Author: editor editor

  • CHƯƠNG V: BỐN ĐỒNG NGỬA, SẤP

    Ông Nguyễn Đình Mầu là một tay cự phách trong nghề buôn gỗ. Cái két lù lù trong tủ áo của ông lúc thu tiền bán gỗ, ních chặt những giấy bạc thường khi vì đem tiền gửi băng mà vơi hẳn. Không những là tay buôn lớn, ông lại còn là người nổi danh trong làng chơi. Xuống xóm chị em, chi một chầu xoàng, ông thường quăng ra được trăm bạc. Đánh bạc, thua năm, bẩy trăm, một nghìn, ông nói: Thế có thấm gì? Cờ bạc cò con! .

    Hôm nay, nằm uể oải trên chiếc ghế treo, ông có vẻ nghĩ ngợi.

    Đêm hôm qua, trong lúc cao hứng ông đã thua một canh xóc đĩa tới đúng một nghìn. Một nghìn tiền mặt với ba trăm tiền nước bọt nữa. Tiền nước bọt , ông tạm vay của một ông Nghị, ông mới được hân hạnh quen biết, để đặt một cái chẵn cuối cùng rồi giũ áo đứng lên.

    Ông được quen ông Nghị vì anh em giới thiệu: người ấy là một người vừa xin được một cái péc mi đờ cúp . Kết giao với người như thế, ông cầm chắc sẽ có lợi cho sự buôn bán sau này.

    Một nghìn với ba trăm, một số tiền ông vẫn cho là cò con , lẽ nào khiến ông đến phải… nghĩ ngợi? Không! Ông chẳng nghĩ ngợi vì số tiền ấy, ông nghĩ là nghĩ đến lời quả quyết của một bạn thân nói với ông, sau khi hỏi thăm đến chuyện ông thua bạc: Thôi chết! Bọn bịp nó thịt bác rồi! . Người bạn ấy lại cam đoan rằng bịp chính là cái anh chàng tự xưng là ông Nghị . Chỉ một câu này cũng đủ khiến ông dựng đứng tóc gáy lên như đang lần bước trong một khoảng tối tăm mà giẫm ngay phải một con chuột chết vậy.

    Ông Nghị ấy là bịp! Có lẽ nào???

    Thế là ông đâm ra nửa ngờ nửa tin.

    Người ông mới quen có thật là nghị viên hàng tỉnh trên thượng du hay không chẳng biết nhưng cứ cái dáng người bệ vệ, đứng đắn, phong lưu ấy, cứ sự cùng thua với ông hơn bốn trăm bạc, mà lại bảo bịp thì có lẽ nào!

    Thời buổi này, người ta có hàng trăm, hàng nghìn chiếc mặt nạ để đeo vào rồi tha hồ ma kinh tế , sự cùng thua bạc với mình kia chỉ là một khóe rất khôn ngoan phụ thuộc vào việc xếp cảnh, biết đâu!…

    Chưa biết quyết nên ngờ hay tin, ông còn hoài nghi, nghĩ ngợi…

    Đến đây, người vú ẵm cậu út của ông bước vào. Cậu bé, hai má bánh đúc lại lúm đồng tiền, tuổi chưa đầy lên hai, cứ nhoài người ra, tay mũm mĩm giơ đến phía ông, miệng ấp úng gọi: ậu! ậu!… Chẳng như mọi lần khác, thấy con theo mình thì ôm xốc ngay vào lòng để hôn cho con đến phát khóc, phát thét, lần này ông quắc mắt quát người vú: Ẵm nó ra ngoài kia! . Rồi ông lại tự gắt với mình: Thì nghĩ ngợi làm cóc gì? Chốc nữa người ta đến đây đòi tiền, mình sẽ lựa lời đưa đẩy, dò xét ý tứ xem sao, rồi… nếu quả như lời… thì… cho một vố! . Phải, nghìn ba trăm bạc tuy không là bao nhưng là của bị mất, không vì đỏ đen mà là vì bị bịp, còn chi đáng tức cho bằng? Cho một vố, tuy định như thế rồi nhưng nói cho cùng, chính ông, ông cũng chưa hiểu rõ rằng vố là cái sự gì ông định thi thố đây!…

    Thôi đi, ông Mầu ơi, ông không phải dọa! Đúng như lời đã hẹn, cái người ông đang nóng lòng chờ đợi để mong lột hẳn chiếc mặt nạ ra cho rõ đen, rõ trắng, đã đứng ngoài phòng giấy ông đây kia.

