Chương 15

Sau trận cháy Rừng Ma, già Hoen lại lần về làng cũ trên núi. Già đi với thằng A Luih.

Qua hơn ngày vượt rừng, trước mặt hai người là nước mênh mang.

– Ôi, giàng ôi. Nước đâu mà nhiều thế. Từ cha sinh mẹ đẻ đến giờ, chưa khi nào thấy nước lớn như vậy. – Già Hoen vừa kinh ngạc vừa ngao ngán.

– Chắc là ngập hết làng rồi già ôi! – A Luih thì tỏ ra thất vọng về chuyến đi.

– Ừ, không lẽ giàng bắt hết đường sống rồi sao? Không lẽ có vậy! – Trong tâm thức, già Hoen vẫn cố bấu víu vào lòng nhân từ của giàng để mà vững bước.

Một chút tâm tư như vậy rồi ông cháu vẫn vạch rừng mà đi tiếp. Xuống hết dãy Thiên Thai, lên dãy núi lớn mọi thứ trở nên rậm rịt. Mấy năm mà cứ như một cõi khác.

Quá trưa thì cũng về đến làng cũ.

Ô, ngạc nhiên quá, tất cả vẫn còn như nguyên.

Những cái cột nhà bằng cà chít vẫn trơ gan với trời đất.

Nước chẳng hề ngập lút như lời cán bộ Tín cảnh báo.

– A Luih ơi, làng mình đây rồi. Những cái cột này. Qua nắng mưa, gỗ thêm bóng bẩy rắn chắc – Già Hoen dang tay ôm lấy cái cột mà rơi nước mắt.

– Nhà nào cũng nguyên già ạ. Thật là giàng có lòng cứu giúp mình rồi! – A Luih cũng không dấu được niềm vui.

– Bây giờ thì phải đi gấp lên núi trước lúc mặt trời lặn. Kiểm tra xem những mái nhà ra sao. – Không kịp nghỉ lấy sức, già Hoen đã đốc thúc A Luih cùng vượt núi trước khi mặt trời chìm khuất.

Ông cháu hồi hộp luồn rừng. Trên ấy mấy chục mái tranh úp xuống bãi cỏ, lẫn giữa rừng cổ thụ, trải nắng mưa đã mấy năm rồi, không biết có còn gì nữa không.

Khi đến được bãi trống trên đỉnh núi, già Hoen không tin được mắt mình nữa. Những mái nhà úp ken vào nhau vẫn như xưa. Già len lỏi một đầu hồi của ngôi nhà mình, chui vào trong. Ôi tất cả tranh tre vẫn còn bền, mối nối mối buộc vẫn còn chắc. Những mái nhà này đơn giản chỉ cần khiêng trả về vùng đất cũ, gác mái nào vào nhà nấy, chẳng mấy chốc làng cũ lại hiện ra khang trang như những năm nào.

Mừng quá, ông cháu vội vượt rừng, băng lối cả đêm trở về báo tin vui với làng. Cũng may mà trời thương, đêm lại vằng vặc trăng sáng.

– Về làng cũ thôi. Tất cả vẫn còn y nguyên. Nước không hề chạm tới. Giàng phù hộ ta rồi. – Già Hoen hớn hở báo tin mừng với người làng.

– Giàng ôi. May mắn rồi! – Đám đông đồng thanh ồ lên.

Tin vui đến với làng Dung Dé thật bất ngờ đường đột, ngoài tất cả sự tưởng tượng của mọi người.

Cấm làng ba ngày. Không ai đi ra khỏi làng. Không ai chuyện trò giao tiếp.

Sau “ngày không nói”, làng Dung Dé lặng lẽ rời đi trong đêm. Tất cả bộ hành vượt núi. Trẻ con được địu trên lưng, ngủ say suốt chặng đường rừng.

Về đến làng cũ, trước mặt mọi người là hồ nước mênh mông. Nước mấp mé bìa làng. Những thân cây cổ thụ chết đứng trơ cành khô khốc dơ lên trời xanh, thành chỗ đậu cho những con chim bói cá, trả trả tranh tranh soi mình bóng nước.

