TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC Quả trứng có hình tròn? “Quả trứng hình gì vậy ba?” – tôi ngây ngô cười hỏi. Ba vội vàng đáp lại: “Quả trứng có hình tròn.” Vậy là suốt bao năm đó, tôi đã tin rằng quả trứng có hình tròn. Một hình tròn trịa, chẳng có một góc chết. Tưởng như hoàn hảo, nhưng hóa ra, cho đến khi tôi đủ nhận thức, mới hiểu quả trứng chẳng đơn giản chỉ là hình tròn. Nhìn theo một góc độ bình thường, con người ai cũng nghĩ khi nhắc đến quả trứng thì phải đi đôi với hình tròn. “O tròn như quả trứng gà” – đúng không? Nhưng tôi lại không nghĩ như vậy. Nhắc đến quả trứng, là nhắc đến một nỗi đau, một vết cắt vô hình mà tôi chẳng có cách nào lành lại. Khi còn bé, bà tôi có nuôi một đàn gà. Chúng đông lắm, hiếu động lắm. Mỗi lần bà bưng bát thức ăn ra, gõ vào đó mấy cái là mặc nhiên “dân cư thưa” khi nãy lại đông đúc đến lạ thường. Chúng tranh nhau ăn, con này đá con kia, con kia lại đá con nọ, trông thích mắt lắm. Vậy mà đợt dịch năm đó đã cướp đi những sức sống mạnh mẽ ấy, chỉ để lại cho bà tôi một quả trứng và đôi mắt đượm buồn. Buồn vì bà chẳng thể làm gì để cứu chúng – những con vật mà bà thật sự yêu thương. Có chúng, bà mới có được chút niềm vui trong cuộc sống, nhất là khi các con bà đều ở xa. Lúc đó tôi không hiểu. Tôi khờ lắm, cứ đòi bà quả trứng cuối cùng đó. Vậy mà bà cũng cho. Bà tận tình chiên cho tôi ăn. Bà dịu dàng lắm, khác hẳn với sự cứng rắn thường ngày. Từ đó, tôi không còn thấy bà nuôi thêm con vật nào nữa, dù ba mẹ tôi và các cô chú đã đề nghị mua lại gà cho bà – tất cả đều bằng không. Lúc ba tôi đem những thi thể các con gà đi chôn, tôi không thấy bóng dáng bà. Bà nói bà xuống nhà cô Hai hóng mát để ba làm. Nhưng mắt bà lại đỏ hoe. “Bà khóc hả?” – tôi hỏi với thái độ lo lắng. Nhưng bà vội phủ nhận: “Bụi bay vào mắt thôi, có gì đâu.” Tôi không hỏi nữa. Mãi đến sau này, bà vẫn như thường ngày, nhưng tôi cảm giác bà ít cười hơn lúc trước. Có lẽ sau này tôi mới hiểu giá trị của quả trứng đó: là công sức, là tình yêu thương bà dành cho những con vật nhỏ bé. Lâu lâu tôi lại hỏi bà: “Thế con ăn quả trứng đó, bà tiếc không?” Bà trả lời một cách dõng dạc: “Không. Cháu của bà ăn cho mau lớn mà, tiếc cái gì.” Hình như chính giây phút bà cho tôi quả trứng ấy là lúc bà trao cho tôi sự buông bỏ, sự hy sinh, tình yêu thương, và cả hy vọng đặt vào đứa cháu này. Thực sự, quả trứng lúc ấy rất ngon – không chỉ vì hương vị, mà vì ý nghĩa của nó. Quả trứng của tình yêu thương, của sự chấp nhận và buông bỏ. Thời gian đưa tôi đến một khoảng trời mới – nơi tôi được cắp sách đến trường, được gắn với tri thức, với bạn bè. Lúc này, tôi được dạy rằng quả trứng không chỉ đơn giản như một vật thể hình tròn. Phía bên trong lớp vỏ ấy là một sinh linh đang ngày một trưởng thành và tiến gần hơn đến thế giới này. Nhưng chẳng ai dạy tôi rằng không phải quả trứng nào cũng nở được. Đôi khi là vì sức sống bên trong không đủ, thiếu chất dinh dưỡng để tồn tại. Hoặc có khi do những tác động bên ngoài can thiệp – đó có thể là các loài vật thù địch, mà cũng có thể là… con người. Tôi từng tự hỏi: Liệu mình có can thiệp vào vòng đời của một con gà đáng yêu, không cho nó được ra đời? Nhưng sau này tìm hiểu, tôi biết quả trứng đó không có phôi và không đủ điều kiện để nở ra một con gà hoàn chỉnh. Tôi cũng từng rất thích hát, từng líu lo suốt ngày, chê người này hát dở, người kia giọng không hay. Cho đến khi bản thân cất giọng trước đám đông và nghe lại… tôi mới nhận ra giọng mình “dở” đến nhường nào. Từ đó, tôi chẳng dám cầm micro nữa. Tôi nghĩ trốn tránh là cách tốt nhất. Nhưng ai mà muốn làm một quả trứng không phôi – một quả trứng không bao giờ được nở – đúng không? Hôm ấy, tôi đã cầm chiếc micro, tự tin lên thuyết trình. Tôi đã chấp nhận giọng nói của chính mình. Nó không “ghê” như tôi tưởng. Nó là một phần của tôi – một phần để “con gà trong quả trứng” được nở, được trưởng thành, được đối diện với cuộc sống khắc nghiệt này. Một phần cũng vì gia đình, đặc biệt là vì bà tôi nữa. Năm tháng đó thật đẹp. Quả trứng ấy được bà nuôi dưỡng rất tốt, chỉ mong nó đủ can đảm, đủ tin tưởng, đủ hy vọng để bước vào cuộc sống này – với hình dáng mà bà mong muốn. Và hình như, “đàn gà” của bà đã thành công trên chính lĩnh vực mà mình mong muốn. Bà nhớ không? Gia đình mình từng bị người ta khinh thường nhường nào – từ cái nghèo, cái khổ. Nhưng hiện tại, họ lại chủ động làm thân như chưa từng có chuyện gì xảy ra. Con không trách lòng người đâu, con chỉ trách bà không còn ở đây để an ủi “chú gà con” mang đầy tâm sự. Nó không hiểu vì sao bản thân được ra đời. Nó cũng chẳng giỏi bằng người ta, cũng chẳng đủ bao dung cho những người từng làm tổn thương nó. Nhưng con lại nhớ đến câu: “Cháu của bà có lòng tốt mà” – câu bà từng nói khi con kể rằng cô giáo hỏi con giỏi về điều gì. “Lòng tốt thì làm gì được hả bà?” – con thắc mắc. Bà cười: “Lòng tốt làm được nhiều thứ lắm. Nhưng điều lớn nhất mà nó mang lại là… con vẫn là con.” Lúc đó, con chưa hiểu. Nhưng giờ con đã hiểu: Lòng tốt sẽ kết nối bản thân ta với những con người và nguồn năng lượng tốt hơn trong cuộc sống chật chội này. Có lẽ, vài năm nữa thôi, quả trứng đó sẽ không chỉ là nỗi đau, mà còn là cơ hội – mở ra những bước ngoặt lớn trong chính cuộc đời của một con người. Dù nó chẳng lúc nào có hình tròn hoàn chỉnh như trong sách, nhưng con tin nó sẽ nở ra một con gà kiên cường, chiến đấu hết mình cho cuộc sống này. @
Category: Uncategorized
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “DÙ CÓ ĐAU VẪN CHỌN NGHỀ GIÁO: MỘT TÌNH YÊU KHÔNG HỐI TIẾC” (Tác phẩm dự thi số 5 của tác giả) Ai đó từng nói: “Thầy cô là những người gieo hạt giống yêu thương vào tâm hồn học trò.” Nhưng có lẽ ít ai hỏi: Tâm hồn của người gieo hạt, ai chăm sóc? Tôi không phải giáo viên chủ nhiệm, không phải người phải quán xuyến từng li từng tí chuyện học trò từ học tập đến hành vi. Tôi chỉ là giảng viên thỉnh giảng, dạy vài buổi cuối tuần và buổi tối ở một số trường đại học, cao đẳng. Vậy mà đã có lúc, tôi thấy mình kiệt sức. Học trò đại học giờ cũng đầy yêu sách: muốn học ít nhưng điểm cao, không thích bị nhắc nhở, coi nhẹ quy định nhưng phản ứng mạnh nếu bị xử lý. Có em lên lớp ngồi lướt điện thoại, nhưng đến kỳ lại xin giáo viên nâng điểm “vì hoàn cảnh”. Nếu nghiêm khắc, giảng viên sẽ bị phàn nàn là khó tính. Nếu linh hoạt, lại bị đánh giá là dễ dãi. Tất cả những điều ấy, nhỏ thôi, nhưng tích tụ dần thành mệt mỏi. Nhưng tôi chưa bao giờ chán nghề. Dù có khả năng làm nhiều việc khác, có thu nhập tốt hơn, tôi vẫn chọn đi dạy mỗi khi được mời giảng. Vì đó là giấc mơ thuở nhỏ, là tình yêu tôi dành trọn cuộc đời. Tôi học ngành tiếng Trung Quốc Sư phạm từ năm 1999 đến 2003 với mơ ước làm cô giáo. Nhưng ra trường không xin được việc đúng nghề, tôi phải làm phiên dịch tiếng Trung Quốc suốt bao nhiêu năm. Năm 2018, khi đã nhận bằng Tiến sĩ, tôi mạnh dạn xin chuyển công tác sang một trường đại học với mong muốn làm giảng viên tiếng Trung. Nhưng người ta từ chối, nói rằng: “Trường này không đào tạo ngành Ngôn ngữ Trung Quốc, không cần đến giảng viên có trình độ tiến sĩ, giảng viên có trình độ thạc sĩ là đủ dạy rồi.” Tôi thất vọng. Nhưng không bỏ cuộc. Tôi đành chấp nhận làm công việc chuyên môn ở vị trí không mong muốn và chủ động xin đi thỉnh giảng ở một số trường đại học, cao đẳng khác vào cuối tuần và buổi tối chỉ để được đứng trên bục giảng, được dạy đúng ngành mình học, đúng đam mê mình theo đuổi. Dù đã ra trường 22 năm, tôi chưa một lần hối tiếc vì đã học ngành Sư phạm. Tôi chưa bao giờ hết yêu nghề giáo. Tôi vẫn háo hức chuẩn bị bài, hồi hộp trước mỗi buổi dạy đầu tiên, vui sướng khi sinh viên nhắn tin cảm ơn vì tiết học truyền cảm hứng. Tôi vẫn chọn đi dạy, dù tiền thù lao thỉnh giảng ít ỏi không bằng công việc khác tôi làm thêm. Vì trong sâu thẳm, tôi biết: đó mới là nơi tôi thuộc về. Tôi đã từng giảng dạy cho sinh viên các trường cao đẳng, đại học ở nhiều địa phương khác nhau và dẫu môi trường có khác biệt, dẫu sinh viên mỗi nơi một tính cách, thì điểm chung vẫn là ánh mắt của các em khi hiểu ra một điều gì đó sau bài giảng, là sự thẹn thùng khi các em biết mình cư xử chưa đúng, là những dòng tin nhắn gửi muộn lúc 11 giờ đêm: “Cô ơi, mai em nộp bài được không? Em bị đau bụng cả ngày. Em xin lỗi cô ạ.” Tôi cảm thấy mình được sống thật, được là chính mình, mỗi khi bước vào lớp học. Tôi yêu từng tiết giảng, yêu tiếng cười rúc rích của sinh viên khi tôi kể một câu chuyện thú vị. Tôi yêu cả những buổi học lặng lẽ, khi tôi và sinh viên cùng nhìn lại một vấn đề xã hội dưới lăng kính giáo dục. Với tôi, bục giảng là nơi tôi thuộc về và nghề giáo là điều duy nhất khiến tôi chấp nhận đánh đổi thời gian, sức lực mà không so đo thiệt hơn. Tôi cũng biết, rất nhiều giáo viên khác vất vả hơn tôi rất nhiều. Nhất là giáo viên chủ nhiệm ở bậc phổ thông – nơi người thầy không chỉ là người dạy, mà còn là người dỗ dành, người quản lý, người xử lý khủng hoảng, người gánh mọi trách nhiệm nếu lớp có “biến”… Trong một buổi trò chuyện với người bạn cũ – cô giáo chủ nhiệm lớp 9 tại một trường công lập – tôi đã lặng người khi nghe cô kể: “Con trai mình sốt 40 độ, mình gửi tạm sang nhà bà ngoại để buổi chiều đi họp với phụ huynh có con vi phạm nội quy. Họp xong thì trời mưa như trút, quay về đón con thấy con nằm co ro trong chăn, sốt li bì. Mình khóc. Không biết vì thương con hay vì mệt.” Cô bảo: “Làm giáo viên chủ nhiệm, chẳng khác gì làm mẹ của 45 đứa con nhưng lại không có quyền quyết định điều gì cho trọn vẹn.” Một ngày của cô bắt đầu từ 6h sáng và kết thúc sau 11h đêm, với tin nhắn từ nhóm Zalo phụ huynh, học sinh, tổ chuyên môn, tổ công đoàn và cả nhóm “giáo viên chủ nhiệm khối 9”. Học sinh thì muôn mặt: đứa hiền lành nhưng u uất vì bố mẹ ly hôn, đứa nghịch ngợm vì thiếu tình thương, đứa học giỏi nhưng bị bắt nạt, đứa ngỗ ngược vì muốn gây sự chú ý. Cô chủ nhiệm là người phải hiểu hết, nhớ hết và chấp nhận hết mọi tính cách của học trò. Công việc không tên nhiều không kể xiết: soạn giáo án, giảng dạy, tham dự cuộc họp, tổ chức sinh hoạt chủ điểm, đưa học sinh đi khám sức khỏe, nhắn tin, gọi điện trao đổi với cha mẹ học sinh về những trường hợp mắc lỗi, vi phạm kỷ luật, giải quyết các công việc trên lớp, tổ chức cho học sinh tập văn nghệ, thể thao tham gia sự kiện, hưởng ứng phong trào thi đua của Nhà trường, rồi tổ chức ngày lễ, sơ kết học kỳ, tổng kết năm học, tham gia thi giáo viên dạy giỏi…Tất cả trong một đồng lương không đủ nuôi con mình. Ngày nay, cô giáo chủ nhiệm là tổng đài 24/7, là “người đại diện pháp luật” cho một tập thể trẻ vị thành niên, là người quản lý thông tin trên mọi nền tảng số: Google Meet, Zalo, VNEdu, Teams, Classroom, … Có học sinh trốn tiết, lên mạng nói xấu cô, quay clip lén, ghép video châm biếm. Một cô giáo ở miền Trung từng bật khóc trên lớp vì bị tung clip “bắt lỗi sai tiếng Anh” trong giờ và clip đó lan khắp các nhóm học sinh. Chưa rõ cô sai tới đâu nhưng hậu quả là cô phải viết bản kiểm điểm, phụ huynh yêu cầu đổi giáo viên và lớp học thì vỡ kỷ luật từ đó. Sự tổn thương không nằm ở lỗi sai mà nằm ở cách xã hội phản ứng với người làm nghề giáo. Khi người thầy bị “treo” lên mạng xã hội, thì cái sai của họ, nếu có, bị phóng đại và những năm tháng cống hiến của họ bị phủi sạch. Càng đau đớn hơn, khi không chỉ có lời nói tổn thương người giáo viên, mà còn có cả hành động bạo lực thể xác. Năm 2020, dư luận chấn động trước vụ việc phụ huynh có con học ở Trường Tiểu học – THCS Lộc Giang (Đức Hòa, Long An) xông vào lớp học, tát giáo viên chấn thương và ngất xỉu khi cô đang giảng dạy. Năm 2023, sự việc “cô giáo bị học sinh nhốt, xúc phạm, ném dép” xảy ra tại Trường THCS Văn Phú, huyện Sơn Dương. Cụ thể, khi cô P.T.H. dạy hết tiết 4 môn âm nhạc tại lớp 6A, một số em học sinh lớp 7C sang lớp 6A, dồn cô vào góc lớp, có phát ngôn và hành vi thiếu chuẩn mực đối với cô (nói tục, có hành vi xúc phạm giáo viên, quay video và đăng tải lên mạng xã hội). Mỗi sự việc là một vết dao đâm vào lòng tự trọng của những người làm nghề giáo. Càng yêu nghề bao nhiêu, càng thấy nghẹn ngào bấy nhiêu khi bị xúc phạm, bạo hành trong chính nơi lẽ ra phải là vùng an toàn – lớp học. Tôi từng nghe đồng nghiệp kể câu chuyện tại một trường THPT, có một giáo viên dạy Văn lớp 10, chủ nhiệm lớp chuyên. Hôm ấy, em học sinh bị phát hiện mang bài giải sẵn vào lớp kiểm tra. Cô giáo mời phụ huynh đến trao đổi. Nhưng thay vì hợp tác, người mẹ gay gắt: “Cô phải hỏi lại cách ra đề của mình đi. Nếu đề không quá khó, con tôi đâu phải gian lận? Cô dạy khó như thế thì học sinh làm sao học được.” Cô giáo ấy chỉ im lặng. Về nhà, cô viết thư tay cho học sinh, không trách móc, chỉ tâm sự. Em học sinh sau đó nộp lại bài kiểm tra, lần này viết bằng nước mắt và để lại dòng chữ nhỏ ở cuối: “Em xin lỗi. Em biết lỗi rồi cô ạ. Nhưng em sợ mẹ hơn sợ sai.” Câu chuyện khiến tôi day dứt nhiều ngày. Có những sai lầm không bắt nguồn từ học sinh, mà từ những bức tường vô hình do người lớn dựng lên. Và giáo viên chủ nhiệm, một lần nữa, lại là người chịu đựng thay. Những giáo viên tôi biết dẫu mệt, dẫu buồn vẫn không bỏ nghề. Họ bảo: “Mỗi lần muốn nghỉ, lại có một học sinh gửi tin nhắn: “Cô ơi em nhớ cô lắm”. Vậy là lại gượng dậy, lại soạn giáo án, lại đứng lớp. Một cô giáo ở vùng cao kể: “Học trò nhà nghèo, đi học phải băng qua suối. Có hôm mưa lũ, cả lớp chỉ có 3 đứa. Nhưng sáng nào cũng có học sinh gõ cửa nhà cô: ‘Cô ơi đi học với con nhé”. Vậy là không nỡ nghỉ.” Họ chữa lành mình bằng chính tình cảm chân thành của học sinh, bằng nụ cười của một đứa trẻ vừa học được điều tử tế, bằng lời cảm ơn trong ngày tổng kết năm học, bằng một bó hoa dại trong ngày 20 tháng 11 nhỏ thôi, nhưng đầy ắp yêu thương. Người thầy không phải siêu nhân. Người thầy là con người có mệt, có tổn thương, có đổ vỡ. Và họ xứng đáng được chữa lành, không chỉ bằng yêu thương của học sinh, mà bằng cả sự thấu hiểu của xã hội. Phụ huynh hãy đặt mình vào vị trí giáo viên. Hãy nhớ rằng: khi con bạn đến lớp, thầy cô chính là người thay bạn dạy chúng biết đúng sai, tử tế, yêu thương. Và thầy cô, dù rất giỏi, cũng không thể làm điều đó một mình. Nhà trường, chính sách giáo dục cũng cần thực chất hơn: không chất chồng hồ sơ hình thức, không đòi hỏi giáo viên phải có “mọi thứ đều phải hoàn hảo trong một con người”. Không ai có thể duy trì lòng nhiệt huyết trong một môi trường luôn lo sợ bị quay lén, bị đưa lên mạng xã hội, bị đánh giá chỉ qua điểm số và bình chọn. Tôi mơ một ngày, học sinh không chỉ viết “em yêu thầy cô” trong vở, mà còn biết kính trọng từ hành động. Phụ huynh không chỉ tặng hoa 20 tháng 11, mà còn sẵn sàng bảo vệ giáo viên khi họ làm đúng. Mạng xã hội không còn là nơi kết tội người thầy, mà là nơi lan tỏa sự thấu hiểu và biết ơn. Tôi mơ một ngày, người thầy không cần phải “tự chữa lành” nữa, vì quanh họ, có một xã hội sẵn lòng nâng đỡ. Cám ơn những người thầy vẫn đang đứng lớp, không vì danh tiếng, không vì tiền bạc, mà vì một niềm tin lặng lẽ: thế giới này sẽ tốt đẹp hơn, nếu hôm nay có thêm một đứa trẻ biết yêu thương, biết học hỏi, biết làm người. Tôi vẫn luôn mang trong mình một ước mơ nhỏ mà thật ra là rất lớn: ước mơ rằng, một ngày nào đó, người thầy cũng sẽ được đến trường với niềm vui nhẹ nhõm như học sinh. Tôi ước, thầy cô có thể bước chân vào lớp học với tâm thế hạnh phúc, không nặng trĩu lo toan, không sợ điều tiếng, không khép mình giữa những ranh giới vô hình của định kiến và đòi hỏi. Tôi ước, giáo viên sẽ không phải làm việc trong căng thẳng và lo sợ, mà sẽ được sống đúng với bản chất đẹp đẽ của nghề dạy học – một nghề gieo mầm hy vọng và yêu thương. Tôi ước, nhà trường không chỉ là nơi để “giữ trật tự và hoàn thành chương trình”, mà sẽ là một ngôi nhà đúng nghĩa – nơi thầy cô được chia sẻ, được thấu hiểu, được nâng đỡ bởi cả phụ huynh, học trò và xã