    Bẩm lạy quan lớn…

    Không dám ạ… lạy quan lớn, rước quan lớn ngồi.

    Ông Mầu vội vàng đứng dậy, bỏ chiếc ghế treo, quay vào phía trong:

    Anh Ba đâu?… Đặt nước chè nhé!

    Ấy đấy, trước mặt khách trông rất bệ vệ, sự hấp tấp giữ lễ của ông tỏ rằng chưa chi ông đã sắp bại trận. Phân ngôi chủ khách đâu đấy rồi, ông Mầu nhìn chòng chọc khách một cách có ý tứ, như muốn nói: Ông rõ mày rồi, ông sắp giật cái mặt nạ ở mày xuống đây… . Còn khách thì vẫn thản nhiên như không để ý đến cử chỉ của ông chút nào.

    Lúc này, giữa hai người có luồng không khí im lặng rất khó chịu… Vì cả hai bên có lẽ cùng đoán được rằng sẽ có sự không hay xảy ra…

    Quan lớn đến lấy số tiền hôm qua tôi vay?

    Bẩm vâng ạ.

    Ông Nghị đáp thế rồi đưa mắt nhìn khắp gian phòng. Thế là cả hai ngồi lặng im một lúc lâu, người tìm câu để nhập đề, kẻ tìm câu để ứng đối. Cuộc chiến tranh tĩnh tọa này nếu không được đứa đày tớ bưng ra khay nước chè thì chưa biết đến bao giờ mới có hồi trống thu quân. Sau cùng ông Mầu đánh bạo:

    Canh bạc hôm qua, có người đã nói rõ cái lẽ tại sao tôi thua rồi, ngài dạy hộ: bây giờ tôi nên xử trí với ngài ra sao?

    Cái vẻ ngạc nhiên ngây thơ của ông Nghị nó hiện ra sau câu nói đường đột, lạ tai kia, hầu như muốn gọi quỷ thần hai vai soi xét.

    Thưa ngài, ngài nói gì, tôi không được hiểu, ngài nói lại cho nghe.

    Trước cái thái độ rất bình tĩnh ấy, ông Mầu cũng hơi chột dạ, đã tưởng mình lầm. Nhưng ông cũng liều một phen mà quả quyết:

    Thôi đi, ngài đừng giả ngây, giả dại nữa. Chính tôi đã bị ngài bịp, tôi rõ hết mọi khóe của ngài rồi.

    Tôi… bịp ngài à??? Lấy cái gì làm bằng cớ?

    Tiếc rằng lúc ngài hành động tôi lại không có sẵn cái máy quay phim!

    Lời dọa già của ông Mầu, thế mà có công hiệu. Ông Nghị chẳng còn đóng nổi cái vai kịch ngạc nhiên nữa, mà vẻ bẽn lẽn hiện ngay trên mặt. Thấy thế công của mình có phần thắng, ông Mầu phóng thêm một mũi thương nữa.

    Chỗ người lớn với nhau, ông cứ nhận đi là phải. Ông làm nghề cờ bạc bịp thì cũng như tôi làm nghề buôn gỗ chứ có khác gì? Ông có gan nhận, tôi xin phục là người quân tử; nếu ông chối thì chối cũng chẳng được nào mà lại tỏ mình là tiểu nhân.

    Biết rằng việc mình làm đã bị người tố giác, lại muốn phải làm quân tử nữa, ông Nghị trơ trẽn mà rằng:

    Vâng, quả có thế…

    Nghe câu này, ông Mầu sung sướng như một vị quan tòa đã khám phá nổi một cái nghi án, cười mà hỏi đùa ông Nghị bịp:

    Việc đã vỡ rồi, thế thì bây giờ ông đến đòi tiền tôi hay để tôi đòi tiền ông?

    Tôi đã coi ngài là người quân tử mà nhận việc tôi làm một cách quân tử như thế, tưởng ngài chẳng nỡ nào dùng cách… tiểu nhân đối phó với tôi. Nếu tôi cứ nhất mực chối cãi, không có bằng cớ thì ngài làm gì? Ngài vừa bảo rằng cái bịp của tôi cũng là một nghề thì ngài phải chịu cái lẽ thắng bại của nghề cũng như đi buôn, được ăn, thua chịu chứ?

    Thôi, ngài có gan nhận, thế là quân tử đã đành. Mà tôi vẫn giữ thái độ quân tử, nghĩa là không đòi lại số tiền đã thua… Thôi, xí xóa!…

    Người đời ai đã làm việc bậy, sau khi bị lột mặt nạ, thường có thói lại làm già cho được đỡ trơ bằng cách thuyết đến những lý luận cao xa viển vông hay là bổ đạo đức bằng cách ngụy biện. Ông Nghị này cũng có thói ấy. Bị người đánh mình trúng phải chỗ yếu, ông Nghị cũng tìm cách trả miếng vào giữa chỗ yếu kẻ đã quật đổ mình.

    Tôi vẫn chưa chịu… Được rồi, ngài trả nữa tôi cũng ơn mà không tôi cũng phải chịu thật, nhưng đó là đối với người khác tôi mới thế, chứ đối với ngài… quyết không!

    Làm sao?

    Tôi đã có cách… Nhược điểm kia tôi đã nắm được rồi. Ngài tuy là người có máu chơi bời nhưng là người… con chí hiếu. Ngài nên biết: tôi sẽ mách cụ bà nhà…

    Thật đấy!

    Thì ngài được lợi gì?

    Chẳng lợi gì cả. Nhưng để cụ biết rằng ngài là đứa con hư… thế thôi.

    Ôi, cái tâm lý người đời sao mà nó kỳ lạ!

    Ông Mầu đem mồi quân tử ra khiến ông Nghị phải nhận mình là bịp thì ông Nghị lại lấy mồi chí hiếu bắt ông Mầu đã quých lại quých thêm. Hai con cáo già xoay nhau cùng bằng luân thường, đạo lý cả. Thì ra dù bịp hay là lương thiện, ta vẫn bị cái luân thường, đạo lý nó thuốc ta hoặc ta, bịp ta! Ta giống mọi người, mọi người cũng giống ông Mầu, rồi đến lượt ông Mầu giống ta, chung qui nhất loạt đều để cho cái luân lý, cái đạo đức nó vẫn bịp mình mà mình không biết!

    Cho nên sau khi nghĩ ngợi hồi lâu, ông Mầu đứng lên ra… mở két! Sự không ngờ là ông Mầu lại trao thêm tiền cho người đã bịp mình một cách cảm động nữa, và thêm:

    Ba trăm bạc là quý nhưng gặp một người… tri kỷ còn quí hơn. Tôi chẳng chịu mang tiếng tiểu nhân với ngài.

    Ông Nghị cầm lấy tiền:

    Dù sao tôi cũng biết phân biệt những ai tiểu nhân, những ai quân tử ở đời. Chúng ta còn nhiều phen gặp gỡ…

    Rồi ông đẩy ghế, đứng lên:

    Nhưng ông Mầu giữ lấy vạt áo ông Nghị, cười mà rằng:

    Khoan đã!… Đệ đã rõ cái tài của ngô huynh đâu!

    Ông Nghị cũng bật cười, lại ngồi xuống. Hôm nay, ông Mầu mới được dịp đặc biệt rõ rằng bốn đồng tiền giấy tuy là những vật vô tri giác thật, nhưng ai để công luyện tập cũng có thể sai khiến chúng nó cứ lộn tung trong cái bát, cái đĩa, rồi úp sấp hay lật ngửa, theo như ý muốn của mình.

    Khổ óc của người ta còn có nhiều phen nghĩ cách chống lại được cả tạo vật, biến đổi được cả cơ giời, lẽ tất nhiên chẳng khi nào người ta chịu để yên cho bốn đồng tiền giấy kia được tự do úp sấp, lật ngửa. Cái công dụng của sự sấp, ngửa kia lại còn to tát đến nỗi tùy nó, người ta phải bán nhà, cầm ruộng hoặc là được tậu ruộng, cầm nhà thì sự tìm cách sai khiến được đồng tiền cho tùy theo ý muốn, khó đến thế nào nghĩ cũng phải ra.

