ra trong thời loạn chuẩn mực. Và chính xã hội thượng lưu hỗn độn mới là mảnh đất nuôi sống những “Xuân tóc đỏ” như thế. Bà Phó Đoan – Tâm lý rối loạn ám ảnh tìn.h dụ.c và thiếu thốn cảm xúc Bà là một điển hình cho hội chứng nội tâm bị dồn nén, thể hiện ra bằng các hành vi lệch chuẩn tìn.h dụ.c. Thời đại ấy, phụ nữ bị ép vào khuôn lễ giáo, càng “gương mẫu”, càng dồn nén bản năng. Bà Phó Đoan là biểu tượng của sự trụy lạc ẩn dưới vẻ ngoài “”khai hóa””. Bà tìm kiếm sự giải tỏa tìn.h dụ.c một cách công khai và táo bạo, không ngại ngần các mối quan hệ ngoài luồng. Hành vi của bà thể hiện sự phá vỡ những cấm kỵ xã hội cũ, nhưng theo một cách tiêu cực, trần trụi và không có đạo đức. Sự thèm khát dục vọng của bà cũng là một cách giải tỏa những ức chế của phụ nữ trong xã hội cũ. Cụ Cố Hồng – Hội chứng ám ảnh quyền lực và hoang tưởng vị thếCụ đại diện cho chứng hoang tưởng bản thân, sống trong quá khứ, tự nhận mình là trung tâm và luôn nghĩ mọi chuyện xoay quanh danh giá gia đình. “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi” câu cửa miệng của người sợ thay đổi và phủ nhận thực tại. Cụ Cố Hồng là đại diện cho lớp người không cần lý tưởng, chỉ cần hương hỏa và sĩ diện. Việc cụ sung sướng vì được mặc đồ xô gai trắng, được hưởng “”phúc lớn”” từ cái chết của cha mình cho thấy sự phi lý và đạo đức giả đến tột cùng. Cô Tuyết – Tự định nghĩa mình qua ánh nhìn người khác Cô Tuyết “mới biết vị tình yêu” nhưng luôn sống theo kiểu “diễn cho đúng vai một tiểu thư văn minh”. Đây là kiểu người sợ không thuộc về đám đông văn minh, nên chấp nhận đánh đổi bản chất để nhập vai. Cô Tuyết không hư hỏng. Cô là nạn nhân của hội chứng “tự định nghĩa mình qua ánh nhìn người khác”. Ông Văn Minh – Tâm lý “”khai hóa”” nửa vời và sính ngoại Văn Minh không chỉ đại diện cho trào lưu Âu hóa – mà còn mắc ảo tưởng rằng mình đang cứu rỗi xã hội bằng phong trào cắt tóc, thể thao, tự do yêu đương… Người như Văn Minh thường nhân danh lý tưởng tiến bộ, nhưng thực chất là nhân danh bản thân. Hắn không cải cách vì lòng nhân ái, hắn làm vậy để đứng trên đám đông, để thấy mình “”khác biệt””. Tâm lý sính ngoại, chạy theo phong trào mà không có chọn lọc của ông phản ánh sự lệch lạc trong quá trình hiện đại hóa của xã hội lúc bấy giờ. Ông cũng có tâm lý tự ti mặc cảm với người Tây và khao khát được xếp ngang hàng.Tổng kết: Xã hội trong “Số đỏ” là một tập hợp các rối loạn tâm lý được tôn vinh Ông Phán Mọc Sừng: Tâm lý bị động và cam chịu Ông Phán gần như là một nhân vật phụ nhưng lại thể hiện rõ nét tâm lý của kẻ bị vợ “”cắm sừng”” nhưng lại hoàn toàn bất lực và cam chịu. Sự chấp nhận một cách mù quáng, thậm chí đôi khi còn “”tự hào”” về sự “”tiến bộ”” của vợ cho thấy sự đánh mất bản lĩnh và ý thức cá nhân trong một xã hội đảo điên. Vũ Trọng Phụng không kết án từng nhân vật. Ông kết án một xã hội đã khiến những kiểu tâm lý đó trở nên “”bình thường mới””. “”Số đỏ”” không dựng lên những nhân vật bất thường. Nó chỉ phơi bày những điều bình thường mà chúng ta đã quen nhắm mắt làm ngơ.