hội. Tôi ước, ở tương lai không xa, sẽ có những trường học mà cả học sinh lẫn giáo viên đều mong đến mỗi sáng, không vì điểm số, không vì thành tích, mà vì ở đó, họ tìm thấy niềm vui, sự tử tế, và những điều làm họ lớn lên mỗi ngày. Bởi vì, người thầy cũng là một con người cần được yêu thương, cần được chăm sóc, cần được mơ ước và sống trong một môi trường tử tế như chính những gì họ đang cố gắng gieo vào học trò. Người thầy cũng cần được chữa lành. Không phải vì họ yếu đuối mà vì họ là con người – những con người biết yêu thương, biết hy sinh, nhưng cũng biết mỏi mệt và tổn thương. Họ đứng trên bục giảng bằng cả trái tim, nhưng trái tim ấy không phải là sắt thép. Họ cũng có lúc bật khóc trong đêm, có lúc rơi vào trống rỗng, có lúc tự hỏi: “Mình còn đủ sức để tiếp tục không?” Và không ai có thể gieo yêu thương mãi mãi từ một tâm hồn đã cạn kiệt. Khi người thầy bị dồn ép bởi áp lực thành tích, bởi những đòi hỏi khắt khe từ phụ huynh, học sinh và xã hội, khi họ không còn không gian để thở, để nghỉ ngơi, để được là chính mình, thì yêu thương cũng hóa thành vết thương. Và nếu không được chữa lành, vết thương ấy sẽ gặm nhấm dần niềm tin vào nghề. Họ cũng có những lúc muốn buông bỏ, khi nước mắt rơi lặng lẽ trong lớp học trống, khi bị học sinh xúc phạm, khi bị phụ huynh chỉ trích, khi bị xã hội quay lưng vì một đoạn clip cắt ghép thiếu thiện chí. Người thầy đôi khi chỉ cần một lời động viên, một ánh mắt tin tưởng, một cái gật đầu đồng thuận để họ biết rằng, họ không đơn độc. Rằng sự tận tâm của họ vẫn được nhìn thấy, dù đôi khi là trong thầm lặng. Chúng ta kỳ vọng người thầy sẽ luôn mẫu mực, điềm tĩnh, sáng suốt và bao dung. Nhưng người thầy cũng có lúc mỏi mệt, cũng có khi nổi giận, sai sót. Và chính trong những khoảnh khắc dễ tổn thương ấy, người thầy cần một vòng tay nhân ái của cả cộng đồng để chữa lành chứ không phải những lời phán xét lạnh lùng. Chúng ta cần một xã hội biết thấu cảm cho người thầy, biết đứng về phía họ khi họ làm đúng, biết tạo ra môi trường để họ được phát triển, được sống đúng với thiên chức của mình. Một nền giáo dục chỉ có thể vững bền khi người thầy được bảo vệ, được trân trọng và được chữa lành. Vì nếu không còn ai đủ sức gieo mầm tử tế, thì làm sao chúng ta có thể mong một thế hệ trưởng thành tử tế? Giáo viên không cần được tung hô. Họ chỉ cần được thấu hiểu, được hỗ trợ, được bảo vệ khi bị xúc phạm vô cớ, được sống đúng với danh xưng “người gieo hạt” mà xã hội vẫn ngợi ca. Khi người thầy được chữa lành, họ sẽ tiếp tục lan tỏa những điều tốt đẹp. Bởi không ai có thể gieo mầm yêu thương nếu chính trái tim mình đã nứt vỡ. Người thầy chỉ cần được nhìn nhận như những con người – những con người đang gồng mình dựng xây nhân cách cho thế hệ tương lai và xứng đáng được yêu thương, chăm sóc, sẻ chia. Bởi chỉ khi người thầy còn lành lặn trong tâm hồn, mới có thể tiếp tục truyền đi ánh sáng của tri thức và tình yêu thương cho con trẻ. Hà Nội, ngày 13 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Ducodauvanchonnghegiaomottinhyeukhonghoitiec
-
Cuộc Sống Mới
Chiếc xe jeep băng qua những lô cao su xanh rì, bạt ngàn, hàng cây đứng thẳng tắp như những người lính gác im lìm dưới nắng. Bóng cây đổ dài thành từng vệt sẫm màu trên nền đất đỏ, tạo thành những dải sáng tối đối lập. Sau những hàng cây thẳng tắp, con đường dần dẫn vào một khu dân cư khá lớn, những ngôi nhà san sát hơn, tiếng người nói chuyện, tiếng trẻ con nô đùa cũng trở nên rõ ràng hơn. Khôi ngồi trên xe jeep, tay ôm chặt chiếc ba lô cũ sờn đặt trước ngực. Bên trong, cuốn sách “Suối nguồn” được gói kỹ càng trong nhiều lớp áo quần gập gọn, như một báu vật được cất giữ cẩn thận. Ánh mắt Khôi lơ đãng nhìn cảnh vật bên ngoài, cố gắng ghi nhớ từng chi tiết nhỏ của thị trấn xa lạ này. Cuối cùng, chiếc xe cũng dừng lại ở đầu một con đường lớn dẫn vào khu dân cư. Người lính lái xe đạp thắng, quay sang nhìn Khôi, gật đầu ra hiệu. Khôi xuống xe, chân chạm đất, cảm nhận hơi nóng hầm hập bốc lên từ mặt đường. Anh chưa kịp nói lời nào, thì chiếc xe jeep đã nhanh chóng quay đầu, đạp ga, tiếng động cơ gầm lên rồi vọt đi mất hút trong chốc lát, chỉ còn lại vệt bụi mù mịt cuộn lên, bao phủ lấy Khôi. Khôi đứng đó, một mình giữa ngã ba đường, chiếc ba lô trên tay, trong lòng ngổn ngang bao suy nghĩ về chặng đường sắp tới. Vệt bụi mù mịt từ chiếc xe jeep vừa khuất dần cũng đã lắng xuống, để lại không gian tĩnh lặng đến lạ thường. Anh từ từ hít một hơi thật sâu, rồi bắt đầu sải bước, đi chậm vào trong theo con đường chính dẫn vào khu dân cư. Con đường đất đỏ, rộng rãi, trải dài thẳng tắp dưới ánh nắng gay gắt của buổi trưa. Đi được một đoạn, bên phải anh là một trường tiểu học khá lớn, với những dãy phòng học xây gạch kiên cố, mái ngói đỏ tươi nổi bật giữa màu xanh của cây cối. Tiếng trống trường đã im bặt, nhưng Khôi vẫn hình dung ra tiếng cười nói rộn ràng của lũ trẻ tan học. Bên trái, những ngôi nhà cấp bốn đã mọc lên san sát nhau, tường vôi trắng hoặc quét màu vàng nhạt, mái tôn hoặc ngói cũ kỹ, tạo nên một bức tranh sống động của một khu dân cư đang hình thành. Anh đi qua ngôi trường, rồi bất chợt nhìn thấy một đám đất trống khá to nằm ngay giữa khu dân cư. Chính giữa đám đất ấy là một nhà nguyện nhỏ, kiến trúc đơn giản nhưng trang nghiêm, với những bức tường quét vôi trắng tinh và mái ngói đỏ tươi. Bên cạnh nhà nguyện, một tháp chuông độc đáo vươn lên giữa nền trời. Nó được ghép lại từ ba miếng thép lớn, màu xám bạc, ghép chụm vào nhau theo hình chóp, tạo thành một hình khối vững chãi nhưng vẫn có nét thanh thoát. Chính giữa tháp chuông, một quả chuông nhỏ màu đồng, đã ngả màu thời gian, treo lơ lửng, im lìm chờ đợi những tiếng ngân vang. Khôi ghé vào tiệm tạp hóa nhỏ đối diện nhà nguyện, một căn nhà cấp bốn với tấm biển gỗ viết tay đã bạc màu. Cô bán tạp hóa, với nụ cười hiền hậu, nhiệt tình hướng dẫn anh khi Khôi hỏi thăm về ông quản khu của giáo xứ. Anh đi tiếp theo con đường chính, khu dân cư được thiết lập như một ô bàn cờ nên khá dễ tìm nhà. Cuối cùng, Khôi cũng bước tới một căn nhà cấp bốn nổi bật giữa những ngôi nhà xung quanh. Bề ngoài căn nhà được ốp đá rửa màu xám nhạt, tạo cảm giác mát mẻ và vững chãi. Một bên là thềm nhà rộng rãi, được lát gạch tàu màu đỏ sẫm. Bên còn lại là một gian nhỏ nhô ra, với một ô cửa sổ tròn đặc trưng, được viền bằng đá rửa, tạo điểm nhấn độc đáo cho ngôi nhà. Trước nhà, một cây trứng gà cao lớn, tán lá xanh um tùm, xòe rộng như một chiếc ô khổng lồ, che mát cả một khoảng sân, và những trái trứng gà vàng óng, căng tròn lấp ló sau kẽ lá. Kế bên ngôi nhà đó là một gian nhà gỗ lụp xụp hơn, đúng theo mô tả của Thượng tá Dũng. Khôi hít một hơi thật sâu, rồi đưa tay mở cánh cửa gỗ đã bạc màu, bước vào. Căn nhà đơn sơ đến bất ngờ, chỉ vỏn vẹn một gian phòng chính. Ngay cạnh cửa sổ là chiếc bàn nhỏ, Khôi đặt chiếc ba lô lên đó. Anh nhìn quanh. Mái nhà lợp tôn mới, sáng bóng dưới ánh nắng, nhưng dường như chỉ có vậy. Trong phòng, một chiếc giường gỗ đơn độc kê sát tường và một bộ bàn ghế gỗ, đã sờn màu thời gian. Chiếc tủ chén bát bằng gỗ ép, đã bong tróc vài chỗ, được kê sát cửa sau. Khôi tiến lại, nhẹ nhàng mở cánh cửa sau nhà. Một gian bếp củi đơn giản hiện ra, được lợp bằng rơm đã ngả màu và che chắn tạm bợ bằng mấy mảnh nhựa đen rách rưới. Mùi khói bếp cũ vẫn còn vương vấn trong không khí. Kế đó là một đống củi nhỏ đã mục ruỗng, nằm vương vãi trên nền đất ẩm. Kế bên đống củi là một chiếc thùng phuy, đã rỉ sét đôi chỗ, được đặt dựng đứng để hứng nước mưa. Phía sau bếp, cỏ dại đã mọc cao quá đầu gối, xanh um tùm, che khuất cả lối đi, tạo nên một vẻ hoang tàn, vắng vẻ. Khôi từ từ tiến ra vườn cỏ sau nhà, ánh mắt dõi qua sân sau của ngôi nhà cấp bốn khang trang kế bên. Hai khu đất được ngăn cách bằng một hàng rào dâm bụt lưa thưa, những bông hoa đỏ rực rỡ điểm xuyết trên nền lá xanh, nhưng không đủ dày để che khuất tầm nhìn. Anh tiến sát hàng rào, khẽ nhoài người nhìn qua. Trước mắt Khôi là một khung cảnh tươi mát và đầy sức sống, khác hẳn với vẻ hoang tàn của khu đất nhà mình. Một cái giếng nhỏ, được xây bằng gạch cũ, miệng giếng phủ rêu phong, nằm khiêm tốn ở một góc vườn. Sợi dây gầu múc nước vẫn còn vương vãi trên thành giếng. Kế bên giếng là một vườn rau xanh tốt, được chăm sóc cẩn thận. Những luống rau muống non mơn mởn, lá xanh đậm, những cây cải ngọt vươn mình đón nắng, và cả những hàng cà chua trĩu quả, chín đỏ mọng. Mùi đất ẩm, mùi rau xanh tươi mát hòa quyện vào nhau, tạo nên một hương thơm dịu nhẹ, dễ chịu, xua đi cái nóng bức của mùa hè. Khôi đứng đó, lặng lẽ ngắm nhìn, trong lòng dấy lên một cảm giác vừa ngưỡng mộ, vừa tò mò về những người hàng xóm mới. Bỗng, một tiếng chó sủa vang lên đột ngột từ phía ngôi nhà cấp bốn, làm Khôi giật mình. Anh nhanh chóng quay vào nhà, ngồi phịch xuống chiếc ghế gỗ, tim đập thình thịch trong lồng ngực. Cảm giác bị theo dõi, bị phát hiện khiến anh bất giác lo lắng. Khôi ngồi một lúc, cố trấn tĩnh lại, rồi mở ba lô, bắt đầu dọn dẹp quần áo và đồ đạc cá nhân. Anh tỉ mỉ gấp từng chiếc áo, xếp từng món đồ vào chiếc tủ chén bát cũ kỹ. Dọn dẹp cả buổi chiều, khi ánh nắng đã ngả sang màu vàng cam, Khôi mới hoàn tất. Anh ngồi trên giường, ánh mắt suy tư nhìn ra khoảng không, trong lòng ngổn ngang bao suy nghĩ về cuộc sống mới và nhiệm vụ sắp tới. Khôi nhìn ra ngoài đường. Lúc này, làng xóm đã bắt đầu nhộn nhịp hẳn lên. Ánh nắng chiều đã dịu bớt, nhường chỗ cho những vệt sáng vàng cam cuối ngày. Từ xa, tiếng xe công nông vọng lại đều đều, kéo theo những chuyến hàng nặng trĩu. Vài chiếc xe đạp cũ kỹ lướt qua tầm mắt Khôi, tiếng lách cách của xích xe hòa vào tiếng cười nói râm ran. Người đi bộ vác chiếc cuốc trên vai, dáng vẻ mệt mỏi sau một ngày lao động nhưng khuôn mặt vẫn ánh lên sự mãn nguyện. Những bà mẹ bế con nhỏ, vừa đi vừa trò chuyện. Trẻ con chạy nhảy nô đùa trên con đường đất, tiếng reo hò, tiếng cười khúc khích vang vọng khắp xóm. Mùi khói bếp từ những căn nhà bắt đầu len lỏi, hòa quyện với mùi đất ẩm và hương hoa dại, tạo nên một không khí ấm cúng, quen thuộc của buổi chiều quê. Cuộc sống nơi đây, dù còn nhiều khó khăn, vẫn mang một vẻ đẹp bình dị và đầy sức sống. Sáng hôm sau, Khôi có mặt tại văn phòng ủy ban xã để khai báo tạm trú. Cán bộ xã nhanh chóng xác nhận thông tin và sắp xếp cho anh một công việc trong hợp tác xã, phụ trách công tác nghiệm thu và kiểm kê. Những ngày sau đó, Khôi nhanh chóng làm quen với công việc thường nhật. Mỗi sáng, anh đến hợp tác xã, kiểm tra sổ sách, ghi chép số liệu, rồi cùng bà con ra đồng nghiệm thu sản lượng. Chiều về, anh lại cặm cụi với những con số, những báo cáo. Dần dà, với sự thân thiện và vẻ hiền lành vốn có, Khôi bắt đầu chào hỏi hàng xóm, những nụ cười và lời thăm hỏi xã giao dần trở nên quen thuộc. Anh nhanh chóng làm quen với cuộc sống mới, một nhịp sống tuy đơn giản nhưng cũng có những nét thú vị riêng. Một chiều cuối tuần, ánh nắng đã dịu, Khôi vác cuốc ra dọn dẹp khu vườn phía sau nhà. Tiếng cuốc bổ xuống đất khô, tiếng cỏ dại bị nhổ bật gốc, hòa vào tiếng chim líu lo trên cành cây. Bỗng, tiếng chó sủa vang lên đột ngột từ phía ngôi nhà cấp bốn khang trang bên cạnh, làm Khôi giật mình. Anh ngẩng đầu lên. Một cô gái bước ra gần hàng rào dâm bụt, ánh mắt tò mò nhìn về phía Khôi, rồi cô khẽ “xuỵt” một tiếng, ra hiệu cho con chó ngưng sủa. Cô quay vào nhanh chóng, chỉ kịp để Khôi nhìn thấy mái tóc có chút bồng bềnh và bóng dáng nhỏ nhắn của cô lướt qua hàng rào thưa thớt. Một thoáng chốc, Khôi cảm thấy như có một luồng gió lạ thổi qua tâm trí mình. Chiều muộn, khi mọi thứ đã xong xuôi, Khôi ngồi nghỉ trên một tảng đá nhỏ sau vườn, ngắm nhìn thành quả lao động của mình. Khu vườn giờ đây đã sạch cỏ, những luống đất tơi xốp hiện ra, sẵn sàng cho những hạt giống mới. Ánh nắng chiều xiên qua hàng rào dâm bụt, tạo thành những vệt sáng vàng cam lấp lánh trên nền đất, như một lời hứa hẹn về một tương lai tươi sáng hơn. Khôi khẽ thở dài, trong lòng dấy lên một cảm giác bình yên lạ thường, pha lẫn chút niềm vui nho nhỏ. Lúc này, cô gái từ ngôi nhà cấp bốn bước ra sân sau. Cô tiến đến bên cái giếng nhỏ, kéo gầu nước lên, rồi đổ đầy vào hai chiếc bình tưới cây cũ kỹ. Dáng người cô mảnh mai, uyển chuyển dưới ánh nắng chiều đã ngả vàng. Cô gánh hai chiếc bình tưới lên vai, bước đi chậm rãi, nhẹ nhàng tưới đều cho từng luống rau xanh mướt. Ánh nắng chiều chiếu ngược, in bóng dáng cô gái mờ ảo thấp thoáng sau hàng rào dâm bụt lưa thưa, khiến Khôi chỉ có thể nhìn thấy những đường nét mềm mại, mái tóc bồng bềnh khẽ lay động theo từng bước chân. Khôi ngồi im trên tảng đá, bất động, ánh mắt dõi theo mọi cử chỉ của cô gái, cho đến khi cô hoàn thành công việc và trở vào nhà. Một cảm giác khó tả len lỏi trong lòng Khôi, vừa tò mò, vừa bâng khuâng. Tối hôm đó, khi màn đêm đã buông xuống, Khôi bẽn lẽn đứng ngoài hàng rào dâm bụt được cắt tỉa cao ngang vai, ánh mắt dõi vào bên trong căn nhà cấp bốn khang trang đối diện. Ánh đèn dầu hắt ra từ ô cửa sổ, vẽ lên bức tường những mảng sáng tối mờ ảo. Trên thềm nhà, một ông bác tuổi tầm sáu mươi, dáng người gầy gò, mái tóc đã điểm bạc, đang ngồi thong thả. Chân ông đặt xuống bậc tam cấp, tay cầm điếu thuốc rê cháy dở, phì phà nhả khói, ánh mắt xa xăm nhìn về phía con đường vắng. Khôi đứng đó, ngập ngừng, không biết có nên bước tới hay không. Bỗng, ông bác lên tiếng, giọng khàn khàn nhưng rõ ràng, phá tan sự tĩnh lặng của màn đêm: “Cậu kia! Làm gì mà thập thò ngoài đó vậy?” Khôi giật mình, lúng túng gãi đầu. Anh nhanh chóng bước tới, cúi đầu chào: “Dạ, chào bác. Cháu là hàng xóm mới kế bên ạ.” Ông bác nheo mắt nhìn kỹ hơn, rồi nở nụ cười niềm nở: “À, tưởng ai, hóa ra là cán bộ mới à. Bữa giờ có nghe mấy người trong hợp tác xã nhắc tới. Cậu vào nhà chơi!” Ông đứng dậy, cầm chiếc đèn dầu lên, đưa tay mời Khôi vào. Khôi gật đầu, tay cầm gói trà nhỏ đã chuẩn bị sẵn, nhanh chóng bỏ đôi dép tổ ong trên bậc tam cấp và đi theo ông vào trong. Anh bước qua chiếc máy may cũ kỹ đặt sát cửa sổ, ánh mắt thoáng lướt qua những cuộn chỉ đủ màu và mảnh vải vương vãi. Ông bác vừa đi vừa nói vọng vào: “Gái ơi! Pha cho bố ấm trà tiếp khách quý nào, nhanh lên con!” Ông chỉ tay về phía bộ trường kỷ gỗ được cẩn hoa văn lấp lánh dưới ánh đèn dầu lập lòe. Khôi khẽ khàng ngồi xuống chiếc ghế đối diện ông bác, tay nhẹ đặt gói trà lên bàn, miệng cười tươi: “Dạ, cháu có chút quà biếu bác.” Ông bác tay cầm chiếc quạt nan, cười xoà nhìn vào mắt Khôi: “Hàng xóm với nhau cả, với lại… cán bộ lại khách khí với dân thế!” Khôi vội đỡ lời: “Dạ cháu tên Khôi, bác cứ gọi con là Khôi là được rồi ạ, gọi cán bộ nghe cũng khách khí quá rồi bác nhỉ!” Cả hai cười nói rôm rả, tiếng cười hòa vào không khí ấm cúng của căn nhà. Lúc này, chiếc mành hạt châu ngăn cách phòng khách với gian sau rung lên khẽ khàng. Cô gái bước ra, tay cầm trên khay trà bằng gỗ, từ từ tiến lại bàn. Khôi quay sang nhìn không chớp mắt. Dưới ánh đèn dầu mờ ảo, khuôn mặt cô hiện ra rõ nét hơn bao giờ hết. Cô từ từ cúi xuống, nhẹ nhàng đặt khay trà xuống bàn. Bàn tay nhỏ nhắn, thon thả đeo một vòng hạt bằng gỗ, uyển chuyển rót nước ra hai ly trà nóng hổi, khói bay nghi ngút. Cô cúi chào Khôi một cách e thẹn, rồi nhanh chóng lui vào nhà sau, để lại một hương thơm thoang thoảng. Lần đầu tiên, Khôi nhìn rõ mặt cô hàng xóm. Cô gái tuổi đôi mươi, khuôn mặt trái xoan thanh tú, làn da trắng hồng. Đôi mắt to tròn, đen láy, ánh lên vẻ trong sáng và dịu dàng. Mái tóc đen nhánh được cột gọn gàng phía sau bằng một chiếc dây chun màu trắng đơn giản, nhưng vẫn có chút bồng bềnh tự nhiên. Nụ cười e thẹn thoáng nở trên môi, làm lộ ra hàm răng trắng đều. Cô mặc một bộ đồ bộ chấm hoa nhỏ, màu sắc nhã nhặn, hai bên tay áo có viền phồng nhẹ, tạo nét duyên dáng. Khôi thoáng quay đầu nhìn theo bóng cô khuất dần sau chiếc mành hạt châu, trong lòng dấy lên một cảm giác xao xuyến khó tả.