Đám thanh niên khỏe mạnh vào rừng sâu tập trung khênh từng mái nhà về úp vào đúng từng khung cột gỗ. Mái nào khít đúng nhà ấy. Không đánh dấu mà sau bấy nhiêu năm họ vẫn nhớ như in, không lộn một mái nhà nào. Chỉ mấy ngày là làng cũ lại tươm tất như xưa.

Cái hồ mới đắp, cá sinh sôi nhiều vô kể. Chúng cứ rủ nhau nhào vào bờ cạn gần làng. Vùng đất bán ngập, phù sa màu mỡ, cỏ mọc um tùm, ban đêm, nhất là sau một ngày mưa lất phất mát trời, đủ các loại cá quần trong những đám cỏ say sưa quẫy đạp. Nghề bắt cá hóa ra lại phát đạt.

Già Kui lọm cọm lên rừng tìm vỏ gai về bày cho bọn trẻ xe sợi đan lưới. Cái lưới đơn sơ mà giăng một đêm được cả gùi cá. Cả làng chia nhau ăn mới hết.

Bọn A Luih, A Tơi thì thích bắt cá to.

Chúng làm đuốc lồ ô đi soi ở những bãi cạn.

Đứa cầm đuốc, đứa cầm lao cứ ven hồ mà lội.

Rừng đêm, hồ đêm dập dềnh như cõi mơ. Nước vỗ bờ tong tóc. Mặt đất loai loai một lớp bùn. Cây mục cỏ thối sinh ra những sinh vật phù du ven bờ loang loáng. Đàn cá ham mồi lên tận bãi cạn mà ăn đêm. Thời gian đầu ngập nước có mấy năm mà đàn cá no mồi tăng đàn lên vô kể. Cá lại nhanh to. Hồ lớn, chúng thả sức bơi, ham vui lạc lên cả thượng nguồn.

– Đây đây, A Luih. Thấy không? Con cá to quá!

– Được rồi. Chỉ tay thôi, đừng nói!

Phập. Cái lao phóng đi, cả một vầng nước tung tóe. Con cá bị thương quật lên cao quá đầu người, rơi rầm xuống.

Hai thằng lăn ra vật nhau với cá.

Nó đã bị trọng thương nên nhanh chóng đuối sức.

Nhát phóng lao như tên bắn đã hạ sát được con cá to hơn bắp đùi. Cả hai tay thanh niên ì ạch cho vào gùi, vẫn thòi ra cả cái đuôi.

Buổi soi cá thành công ngoài dự đoán.

Cả làng lại có bữa cá no.

Rừng đã được tái sinh, cây tốt hơn, rậm rạp hơn. Muông thú cũng trở về nhiều hơn. Săn thú, chỉ như bắt con vật trong sân nhà. Từ bẫy, thò, giăng lưới đều có cái ăn. Tùy ý thích con thú to thú nhỏ.

Giàng rừng cho cái ăn đủ đầy rồi.

Từ nay không đi đâu nữa.

Sướng nhất vẫn là bọn trẻ choai choai. Trưa hè, chúng không ngủ, cả bầy gọi nhau xuống hồ. Lần lượt từng đứa leo lên những cành cây chơ chỏng trên mặt nước, lên cao chót vót rồi cùng một hai ba, cắm đầu lao xuống. Chìm nghỉm trong trước mát, độ mấy giây mới trồi lên.

Lại leo.

Lại lao.

Lại vùng vẫy.

Nhào lộn như đám rái cá rửng mỡ.

Thình lình cả lũ trên những thân cành trơ trụi cao chót vót, đồng loạt rơi xuống mặt nước mênh mông như những trái cây chín rụng bì bõm…

Những cây rừng bọn dọn lòng hồ chê không chặt, trở thành cây chết đứng trơ cành trên mặt nước. Đó vô tình lại trở thành thú vui chơi tưng bừng hồn nhiên của lũ trẻ.

Cứ như chốn bồng lai tiên cảnh.

