Chương 3: Hơn cả chịu trách nhiệm

Gánh vác trách nhiệm. Nghe thì có vẻ đơn giản, nhưng “gánh vác trách nhiệm” trong giao dịch lại là một khái niệm không dễ nắm bắt, và càng không dễ áp dụng vào thực tế. Chúng ta đã từng nghe cụm từ này không biết bao nhiêu lần trong đời, đến mức đôi khi tưởng rằng mình hiểu nó tường tận. Nhưng trên thực tế, nhiều nhà giao dịch, kể cả những người đã có kinh nghiệm, vẫn hiểu sai hoặc không thực sự thấm thía ý nghĩa sâu xa của việc này.

Người thầy từng nói: “Gánh vác trách nhiệm trong giao dịch là bước đầu tiên để hiểu được các nguyên tắc của thành công.” Bạn phải thực sự thấu hiểu, từng chút một, đâu là những điều bạn chịu trách nhiệm trong hành trình giao dịch của mình, và đâu là những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát. Chỉ khi làm được điều này, bạn mới có thể phát triển những đặc điểm của một nhà giao dịch thành công, gia nhập nhóm nhỏ những người có thể liên tục tạo lợi nhuận trên thị trường.

Người thầy nhấn mạnh một điều mà tôi thấy cực kỳ đúng: “Nhà giao dịch thành công mà bạn muốn trở thành hiện tại vẫn chưa tồn tại. Bạn phải tự tạo ra một phiên bản mới của chính mình, giống như một nhà điêu khắc tạo hình từ khối đá thô.” Và đây là bài học mà tôi rút ra: Không chỉ gánh vác trách nhiệm, mà bạn còn phải dám chịu trách nhiệm với hành động của chính mình.

Tôi học được gì từ quan điểm này? Chính là việc nhìn nhận rõ trách nhiệm cá nhân không chỉ giúp bạn kiểm soát tốt hơn trong giao dịch, mà còn giúp bạn phát triển toàn diện hơn trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Giao dịch là tấm gương phản chiếu tâm thức và lối sống của bạn. Nếu bạn cứ đổ lỗi cho thị trường, cho tin tức, hay bất cứ yếu tố bên ngoài nào, thì bạn đang tự đánh mất sức mạnh cá nhân. Khi bạn chịu trách nhiệm, bạn sẽ có quyền thay đổi và cải thiện kết quả của mình.

Tuy nhiên, chịu trách nhiệm không có nghĩa là tự trách móc hay cảm thấy tội lỗi khi thất bại. Đây là điểm mấu chốt mà nhiều người hiểu sai. Chịu trách nhiệm nghĩa là bạn sẵn sàng nhìn thẳng vào vấn đề, học hỏi từ nó và hành động để thay đổi. Ví dụ, khi bạn thua lỗ, thay vì nói: “do thị trường bất ngờ”, hãy tự hỏi: “Mình đã làm gì sai trong phân tích hoặc quản lý rủi ro? Mình cần cải thiện gì trong lần giao dịch tiếp theo?”

Bài học từ thực tế của tôi: Có những lúc, tôi từng cảm thấy mình bị thị trường “đè bẹp.” Nhưng khi nhìn lại, tôi nhận ra vấn đề không nằm ở thị trường, mà nằm ở việc tôi không chuẩn bị đủ tốt, không làm chủ cảm xúc, hoặc không kiên định với kế hoạch đã đề ra. Nhận ra trách nhiệm cá nhân là một bước ngoặt lớn trong hành trình giao dịch của tôi. Từ đó, mỗi lần đặt lệnh, tôi đều tự nhắc mình: “Kết quả của giao dịch này phụ thuộc hoàn toàn vào những gì mình làm.”