-
Hành Trình Khó Đoán
Chiếc xe đò chạy bằng than đá, với thân hình nhuốm màu thời gian, gầm gừ lăn bánh trên Quốc lộ dưới ánh nắng ban mai rực rỡ. Mỗi vòng quay bánh xe kêu cót két, như khúc ca đã cũ của một hành trình dài. Khói đen từ ống xả vẫn phì phò, nhưng giờ đây nó tan nhanh hơn vào bầu trời xanh ngắt, không còn vẻ u ám như đêm qua. Dọc hai bên đường, những cánh đồng lúa xanh mướt trải dài tít tắp, lấp lánh dưới nắng. Xa xa, những hàng cây cao su thẳng tắp, xanh rì, như những bức tường thành tự nhiên. Thỉnh thoảng, xe đi qua những ngôi làng nhỏ, thấp thoáng những mái nhà ngói đỏ tươi và mái tranh bạc màu, xen lẫn tiếng trẻ con nô đùa, tiếng chó sủa văng vẳng. Cuộc sống bình dị, hối hả diễn ra dưới ánh nắng chói chang.Trong xe, không khí vẫn là một bản hòa tấu mùi hỗn độn. Khói than cay nồng, mùi mồ hôi mặn chát của bà con dưới cái nắng trưa hè, mùi chôm chôm ngọt lịm lẫn với mùi gà vịt thoảng qua từ lồng tre. Dù cửa xe đã mở toang, Khôi vẫn phải thò đầu ra ngoài, hít lấy chút gió mát mang theo hương đất ẩm. Ánh mắt anh lơ đãng nhìn những cảnh vật lướt qua nhanh chóng, những ngôi nhà, những con người, tất cả đều hiện rõ mồn một dưới ánh nắng gay gắt. Xe dừng lại ở ngã ba Dầu Giây, ánh nắng chói chang đổ xuống khiến mọi vật như bừng sáng. Bác tài xuống xe, hì hục xúc than, miệng lẩm bẩm chửi đổng: “Đủ mẻ, Than gì cháy nhanh thế không biết!” trên môi còn ngậm điếu thuốc rê đang cháy dở. Ngã ba Dầu Giây tấp nập lạ thường dưới nắng, tiếng người mua bán, tiếng xe cộ, tiếng trẻ con chạy nhảy quanh quán nước mía, mấy ông chú ngồi chồm hổm châm thuốc rê, phì phà kể chuyện trận đánh đồi 47 năm nào. Một cô bán hàng rong, thúng đồ kẹp bên hông, tiến đến mời gọi: “Chú ơi, mua bịch trứng cút đi, nóng hổi đây!” Một bà khác giơ cao mớ chôm chôm, giọng ngọt như mía: “Chôm chôm Xuân Lộc, ngọt lắm, mua dùm tui đi chú!” Trên xe, một bà cụ ngồi kế bên dúi vào tay Khôi quả chôm chôm, cười móm mém: “Ăn đi chú, ngọt lắm!” Khôi nhận lấy cảm ơn rồi giữ quả chôm chôm trong tay. Anh nhìn qua khung cửa xe cũ kỹ, đã tróc sơn, kính mờ bụi đường. Cảnh tấp nập dưới nắng chói chang như một bức tranh sống động, nơi mỗi người đều mang giấc mơ nhỏ bé, cũng như Khôi mơ về những cánh đồng ngô xanh mướt, nơi cậu sẽ gieo hạt giống mới. Xe lại gầm lên, khói đen bốc cao, chở Khôi và những giấc mơ chậm rãi lăn bánh về Xuân Lộc. Chiếc xe cuối cùng cũng tới thị trấn Xuân Lộc khi mặt trời đã đứng bóng, khoảng giữa trưa. Khôi nhanh chóng xuống xe, cảm nhận cái nóng hầm hập của buổi trưa vùng đất lạ. Anh xách chiếc ba lô cũ sờn vai, bước nhanh về phía bốt kiểm soát ở đầu bến xe, nơi ánh nắng gay gắt chiếu thẳng vào. Sau một lúc hỏi thăm, Khôi nhanh chóng bước đi, hướng về phía ủy ban cách đó không xa. Cổng ủy ban hiện ra, một cánh cổng sắt cũ kỹ đã hoen gỉ, hé mở. Đây vốn là một đồn lính cũ, vẫn còn giữ nguyên vẻ kiên cố và có phần u ám dưới ánh nắng. Bên ngoài, một chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu cũ kỹ, đầy vết trầy xước, đậu im lìm dưới nắng, như một bóng ma của quá khứ. Khôi nhìn vào bên trong, thấy một người mặc quân phục đang đứng im, dáng người thẳng tắp, vẻ mặt nghiêm nghị, dưới bóng râm hắt ra từ mái hiên. Khôi tiến lại gần, đứng thẳng người, nghiêm chào điều lệnh, rồi trình tờ giấy thuyên chuyển công tác. Người quân nhân nhận lấy, ánh mắt sắc lẹm lướt qua Khôi, rồi nhanh chóng gật đầu. Anh ta không nói nhiều, chỉ quay người, ra hiệu cho Khôi đi theo, và dẫn anh vào bên trong ủy ban, hứa hẹn một khởi đầu mới đầy bỡ ngỡ. Anh quân nhân dẫn Khôi vào một căn phòng lớn, nằm sâu bên trong khu ủy ban. Căn phòng rộng rãi nhưng có vẻ đơn sơ, với một chiếc bàn làm việc gỗ lớn kê sát tường, trên đó đặt gọn gàng một chiếc điện thoại bàn cũ kỹ. Phía đối diện là một bộ bàn ghế gỗ tiếp khách, được kê ngay ngắn, phủ một lớp bụi mỏng. Ánh sáng từ ô cửa sổ nhỏ hắt vào, tạo thành những vệt sáng mờ ảo trên nền nhà. Khôi ngồi xuống một chiếc ghế trong bộ bàn ghế tiếp khách, hướng mặt về phía chiếc bàn làm việc. Trên bàn, một bảng tên nhỏ bằng gỗ, khắc chữ rõ ràng, đập vào mắt Khôi: “THƯỢNG TÁ – NGUYỄN MẠNH DŨNG”. Ánh mắt Khôi nheo lại, vẻ khó hiểu thoáng hiện trên khuôn mặt. Tên này… sao lại quen thuộc đến vậy? Một lúc sau, cánh cửa phòng bật mở. Một người đàn ông mặc quân phục chỉnh tề, dáng người cao lớn, tay cầm một tập tài liệu dày cộp, bước vào. Ông ta mang vẻ mặt nghiêm nghị nhưng ánh mắt lại toát lên sự tinh anh. Khôi nhanh chóng đứng dậy, nghiêm chào điều lệnh. Người đàn ông mỉm cười nhẹ, đưa tay chào lại Khôi, cất giọng trầm ấm: “Chào đồng chí. Tôi là Dũng, chỉ huy khu vực này. Mời đồng chí ngồi.” rồi đặt tập tài liệu xuống bàn làm việc. Khôi ngồi xuống, khuôn mặt vẫn còn vẻ khó hiểu, ánh mắt không rời khỏi bảng tên trên bàn. Một cảm giác mông lung đến lạ lùng, nhưng lại không thể gọi tên, cứ lởn vởn trong tâm trí anh. Dũng nói tiếp, giọng điệu trở nên nghiêm túc hơn: “Đồng chí tới nhận nhiệm vụ mới phải không?” Khôi gật đầu, ánh mắt vẫn còn chút bỡ ngỡ: “Dạ, em tới đây theo lệnh luân chuyển công tác ạ.” Dũng với lấy tập hồ sơ dày cộp trên bàn, mở ra, rồi tiến về phía Khôi, ngồi xuống chiếc ghế đối diện và đặt tập tài liệu lên bàn. Anh ta nghiêm giọng, ánh mắt sắc lẹm nhìn thẳng vào Khôi: “Nhiệm vụ lần này là thâm nhập và thu thập thông tin về các đối tượng có ý định vượt biên bằng đường thủy. Theo tin tình báo, sẽ có một đợt vào cuối năm nay.” Khôi bất ngờ, mặt nghệt ra, hai mắt mở to, vẻ khó tin hiện rõ trên khuôn mặt. “Nhưng thưa anh, em bên công tác dân vận mà, có nhầm lẫn gì không ạ?” Dũng cười, vẻ mặt nhẹ đi, ánh mắt tinh quái: “Không nhầm đâu, cậu là cán bộ nguồn đã được lựa chọn kỹ lưỡng. Nhìn cái vẻ mặt ngây ngô này của cậu thì cực kỳ phù hợp rồi đấy.” Sau hai giờ đồng hồ phổ biến nhiệm vụ, Dũng và Khôi cùng đứng dậy, nghiêm chào điều lệnh. Dũng nghiêm giọng, trầm ấm: “Nhớ quay lại báo cáo cho tôi sau mỗi hai tháng đấy. Chúc đồng chí sớm hoàn thành nhiệm vụ được giao.” Khôi nghiêm mặt, dứt khoát đáp: “Dạ, rõ!” Anh cúi chào lần nữa, ánh mắt đầy quyết tâm Khôi nhanh chóng ra ngoài theo hướng dẫn của người quân nhân. Chiếc xe jeep nhà binh màu xanh ô liu, đầy vết trầy xước, đậu sẵn ở sân ủy ban. Khôi nhanh chóng ngồi lên ghế phụ, bên cạnh người lính lái xe. Chiếc xe lăn bánh, tiếng động cơ gầm gừ, bắt đầu hành trình xuyên qua thị trấn Xuân Lộc. Ánh nắng giữa trưa vẫn còn chói chang, đổ vàng lên những con đường đất đỏ bụi bặm. Hai bên đường, những dãy nhà cấp bốn lợp ngói đỏ tươi và mái tôn cũ kỹ nằm san sát. Mấy quán tạp hóa nhỏ, với những tấm biển gỗ viết tay đã bạc màu, bày bán đủ thứ lặt vặt: vài gói kẹo lạc, mấy chai nước ngọt có ga màu xanh đỏ, và những xấp báo cũ. Mùi khói bếp từ những căn nhà len lỏi ra, hòa lẫn với mùi đất khô và chút hương hoa dại thoang thoảng. Thỉnh thoảng, chiếc xe jeep lại chạy ngang qua một vài hàng quán ăn bình dân, nơi mùi phở, mùi bún riêu thơm lừng bay ra, khiến bụng Khôi khẽ réo. Vài chiếc xe đạp cũ kỹ, chở đầy rau củ quả, lướt qua chậm rãi. Trẻ con với khuôn mặt lấm lem bụi đất, áo quần bạc màu, đang chơi nhảy dây hoặc đá banh bằng quả bưởi non trên những khoảng sân trống. Tiếng cười nói của chúng vang vọng, hồn nhiên giữa cái nắng gay gắt. Xa hơn một chút, những cánh đồng lúa đang vào vụ gặt, màu vàng óng trải dài tít tắp. Bà con nông dân đội nón lá, lưng áo ướt đẫm mồ hôi, đang cúi mình gặt lúa, từng động tác đều đặn, nhịp nhàng. Tiếng máy tuốt lúa từ xa vọng lại, đều đều như một bản nhạc của cuộc sống lao động. Thị trấn Xuân Lộc hiện lên trong mắt Khôi là một bức tranh vừa yên bình, vừa hối hả. Một nơi mà cuộc sống vẫn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhưng con người vẫn miệt mài lao động, vẫn giữ được những nét hồn hậu, chân chất. Khôi nhìn cảnh vật lướt qua, trong lòng dấy lên một cảm giác vừa lạ lẫm vừa thân thuộc, như thể anh đang bước vào một chương mới của cuộc đời mình, một chương đầy thử thách nhưng cũng hứa hẹn những điều mới mẻ.
