HỒ XUÂN HƯƠNG – QUẢ NHO CHÍN GIỮA RỪNG ĐỜI CHƯA CHÍN Bạn đã bao giờ tự hỏi, đằng sau những vần thơ nôm táo bạo, đầy tính trào phúng của Hồ Xuân Hương là một cuộc đời như thế nào? “”Trong Rừng Nho – Dã Sử Hồ Xuân Hương”” của Ngô Tất Tố sẽ đưa bạn vào một hành trình đầy mê hoặc, khám phá chân dung “”bà chúa thơ Nôm”” không chỉ qua tài năng, mà còn qua những bi kịch, khát khao và sự phản kháng phi thường của một người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy định kiến. Nếu chỉ biết đến Hồ Xuân Hương qua những bài thơ “quả cau non”, “đá tảng”, “đèo Ba Dội”, bạn sẽ ngỡ ngàng khi bước vào thế giới mà Ngô Tất Tố tái hiện. Cuốn sách mở ra bức tranh xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, giai đoạn đầy biến động, loạn lạc, nơi những giá trị cũ đang mục ruỗng và những định kiến về thân phận người phụ nữ vẫn còn nặng nề như núi. Giữa bối cảnh ấy, Hồ Xuân Hương hiện lên không chỉ là một tài nữ mà còn là một con người “rất đời” với những thiếu thốn cơm áo, nỗi đau mất cha, và trên hết là những mối tình duyên trắc trở đến xót xa. Từ mối tình đầu dang dở với Tống Như Mai, đến cuộc hôn nhân làm lẽ đầy tủi nhục với Tổng Cóc (đến mức bà phải dứt áo ra đi dù đang mang thai), hay những mối quan hệ khác đều không mang lại cho bà một bến đỗ bình yên. Ngô Tất Tố đã khéo léo lồng ghép những bài thơ trứ danh của bà vào từng hoàn cảnh, giúp ta cảm nhận sâu sắc hơn nỗi niềm và cả sự trào phúng bật ra từ nỗi đau. Hồ Xuân Hương hiện lên trong tác phẩm như một quả nho chín mọng, đậm hương nhưng cũng đầy chát đắng. Bà yêu sâu, đau nhiều, và không hề giấu giếm cảm xúc của mình trong thơ. Bà từng yêu, từng lấy chồng, chấp nhận làm lẽ, rồi goá bụa. Những đoạn tình duyên lận đận ấy không làm bà yếu mềm, mà trái lại, trở thành ngọn lửa nung chảy vần thơ bà, táo bạo, sắc lẹm mà vẫn chan chứa “đàn bà”. Chính thơ bà với bao ẩn dụ về thân xác, khát khao sống và phản kháng là một dạng “bạ.o lự.c mềm” với xã hội: đanh thép mà sâu cay, khiêu khích mà đau đáu. Bà là minh chứng cho việc, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, con người vẫn có thể vùng vẫy để tìm kiếm hạnh phúc và khẳng định giá trị bản thân.Giáo sư Hà Minh Đức từng nói, Ngô Tất Tố là ranh giới giữa cổ và kim. Và đúng vậy, Trong rừng nho vừa giữ được khí chất cổ điển trong lời văn, vừa có cái dấn thân, mạnh bạo của một cây bút phản biện xã hội. Ngô Tất Tố không lý tưởng hóa Hồ Xuân Hương mà để bà hiện lên trần trụi, nhiều nỗi niềm. Ông không dựng tượng đài, mà để bà nói lên tiếng lòng của mình trong từng cuộc đối thoại, từng vần thơ, từng lần phản kháng lại định kiến. Chính cái “dã sử” trong phụ đề là dụng ý đầy tinh tế: không khẳng định, cũng không hư cấu, mà mở ra một diễn ngôn mới để ta nhìn lại lịch sử dưới lăng kính nữ quyền, tự do và cảm xúc cá nhân. Trong rừng nho bạt ngàn của văn hóa lễ giáo, Hồ Xuân Hương là quả nho chín sớm, bị dèm pha, bị thêu dệt, nhưng vẫn nức hương thơm riêng. “Trong Rừng Nho – Dã Sử Hồ Xuân Hương” không chỉ là một cuốn dã sử cung cấp thông tin về cuộc đời vị nữ sĩ tài hoa của Việt Nam. Nó còn là một tác phẩm khiến ta phải suy ngẫm về giá trị của tự do cá nhân, về sức mạnh của ý chí con người khi đối diện với nghịch cảnh. Ngô Tất Tố đã thành công trong việc “giải mã” một phần nào đó con người Hồ Xuân Hương, giúp người đọc hiện đại đồng cảm và ngưỡng mộ hơn với một tài năng kiệt xuất đã dám bước ra khỏi những định kiến để sống, để yêu và để sáng tạo.