Tôi cũng thấy rằng, không phải chỉ có người thầy, mà rất nhiều chuyên gia tài chính khác như Ray Dalio, Ed Seykota đều đồng quan điểm: Thành công không chỉ nằm ở việc dự đoán thị trường, mà còn nằm ở cách bạn hành động nhất quán, bất kể điều gì xảy ra. Và hành động nhất quán chỉ có thể xuất phát từ việc bạn chịu trách nhiệm toàn diện cho hành động của mình.

Vậy, làm sao để bắt đầu?

– Bước đầu tiên: Dừng việc đổ lỗi. Dù là cho thị trường, tin tức, hay một chỉ báo kỹ thuật, hãy tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát: phân tích, quản lý rủi ro và tâm thức giao dịch.

– Bước thứ hai: Tạo ra một phiên bản mới của chính bạn, người luôn hành động có kỷ luật và chịu trách nhiệm với mọi quyết định. Tâm trí hình dung bạn là nhà điêu khắc, và chính bạn đang điêu khắc nên phiên bản nhà giao dịch thành công của mình.

– Bước quan trọng: Nếu bạn không chỉ đơn thuần muốn trở thành một nhà giao dịch chiến thắng nhất quán, mà còn khao khát có vị trí và vai trò đặc biệt trong ngành, hãy ghi nhớ một bài học quan trọng mà người thầy từng truyền dạy tôi: Chịu trách nhiệm về việc mình làm là điều dĩ nhiên. Nhưng nếu bạn đang ở trong một căn phòng, và bất chợt bình hoa rơi xuống vỡ tan, thì trách nhiệm cũng liên quan đến bạn. Không phải cứ là người phải đứng ra dọn dẹp mảnh vỡ là chịu trách nhiệm, mà là người có nhận thức về sự cố ấy và hiểu rằng mọi việc xảy ra, mọi con người, sự vật, hiện tượng trước mắt mình, đều ít nhiều có dính líu đến phần trách nhiệm của mình.

Trong giao dịch, rõ ràng bạn phải chịu trách nhiệm nếu có hành động sai dẫn đến mất mát. Nhưng xa hơn thế, khi đang vào lệnh mà đột nhiên mất kết nối mạng, cúp điện, hay máy tính bị hỏng, bạn cũng nên tự nhận rằng đó là trách nhiệm cần lưu tâm. Cái “tầm” ở đây nằm ở việc bạn lường trước được rủi ro, chuẩn bị và đảm bảo có biện pháp thay thế khi sự cố bất ngờ ập đến.

Người làm được như thế, nhận thức và chịu trách nhiệm cả với những tình huống tưởng chừng không phải lỗi của mình, trách nhiệm với toàn vẹn với những gì được nghe, được thấy mới thực sự là “người được chọn” trong những vai trò cốt lõi, không chỉ trong giao dịch mà còn ở mọi lĩnh vực của cuộc sống.

– Kết luận: Giao dịch không phải chỉ là việc kiếm tiền; đó còn là hành trình rèn luyện bản thân. Hãy bắt đầu từ việc chịu trách nhiệm với từng hành động, từng quyết định, từng kết quả. Khi bạn làm được điều này, bạn sẽ không chỉ là một nhà giao dịch giỏi, mà còn là một phiên bản tốt hơn của chính mình, không chỉ trong giao dịch, mà còn trong cuộc sống. Giao dịch là nghệ thuật gánh vác trách nhiệm và biến trách nhiệm thành cơ hội.

Định hình “trạng thái tự nhiên biết” của nội tâm, nâng tầng bậc trí tuệ trong giao dịch. Công cụ để bạn tạo nên một phiên bản mới của chính mình – một nhà giao dịch nhất quán và thành công – chính là sự sẵn lòng học hỏi và khát khao để thành công, được tiếp thêm năng lượng bởi niềm đam mê mãnh liệt với giao dịch. Nhưng nếu sự sẵn lòng và khát khao học hỏi là những công cụ chính, vậy thì môi trường nào sẽ là nơi bạn thực hiện công việc này?

[Bài viết còn dài, vui lòng cung cấp thêm để tiếp tục chỉnh sửa.]