-
TTS feed content
TÁC PHẨM DỰ THI CUỘC THI “VIẾT CHỮA LÀNH” DO BOOKAS TỔ CHỨC “CÓ NHỮNG VẾT THƯƠNG KHÔNG CHẢY MÁU VÀ NHỮNG TRÁI TIM VẪN CÒN CHIẾN ĐẤU” (Tác phẩm thứ 4 của tác giả) Tháng Bảy, trời thường hay mưa. Những cơn mưa bất chợt, ào ào rồi tạnh lặng, cứ như có ai đó trên cao đang khóc vội. Mưa tháng Bảy không lạnh, mà cứ lành lạnh. Nó làm dịu lòng người, nhưng cũng khiến lòng người lặng đi. Và có lẽ vì thế mà tháng Bảy luôn gợi nhớ đến những người lính. Tôi sinh ra khi đất nước đã yên bình. Nhưng tôi lớn lên trong những câu chuyện chưa từng có cái kết thật sự – những câu chuyện về người lính. Họ là những người đã đánh đổi thanh xuân, máu thịt, giấc mơ và cả tình yêu, để đổi lấy điều tưởng như rất bình thường: sự bình yên mà hôm nay tôi đang sống. Nhưng điều tôi không ngờ, là trong sự yên bình đó lại có rất nhiều vết thương vẫn chưa lành. Có những vết thương nằm sâu trong tim người lính, không hiện ra bằng hình hài, nhưng cứ dai dẳng nhói lên mỗi khi tiếng mưa đêm rơi, mỗi lần thấy chiếc mũ tai bèo trong bảo tàng, hay mỗi ngày 27 tháng 7 về. Tôi viết bài này không phải để kể lại chiến công, cũng không để ca tụng hào quang. Tôi chỉ muốn lắng nghe và kể lại những gì sâu hơn thế: một hành trình lặng thầm, kiên cườngvà đầy yêu thương của chữa lành. Tôi từng có cơ hội gặp ông Năm – một người lính năm xưa. Ông sống trong một căn nhà nhỏ ở ngoại ô thành phố, bên cạnh khu rừng trồng Bạch đàn do chính tay ông chăm sóc. Người ta bảo ông lặng lẽ như cái cây, ít nói, trầm tư và có gì đó xa vắng. Nhưng tôi lại thấy nơi ông một điều khác – một nỗi buồn được gấp gọn, cất kỹ, nhưng chưa bao giờ biến mất. “Cháu biết không,” ông nói, mắt nhìn xa xăm về phía chân trời tím nhạt, “ở chiến trường, người ta quen với cái chết. Nhưng người ta không quen với việc sống sót. Mỗi lần đồng đội ngã xuống, mình sống tiếp, mình thấy mình mắc nợ… mà không biết trả sao cho đủ.” Ông kể, năm đó ông 25 tuổi, là lính trinh sát. Một trận đánh ác liệt ở biên giới đã khiến ông bị thương nặng. Mất một chân. Đồng đội của ông – 30 người chỉ còn lại hai người. Ông sống, nhưng lòng thì chết lặng từ ngày ấy. Ông về quê, đi làm hợp tác xã, rồi cưới vợ, sinh con. Mọi người nhìn ông như một anh hùng. Nhưng ông nói: “Anh hùng gì cháu ơi. Có ai hiểu những đêm mình không ngủ, vì cứ mơ thấy máu và tiếng gào thét của đồng đội?” Ông là một trong hàng triệu người lính Việt Nam – những người không chết vì chiến tranh, nhưng đã mang chiến tranh về trong tâm hồn mình. Những vết thương không chảy máu. Những nỗi đau không biết tỏ cùng ai. Chữa lành với người lính như ông Năm không bắt đầu bằng thuốc men, bệnh viện hay viện trợ. Nó bắt đầu từ một điều tưởng như nhỏ nhất: một cái ôm từ người vợ trẻ đêm ông trở về. Một cái chạm tay đầy nước mắt từ mẹ già run rẩy. Một câu hỏi vụng về từ đứa con đầu lòng: “Ba ơi, sao chân ba không giống chân người ta?” Rồi thời gian trôi. Người vợ ấy là người đầu tiên chữa lành cho ông. Bà không nói nhiều, nhưng luôn kiên nhẫn. Có lần, thấy ông thức trắng đêm, bà chỉ ngồi cạnh, đặt tay lên vai ông, không một lời. Có lần, ông bật khóc giữa bữa cơm vì nghe đài phát bài hát cũ, bà không hỏi han, chỉ gắp cho ông miếng thịt, gật đầu nhẹ như nói: “Cứ khóc đi, ông à.” Chữa lành đến từ những điều rất người, rất đơn giản. Là cái nắm tay. Là cái nhìn thấu hiểu. Là tiếng gọi “ông ơi!” của một đứa cháu nhỏ khiến ông bật cười sau bao năm chỉ biết cau có. Là một buổi chiều cầm cuốn sổ, ông viết những dòng thơ ngắn về đồng đội và thấy tim mình nhẹ đi đôi chút. Có những ngày, ông ra bờ rào, tưới cây, ngắm mấy chậu hoa giấy đứa cháu gái mới trồng. Và ông thở ra nhẹ nhàng. “Sống tiếp không phải để quên họ… mà để giữ họ bên mình bằng những điều đẹp đẽ nhất.” Một lần, trường học gần nhà tổ chức hoạt động “Em kể chuyện chiến tranh” – giáo viên chủ nhiệm dẫn học sinh đến nhà ông Năm để nghe kể chuyện. Lúc đầu, ông từ chối. “Có gì hay đâu mà kể.” Nhưng cô giáo năn nỉ mãi. Cuối cùng, ông đồng ý, trong tiếng cười rúc rích của mấy đứa học sinh cấp hai. Và hôm đó, lần đầu tiên sau 40 năm, ông kể lại cả trận đánh cuối cùng, kể từng tên đồng đội, từng con suối, từng ngọn đồi, từng tiếng súng, tiếng bom… mà không rơi nước mắt. Khi lũ trẻ òa lên: “Ông ơi, ông thật là dũng cảm!”, ông chỉ cười: “Dũng cảm là tụi nó – những đứa không về.” Nhưng hôm đó, khi bọn trẻ ra về, ông đi chậm rãi vào nhà, mở tủ, lấy cuốn sổ cũ, bắt đầu viết. Những dòng hồi ký đầu tiên. Người ta nói: đôi khi, chỉ cần một người chịu lắng nghe là đủ để một người khác bắt đầu hành trình chữa lành. Với ông, lũ trẻ, dù vô tình, đã trở thành người giúp ông mở khoá trái tim. Và kể từ đó, mỗi năm ông đều kể. Mỗi năm, ông lại viết. Những trang viết nối nhau như những con đường đưa ông rời xa dần bóng tối chiến tranh. Thực ra, trước đó, ông Năm sống khá khép kín. Mặc dù hàng xóm đều quý mến, nhưng ông ít giao tiếp, ít mở lòng. Có những đêm, ông giật mình thức dậy giữa cơn ác mộng, mồ hôi túa ra như vừa bước ra từ chiến trường. Vợ ông kể: “Ông ấy ngủ không tròn giấc đã mấy chục năm. Cứ đến ngày rằm hay giao thừa là hay mơ thấy đồng đội cũ.” Có những lúc, ông thẫn thờ nhìn bầu trời chiều, như thấy lại những khu rừng lửa đạn năm xưa. Những ký ức chiến tranh không buông tha ông. Chúng ám ảnh trong từng giấc ngủ, từng hơi thở. Ông từng sợ âm thanh pháo hoa, từng không thể chịu nổi tiếng còi xe cứu thương hay tiếng sấm sét đột ngột. Mỗi lần như vậy, ông lại co người, mắt đỏ hoe, tay run run, rồi lặng lẽ rút vào trong phòng, không nói một lời. Chỉ đến khi có học sinh tìm đến, có hàng xóm ghé qua, có những cán bộ phường, đoàn thể tới thăm, mời ông chia sẻ, viết bài, kể chuyện thì ông mới dần mở lòng. Càng nói ra, ông càng nhẹ nhõm. Càng được lắng nghe, ông càng cảm thấy được đồng hành. “Tôi từng trốn tránh quá khứ vì sợ nó nhấn chìm mình. Nhưng giờ tôi đối diện với nó, kể lại nó, và nhận ra: quá khứ là một phần của mình không phải để quên, mà để nhớ cho tử tế.” Chính quyền địa phương cũng rất quan tâm đến ông. Cán bộ phường thường xuyên đến thăm, hỗ trợ ông sửa lại mái hiên, thay bóng đèn hỏng, làm lại sổ hộ khẩu điện tử, tặng ông túi quà vào dịp Tết. Hội Phụ nữ phường kết nối để các cháu nhỏ đến thăm ông dịp Trung thu, tổ chức văn nghệ và tặng quà. Đoàn thanh niên đến dọn dẹp sân vườn, lắng nghe ông kể chuyện chiến trường và sau đó viết thành bài đăng trên fanpage của phường. Ông cảm động nhất là lần được mời tham gia buổi giao lưu “Người lính kể chuyện” tổ chức tại hội trường Ủy ban phường. Ông ngồi trên sân khấu, dưới ánh đèn ấm áp, kể về trận đánh cuối cùng trong đời binh nghiệp. Cả hội trường lặng đi. Có tiếng sụt sùi. Và sau đó là một tràng pháo tay dài đến nghẹn ngào. Tối về, ông nói với vợ: “Lần đầu tiên tôi thấy quá khứ của mình được đón nhận bằng tất cả tình người như vậy.” Có một nhóm học sinh sau buổi kể chuyện hôm ấy đã quay lại nhà ông Năm. Các em mang theo máy ghi âm, một bó hoa nhỏ và cả một cuốn sổ tay để chép lại lời ông. “Bọn con muốn viết lại chuyện của ông để gửi báo ạ.” Ông bật cười, đôi mắt ánh lên một niềm vui không giấu nổi. Từ đó, mỗi cuối tuần, căn nhà nhỏ của ông có thêm tiếng cười. Các em học sinh đến phụ tưới cây, dọn dẹp, rồi cùng ông đọc lại nhật ký chiến tranh. Có em rủ ông đi bộ quanh xóm, kể chuyện ở trường học để ông đỡ buồn. Một bạn lớp 9 còn vẽ ông trong bộ quân phục, bức tranh được treo trang trọng trong phòng khách nhà ông. Tình yêu thương, sự lắng nghe và đồng hành của thế hệ trẻ đã giúp ông Năm thực sự hồi sinh. Ông bắt đầu tích cực tham gia sinh hoạt ở Hội Cựu chiến binh ở địa phương, làm cộng tác viên viết bài cho báo về chủ đề người lính và còn được mời phát biểu tại Lễ kỷ niệm 27 tháng 7 ở phường. Dù đi xe lăn, ông vẫn đội mũ tai bèo, ánh mắt rạng rỡ. Từ ngày nhà ông thường xuyên có tiếng cười con trẻ, bà con hàng xóm cũng ghé lại nhiều hơn. Cô Hòa bán rau đầu ngõ hay biếu ông vài bó hành, mớ rau thơm. Bác Dũng ở tổ dân phố thi thoảng lại sang uống trà, đánh cờ, kể chuyện ngày xưa. Cô Lan – cô giáo hưu trí gần nhà – mang tặng ông những cuốn sách văn học chiến tranh cũ. Ông đọc chậm rãi từng trang, có lúc rơm rớm nước mắt, rồi lại lặng lẽ ghi chép vào sổ tay. “Bây giờ tôi không còn viết cho riêng mình nữa, mà viết để kể lại cho lớp trẻ,” ông nói. Người vợ hiền của ông – bà Lương – vẫn là ngọn đèn dịu dàng trong căn nhà ấy. Bà bây giờ đã yếu, hay ngồi ghế tựa cạnh cửa sổ, đan len và nhìn chồng với ánh mắt ấm áp như ngày nào. Mỗi sáng, ông dậy sớm, tự chuẩn bị bữa sáng, rồi đẩy xe lăn sang phòng bà, hỏi: “Mình ăn gì hôm nay?” Rồi hai người cùng uống trà, kể cho nhau nghe từng chuyện vụn vặt. “Bà là người đã giữ tôi ở lại với cuộc sống này,” ông bảo. Cuộc sống hiện tại của ông Năm đã bình yên hơn rất nhiều. Không còn ác mộng mỗi đêm. Không còn nỗi hoảng sợ âm thầm mỗi khi nghe tiếng pháo giao thừa. Thay vào đó là thói quen dậy sớm, viết nhật ký, tưới cây, trả lời thư từ của các học sinh – những em nhỏ từng nghe ông kể chuyện và viết thư cảm ơn. Ông bảo: “Tôi sống khỏe mạnh mỗi ngày là để không phụ lòng tụi nhỏ.” Hội Cựu chiến binh phường năm nay đã đề cử ông là tấm gương điển hình. Ông từ chối lên truyền hình, chỉ nhận lời viết một bài ngắn cho báo địa phương với lời nhắn nhủ: “Hãy luôn tin vào tình người. Vì chính tình người đã cứu tôi khỏi vực sâu của bóng tối chiến tranh.” Ngày 27 tháng 7 hàng năm, ông Năm mặc bộ quân phục cũ. Chiếc áo đã bạc màu, nhưng vẫn gọn gàng, sạch sẽ. Ông tự đi xe lăn ra nghĩa trang liệt sĩ, nơi có những ngôi mộ không tên – đồng đội ông nằm đó. Ông ngồi thật lâu, đọc từng bài thơ ông viết cho họ. Không có tiếng kèn truy điệu. Không có khẩu hiệu. Chỉ có ông và một tấm lòng không đổi. Nếu có một điều ước dành cho tháng Bảy, tôi sẽ không ước quay ngược thời gian, cũng chẳng xin xóa hết những mất mát đau thương. Tôi chỉ xin một điều giản dị mà lớn lao: ước cho tất cả những người lính trở về sau chiến tranh, dù mang trên mình thương tật, dù lặng lẽ với những vết đau không tên, đều được chữa lành. Ước cho họ được sống trong vòng tay ấm áp của gia đình, trong sự sẻ chia từ bạn bè và trong lòng biết ơn của xã hội. Để không ai phải tiếp tục chiến đấu âm thầm với ký ức. Không ai phải mang nỗi đau đi qua cả một đời mà chẳng ai hay biết. Người ta thường nghĩ 27 tháng 7 là ngày buồn. Nhưng với ông, đó là ngày của hy vọng. “Mỗi năm còn sống, là mỗi năm được thắp hương cho tụi nó, là còn cơ hội để kể lại cho bọn trẻ nghe: sống tử tế là biết ơn.” Ngày 27 tháng 7 năm nay, ông sẽ tiếp tục đến nghĩa trang như mọi năm, mang theo cuốn hồi ký, bó hương và lòng thành. Nhưng lần này, sẽ có thêm vài học sinh, vài người bạn già đi cùng. “Tụi nó bảo năm nay không để ông đi một mình.” Người lính không phải ai cũng cần sự thương hại. Họ cần sự thấu hiểu. Sự tôn trọng. Sự tiếp nối. Chữa lành cho họ không chỉ là dựng tượng đài, làm phim tài liệu, hay đặt tên đường. Mà là trong đời sống thường ngày, ta học cách sống tử tế hơn như cách họ từng chiến đấu để ta được sống. Và khi ta yêu thương nhau hơn, khi ta biết ơn sâu hơn, thì chính ta cũng đang được chữa lành. Tôi viết bài này trong những ngày tháng Bảy mưa nhiều – những cơn mưa gợi nhớ và gợi thương. Gặp ông Năm, được lắng nghe, được chứng kiến hành trình ông bước qua bóng tối để đến vùng sáng, tôi như học lại bài học đầu tiên về lòng biết ơn và sức mạnh của tình người. Người lính không chỉ chiến đấu với bom đạn, mà còn phải chiến đấu để giữ lấy trái tim mình sau cuộc chiến. Và điều kỳ diệu là: trái tim ấy, nếu được sưởi ấm bằng yêu thương, vẫn có thể đập nhịp dịu dàng, bình yên. Tôi biết mình không thể thay đổi được những mất mát ông đã trải qua. Nhưng tôi có thể kể lại câu chuyện của ông như một cách nói lời tri ân. Xin được cúi đầu trước tất cả những người lính, đã, đang và sẽ mãi là những người giữ gìn bình yên cho chúng ta. Cảm ơn ông, ông Năm – người đã dạy tôi rằng: chữa lành không phải là quên đi, mà là yêu thương hơn, từ trong sâu thẳm. Xin biết ơn những người lính. Xin biết ơn những người đã và đang khoác lên mình màu áo Tổ quốc. Và xin cầu chúc cho mọi hành trình chữa lành, dù muộn, cũng sẽ về đến nơi bình yên. Hà Nội, ngày 12 tháng 7 năm 2025 TS. Vũ Thị Minh Huyền #Vietchualanh #Conhungvetthuongkhongchaymauvanhungtraitimvanconchiendau
-
Lối Đi Mơ Màng
