Bản đồ của An

Tôi là một neuron cảm giác, sống trong “Thung lũng Truyền Tin” – nơi mọi tín hiệu từ thế giới bên ngoài đều được đưa về, mã hóa thành ánh sáng và dòng điện. Chúng tôi kết nối với nhau bằng hàng triệu sợi dây sáng – những khớp thần kinh lung linh, như những dải ngân hà chằng chịt trên bầu trời.

Thành phố thần kinh này thuộc về bé An – một cậu bé 6 tuổi có đôi mắt trong veo, luôn nhìn thế giới theo cách riêng. Ở ngoài kia, người ta nói An “không bình thường”. Nhưng ở trong này, tôi biết: cậu chỉ đang sống trong một bản đồ khác mà thôi.

Mỗi đứa trẻ khi sinh ra đều có một “bản đồ thần kinh” – bản đồ ấy quyết định cách chúng nhìn, nghe, chạm và cảm nhận thế giới. Với An, bản đồ ấy kỳ lạ vô cùng. Những con đường tín hiệu không đi thẳng như thường lệ, mà ngoằn ngoèo, chồng chéo, đôi khi còn nối tắt sang nơi không ai ngờ đến. Vì thế, mỗi khi âm thanh lọt vào tai, nó không chỉ đi đến vùng thính giác mà còn lan sang cả vùng thị giác, khiến cậu “nhìn thấy” âm thanh dưới dạng những vệt sáng rực rỡ.

– “Âm thanh của mẹ là màu xanh lam… còn tiếng chim là màu vàng nhạt…” – tôi nghe cậu thì thầm một lần, đôi môi khẽ mấp máy.

Không ai ngoài tôi hiểu rằng, An đang mô tả thế giới theo ngôn ngữ của neuron.

Ở vùng “Vỏ Não Ngôn Ngữ”, những anh em neuron ngồi im lặng. Họ ít giao tiếp hơn những vùng khác, bởi các khớp nối của họ yếu, tín hiệu truyền đến thường bị mất giữa đường. Tôi từng thử giúp họ gửi đi một tín hiệu – một từ đơn giản như “mẹ” – nhưng dòng điện vừa bật sáng đã vụt tắt giữa khoảng không.

– “Không sao,” tôi tự nhủ, “An không nói bằng lời, nhưng cậu nói bằng ánh nhìn.”

Ở khu “Hải Mã”, nơi lưu giữ ký ức, ánh sáng dịu hơn. Từng mảnh ký ức của An lơ lửng trong không gian như những mảnh phim chiếu chậm: bàn tay mẹ xoa đầu, bố đưa cậu đi công viên, tiếng cười của đứa bạn cùng lớp… Tất cả đều rực rỡ, chỉ là sắp xếp theo thứ tự mà người lớn không hiểu.

Một ngày nọ, tín hiệu bất ổn xuất hiện. Vùng “Hạch Hạnh Nhân” – trung tâm cảm xúc – bắt đầu phát tín hiệu đỏ chớp liên tục. Có ai đó trong thế giới ngoài kia đang la mắng. Sóng âm tràn vào, rung lên trong ốc tai rồi lao đến chỗ chúng tôi. Cường độ quá mạnh. Các neuron cảm giác co rút lại như bị bỏng.

– “Ngắt kết nối! Nhanh!” – tôi hét.

Nhưng quá muộn. Dòng tín hiệu dồn dập đổ vào, kích hoạt cả mạng lưới cảm giác đau, khiến toàn bộ thành phố thần kinh nhấp nháy hỗn loạn. Ở ngoài kia, bé An lấy tay bịt tai, thu mình vào góc tường, lắc đầu liên tục. Người lớn chỉ thấy “con đang chống đối”, nhưng tôi biết – cậu chỉ đang bảo vệ hệ thần kinh của mình khỏi quá tải.

Cơn bão qua đi, ánh sáng yếu dần. Từng sợi khớp thần kinh đứt ra lại được nối lại chậm rãi. Ở trung tâm, neuron dẫn truyền dopamine nhẹ nhàng phóng thích những hạt sáng nhỏ – phần thưởng tự nhiên giúp cân bằng hệ thống. Tôi thấy bé An hít thở sâu, rồi lấy chiếc ô tô đồ chơi, lăn qua lăn lại hàng trăm lần. Người ta bảo đó là “hành vi lặp lại”, nhưng với chúng tôi, đó là nghi thức tái tạo nhịp điệu, giúp dòng điện trong não trở lại ổn định.

Tôi yêu cách thế giới này vận hành – dù không hoàn hảo, nhưng có trật tự riêng.

Có những vùng neuron kết nối quá mạnh, tạo nên khả năng ghi nhớ phi thường. Chỉ cần nghe một bản nhạc, An có thể tái hiện giai điệu chính xác đến từng nhịp. Có những khi, cảm xúc của cậu dâng cao đến mức chúng tôi phải truyền tín hiệu khắp nơi để giải tỏa – và thế là An bật cười trong lớp, hay khóc nức nở khi ai đó thay đổi một chi tiết nhỏ.

Chúng tôi không lỗi. Chỉ là thế giới bên ngoài chưa học được cách nghe bằng sóng điện của An.

Tôi vẫn nhớ buổi chiều hôm ấy, khi mẹ An ngồi bên cậu, không nói gì, chỉ nhẹ nhàng hát khẽ. Sóng âm nhẹ, nhịp đều, không ép buộc. Tín hiệu từ vùng thính giác len lỏi qua mạng lưới, đến thẳng chỗ tôi. Không còn quá tải, không còn sợ hãi. Ánh sáng trong não tỏa ra màu lam dịu.

Lần đầu tiên, “Thung lũng Truyền Tin” yên ả đến thế. Tôi cảm thấy tín hiệu từ tim – nhịp đập ấm áp, đồng điệu với sóng não. Bé An ngẩng lên, chạm mắt mẹ. Dòng điện nhỏ lóe sáng trong vùng “Vỏ Trán” – nơi xử lý nhận thức xã hội.

Cậu bé mỉm cười. Không lời, nhưng đủ.

Tôi đứng giữa mạng lưới neuron, nhìn ánh sáng lan ra từng đợt như những con sóng biển. Mỗi tia sáng là một mối liên kết mới – một sợi dây nhỏ bé giữa thế giới của An và thế giới của người khác.

Và tôi biết, bản đồ của cậu đang dần hoàn thiện. Không cần giống ai cả, chỉ cần là của riêng An.