“SỐ ĐỎ” CHUYỆN CŨ TRONG MỘT XÃ HỘI MỚI “Số Đỏ” của Vũ Trọng Phụng không chỉ là một kiệt tác châm biếm xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX mà còn là một lời tiên tri đáng kinh ngạc về những mặt trái của xã hội tiêu dùng và truyền thông mà chúng ta đang sống. Hơn 90 năm sau, những gì Vũ Trọng Phụng phơi bày vẫn còn nguyên giá trị, thậm chí còn sắc lạnh hơn khi soi chiếu vào thời đại số. Khi Giá Trị Bị Mua Bán: Marketing và Quảng Cáo Sơ Khai Trong “Số Đỏ”, ta thấy rõ cách các “giá trị” như sự “văn minh”, “tiến bộ”, “tự do luyến ái”, hay thậm chí là “thể thao” bị biến thành những món hàng để “tiếp thị” một cách méo mó. Các nhân vật như Xuân Tóc Đỏ, cô Hoàng Hôn, hay bà Phó Đoan không bán sản phẩm cụ thể, họ bán một lối sống phù phiếm, một danh vọng hão huyền. Họ thao túng tâm lý đám đông, đánh vào nỗi sợ bị lạc hậu, bị “quê mùa” của giới thượng lưu. Hãy nghĩ xem, những trào lưu “lạ đời” như “thể thao vô luân”, những màn “khóc thuê” rùm beng, hay việc “âu hóa” một cách kệch cỡm có khác gì những chiến dịch chiến dịch truyền thông gây tranh cãi ngày nay? Chúng đều được thổi phồng, bóp méo, và trình diễn công khai để thu hút sự chú ý, tạo “trend”, và trục lợi. Vũ Trọng Phụng đã phơi bày sự rỗng tuếch đằng sau vẻ hào nhoáng, một điều mà marketing hiện đại, với sự phát triển của công nghệ, đang làm một cách tinh vi hơn gấp bội. Nền Móng Của “Celebrity Culture” và Ảnh Hưởng Ảo Xuân Tóc Đỏ chính là hình mẫu của một “ngôi sao” được tạo ra từ hư vô, một “influencer” của những năm 1930. Hắn ta không tài năng, không học vấn, không đạo đức, nhưng lại được tôn lên hàng “giáo sư”, “cụ cố”, “nhà cải cách” nhờ khả năng thao túng và sự ngây thơ của đám đông. Danh tiếng của Xuân là một bong bóng xà phòng, được bơm căng bởi những chiêu trò và tin đồn, chứ không phải giá trị thực chất.Điều này phản ánh rõ nét hiện tượng “văn hóa người nổi tiếng” (celebrity culture) ngày nay. Nhiều người trở nên nổi tiếng, có sức ảnh hưởng khổng lồ chỉ vì sự gây sốc, tạo scandal, hay đơn giản là biết cách “bắt trend” trên mạng xã hội, chứ không hẳn vì tài năng hay cống hiến. Có câu “Không phải đợi giỏi rồi mới làm, mà là làm rồi mới giỏi.” Nhưng Xuân Tóc Đỏ lại chứng minh một phiên bản méo mó: hắn ta không giỏi, cũng chẳng làm gì có ích, nhưng vẫn “giỏi” leo lên đỉnh cao của sự phù phiếm. “Fake News” Tiền Internet và Sự Bóp Méo Sự Thật Vũ Trọng Phụng đã mô tả một cách kinh hoàng cách thông tin bị bóp méo và lan truyền không kiểm soát. Vụ án ông Phán mọc sừng, từ một câu chuyện riêng tư bỗng chốc trở thành một vụ “yêu nước” vĩ đại, biến kẻ côn đồ thành anh hùng dân tộc. Đây chính là “fake news” ở dạng thô sơ nhất, những lời đồn đại, những bài báo lá cải được giật tít, được thêu dệt để thao túng dư luận và phục vụ lợi ích cá nhân. Xã hội trong “Số Đỏ” thiếu vắng khả năng kiểm chứng thông tin. Mọi người dễ dàng tin vào những gì được nghe, được thấy mà không chút hoài nghi. Họ không quan tâm đến sự thật mà chỉ quan tâm đến cái vỏ bọc hào nhoáng, đến việc “có vẻ” văn minh, “có vẻ” hợp thời. Điều này tương tự như cách tin giả lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội ngày nay, gây ra những hệ lụy khôn lường cho xã hội. “Số Đỏ” là một lời cảnh báo mạnh mẽ về một xã hội mà ở đó, giá trị thật bị đánh tráo, truyền thông bị lạm dụng, và con người bị cuốn vào vòng xoáy của sự phù phiếm, tiêu dùng. Hơn cả một tác phẩm văn học, nó là một chiếc gương phản chiếu méo mó nhưng chân thực, nhắc nhở chúng ta về những hiểm họa tiềm ẩn trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi các chiến dịch “tiếp thị” thao túng, sức ảnh hưởng ảo và thông tin sai lệch.