    Vào khoảng trước năm 1900, có một tên tạ của trùm Ba Sống sáng kiến được lối đánh xóc đĩa đòn kìm. Anh này dùng một cái đĩa lồi lòng với một cái bát trông tưởng là sâu nhưng chính ra lại rất nông, vì nó dày gấp đôi thứ bát khác. Cuốn Sứ đổ bác nếu chép đến đây tất phải dùng đến bốn tiếng thời đại bát ngửa vì các lò bát hồi ấy thỉnh thoảng lại được tiếp một người đi giày Tàu, vận quần áo lụa, đến thửa một chục bát đong chè lòng rất dày bằng một giá khá cao. Đòn kìm là thứ đòn rất dễ ăn vì nó canh bạc cứ rền tràn. Đợi lúc mọi người đã nóng mắt, canh bạc đã có vẻ xô xát, lúc ấy bọn tạ mới dàn quân cản trở, một anh sà vào đắt một tiếng chẵn hay lẻ bằng một cuộn giấy bạc tướng, hung hăng mở bát, ném hẳn cái bát ra tận cuối… thế giới đằng kia! Người ta không ai còn thì giờ để ý nữa, vì tôi thua thì tôi ngồi ngẩn người ra tiếc của. Ông được thì ông cũng chỉ biết chúi mũi xuống chiếu, hò hét giam tiền. Lúc hỗn loạn ấy là lúc họ tráo cái bát thửa vào và đã giấu biến hẳn cái bát cũ kia đi.

    Địa vị cái bát thửa chỉ được người ta coi trọng trong một vài năm, sau vì thấy lợi, thiên hạ ùa nhau vào trọng dụng nó quá, làm nó dậy tiếng quá nên nó phải chịu cái số phận chết yểu.

    Một anh tạ khác, dưới quyền Hai Tôm lại sáng kiến được ngay lối đánh xóc đĩa đòn ve, thay vào đòn kìm. Người ta lấy năm, sáu viên bi ở trong bánh xe ô tô bỏ trong cái túi khâu kỹ lưỡng, buộc giấu ở cổ tay… Lúc xóc, người cái nghiêng đĩa cho bốn đồng tiền giấy bị cặp chịt vào miệng bát cho không cựa quậy được nữa. Ai cũng tưởng là tiền vẫn dậy đó, nhưng tiếng kêu tanh tách mà mọi người tưởng tiếng bốn đồng tiền trong bát đĩa, chính lại là tiếng kêu của những hòn bi trong cổ tay người xóc. Cho nên ta phải ngạc nhiên khi thấy rằng ông này đánh xóc đĩa cao quá, bán hàng chục bát không thua bát nào cả, hoặc canh bạc ấy rất quái lạ, đúng hai mươi tiếng chẵn rền! Có cái thuật này rồi, bọn bịp cứ tự nhiên vơ tiền bỏ túi sau khi phán: lẻ về, chẵn về, bán chẵn, bán lẻ, thừa chẵn, thừa lẻ.

    Tinh ma hơn nữa, còn có người có hoa tay đến nỗi vừa xóc vừa dòm trộm vào trong bát đánh mười tiếng trúng cả mười, dù đã nghi mà rình mò, mà tuần thật kỹ, cũng đố ai khám phá ra được.

    Ông Nghị đã thịt ông Mầu bằng ngón đòn thứ ba này vậy.

    Nhưng ông Nghị đã bày trò cho một tay sai của ông giở đến đòn trinh thám kia, còn mình trong lúc ấy, lại vào hùa với ông Mầu, cùng đánh với ông cùng thua với ông. Cho nên đánh bạc đã già đời đến như ông Mầu mà còn bị cho vào xiếc.

    Ông Nghị kể trên nào có phải ai xa lạ, chính là ông Ấm B. Còn người cho tôi được rõ thủ đoạn tàng hình với chính khách của Ấm B. là ký Vũ.

    Vào hồi Tự Đức, tỉnh Hải Dương với Bắc Ninh có giặc Cai Vàng. Đồng thời với giặc Cai Vàng, nước ta còn bị bọn giặc Tam đường là bọn giặc Tàu tràn sang quấy nhiễu. Bọn Tam đường lại có thể là lính được, nếu triều đình nước nhà biết cách dùng họ. Dân gian đều có ý ấy và dần dần ý ấy thấu đến tai vua.

    Tại Hưng Yên có một vị quan huyện muốn hấng lấy cái trọng trách mộ bọn khách Tam đường. Tiền trong công khố chẳng đủ, quan huyện tìm cách… kinh doanh.