Sáng chủ nhật, bầu trời trong xanh đến lạ, tiếng chim trên cây mít già ở bãi đất trống phía sau ủy ban vọng lại lảnh lót, như một bản hòa ca đón chào ngày mới. Gió nhẹ mơn man, mang theo chút hơi ẩm mát lành của trận mưa đêm qua, xua đi cái oi ả thường nhật. Ánh nắng ban mai vàng óng trải đều xuống ủy ban, nhuộm một màu tươi mới, rạng rỡ. Những tia nắng đầu tiên len lỏi qua khung cửa sổ, khẽ chạm vào Khôi đang nằm trên chiếc ghế bố kê sát tường, đánh thức anh khỏi giấc ngủ. Đúng lúc đó, tiếng gõ cửa dứt khoát vang lên. Thủ trưởng Hùng, với dáng vẻ nghiêm nghị nhưng ánh mắt hiền từ, bước vào. Khôi nhanh chóng bật dậy, đứng thẳng người, nghiêm chào điều lệnh. Hùng mỉm cười, đưa tay chào nhẹ lại, rồi ra hiệu cho Khôi ngồi xuống. Khôi vội vàng mời thủ trưởng vào, anh nhanh chóng rót một chén nước mời. Hùng đặt một gói đồ được bọc kín đáo lên bàn, ánh mắt nhìn Khôi đầy thăm dò: “Khôi này, cậu có quyết định chưa? Có muốn tham gia phong trào không? Tôi hiểu cậu sống gần thành phố như này đã quen rồi, bây giờ đi vùng xa thiếu thốn sẽ rất khó cho cậu.” Khôi mỉm cười tươi tắn, ánh mắt kiên định: “Dạ thủ trưởng cứ yên tâm, em vẫn cố gắng phấn đấu mà.” Hùng gật đầu, tay đẩy nhẹ gói đồ nhỏ được gói kỹ càng bằng giấy báo vuông vắn, có sợi dây dù xanh buộc gọn như bánh chưng, về phía Khôi. “Anh có chút quà cho chú, chú cất kỹ nhé, cẩn thận chút.”Vẻ mặt Hùng thoáng chút dè chừng, như muốn ẩn ý điều gì đó. Khôi nhíu mày vẻ thắc mắc, kéo dài giọng nói với ánh mắt tò mò: “Dạ, cảm ơn thủ trưởng, nhưng cái này…” Hùng nhanh chóng tiếp lời, giọng điệu chuyển sang vẻ tự nhiên hơn: “À, mấy quyển sách cũ của thư viện thành phố ấy mà. Hồi anh còn chưa thăng chức có đi dọn lại thư viện, gặp mấy cuốn hay nên giữ lại. Nay tặng lại cho chú, mong chú sẽ tiếp lửa, chứ anh già rồi không còn sức nữa.” Bộ điệu ẩn ý sâu xa của thủ trưởng khiến Khôi thoáng khó hiểu, nhưng anh vẫn nhanh chóng cảm ơn và nhận lấy gói quà. Hùng đứng dậy, chào Khôi rồi lặng lẽ ra về. Một lúc sau, khi vị thủ trưởng đi khuất, căn phòng lại chìm vào sự tĩnh lặng quen thuộc. Khôi từ từ mở gói quà ra. Lớp giấy báo cũ kỹ, đã ngả màu thời gian, được gỡ bỏ cẩn thận, để lộ ra ba cuốn sách. Chúng không phải là những cuốn sách giáo khoa hay tài liệu công vụ khô khan, mà là những cuốn tiểu thuyết, thơ ca, với bìa đã sờn, gáy đã bạc màu, và những trang giấy ố vàng. Mùi giấy cũ, mùi mực in và chút hương thời gian thoang thoảng len vào mũi Khôi, gợi lên một cảm giác vừa lạ lẫm vừa thân thuộc. Khôi cầm từng cuốn lên, lật giở vài trang. Cuốn đầu tiên là một tuyển tập thơ của Tố Hữu, cuốn thứ hai là tiểu thuyết “Sống Như Anh” của Trần Đình Vân, và nằm dưới cùng là cuốn “Suối nguồn”. Anh miết nhẹ ngón tay lên từng dòng chữ, từng hình ảnh minh họa đã mờ nhạt. Ánh mắt Khôi chợt mở to, một vẻ bất ngờ hiện rõ trên khuôn mặt khi anh nhìn thấy tên tác giả. Cuốn sách này… nó đã vượt ra ngoài những gì anh từng được phép đọc, một cái tên mà anh chỉ nghe loáng thoáng trong những câu chuyện thì thầm. Ánh mắt Khôi đăm chiêu, không chỉ đọc những con chữ mà còn như đang cố gắng hiểu được những thông điệp ẩn chứa, những ‘Lửa’ mà anh Hùng muốn truyền lại. Trong không gian tĩnh lặng của văn phòng, Khôi ngồi đó, chìm đắm vào thế giới của những trang sách cũ, nơi những câu chuyện về con người, về đất nước, về những khát vọng vẫn còn vang vọng. Chiều hôm ấy, Khôi đang nằm đọc sách trên chiếc ghế bố quen thuộc, tay cầm cuốn “Suối Nguồn” đã được anh cẩn thận bọc bìa lại bằng giấy báo cũ. Ánh mắt anh dán chặt vào từng câu chữ, như thể đang nuốt trọn từng ý tưởng mới lạ tuôn chảy ra từ trang giấy. Đột nhiên, tiếng bước chân từ xa sền sệt vọng lại, cắt ngang dòng suy tư của Khôi. Anh nhanh chóng bật dậy, động tác thoăn thoắt nhét vội cuốn sách đang đọc dở xuống dưới gối, rồi nhoài người hướng mắt qua khe cửa sổ khép hờ. Dưới ánh nắng chiều vàng như mật và chút gió nhẹ mơn man, Diễm với mái tóc dài óng ả bay bay trong gió, khuôn mặt ửng hồng tươi tắn, đang đi kế bên Lệ với dáng người nhỏ nhắn, nhanh nhẹn. Cả hai cô gái cười nói ríu rít, tiếng cười trong trẻo hòa vào tiếng gió, tạo nên một âm thanh vui tai. Làn gió nghịch ngợm luồn qua mái tóc, khiến những sợi tóc đen nhánh của cả hai bay lượn nhẹ nhàng như muốn cùng nhau nhảy múa, vẻ đẹp thanh tân, hồn nhiên của tuổi trẻ càng thêm phần rạng rỡ. Khôi nhanh chóng đứng thẳng dậy, với lấy chiếc áo tay dài màu xanh đậm khoác vào, vừa quay người lại thì đã có tiếng gõ cửa vang lên “cộc… cộc”. Giọng Lệ tươi vui, lanh lảnh vang vọng qua cánh cửa: “Cán bộ ơi, mở cửa ra nào! Nhanh cho chị tôi trồng cây si chút rồi còn về nấu cơm tối nào!” Diễm đứng kế bên, khẽ véo nhẹ vào hông Lệ. Lệ rụt người lại, la oai oái một tiếng, rồi cả hai bật cười khúc khích, vui vẻ như hoa. Khôi mở cửa, niềm nở chào hỏi, anh đưa tay mời hai cô gái vào trong. Diễm có vẻ ngại ngùng, lên tiếng: “Dạ thôi ạ, chúng em tới biếu cán bộ ít đồ ăn, cảm ơn cán bộ nghiệm thu sớm cho chúng em đạt thi đua.” Lệ đứng kế bên, cười tít mắt, đưa tay đang cầm một nải chuối sứ chín vàng, căng mọng ra: “Em biếu anh ít trái cây ạ!” Cô bé tinh nghịch hất tay Diễm, khiến Diễm như giật mình, vội vàng đưa miếng thịt heo tươi ngon đang được treo tòng teng trên tay lên trước: “Em biếu cán bộ ăn cho có sức ạ!” Khôi có chút bất ngờ trước món quà, nhưng cũng nhanh chóng gật đầu cảm ơn. Anh chưa kịp đưa tay ra nhận thì Lệ đã không nhịn được cười, cô buột miệng: “Có sức khỏe để làm gì vậy chị Diễm?” Lệ liếc mắt nhìn sang Diễm đang đỏ ửng mặt vì ngượng, chỉ thiếu điều muốn tìm chỗ nào mà chui. Diễm chưa biết nói gì thêm thì Lệ lại bồi thêm một câu: “Để ‘xạc’ cỏ đúng không?” rồi cười ngặt nghẽo. Diễm ra bộ hờn dỗi, vội vàng dúi nhanh miếng thịt vào tay Khôi. Cô cúi gằm mặt, giọng lí nhí như muỗi kêu: “Thôi em về nấu cơm cho bố mẹ!” Khôi dùng hai tay đỡ lấy với vẻ mặt còn ngơ ngác. Lệ cũng cười tươi rói, dúi nải chuối chín vàng vào tay Khôi. Cô quay đi, nhanh nhẹn đuổi theo Diễm. Khôi đứng bên ngưỡng cửa, ngơ ngẩn nhìn theo bóng hai cô gái, anh nhanh chóng ôm món quà vào đặt trên bàn. Ánh mắt anh không kìm được, hướng về chiếc gối trên ghế bố, thở phào nhẹ nhõm. Vài ngày sau, Khôi có mặt tại văn phòng thủ trưởng Hùng. Ánh nắng ban mai xuyên qua khung cửa sổ, chiếu rọi lên những tập tài liệu được sắp xếp gọn gàng trên bàn. Khôi đứng thẳng người, vẻ mặt bình tĩnh, không để lộ ra chút hồi hộp hay quyết tâm nào. Anh chào Hùng theo điều lệnh, rồi cất tiếng: “Dạ, báo cáo thủ trưởng, em đã suy nghĩ kỹ về phong trào ‘kinh tế mới’ rồi ạ. Em xin được tham gia.” Hùng gật đầu nhẹ, ánh mắt tinh anh thoáng nét hài lòng. “Cậu đã có quyết định rồi thì tốt. Con đường phía trước sẽ không dễ dàng đâu, nhưng tôi tin vào sức trẻ và nhiệt huyết của cậu.” Hùng khẽ nhấp ngụm trà gật đầu hài lòng. Khôi như chợt nhớ ra, ánh mắt tỏ vẻ cảm ơn sâu sắc: “Dạ, Em cảm ơn thủ trưởng về món quà hôm qua ạ. “Hùng cười xòa, vờ như đánh trống lảng. “À, mấy quyển sách ấy… cậu không cần bận tâm nhiều đâu. Mấy tập thơ Tố Hữu với sách về cách mạng thôi mà, có gì đâu mà phải nghĩ ngợi nhiều.” Khôi hiểu được ý tứ của Hùng, anh chỉ mỉm cười nhẹ. “Em đã đọc và thấy rất bổ ích. Em cảm ơn thủ trưởng.” Sau buổi báo cáo, Khôi trở về phòng. Anh bắt đầu sắp xếp lại hành lý, những vật dụng cá nhân ít ỏi. Những ngày còn lại, Khôi dành thời gian đọc sách và chuẩn bị tâm lý cho cuộc hành trình mới. Anh hình dung về vùng đất xa lạ, về những công việc sắp tới, và cả những con người mà anh sẽ gặp. Trong sâu thẳm tâm trí, một tia hy vọng mong manh chợt lóe lên “Liệu có một ngày, mình sẽ gặp lại cô bé Trang, người bạn thơ ấu đã thất lạc từ những năm tháng gian khó ấy không?” Niềm tin đó, dù nhỏ bé, cũng đủ thắp lên chút ấm áp trong lòng Khôi giữa bộn bề lo toan. Một tuần sau… Tại bến xe cóc nằm chơ vơ ngoài quốc lộ. Chiếc xe đò cũ kỹ chạy bằng than đá màu nâu sẫm chầm chậm lăn bánh tới. Thân xe nhuốm màu thời gian, gỉ sét loang lổ, những vết xước dài chạy dọc thân xe như minh chứng cho bao dặm đường đã qua. Từ ống khói phía trên nóc xe, những luồng khói đen kịt, đặc quánh cuộn lên, nhanh chóng tan vào không khí. Bánh xe to bản, lốp xe đã mòn vẹt, từ từ ngừng quay trên nền đất đá lổn nhổn. Khôi chuẩn bị xách chiếc ba lô cũ đã sờn vai, tính bước lên xe thì bỗng nghe thấy một tiếng gọi lanh lảnh từ phía xa: “Anh Khôi ơi! Anh Khôi!” Khôi ngoái đầu lại. Diễm đang chạy vội vã tới, mái tóc dài bay lòa xòa theo gió, khuôn mặt thẫm mồ hôi, ánh mắt đỏ hoe. Khi cô tiến sát lại chỗ Khôi đang đứng, lúc này chiếc xe đã dừng hẳn, giọng Diễm nghẹn ngào: “Anh đi sao không thông báo với ai vậy? Anh đi thật sao?” Khôi ái ngại, có chút thương cảm trước sự xúc động của Diễm. “Ừ, anh đi theo lệnh điều chuyển công tác mà.” Đúng lúc đó, bác tài trên xe kéo chiếc còi bằng hơi nước “tè… tè” một tiếng dài, giục giã. Khôi nhanh chóng bước lên xe. Diễm đưa tay nắm lấy ba lô của anh kéo Khôi lại, ngay khi anh vừa đặt chân lên bậc cửa xe, rồi cô dúi vào túi áo anh một bức thư tay viết vội, giọng nghẹn ngào: “Anh nhớ viết thư hồi âm cho em nhé!” Diễm buông tay, ánh mắt dõi theo Khôi. Chiếc xe từ từ di chuyển, rùng mình gầm lên rồi lăn bánh nặng nề. Phía trên nóc xe, những cuộn khói đen đặc quánh bốc lên, như một dấu hiệu của sự chia ly. Khôi ngồi trên xe, tay cầm tờ giấy thuyên chuyển công tác, khẽ ngoái nhìn lại qua cửa sổ. Diễm đứng đó, nhỏ dần, nhỏ dần trong tầm mắt anh, dáng người đơn độc giữa nền trời trong xanh. Khôi khẽ thở dài, rồi quay vào, bàn tay nhẹ nhàng đặt lên túi áo có bức thư của Diễm vừa nhét vội khi nãy.
-
Ban Mai Hoà Bình
Một buổi chiều muộn tại cánh đồng hợp tác xã Hòa Bình, ánh nắng cuối tháng năm đã dịu đi, nhuộm một màu vàng cam lên những luống ngô xanh mướt trải dài tít tắp đến tận chân trời. Gió thổi nhè nhẹ, mang theo mùi đất ẩm, mùi lá ngô non và chút hương hoa dại thoang thoảng. Khôi đang cặm cụi sạc cỏ trong một luống ngô cao quá đầu gối, từng nhát cuốc dứt khoát, đều đặn. Mồ hôi lấm tấm trên trán, thấm ướt vạt áo đã bạc màu. Cậu miệt mài đến nỗi không để ý thời gian, chỉ biết đôi tay vẫn thoăn thoắt làm việc. Bỗng, một tiếng gọi lanh lảnh vang lên từ phía cuối cánh đồng, kéo Khôi thoát khỏi dòng suy nghĩ miên man: “Cán bộ ơi! Nghỉ thôi, trời tối rồi!” Khôi ngẩng mặt lên, nheo mắt nhìn về phía tiếng gọi. Đó là nhóm các chị em hội phụ nữ đang vác cuốc trên vai, cười nói rộn ràng khi đi ngang qua. Một cô gái trong nhóm, dáng người nhỏ nhắn nhưng nhanh nhẹn, với nụ cười tươi rói, nói vọng thêm: “Anh Khôi siêng quá! Hay tối anh qua nhà chị Diễm ‘xạc’ dùm chị ấy đám cỏ trước nhà được không?” Cả nhóm phụ nữ phá lên cười khúc khích, tiếng cười giòn tan vang vọng khắp cánh đồng. Diễm, cô góa phụ trẻ tuổi với khuôn mặt bầu bĩnh và đôi mắt đen láy, bỗng đỏ bừng mặt, vội vàng đập nhẹ vào vai cô gái vừa trêu chọc: “Mày cứ ghẹo cán bộ, người ta qua thật chị biết làm sao!” Một cô gái khác, tinh nghịch hơn, lên tiếng: “Thì đừng có khóa cửa là được rồi!” Cả nhóm lại được dịp cười phá lên lần nữa, tiếng cười vang cả một góc trời chiều. Lúc này, Khôi cũng đỏ bừng mặt, ngượng nghịu gãi đầu cười khổ, không dám lên tiếng đáp lời. May sao, anh Tư, một người đàn ông trung niên với vẻ mặt nham nhở nhưng hiền lành, đang đứng gần đó, vội nói đỡ hộ: “Thôi, để anh qua làm dùm Khôi được không?” Cả nhóm hội phụ nữ bĩu môi, rồi lẳng lặng đi mất, tiếng cười vẫn còn vương vấn trong không khí. Khôi quay qua, cười hiền như thầm cảm ơn anh Tư: “Thôi ta về anh Tư ơi!” Anh Tư cũng cười trêu: “Ừ, chứ ở đây trời tối, mấy cô ấy ăn sống cán bộ đấy!” Cả hai cùng cười xoà rồi vác cuốc lên vai, bước đi trên con đường đất nhỏ giữa những luống ngô cao vút, thân ngô lay động xào xạc theo làn gió hoàng hôn. Phía xa, những bóng người lầm lũi vác cuốc, vác liềm, dáng đi mệt mỏi nhưng đều đặn, nối đuôi nhau trở về sau một ngày lao động vất vả. Ánh nắng cuối ngày trải dài trên cánh đồng, tạo nên những vệt bóng dài đổ xuống con đường, như những nét vẽ buồn trên bức tranh chiều tà. Tiếng cười nói của các chị em phụ nữ đã xa dần, chỉ còn lại tiếng bước chân thầm thì của Khôi và anh Tư, cùng tiếng gió thổi qua những rặng tre rì rào ở phía xa. Khôi mới được cử về xã này chưa lâu nên chưa được cấp nhà riêng. Anh ở tạm tại trụ sở ủy ban xã, một căn phòng nhỏ nằm cuối dãy hành lang, vừa là nơi làm việc vừa là chỗ nghỉ ngơi. Mở cánh cửa văn phòng hợp tác xã, Khôi bước vào, căn phòng nhỏ với chiếc bàn làm việc cũ kỹ kê giữa phòng. Anh đặt cuốc xuống, ngồi phịch lên chiếc ghế gỗ, thở phào một hơi, cảm nhận sự mệt mỏi thấm vào từng thớ thịt. Đúng lúc đó, anh Hùng, thủ trưởng của Khôi, một người đàn ông trung niên với dáng vẻ nghiêm nghị nhưng ánh mắt hiền từ ghé qua. Khôi vội vàng bật dậy, đứng thẳng người, chào thủ trưởng theo điều lệnh. Hùng gật đầu đưa tay chào nhẹ, rồi đưa cho anh một tệp tài liệu dày dặn. “Này Khôi, có thư ngỏ điều động theo chính sách ‘Đổi Mới’ này. Cậu đọc đi rồi tuần sau báo lại tôi có tham gia không nhé.” Khôi nhận lấy tập tài liệu, cảm ơn vị thủ trưởng. Sau khi Hùng đi khuất, Khôi mở bao tài liệu ra. Trên tờ giấy đầu tiên, tiêu đề in rõ ràng, nổi bật: “Tự do trong kinh tế mới”. Khôi nhíu mày, đọc kỹ từng dòng, từng chữ. Những khái niệm mới mẻ, những chính sách thay đổi, dường như đang mở ra một con đường khác, một tương lai khác cho đất nước. Anh cố gắng hiểu, cố gắng hình dung, nhưng sự mệt mỏi sau một ngày dài dầm nắng dãi mưa ngoài đồng khiến đầu óc Khôi quay cuồng. Sau khi tắm rửa qua loa, Khôi kéo chiếc ghế bố được cấp ra giữa phòng. Anh ngả mình xuống, đôi mắt nhìn lên trần nhà, vẫn không ngừng suy tư về nội dung tài liệu đọc hồi chiều. “Tự do trong kinh tế mới”… nó là gì? Khác với “Độc Lập” mà ông lão từng kể trong giấc mơ của cậu bé Khôi ngày xưa như thế nào? Sự mệt mỏi sau ngày làm việc vất vả ngoài đồng khiến Khôi thiếp đi lúc nào không hay, mang theo những câu hỏi chưa lời đáp, lạc vào cõi mộng. Khôi lại mơ. Lần này, khung cảnh quen thuộc hiện ra trước mắt, con đường lạ lẫm thơm lừng mùi hương sen và gỗ trầm, ánh đèn lồng dịu nhẹ hắt ra từ căn nhà sàn nhỏ. Ông lão râu tóc bạc phơ, trán cao, chòm râu dài trắng muốt như cước, vẫn ngồi thong thả dưới hiên nhà, nụ cười hiền từ nở trên môi. Ông lão ngẩng đầu lên, ánh mắt lấp lánh nhìn Khôi, rồi khẽ cất tiếng, giọng nói vẫn ấm áp như ngày nào: “Lâu rồi không thấy cháu ghé chơi. Coi bộ lớn nhanh quá nhỉ!” Khôi cúi chào, giọng đầy kính trọng: “Dạ, cháu chào ông ạ: “Anh lúng túng gãi đầu, một nụ cười khổ hiện trên khuôn mặt đã hằn lên vài nét cứng cáp của tuổi trưởng thành. “Cũng mười lăm năm rồi, ông nhỉ?” Ông lão gật đầu, nụ cười trên môi càng thêm hiền hậu. “Phải, mười lăm năm rồi đấy, cháu ạ.” Ông từ tốn đưa tay chỉ vào chiếc ghế đối diện. “Cháu ngồi đi.” Khôi rón rén ngồi xuống, cảm giác như một đứa trẻ nhỏ trước người lớn. Ông lão nâng bình trà lên, dòng nước nóng hổi chảy ra từ vòi ấm, tỏa hơi nghi ngút. Vừa rót trà, ánh mắt ông vẫn tập trung vào tách trà đang rót dở, ông khẽ hỏi: “Lần này cháu lại có thắc mắc gì nữa sao?” Ông đặt chén trà lên phía bàn trước mặt Khôi. Khôi đưa hai tay đỡ lấy chén, khẽ cúi đầu nói nhỏ: “Dạ, cháu cảm ơn ông.” Anh lại gãi đầu, vẻ mặt hơi ngượng nghịu, ánh mắt đăm chiêu nhìn vào chén trà, như thể đang tìm kiếm câu trả lời trong làn khói bốc lên. “Dạ, cháu thật sự cũng có chút thắc mắc ạ. Hôm nay cháu nhận được một tài liệu về ‘Đổi mới’ và ‘tự do trong kinh tế mới’. Mấy năm qua cháu đã quen với hợp tác xã rồi, bây giờ…” khôi ngập ngừng: “ ‘Tự Do’ theo kiểu ‘Đổi mới’ này cháu không hiểu lắm.” Ông lão lại cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng khắp căn nhà sàn, xua đi chút căng thẳng trong lòng Khôi. Ông đặt chén trà xuống, khẽ thở dài một hơi, ánh mắt xa xăm nhìn ra phía hồ sen đang tỏa hương. “Tự do, à… Chuyện này…” Ông lại nhấp một ngụm trà, rồi giọng kể từ tốn cất lên, trầm ấm và đầy suy tư: “Chuyện này là một khái niệm còn mong manh hơn, nhưng lại là khát vọng mãnh liệt nhất của mọi kiếp người… Tự Do.” Ông lão trầm ngâm một chút rồi nói tiếp: ”Trong những buổi bình minh của thời đại mới, con người đã bắt đầu nhận ra chân lý ấy một cách rõ ràng hơn bao giờ hết. Trên vùng đất Châu Mỹ xa xôi, những con người dũng cảm đã viết nên Tuyên ngôn Độc lập của họ, trong đó, họ tuyên bố một cách đanh thép rằng: ‘Mọi người sinh ra đều bình đẳng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; Trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.’ Với họ, Tự do cá nhân (Liberty) là một quyền hiển nhiên, một phần không thể tách rời của sự tồn tại con người. Đó là quyền được tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do theo đuổi cuộc sống theo cách mình muốn, không bị sự can thiệp quá mức của chính quyền chuyên chế. Họ chiến đấu để giành lấy Tự do khỏi ách cai trị của một vị vua xa xôi, một chính phủ không còn đại diện cho ý nguyện của họ.” Ông lão ngưng lại, từ tốn nhấp một ngụm trà. Khôi, với vẻ mặt đầy tò mò và khao khát được hiểu, buột miệng hỏi: “Vậy còn với Việt Nam thì sao ạ?” Ông lão mỉm cười hiền từ, nhưng rồi, giọng ông lại chuyển sang một nỗi niềm khác, một nỗi niềm đã hằn sâu vào tâm khảm của dân tộc Việt Nam. “Tuy nhiên, hỡi cháu trai, Tự do của dân tộc ta, của con người Việt Nam, lại mang một ý nghĩa bi tráng và cấp bách hơn rất nhiều. Với chúng ta, Tự do, trước hết và trên hết, là sự giải phóng cả một dân tộc khỏi ách nô lệ. Nó không phải là một khái niệm trừu tượng về quyền cá nhân khi đã có một nhà nước tự do, mà là sự vật lộn, là cuộc đấu tranh sinh tử để thoát khỏi xiềng xích thực dân.” Ông lão ngước nhìn trần nhà, ánh mắt như đang thấy lại hình ảnh những tháng năm đen tối, khi cả một dân tộc bị xiềng xích: “Dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, dân tộc ta đã mất đi tất cả mọi quyền tự do cơ bản nhất của một con người. Họ cướp đất, cướp nước, cướp cả quyền được nói tiếng nói của mình. Tuyên ngôn Độc Lập năm 1945 đã vạch trần tội ác của chúng, không chỉ là tội cướp nước, mà còn là tội tước đoạt mọi Tự do của con người: ‘chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học’, ‘chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước của ta’, ‘chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân’. Hạnh phúc nào có thể mưu cầu khi con người không được tự do nói, tự do học, tự do đi lại, tự do sống một cuộc đời có phẩm giá?” Giọng ông lão trở nên dứt khoát, vang vọng như tiếng trống trận. “Vì vậy, Tự do trong Tuyên ngôn của chúng ta là tiếng thét của cả một dân tộc đòi lại sự giải thoát khỏi những xiềng xích cụ thể, tàn bạo đó. Nó là quyền được sống một cuộc đời không bị bóc lột, không bị tù đày vô cớ, không bị ngu dân, không bị biến thành súc vật lao động. Và điều quan trọng hơn cả, nó là sự thể hiện cao nhất của tự do ý chí tập thể, ý chí của toàn dân tộc Việt Nam quyết không cam chịu làm nô lệ, quyết đứng lên tự mình định đoạt vận mệnh, dẫu phải hy sinh cả máu xương và tính mạng.” Khôi gật gật đầu vẻ tâm đắc, ánh mắt sáng lên như vừa vỡ lẽ điều gì đó sâu sắc. Rồi anh nói thêm, giọng đầy vẻ tò mò: “Dạ, vậy còn ‘Đổi mới’ thì sao ạ?” Ông lão mỉm cười hiền từ, đặt chén trà xuống bàn. “À… Thời gian trôi qua, lịch sử đổi thay, và khái niệm Tự do cũng tiếp tục được định hình trong dòng chảy phát triển của đất nước.” Ông lão đưa tay ra, như đang chạm vào những chuyển mình của thời đại: “Khi đất nước bước vào giai đoạn Đổi mới, Tự do lại mang một hình hài mới, phù hợp với hơi thở của thời cuộc, nhưng vẫn vẹn nguyên giá trị cốt lõi.” “Đổi mới đã mang đến một cuộc cách mạng trong lĩnh vực kinh tế, và đó chính là sự mở rộng Tự do mạnh mẽ nhất,” ông lão phân tích, giọng điệu đầy hào sảng. “Từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nơi mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh đều bị bao cấp và kiểm soát chặt chẽ, Đổi mới đã phá vỡ những xiềng xích đó, trao trả tự do kinh tế cho người dân. Người dân được khuyến khích làm giàu, được tự do sản xuất, buôn bán, lựa chọn nghề nghiệp, thành lập doanh nghiệp tư nhân. Sự ‘Tự Do’ này đã giải phóng một nguồn năng lượng khổng lồ trong xã hội, tạo nên sự phát triển thần kỳ của đất nước.” Khôi tỏ vẻ khó hiểu, khuôn mặt thoáng chút băn khoăn. “Dạ, con thấy là hợp tác xã cũng rất hiệu quả mà, đâu còn ai phải chịu đói đâu ông? Cứ như hiện tại con thấy ổn định hơn.” Ông lão nở nụ cười hiền hậu, ánh mắt đầy kiên nhẫn nhìn Khôi. “Ôi cháu trai của ta. Khi con người có Tự do kinh tế, họ mới có nhiều lựa chọn hơn trong cuộc sống. Họ có thể mua sắm những gì mình muốn, lựa chọn nơi ở tốt hơn, cho con cái học hành ở những trường chất lượng hơn, và tự do đi lại, học tập, làm việc ở nước ngoài. Điều này, mặc dù không phải là Tự do chính trị theo nghĩa phương Tây, nhưng lại là một bước tiến khổng lồ trong việc mở rộng Tự do cá nhân trong đời sống thường nhật của mỗi người dân. Họ có nhiều cơ hội hơn để theo đuổi ước mơ, để phát triển bản thân, để lựa chọn một cuộc sống mà họ mong muốn.” Khôi gật gù, vẻ mặt vẫn còn chút suy tư, nhưng ánh mắt đã ánh lên sự thấu hiểu. Tuy nhiên, anh vẫn còn một nỗi băn khoăn. “Dạ, cháu hiểu rồi nhưng chưa biết thực tế như thế nào, không biết là cháu có nên tham gia vào phong trào đi ‘kinh tế mới’ này không?” Ông lão từ tốn hỏi lại, ánh mắt đầy vẻ thăm dò: “Cháu đã đọc qua tác phẩm ‘Tắt đèn’ của Ngô Tất Tố chứ?” Khôi gật đầu, giọng dứt khoát: “Dạ, cháu được đọc từ hồi mới giải phóng rồi ạ.” Ông lão gật đầu, giọng ông đầy trăn trở, như đang hồi tưởng về một thời đã qua: “cháu có thể thấy rõ nhất khát vọng Tự do trong những tác phẩm hiện thực phê phán trước Cách mạng. Ngô Tất Tố trong Tắt đèn đã phơi bày một cách trần trụi sự thiếu Tự do đến cùng cực của người nông dân dưới chế độ cũ. Chị Dậu, một người phụ nữ hiền lành, lương thiện, lại bị dồn vào bước đường cùng, phải bán con, bán chó, thậm chí bán mình để đóng ‘sưu’. Đó là sự thiếu Tự do đến mức bị tước đoạt cả quyền làm người, quyền được sống một cuộc đời có phẩm giá. Tác phẩm ấy chính là tiếng kêu xé lòng đòi Tự do khỏi áp bức, bóc lột.” Khôi nhìn ông lão, ánh mắt đăm chiêu, hỏi gặng: “Vậy ông ơi, cháu có nên tham gia không ạ?” Ông lão cười, nụ cười vẫn hiền từ nhưng chưa kịp trả lời thì một tiếng loa phát thanh quen thuộc chợt vọng lại từ xa, tiếng loa rè rè như tiếng ong vỡ tổ, báo hiệu một ngày mới đang đến. Cùng lúc đó, khung cảnh xung quanh Khôi bắt đầu nhòa đi, ông lão chợt tan biến, để lại một khoảng lặng đầy gợi mở trong không gian. Khôi bừng tỉnh, tiếng kèn quen thuộc của buổi tập thể dục sáng sớm khiến anh giật mình. Mồ hôi nhễ nhại trên trán, anh nhanh chóng vệ sinh cá nhân rồi chạy ra sân tập trung cùng mọi người. Sau nửa tiếng vận động dưới ánh nắng ban mai, Khôi cảm thấy thoải mái hơn, cơ thể dường như được giải tỏa sau những suy tư nặng nề của giấc mơ. Anh trở lại phòng, ngồi xuống chiếc bàn làm việc cũ kỹ. Ánh mắt anh đăm chiêu nhìn vào tờ giấy kêu gọi tham gia “Kinh tế mới”, vẫn còn đặt trên mặt bàn, như cố nhớ lại từng lời ông lão đã nói trong giấc mơ đêm qua. Những câu hỏi về “Tự do” và “Đổi mới” vẫn còn đó, nhưng giờ đây, chúng không còn mơ hồ như trước. Giấc mơ đã gieo vào lòng Khôi một hạt mầm của sự lựa chọn, một con đường mới đang chờ anh quyết định. Khôi từ tốn mở nút thắt trên cuốn sổ tay đặt kế bên ra, từng chuyển động chậm rãi, dứt khoát như thể đang mở ra một phần ký ức sâu kín. Anh lật mở vài trang giấy đã ngả màu thời gian, những con chữ viết vội vàng, những nét vẽ nguệch ngoạc từ thuở niên thiếu hiện ra. Tay anh miết nhẹ lên hai mảnh vỏ gói sôcôla đã ép thẳng, cũ nhàu, bạc phếch màu thời gian, chỉ còn lờ mờ những đường vân xoắn ốc của vỏ bạc ngày nào. Chúng phẳng lì, mỏng manh, như giữ trọn những giấc mơ và lời hứa xa xăm từ một thời thơ ấu đầy biến động. Ánh mắt Khôi trầm ngâm, nhìn vào những kỷ vật cũ kỹ ấy, rồi từ từ chuyển hướng về tờ tài liệu “Kinh tế mới” trên bàn. Một sự tĩnh lặng bao trùm căn phòng, chỉ có tiếng gió nhẹ thổi qua khe cửa sổ. Đột nhiên, khóe môi anh khẽ nhếch lên thành một nụ cười nhẹ, rất khẽ, nhưng ánh mắt Khôi giờ đây đã trở nên rõ ràng, kiên định lạ thường, một sự quyết tâm đã được tôi luyện qua bao năm tháng. Anh đã có quyết định trong lòng.
-
Ban Mai Hoà Bình
Một buổi chiều muộn tại cánh đồng hợp tác xã Hòa Bình, ánh nắng cuối tháng năm đã dịu đi, nhuộm một màu vàng cam lên những luống ngô xanh mướt trải dài tít tắp đến tận chân trời. Gió thổi nhè nhẹ, mang theo mùi đất ẩm, mùi lá ngô non và chút hương hoa dại thoang thoảng. Khôi đang cặm cụi sạc cỏ trong một luống ngô cao quá đầu gối, từng nhát cuốc dứt khoát, đều đặn. Mồ hôi lấm tấm trên trán, thấm ướt vạt áo đã bạc màu. Cậu miệt mài đến nỗi không để ý thời gian, chỉ biết đôi tay vẫn thoăn thoắt làm việc. Bỗng, một tiếng gọi lanh lảnh vang lên từ phía cuối cánh đồng, kéo Khôi thoát khỏi dòng suy nghĩ miên man: “Cán bộ ơi! Nghỉ thôi, trời tối rồi!” Khôi ngẩng mặt lên, nheo mắt nhìn về phía tiếng gọi. Đó là nhóm các chị em hội phụ nữ đang vác cuốc trên vai, cười nói rộn ràng khi đi ngang qua. Một cô gái trong nhóm, dáng người nhỏ nhắn nhưng nhanh nhẹn, với nụ cười tươi rói, nói vọng thêm: “Anh Khôi siêng quá! Hay tối anh qua nhà chị Diễm ‘xạc’ dùm chị ấy đám cỏ trước nhà được không?” Cả nhóm phụ nữ phá lên cười khúc khích, tiếng cười giòn tan vang vọng khắp cánh đồng. Diễm, cô góa phụ trẻ tuổi với khuôn mặt bầu bĩnh và đôi mắt đen láy, bỗng đỏ bừng mặt, vội vàng đập nhẹ vào vai cô gái vừa trêu chọc: “Mày cứ ghẹo cán bộ, người ta qua thật chị biết làm sao!” Một cô gái khác, tinh nghịch hơn, lên tiếng: “Thì đừng có khóa cửa là được rồi!” Cả nhóm lại được dịp cười phá lên lần nữa, tiếng cười vang cả một góc trời chiều. Lúc này, Khôi cũng đỏ bừng mặt, ngượng nghịu gãi đầu cười khổ, không dám lên tiếng đáp lời. May sao, anh Tư, một người đàn ông trung niên với vẻ mặt nham nhở nhưng hiền lành, đang đứng gần đó, vội nói đỡ hộ: “Thôi, để anh qua làm dùm Khôi được không?” Cả nhóm hội phụ nữ bĩu môi, rồi lẳng lặng đi mất, tiếng cười vẫn còn vương vấn trong không khí. Khôi quay qua, cười hiền như thầm cảm ơn anh Tư: “Thôi ta về anh Tư ơi!” Anh Tư cũng cười trêu: “Ừ, chứ ở đây trời tối, mấy cô ấy ăn sống cán bộ đấy!” Cả hai cùng cười xoà rồi vác cuốc lên vai, bước đi trên con đường đất nhỏ giữa những luống ngô cao vút, thân ngô lay động xào xạc theo làn gió hoàng hôn. Phía xa, những bóng người lầm lũi vác cuốc, vác liềm, dáng đi mệt mỏi nhưng đều đặn, nối đuôi nhau trở về sau một ngày lao động vất vả. Ánh nắng cuối ngày trải dài trên cánh đồng, tạo nên những vệt bóng dài đổ xuống con đường, như những nét vẽ buồn trên bức tranh chiều tà. Tiếng cười nói của các chị em phụ nữ đã xa dần, chỉ còn lại tiếng bước chân thầm thì của Khôi và anh Tư, cùng tiếng gió thổi qua những rặng tre rì rào ở phía xa. Khôi mới được cử về xã này chưa lâu nên chưa được cấp nhà riêng. Anh ở tạm tại trụ sở ủy ban xã, một căn phòng nhỏ nằm cuối dãy hành lang, vừa là nơi làm việc vừa là chỗ nghỉ ngơi. Mở cánh cửa văn phòng hợp tác xã, Khôi bước vào, căn phòng nhỏ với chiếc bàn làm việc cũ kỹ kê giữa phòng. Anh đặt cuốc xuống, ngồi phịch lên chiếc ghế gỗ, thở phào một hơi, cảm nhận sự mệt mỏi thấm vào từng thớ thịt. Đúng lúc đó, anh Hùng, thủ trưởng của Khôi, một người đàn ông trung niên với dáng vẻ nghiêm nghị nhưng ánh mắt hiền từ ghé qua. Khôi vội vàng bật dậy, đứng thẳng người, chào thủ trưởng theo điều lệnh. Hùng gật đầu đưa tay chào nhẹ, rồi đưa cho anh một tệp tài liệu dày dặn. “Này Khôi, có thư ngỏ điều động theo chính sách ‘Đổi Mới’ này. Cậu đọc đi rồi tuần sau báo lại tôi có tham gia không nhé.” Khôi nhận lấy tập tài liệu, cảm ơn vị thủ trưởng. Sau khi Hùng đi khuất, Khôi mở bao tài liệu ra. Trên tờ giấy đầu tiên, tiêu đề in rõ ràng, nổi bật: “Tự do trong kinh tế mới”. Khôi nhíu mày, đọc kỹ từng dòng, từng chữ. Những khái niệm mới mẻ, những chính sách thay đổi, dường như đang mở ra một con đường khác, một tương lai khác cho đất nước. Anh cố gắng hiểu, cố gắng hình dung, nhưng sự mệt mỏi sau một ngày dài dầm nắng dãi mưa ngoài đồng khiến đầu óc Khôi quay cuồng. Sau khi tắm rửa qua loa, Khôi kéo chiếc ghế bố được cấp ra giữa phòng. Anh ngả mình xuống, đôi mắt nhìn lên trần nhà, vẫn không ngừng suy tư về nội dung tài liệu đọc hồi chiều. “Tự do trong kinh tế mới”… nó là gì? Khác với “Độc Lập” mà ông lão từng kể trong giấc mơ của cậu bé Khôi ngày xưa như thế nào? Sự mệt mỏi sau ngày làm việc vất vả ngoài đồng khiến Khôi thiếp đi lúc nào không hay, mang theo những câu hỏi chưa lời đáp, lạc vào cõi mộng. Khôi lại mơ. Lần này, khung cảnh quen thuộc hiện ra trước mắt, con đường lạ lẫm thơm lừng mùi hương sen và gỗ trầm, ánh đèn lồng dịu nhẹ hắt ra từ căn nhà sàn nhỏ. Ông lão râu tóc bạc phơ, trán cao, chòm râu dài trắng muốt như cước, vẫn ngồi thong thả dưới hiên nhà, nụ cười hiền từ nở trên môi. Ông lão ngẩng đầu lên, ánh mắt lấp lánh nhìn Khôi, rồi khẽ cất tiếng, giọng nói vẫn ấm áp như ngày nào: “Lâu rồi không thấy cháu ghé chơi. Coi bộ lớn nhanh quá nhỉ!” Khôi cúi chào, giọng đầy kính trọng: “Dạ, cháu chào ông ạ: “Anh lúng túng gãi đầu, một nụ cười khổ hiện trên khuôn mặt đã hằn lên vài nét cứng cáp của tuổi trưởng thành. “Cũng mười lăm năm rồi, ông nhỉ?” Ông lão gật đầu, nụ cười trên môi càng thêm hiền hậu. “Phải, mười lăm năm rồi đấy, cháu ạ.” Ông từ tốn đưa tay chỉ vào chiếc ghế đối diện. “Cháu ngồi đi.” Khôi rón rén ngồi xuống, cảm giác như một đứa trẻ nhỏ trước người lớn. Ông lão nâng bình trà lên, dòng nước nóng hổi chảy ra từ vòi ấm, tỏa hơi nghi ngút. Vừa rót trà, ánh mắt ông vẫn tập trung vào tách trà đang rót dở, ông khẽ hỏi: “Lần này cháu lại có thắc mắc gì nữa sao?” Ông đặt chén trà lên phía bàn trước mặt Khôi. Khôi đưa hai tay đỡ lấy chén, khẽ cúi đầu nói nhỏ: “Dạ, cháu cảm ơn ông.” Anh lại gãi đầu, vẻ mặt hơi ngượng nghịu, ánh mắt đăm chiêu nhìn vào chén trà, như thể đang tìm kiếm câu trả lời trong làn khói bốc lên. “Dạ, cháu thật sự cũng có chút thắc mắc ạ. Hôm nay cháu nhận được một tài liệu về ‘Đổi mới’ và ‘tự do trong kinh tế mới’. Mấy năm qua cháu đã quen với hợp tác xã rồi, bây giờ…” khôi ngập ngừng: “ ‘Tự Do’ theo kiểu ‘Đổi mới’ này cháu không hiểu lắm.” Ông lão lại cười lớn, tiếng cười sảng khoái vang vọng khắp căn nhà sàn, xua đi chút căng thẳng trong lòng Khôi. Ông đặt chén trà xuống, khẽ thở dài một hơi, ánh mắt xa xăm nhìn ra phía hồ sen đang tỏa hương. “Tự do, à… Chuyện này…” Ông lại nhấp một ngụm trà, rồi giọng kể từ tốn cất lên, trầm ấm và đầy suy tư: “Chuyện này là một khái niệm còn mong manh hơn, nhưng lại là khát vọng mãnh liệt nhất của mọi kiếp người… Tự Do.” Ông lão trầm ngâm một chút rồi nói tiếp: ”Trong những buổi bình minh của thời đại mới, con người đã bắt đầu nhận ra chân lý ấy một cách rõ ràng hơn bao giờ hết. Trên vùng đất Châu Mỹ xa xôi, những con người dũng cảm đã viết nên Tuyên ngôn Độc lập của họ, trong đó, họ tuyên bố một cách đanh thép rằng: ‘Mọi người sinh ra đều bình đẳng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; Trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.’ Với họ, Tự do cá nhân (Liberty) là một quyền hiển nhiên, một phần không thể tách rời của sự tồn tại con người. Đó là quyền được tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do theo đuổi cuộc sống theo cách mình muốn, không bị sự can thiệp quá mức của chính quyền chuyên chế. Họ chiến đấu để giành lấy Tự do khỏi ách cai trị của một vị vua xa xôi, một chính phủ không còn đại diện cho ý nguyện của họ.” Ông lão ngưng lại, từ tốn nhấp một ngụm trà. Khôi, với vẻ mặt đầy tò mò và khao khát được hiểu, buột miệng hỏi: “Vậy còn với Việt Nam thì sao ạ?” Ông lão mỉm cười hiền từ, nhưng rồi, giọng ông lại chuyển sang một nỗi niềm khác, một nỗi niềm đã hằn sâu vào tâm khảm của dân tộc Việt Nam. “Tuy nhiên, hỡi cháu trai, Tự do của dân tộc ta, của con người Việt Nam, lại mang một ý nghĩa bi tráng và cấp bách hơn rất nhiều. Với chúng ta, Tự do, trước hết và trên hết, là sự giải phóng cả một dân tộc khỏi ách nô lệ. Nó không phải là một khái niệm trừu tượng về quyền cá nhân khi đã có một nhà nước tự do, mà là sự vật lộn, là cuộc đấu tranh sinh tử để thoát khỏi xiềng xích thực dân.” Ông lão ngước nhìn trần nhà, ánh mắt như đang thấy lại hình ảnh những tháng năm đen tối, khi cả một dân tộc bị xiềng xích: “Dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, dân tộc ta đã mất đi tất cả mọi quyền tự do cơ bản nhất của một con người. Họ cướp đất, cướp nước, cướp cả quyền được nói tiếng nói của mình. Tuyên ngôn Độc Lập năm 1945 đã vạch trần tội ác của chúng, không chỉ là tội cướp nước, mà còn là tội tước đoạt mọi Tự do của con người: ‘chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học’, ‘chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước của ta’, ‘chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân’. Hạnh phúc nào có thể mưu cầu khi con người không được tự do nói, tự do học, tự do đi lại, tự do sống một cuộc đời có phẩm giá?” Giọng ông lão trở nên dứt khoát, vang vọng như tiếng trống trận. “Vì vậy, Tự do trong Tuyên ngôn của chúng ta là tiếng thét của cả một dân tộc đòi lại sự giải thoát khỏi những xiềng xích cụ thể, tàn bạo đó. Nó là quyền được sống một cuộc đời không bị bóc lột, không bị tù đày vô cớ, không bị ngu dân, không bị biến thành súc vật lao động. Và điều quan trọng hơn cả, nó là sự thể hiện cao nhất của tự do ý chí tập thể, ý chí của toàn dân tộc Việt Nam quyết không cam chịu làm nô lệ, quyết đứng lên tự mình định đoạt vận mệnh, dẫu phải hy sinh cả máu xương và tính mạng.” Khôi gật gật đầu vẻ tâm đắc, ánh mắt sáng lên như vừa vỡ lẽ điều gì đó sâu sắc. Rồi anh nói thêm, giọng đầy vẻ tò mò: “Dạ, vậy còn ‘Đổi mới’ thì sao ạ?” Ông lão mỉm cười hiền từ, đặt chén trà xuống bàn. “À… Thời gian trôi qua, lịch sử đổi thay, và khái niệm Tự do cũng tiếp tục được định hình trong dòng chảy phát triển của đất nước.” Ông lão đưa tay ra, như đang chạm vào những chuyển mình của thời đại: “Khi đất nước bước vào giai đoạn Đổi mới, Tự do lại mang một hình hài mới, phù hợp với hơi thở của thời cuộc, nhưng vẫn vẹn nguyên giá trị cốt lõi.” “Đổi mới đã mang đến một cuộc cách mạng trong lĩnh vực kinh tế, và đó chính là sự mở rộng Tự do mạnh mẽ nhất,” ông lão phân tích, giọng điệu đầy hào sảng. “Từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nơi mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh đều bị bao cấp và kiểm soát chặt chẽ, Đổi mới đã phá vỡ những xiềng xích đó, trao trả tự do kinh tế cho người dân. Người dân được khuyến khích làm giàu, được tự do sản xuất, buôn bán, lựa chọn nghề nghiệp, thành lập doanh nghiệp tư nhân. Sự ‘Tự Do’ này đã giải phóng một nguồn năng lượng khổng lồ trong xã hội, tạo nên sự phát triển thần kỳ của đất nước.” Khôi tỏ vẻ khó hiểu, khuôn mặt thoáng chút băn khoăn. “Dạ, con thấy là hợp tác xã cũng rất hiệu quả mà, đâu còn ai phải chịu đói đâu ông? Cứ như hiện tại con thấy ổn định hơn.” Ông lão nở nụ cười hiền hậu, ánh mắt đầy kiên nhẫn nhìn Khôi. “Ôi cháu trai của ta. Khi con người có Tự do kinh tế, họ mới có nhiều lựa chọn hơn trong cuộc sống. Họ có thể mua sắm những gì mình muốn, lựa chọn nơi ở tốt hơn, cho con cái học hành ở những trường chất lượng hơn, và tự do đi lại, học tập, làm việc ở nước ngoài. Điều này, mặc dù không phải là Tự do chính trị theo nghĩa phương Tây, nhưng lại là một bước tiến khổng lồ trong việc mở rộng Tự do cá nhân trong đời sống thường nhật của mỗi người dân. Họ có nhiều cơ hội hơn để theo đuổi ước mơ, để phát triển bản thân, để lựa chọn một cuộc sống mà họ mong muốn.” Khôi gật gù, vẻ mặt vẫn còn chút suy tư, nhưng ánh mắt đã ánh lên sự thấu hiểu. Tuy nhiên, anh vẫn còn một nỗi băn khoăn. “Dạ, cháu hiểu rồi nhưng chưa biết thực tế như thế nào, không biết là cháu có nên tham gia vào phong trào đi ‘kinh tế mới’ này không?” Ông lão từ tốn hỏi lại, ánh mắt đầy vẻ thăm dò: “Cháu đã đọc qua tác phẩm ‘Tắt đèn’ của Ngô Tất Tố chứ?” Khôi gật đầu, giọng dứt khoát: “Dạ, cháu được đọc từ hồi mới giải phóng rồi ạ.” Ông lão gật đầu, giọng ông đầy trăn trở, như đang hồi tưởng về một thời đã qua: “cháu có thể thấy rõ nhất khát vọng Tự do trong những tác phẩm hiện thực phê phán trước Cách mạng. Ngô Tất Tố trong Tắt đèn đã phơi bày một cách trần trụi sự thiếu Tự do đến cùng cực của người nông dân dưới chế độ cũ. Chị Dậu, một người phụ nữ hiền lành, lương thiện, lại bị dồn vào bước đường cùng, phải bán con, bán chó, thậm chí bán mình để đóng ‘sưu’. Đó là sự thiếu Tự do đến mức bị tước đoạt cả quyền làm người, quyền được sống một cuộc đời có phẩm giá. Tác phẩm ấy chính là tiếng kêu xé lòng đòi Tự do khỏi áp bức, bóc lột.” Khôi nhìn ông lão, ánh mắt đăm chiêu, hỏi gặng: “Vậy ông ơi, cháu có nên tham gia không ạ?” Ông lão cười, nụ cười vẫn hiền từ nhưng chưa kịp trả lời thì một tiếng loa phát thanh quen thuộc chợt vọng lại từ xa, tiếng loa rè rè như tiếng ong vỡ tổ, báo hiệu một ngày mới đang đến. Cùng lúc đó, khung cảnh xung quanh Khôi bắt đầu nhòa đi, ông lão chợt tan biến, để lại một khoảng lặng đầy gợi mở trong không gian. Khôi bừng tỉnh, tiếng kèn quen thuộc của buổi tập thể dục sáng sớm khiến anh giật mình. Mồ hôi nhễ nhại trên trán, anh nhanh chóng vệ sinh cá nhân rồi chạy ra sân tập trung cùng mọi người. Sau nửa tiếng vận động dưới ánh nắng ban mai, Khôi cảm thấy thoải mái hơn, cơ thể dường như được giải tỏa sau những suy tư nặng nề của giấc mơ. Anh trở lại phòng, ngồi xuống chiếc bàn làm việc cũ kỹ. Ánh mắt anh đăm chiêu nhìn vào tờ giấy kêu gọi tham gia “Kinh tế mới”, vẫn còn đặt trên mặt bàn, như cố nhớ lại từng lời ông lão đã nói trong giấc mơ đêm qua. Những câu hỏi về “Tự do” và “Đổi mới” vẫn còn đó, nhưng giờ đây, chúng không còn mơ hồ như trước. Giấc mơ đã gieo vào lòng Khôi một hạt mầm của sự lựa chọn, một con đường mới đang chờ anh quyết định. Khôi từ tốn mở nút thắt trên cuốn sổ tay đặt kế bên ra, từng chuyển động chậm rãi, dứt khoát như thể đang mở ra một phần ký ức sâu kín. Anh lật mở vài trang giấy đã ngả màu thời gian, những con chữ viết vội vàng, những nét vẽ nguệch ngoạc từ thuở niên thiếu hiện ra. Tay anh miết nhẹ lên hai mảnh vỏ gói sôcôla đã ép thẳng, cũ nhàu, bạc phếch màu thời gian, chỉ còn lờ mờ những đường vân xoắn ốc của vỏ bạc ngày nào. Chúng phẳng lì, mỏng manh, như giữ trọn những giấc mơ và lời hứa xa xăm từ một thời thơ ấu đầy biến động. Ánh mắt Khôi trầm ngâm, nhìn vào những kỷ vật cũ kỹ ấy, rồi từ từ chuyển hướng về tờ tài liệu “Kinh tế mới” trên bàn. Một sự tĩnh lặng bao trùm căn phòng, chỉ có tiếng gió nhẹ thổi qua khe cửa sổ. Đột nhiên, khóe môi anh khẽ nhếch lên thành một nụ cười nhẹ, rất khẽ, nhưng ánh mắt Khôi giờ đây đã trở nên rõ ràng, kiên định lạ thường, một sự quyết tâm đã được tôi luyện qua bao năm tháng. Anh đã có quyết định trong lòng.
-
TTS feed content
GIỮA HAI MÙA HOA Tác phẩm dự thi “Viết chữa lành” Mở đầu – Hoa trong tim Tôi từng nghĩ mình quá mong manh để chở che một sinh linh nhỏ bé, khi ngoài kia cả thế giới dường như đồng loạt khép cửa. Nhưng rồi, giữa những tháng ngày tăm tối nhất, một ánh sáng le lói vẫn thắp lên – từ đôi mắt trong veo như giọt sương mai và tiếng cười tinh khôi của bé con. Nhưng ánh sáng ấy chưa đủ để xua tan mùa đông lạnh giá đang bủa vây. Mùa đông kéo đến không chỉ bên ngoài cửa sổ, mà còn len sâu vào trong tim. Phần I – Đông Tàn Có những mùa đông trôi qua lặng lẽ. Mọi thứ trong đời tôi dường như mất hết màu sắc, chỉ còn xám xịt và u uất. Tôi từng nghĩ mình sinh ra để hứng chịu bão tố, để làm nền cho người khác bước qua, để mãi mãi không biết đến yêu thương trọn vẹn. Ngày được đưa vào phòng mổ, ánh đèn trắng lóa trên trần làm tôi hoa mắt. Cơn đau ruột thừa quặn lên từng cơn, nhưng tim tôi còn nhói hơn khi bác sĩ buông một lời lạnh tanh, không chút xúc cảm: “Cô có thai. Muốn giữ lại hay xử lý?” Câu hỏi đó rơi xuống như lưỡi dao sắc ngọt, trần trụi và tàn nhẫn. Tôi mười tám tuổi. Dại khờ đến mức còn chưa biết cách chăm sóc bản thân, huống hồ nuôi một đứa bé. Tôi còn quá trẻ để làm mẹ, còn quá yếu đuối để gánh cả thế giới. Nhưng khi nhìn tờ giấy siêu âm với nhịp tim nhỏ xíu đang hiện lên, tôi nghe rõ một tiếng nói vang lên trong lòng: Hãy giữ con lại. “Cháu sẽ giữ con” tôi đáp. Không chút ngập ngừng. Tin tôi mang thai như một cơn bão quét qua căn nhà nhỏ. Mẹ biết chuyện, bà nhìn tôi, ánh mắt đẫm nước pha lẫn thất vọng và nỗi đau khó diễn tả. Vừa đau vừa giận, bà trút lên tôi những lời cay nghiệt nhất bà có thể nghĩ ra. Từng câu, từng chữ như những nhát roi quất vào da thịt, để lại những vết đau âm ỉ mãi trong tâm hồn. Ba không mắng, nhưng ông già đi thấy rõ. Ông ngồi hàng giờ trên hiên, ánh mắt lạc lõng, mái tóc bạc thêm chỉ trong vài tuần. Đêm đến, tiếng mẹ nức nở hòa với tiếng thở dài nặng nhọc của ba, phủ lên căn nhà một nỗi buồn lặng câm, chồng chất giữa day dứt và bất lực. Gia đình bên cha đứa bé đến. Họ mặc đồ chỉn chu, nhưng ánh nhìn lạnh lẽo. Họ bước vào nhà như để giải quyết một gánh nặng, không phải đón nhận một sinh linh. Không ai hỏi tôi có ổn không, cũng không ai nhắc đến đứa trẻ. Tôi vẫn nhìn về phía cửa, hy vọng một lần, chỉ một lần thôi, anh ta sẽ bước vào. Tôi tưởng tượng cảnh anh ta đứng đó, dứt khoát nói rằng sẽ cùng tôi chịu trách nhiệm. Nhưng cánh cửa vẫn im lìm. Anh ta không đến. Sự vắng mặt ấy nặng hơn bất kỳ lời nói nào. Nó lấp đầy căn phòng bằng một khoảng không mơ hồ, đến mức tôi nghe rõ tiếng tim mình đập, lạc lõng và trống rỗng. Họ cất giọng thản nhiên, pha chút mỉa mai: “Ai biết đó có phải con cháu nhà tôi không?” “Nếu cô muốn giữ thì tự lo. Đừng kéo chúng tôi vào.” “Nếu cô dám bế nó đến, thì đừng trách bị đưa thẳng vào cô nhi viện.” Tôi đứng đó, tay ôm bụng, thấy lạnh buốt từ ngoài vào tận tim. Mỗi lời họ nói như nhấn thêm một nhát vào niềm tin vốn đã rạn nứt. Tôi cố gắng đứng vững, không rơi nước mắt trước mặt họ. Nhưng khi họ nói đến chuyện bỏ con, mọi xúc cảm trong tôi vỡ vụn. Không phải là nước mắt, mà là sự tỉnh táo đến đau đớn. Ngay khoảnh khắc này, tôi biết mình phải buông bỏ, buông bỏ người đàn ông không đủ dũng khí đến bên tôi, buông bỏ một gia đình đã lạnh lùng chối bỏ chính máu thịt của họ. Chỉ giữ lại điều duy nhất tôi có, là con. Tôi siết chặt bàn tay, thầm hứa với chính mình: Dù cả thế giới có quay lưng, tôi vẫn sẽ giữ con lại. Bên ngoài, hàng cây khô trụi lá lay động trong gió. Đông đã tàn, nhưng cái lạnh vẫn còn đó. Tôi cũng không biết ngày mai sẽ ra sao. Nhưng giữa những vô định, tôi bỗng cảm nhận rõ, bên trong tôi, một mầm sống nhỏ bé đang âm thầm lớn lên. Tim tôi đập nhanh hơn, một cảm xúc lạ lẫm lan khắp người, vừa xao động, vừa ấm áp đến lạ kỳ. Phần II – Xuân Chớm Mùa đông rồi cũng qua, nhưng cái lạnh dường như vẫn chưa rời hẳn. Tôi ôm con vào lòng, bé nhỏ và yếu ớt như một chồi non đang run rẩy giữa những cơn gió đầu xuân. Chỉ mới mười ngày tuổi, con đã dị ứng sữa công thức. Đôi mắt nhỏ sưng húp, da mẩn đỏ từng đốm li ti. Tôi sợ hãi đến mức tay chân bủn rủn khi bế con chạy hết bệnh viện huyện này đến bệnh viện tỉnh khác. Những đêm dài, tôi ngồi co ro trên ghế nhựa lạnh toát nơi hành lang, tôi chỉ cầu mong con đừng bỏ tôi lại. Tiếng máy móc “tít tít” liên hồi, tiếng khóc yếu ớt của con vọng lại, khiến lòng tôi chông chênh giữa một mùa dài lê thê. Có những đêm dài, khi con ngủ vùi trên tay, tôi cầm điện thoại lướt mạng xã hội. Bạn bè cùng trang lứa người rạng rỡ trong lễ tốt nghiệp, người khoe công việc mới, người vi vu khắp nơi với thanh xuân phơi phới. Tôi lại nhớ về ước mơ của mình ngày trước, từng ao ước mình trở thành hướng dẫn viên du lịch, được đi nhiều nơi, khám phá những vùng đất mới, sống một cuộc đời rực rỡ. Nhưng hiện thực của tôi giờ đây chỉ là những ngày lặp đi lặp lại: đi làm thuê, về nhà tất bật với tã sữa và những đêm thức trắng ru con. Một nỗi tủi thân, nhục nhã dâng lên nghẹn ngào. Tôi thấy mình bị bỏ lại phía sau, lạc lõng giữa thế giới đang rực rỡ ngoài kia. Ba mẹ vẫn chưa nói gì với tôi từ khi con chào đời. Nhưng dường như cơn giận dữ đã nguôi ngoai dần. Mẹ lặng lẽ đặt thêm chăn lên vai tôi lúc tôi ngủ gục bên nôi. Ba để sẵn ly sữa nóng trên bàn bếp, không cất một lời. Thời gian trôi đi. Những tưởng sau giông bão, mọi thứ sẽ bình yên hơn. Nhưng khi tròn ba tuổi, con vẫn chưa biết nói. Tôi bắt đầu lo lắng. Đêm nào cũng thao thức, sợ những tháng ngày mang thai đầy căng thẳng đã để lại vết sẹo trong con. Tôi tìm đọc đủ loại bài viết về trẻ chậm nói, đôi khi hoảng loạn đến mức không dám nhìn vào đôi mắt to tròn ngây thơ kia. Mỗi ngày, tôi vẫn kiên trì nói chuyện, hát ru, đọc sách cho con nghe. Dù con chỉ nhìn tôi, không đáp lời. Rồi một buổi chiều mùa xuân, khi tôi đang xếp lại đồ chơi, con bất ngờ kéo tay tôi, đôi môi run run thốt ra hai tiếng yếu ớt:“Mẹ… ơi.” Tôi chết lặng. Hai tiếng ấy như tia nắng xuyên qua bầu trời xám xịt. Tôi ôm con vào lòng, nước mắt rơi không kìm được . Trong giây phút ấy, mọi nỗ lực bé nhỏ của con dường như đã được đền đáp. Từ hôm đó, con bắt đầu cất tiếng nhiều hơn. Ban đầu còn ngọng nghịu, chậm rãi, nhưng rồi dần rõ ràng hơn. Mỗi tối, tôi dành thời gian trò chuyện và chơi đùa với con. Chỉ vài tháng sau, bé con đã có thể nhận biết chữ cái, đọc vanh vách bảng cửu chương, đam mê những con số và câu đố logic. Người ta nhìn con ngạc nhiên: “Thông minh quá!” Tôi mỉm cười, siết chặt bàn tay con. Trong ánh mắt sáng ngời ấy là cả một hành trình mà mẹ con tôi đã đi qua, đầy nước mắt nhưng cũng khắc sâu dấu chân của lòng kiên cường. Một buổi tối, khi hai mẹ con đang tô màu trong phòng khách, con bất chợt hỏi bằng giọng non nớt: “Mẹ ơi… ba con đâu rồi?” Tôi khựng lại. Câu hỏi ấy không oán trách, chỉ là một thắc mắc rất đỗi hồn nhiên, vậy mà lại khiến lòng tôi đau nhói. Tôi vuốt tóc con, kéo con vào lòng ôm thật chặt. Tôi im lặng. Một giọt nước mắt lăn xuống má. Không phải vì đau đớn, mà vì tôi nhận ra mình vẫn chưa sẵn sàng nói về điều này. Có lẽ đến lúc nào đó, tôi sẽ đủ can đảm để kể cho con nghe. Mùa xuân năm ấy, bão vẫn chưa tan, nhưng giữa những đêm mưa lạnh, tôi đã nghe thấy tiếng chim hót yếu ớt báo hiệu bình minh. Phần III – Giữa ánh Lửa Đỏ Mùa Hạ Xuân qua đi, mầm non dần cứng cáp, còn tôi lại bước tiếp vào một mùa khác – mùa của thử thách, của những ảo ảnh rực rỡ mang tên tình yêu. Mùa hạ đến, nắng gắt phủ khắp con đường. Giữa những ngày oi ả như thiêu , tôi dạy con những bước đi đầu tiên. Con chập chững, đôi chân bé xíu run run, gương mặt rạng rỡ khi nắm được tay mẹ. Mỗi lần con ngã, tôi lại kiên nhẫn đỡ dậy, dịu dàng chỉ dạy con. Con bé vẫn luôn là cả thế giới của tôi. Đôi mắt trong veo, tiếng cười hồn nhiên như mưa đầu hạ. Tôi cố gắng từng ngày, chỉ mong hai mẹ con có một cuộc sống yên bình hơn. Chúng tôi sống giản dị. Tôi đi làm thuê, tối về ôm con ngủ. Dần dần, tôi cũng quen với cuộc sống của một người mẹ đơn thân. Vừa làm mẹ, vừa làm cha, vừa làm, Không ai đỡ mình khi mỏi, nhưng tôi học cách tự đứng vững. Dù vất vả, tôi thấy lòng mình nhẹ nhàng hơn. Rồi anh ta xuất hiện, vào một buổi chiều nắng cháy. Anh ta là quản lý của tôi, một người đàn ông thành đạt, ăn nói khéo và luôn tỏ ra quan tâm đến mẹ con tôi. Tôi biết anh ta không phải bến đỗ, cũng chẳng phải chỗ để dựa. Nhưng những lời ngọt ngào và quan tâm vụn vặt đủ làm tôi lầm tưởng mình có thể nương nhờ. Tôi đã nghĩ mình mạnh mẽ hơn sau từng ấy chuyện, nhưng hóa ra, trái tim từng rạn nứt lại dễ mềm trước một chút ấm áp. Tôi tin tưởng đến mức đưa anh ta toàn bộ số tiền mình chắt chiu mấy năm trời. Tin tưởng đến mức tự nhủ việc ở bên tôi đã là một sự thiệt thòi cho anh ta. Cho đến một ngày, tôi thấy tin nhắn yêu thương của anh ta gửi cho người con gái khác, ngọt ngào, dịu dàng, nhưng không phải dành cho tôi. Tim tôi đau thắt. Tôi không khóc, không la hét. Chỉ thấy trong lòng trống rỗng, nặng như cái nóng ngày hè đè chặt lên ngực. Tôi bước đi. Gió trưa hầm hập, cơn mưa hạ lất phất rơi trên vai. Tôi không phân biệt nổi đâu là mưa, đâu là nước mắt. Tóc tôi ướt đẫm, từng lọn dài rũ xuống. Tôi cầm kéo, cắt phăng đi, từng nhát, từng nhát, như cắt bỏ những tháng ngày ngu ngốc, những hy vọng bị phản bội. Tôi nhìn con, rồi nhìn ba mẹ, cổ họng nghẹn đắng. Một nỗi hối lỗi âm ỉ dâng lên, vì tôi đã từng để họ hy vọng vào một người không xứng đáng, để rồi tất cả cùng thất vọng. Tôi cúi đầu, để mặc đôi mắt nhòe đi trong im lặng. Tôi biết mình không thể ở lại đây, không thể để sự yếu đuối của mình làm ảnh hưởng đến gia đình mình. Tôi đành để bé con ở lại với ông bà, chấp nhận chuyển công tác đến một nơi xa. Mùa hạ năm ấy, nắng không còn rực rỡ. Nó thiêu cháy mọi niềm tin mong manh, chỉ để lại trong tôi vết tro tàn lặng lẽ, chẳng thể xóa nhòa. Phần III – Thu Về Bên Khung Cửa Tôi đã rụi tàn trong mùa hạ ấy, rực lên rồi vụn vỡ. Mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, tôi mới học cách nhặt nhạnh từng mảnh vỡ của mình, tự vá lại chúng bằng thời gian. Tôi học cách tha thứ, không phải cho những người từng làm tôi đau, mà cho chính bản thân mình những ngày dại dột. Tôi và bé con chuyển đến một thị trấn nhỏ, nơi thu về sớm hơn. Ở đó, gió thoảng nhẹ, mang theo mùi lá vàng và chút nắng dịu. Bé con đã lớn, đôi chân nhỏ thoăn thoắt chạy khắp sân, mái tóc mềm khẽ bay theo gió. Thỉnh thoảng con quay lại nhìn tôi, đôi mắt lấp lánh như chứa cả bầu trời. Con bé hiếu động và tinh nghịch, nhưng cũng rất ngoan và hiểu chuyện. Con hay lăng xăng giúp mẹ, vẽ tặng những bức tranh nguệch ngoạc, gấp những con hạc giấy nhỏ xíu rồi trịnh trọng trao cho tôi. Mỗi món quà con bé tặng, dù vụng về bé nhỏ nhưng đắp thêm từng chút lên tâm hồn tôi, khiến những vết xước cũ thôi nhức nhối. Tôi tìm lại chính mình giữa tiếng cười con trẻ và những ngày bình yên. Tôi quay lại giảng đường, vẫn tất bật với công việc nhưng đã bắt đầu học cách tự yêu thương bản thân. Không còn tủi thân khi nhìn bạn bè cùng lứa đã tiến xa, đã thành đạt, rạng rỡ trong thanh xuân của họ. Tôi nhận ra, thanh xuân của mình vẫn còn đó, nó chỉ mang một hình hài khác. Mỗi người có một con đường riêng, và con đường của tôi dù quanh co, chậm rãi, vẫn có thể đưa tôi đến nơi mình cần đến. Tôi đi chậm hơn, nhưng tôi vẫn đang bước tiếp, và mỗi bước đi đều có đôi bàn tay bé xíu ấy nắm lấy, tiếp thêm cho tôi sức mạnh. Ước mơ năm xưa của tôi từng là được đi khắp nơi, khám phá thế giới rộng lớn ngoài kia. Giờ đây, ước mơ ấy đã đổi thay, nhỏ bé hơn, giản dị hơn, nhưng chưa bao giờ tắt. Hai mẹ con bắt đầu những chuyến đi nho nhỏ, khi thì dạo công viên gần nhà, khi thì rong ruổi trên chuyến xe về vùng biển xa. Chúng tôi không có một cuộc sống hoàn hảo, nhưng mỗi ngày đều đầy ắp tiếng cười, những cái ôm và đôi khi cả những giọt nước mắt hạnh phúc. Tôi hiểu, mình vẫn đang sống một thanh xuân rực rỡ, một thanh xuân đủ đầy yêu thương. Và rồi, khi bình yên dần trở lại, tôi mới nhận ra: bên tôi không chỉ có con, mà còn có gia đình. Mẹ cưng bé con lắm, bà chăm từng bữa ăn, từng cái áo cái quần. Ba ít nói, nhưng mỗi lần đưa đón cháu đi học, ông đều cười hiền hậu.Tôi chợt thấy nghẹn lại khi nghĩ đến những năm tháng trước đây, chính tôi đã làm ba mẹ buồn lòng nhiều đến thế nào. Những giọt nước mắt, những đêm dài họ thao thức lắng lo. Giờ đây, tôi chỉ muốn sống tốt hơn, không chỉ để bé con có một cuộc đời hạnh phúc, mà còn để ba mẹ có thể an lòng. Tôi học cách quan tâm đến họ nhiều hơn, cùng mẹ nấu bữa cơm ngon, nhắc ba mặc ấm khi trời trở lạnh, góp nhặt từng chút để phụng dưỡng và đền đáp những hy sinh lặng lẽ mà họ dành cho tôi. Không còn những đêm dài khóc ròng, không còn ác mộng rượt đuổi. Vết thương cũ giờ chỉ còn là vết sẹo mờ, không còn đau, chỉ nhắc tôi rằng mình từng vượt qua. Sau tất cả, tôi nhận ra: gia đình vẫn luôn là nơi an toàn nhất, và giờ đây tôi đã đủ mạnh mẽ để trở thành nơi an toàn cho chính những người tôi yêu thương. Rồi anh đến, không ồn ào, không hứa hẹn. Anh là đồng nghiệp ở nơi làm mới, hiền lành và chân thành. Anh thường nán lại sau giờ làm, giúp tôi những việc nhỏ, đôi khi chỉ đặt ly cà phê nóng trên bàn mà chẳng cần nói gì. Anh bước vào cuộc đời tôi, nhẹ như cơn gió thu, không khuấy động, nhưng đủ để hơi ấm len vào những góc tối trong tim. Ở bên anh, tôi lần đầu tiên nhận ra mình có thể thở nhẹ nhàng, những phòng tuyến trong tim lặng lẽ sụp đổ mà không sợ bị tổn thương. Tôi có thể khóc thật to, mà không cần kìm nén. Có thể cười, hồn nhiên như đứa trẻ. Có thể nổi giận, trách móc, thậm chí lặng im nhiều ngày, và anh vẫn ở đó, không rời đi, không lay động. Anh trở thành nơi tôi tựa đầu những lúc mệt mỏi, là bờ vai đủ rộng để gánh cả những hỗn loạn trong tôi. Khi tình cảm dần sâu đậm, chúng tôi vấp phải sự cấm cản từ gia đình anh. Tôi từng nghĩ sẽ buông tay, vì không muốn anh kẹt giữa tình yêu và sự kỳ vọng của gia đình. Tôi đã quen với việc lùi bước để người khác dễ lựa chọn hơn. Nhưng anh thì không. Anh chọn ở lại, lặng lẽ thuyết phục từng người trong gia đình, giải thích cho họ hiểu về quá khứ của tôi, về những năm tháng tôi đã trải qua. Anh không bảo vệ tôi bằng những lời hứa khoa trương, mà bằng sự tôn trọng và tình yêu giản dị. Xung quanh chúng tôi, những lời bàn tán cũng từng dấy lên. Người ta nhìn tôi bằng ánh mắt nửa thương hại, nửa dò xét. Nhưng anh chỉ nắm tay tôi chặt hơn, im lặng đồng hành, để sự kiên định của anh thay câu trả lời cho tất cả. Tôi chợt nhận ra, người ta ở lại không phải để cứu rỗi hay xóa nhòa nỗi đau, mà chỉ để nhắc tôi rằng: tôi có quyền yếu đuối, có quyền vỡ òa sau những năm tháng gồng mình chịu đựng, rằng tôi không cần phải mạnh mẽ mọi lúc, cũng chẳng cần cố gắng hoàn hảo để có được hạnh phúc, rằng ngay cả khi trái tim này đầy rẫy những vết xước, tôi vẫn xứng đáng được nâng niu, được yêu thương trọn vẹn, theo cách dịu dàng nhất. Bé con ban đầu gọi anh là “chú” đầy rụt rè, nhưng chẳng bao lâu sau, con bé đã cười khúc khích mỗi lần anh xuất hiện, bàn tay nhỏ níu chặt lấy ngón tay anh. Tôi nhìn thấy trong ánh mắt anh sự dịu dàng, kiên nhẫn, thứ tình yêu không ồn ào mà sâu lắng đến tận đáy tim. Ngày tôi tốt nghiệp đại học, anh đứng lặng lẽ ở cuối hội trường, tay ôm bó hoa lớn, nụ cười nở rộ như ánh nắng trời thu. Bé con chạy đến, nắm tay anh, kéo vào giữa đám đông, bước thật nhanh về phía tôi.Ba mẹ tôi đứng bên, không còn vướng lại những nỗi buồn xưa, chỉ có ánh mắt ấm áp mà suốt nhiều năm tôi chưa từng thấy lại. Tôi khẽ nhìn ra, bên ngoài khung cửa, những chiếc lá vàng chao nghiêng như đang nhảy múa. Lần đầu tiên sau rất lâu, tôi thấy lòng mình thật sự bình thản. Mọi thứ từng vỡ nát giờ đang dần được chữa lành lại, từ từ, chậm rãi, và tôi biết: cuối cùng, những vết thương cũng đã ngủ yên trong hơi ấm dịu dàng của mùa thu. “Giữa hai mùa hoa, tôi từng sợ trái tim mình mãi đông cứng trong giá lạnh. Nhưng rồi, khi gió đã thôi gào rít, khi nắng không còn bỏng rát, tôi hiểu ra rằng: chỉ cần kiên trì yêu thương, hoa vẫn có ngày đơm nở rực rỡ.” Leo Kim #Vietchualanh #Giuahaimuahoa
-
TTS feed content
“ĐÁM ĐÔNG KHÔNG CẦN LÝ LẼ CHỈ CẦN CẢM XÚC MẠNH “Lý trí của một người trong hoàn cảnh bình thường sẽ nhìn thấy sự thiếu mạch lạc nhưng đám đông gần như mù quáng trước sự thật ấy và thực tế là họ bị bóp méo bằng trí tưởng tượng áp đặt lên đó.” (Trích Diễn biến tâm lý đám đông) Bạn có từng thấy một ai đó bị “ném đá” dữ dội mà không hiểu vì sao? Bạn có từng thấy một xu hướng vô nghĩa lan truyền rầm rộ mà chẳng ai dừng lại để hỏi: “Việc này để làm gì?” Nếu từng, bạn đã chứng kiến quyền lực đáng sợ của “tâm lý đám đông”. Gustave Le Bon đã chỉ ra rất rõ: Đám đông không suy nghĩ, chỉ cảm nhận. Và đó là lý do vì sao cảm xúc trong đám đông luôn vượt ngoài tầm kiểm soát. Ông liệt kê ra các đặt điểm về cảm xúc và đạo đức của đám đông như sau: 1. Tính bốc đồng, tính dễ thay đổi và sự cáu kỉnh của đám đông Le Bon chỉ rõ, đám đông phản ứng theo bản năng. Không suy xét. Không phân tích. Không cần sự thật. đám đông bị chi phối bởi những nguyên nhân kích thích bên ngoài và phản chiếu lên những biến đổi không ngừng giữa họ. Đám đông cả nể và dễ tinh theo một gợi ý nào đó. Vụ việc Johnny Depp và Amber Heard là minh chứng điển hình. Khi Amber lần đầu lên tiếng tố cáo, cả thế giới quay lưng với Johnny mà chưa có một bằng chứng rõ ràng nào. Các hãng phim cắt hợp đồng, người hâm mộ quay lưng. Đó không còn là công lý mà là hiệu ứng đám đông. Mãi đến khi phiên tòa được công khai, sự thật mới sáng tỏ. Nhưng ai chịu trách nhiệm cho những mất mát mà đám đông gây ra? 2. Sự phóng đại và ngây thơ của cảm xúc trong đám đông Trong đám đông, ta không còn phân biệt được nghi ngờ lành mạnh với niềm tin mù quáng. Chính vì thế, đám đông dễ tin theo thuyết âm mưu, lời đồn thổi, hay “một chiếc idol thần thánh hóa”. Sự thật thì phức tạp, nhưng đám đông chỉ muốn thứ gì đơn giản, giật gân – và dễ thỏa mãn cảm xúc. Trong mùa đại dịch COVID-19, có một giai đoạn người dân đổ xô đi mua… giấy vệ sinh. Không phải vì thiếu mà vì ai cũng sợ không còn. Một vài hình ảnh “trống kệ” trên mạng đủ khiến cả thành phố hỗn loạn. Không cần lý do. Chỉ cần sợ hãi lan tỏa. Đó là “tâm lý bầy đàn” một dạng tâm lý đám đông mà Le Bon gọi là “mù quáng tập thể.” 3. Sự không khoan dung, độc tài và chủ nghĩa bảo thủ của đám đôngKhi một tư tưởng mới xuất hiện, một nhân vật đi ngược số đông nổi lên, phản ứng thường là gì? Chống đối. Tẩy chay. Mạt sát. Vì sao? Vì đám đông không chịu được cảm giác bất an khi niềm tin cũ bị thách thức. Sự bảo thủ là lá chắn chống lại nỗi sợ mất kiểm soát. Ngày xưa, Steve Jobs từng bị chính hội đồng Apple sa thải vì những ý tưởng “quá khác người”. Họ sợ thay đổi. Sợ rủi ro. Và đám đông ban đầu đâu có ai tin rằng một cái “iPhone không bàn phím” sẽ thay đổi thế giới? May thay, lịch sử vẫn luôn ưu ái những kẻ dám đi ngược đám đông. 4. Đạo đức của đám đông Đám đông có thể trở nên rất nhân đạo hoặc cực kỳ tàn ác chỉ trong vài giờ. Tùy vào người dẫn dắt họ chạm vào phần nào trong cảm xúc: cao đẹp hay hèn hạ. Đám đông không xấu nhưng dễ bị dẫn dắt về phía xấu nếu không có một tiêu chuẩn lý trí để soi đường. Trong bóng đá, đôi khi chỉ một tình huống trọng tài bị nghi là thiên vị, đám đông trên khán đài có thể từ reo hò thành… đập phá. Những vụ như Heysel 1985 hay Indonesia 2022 từng cướp đi sinh mạng của hàng trăm người vì cảm xúc tức giận lan truyền. “Thời đại của chúng ta là thời đại của đám đông nhưng chỉ những ai giữ được lý trí cá nhân mới không bị cuốn trôi.” Đừng dễ dàng tin theo. Đừng vội chia sẻ. Đừng để cảm xúc của người khác thay thế tư duy của chính bạn.