Bọn con trai choai trong làng, hàng ngày phân công từng nhóm, ra rừng lượm những ngọn cây lồ ô vương vãi trên đất đem về chẻ nhỏ, buộc thành bó chặt làm cây đuốc; nhóm vào suối lấy vỏ tắc ngang về đốt lửa chế biến thứ nhựa dính. Rồi lo vót tên ná, làm que thập nhựa. Công việc chuẩn bị xong xuôi thì cứ chờ cho màn đêm buông xuống là đốt đuốc lồ ô luồn lách vào rừng. Chúng cũng học cách của người lớn vào rừng thì im lặng mà bước. Những vòm cây ban ngày quan sát có nhiều bãi phân chim là đích đến của bọn trẻ. Đứa cầm đuốc, đứa cầm ná, đứa cầm que tẩm nhựa, đứa nhanh mắt quan sát. Chân trần, đầu trần, luồn rừng nhẹ như con báo. Dưới ánh sáng đuốc, ngước lên lùm cây, thấy con chim to thì bắn ná, phập nhẹ cái đã có con lạch phạch rơi trong tích tắc. Gặp những con chim nhỏ thì đứa soi đuốc, đứa khẽ khàng khéo léo dơ cái que nhựa lên. Cứ lặng lẽ bắt hết con chim này đến con chim khác mà cả đàn chẳng hay biết.

Săn chim đêm vừa là một thú vui con trẻ, cũng là một kỹ năng của đàn ông ở xứ rừng. Những màn đêm ấy vừa háo hức, vừa hồi hộp, lại có cái ăn của rừng cho.

Người lớn thì nhàn nhã hơn, không phải đi phát rẫy xa nữa. Mỗi năm một vụ, chỉ cần gieo lúa, tỉa bắp trên phần đất bán ngập đầy phù sa ẩm ướt đã có thừa lương thực.

Những cái ghè lại được đưa ra ủ rượu. Rượu thơm nức cả làng. Có nhiều rượu rồi, lại không phải quá lao tâm mưu sinh vì cái ăn, già Hoen họp các già trong làng, bàn cách tìm về niềm vui nơi rừng núi khi xưa.

– Phải mời các giàng trở về thôi các ông ạ.

– Ờ, đúng vậy. Làng không thể sống thiếu các giàng được. Xưa nay đã vậy.

– Qua chặng gian nan vừa rồi, biết là có tội với giàng lắm. Biết thì sửa, để mà sống tốt!

Giữa mênh mông trời nước, mênh mông đại ngàn, làng tự túc tự quản lại sống dậy. Những đêm lửa rừng, những đêm cồng chiêng rượu cần lại lâng lâng bay bổng ấm áp.

Mùa lúa bán ngập hóa ra được rất nhiều thóc. Khi nước lên lúa đã tốt rồi. Nó ngập trong nước đến mấy tháng xanh tốt như cỏ lau. Đến khi nước rút lòi bãi đất cũng là khi lúa dần cúi ngọn. Đất khô, hạt lúa cũng khô khén trên cây. Lúa rẫy có thời gian ngập trong chân nước, năng suất cao hơn, gạo ăn mềm dẻo lại thơm.

Thật là giàng ban ơn.

Từ nay không phải vào rừng phát rẫy khó nhọc nữa!

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về nội dung, sau đây là phần chú thích của chương 15. Mời bạn nghe cùng BÚC CÁC:

Chú thích 23: Một thứ gỗ có lõi cứng tương tự như gỗ lim ở Miền Bắc, cũng thuộc nhóm bộ đậu.

Chú thích 24: Hồi nhà của người Tây Nguyên không lợp chái như nhà người Kinh. Để chống mưa tạt, mài nhà thường dài hơn sàn nhà khung gỗ, phủ lên sân sàn.

Chú thích 25: Trước khi làm một công việc bất thường, người Tây Nguyên thường im lặng trong 3 ngày, có lúc cấm làng, gọi là “ngày không nói”. Họ sợ nói ra, giàng nghe thấy và cản đường.

Hết chương 15.