    Quan nghĩ ngợi trong ba hôm, đến hôm thứ tư, sai lính giải chiếu la liệt khắp sân huyện đường cho dân tự do mở bát. Canh bạc ấy có thể bảo là không tiền tuyệt hậu ở đất Nam. Hồ lì là một thày Đề, xóc cái chính là quan huyện. Con bạc gồm đủ ta lẫn Khách, đánh phần nhiều bằng bạc nén. Thoạt đầu, quan chỉ bán chứ không mở. Canh bạc đã thấy xô xát, quan mới đứng dậy, để cái chức xóc cho một người dân. Quan lảng vảng ở ngoài, có ý dò thế trận. Hốt nhiên quan vào mở một tiếng, thua to! Mặt quan tái như gà cắt tiết. Rồi quan bảo thằng người nhà trông hộ bát, đi phóng uế một lát rồi vào. Lúc vào, quan hò cả làng đặt tiền ra xong, cầm ngay bát chực mở… Cả làng xúm vào kêu quan chưa xóc nhưng quan nhất định là đã xóc rồi. Lần mở trước, quan kêu là chẵn và đã phải giam. Thấy quan lẫn, cả làng lại xô nhau vào đánh chẵn. Mấy chú khách thương hại quan đã quá thua nên lẫn, quả quyết là quan chưa xóc. Nhưng quan vẫn nhất mực là đã xóc, họ bực mình, ra điều đã muốn chết thì cho chết , ồ cả nhau đặt tiền vào chiếu chẵn. Quan cầm bát vừa mở… vừa kêu: Lẻ về! Rồi quan vơ hết cả những đống nén bạc vì… lẻ thật, thế có lạ không!

    Cả làng ai cũng lấy làm kinh ngạc. Không ai đoán được rằng lần mở trước, chính là lẻ nhưng quan đã xướng lên rằng chẵn rồi úp ngay bát, giam tiền. Quan đã đánh vào chỗ yếu mọi người là cái lòng tham. Đòn này ta nên gọi là đòn hiệp sĩ mới phải.Hôm sau, quan có đủ số bạc nén để mộ bọn giặc khách vào làm lính, phái đi đánh giặc Cai Vàng! Đòn hiệp sĩ này, nhiều người ngày nay còn chép. Những người ấy tuy không dùng đòn ấy để xoay tiền dùng vào việc hiệp, nhưng hầu hết là bọn người gọi là thượng lưu. 

  • CHƯƠNG IV: BA NHÂN VẬT

    Tôi đang nằm nghĩ vớ vẩn về sự dùng mười đồng bạc vừa hưởng được trong khi làm phận sự ngồi cản ở phố Hàng Giò. Chưa biết rằng nên tiêu số tiền ấy vào việc gì! Để thù tạc mấy anh em trong làng b. cho sự giao thiệp được rộng thêm hay là nhờ một người bạn thân của mình lấy số tiền này của mình làm vốn để đóng thêm một vai mòng cho mình khỏi mang tiếng với ông Ấm B. là đồ vô tích sự? Giữa lúc ấy, bác Vũ đẩy cửa bước vào. Tối hôm nay, bác đã cất kỹ cái áo Tây vàng và đóng một bộ quần áo chú rể: khăn nhiễu, áo đoạn, giày ban. Cách trang sức ấy đã chuộc được cho bác ta cái vẻ một dân thầy và gây cho tôi một cái cảm tưởng như không phải mình gặp gỡ tay bịp nữa. Ngồi chửa được hai phút, bác đã ân cần mời tôi đến chơi nhà bác ta. Tôi nhận lời, cùng bác ra đi, lên xe…

    Lần này, tôi đã khỏi bận tâm trong khi lại ngồi chung xe với bác Vũ, không còn lo đến sự bất thình lình phải gặp một vài người quen họ sẽ gật đầu đáp cái chào của mình rồi nhìn theo mình bằng con mắt soi mói như lần thứ nhất đến phố Hàng Giò. Lần ấy, tôi đã không hiểu rằng mấy người kia đã lấy làm lạ là vì tại họ thấy tôi, một người không hề tạp giao mà lại đi ngồi chung xe với một cánh trếch, hay là tại bác Vũ là một tay bịp lũa đến nỗi đã nhiều người rõ mặt, thuộc tên.

    Anh ngồi lùi về đằng sau cho họ kéo cho dễ.

    Mới hôm qua, lúc ông Ấm B. ghép chúng tôi làm đồng chí , thoạt đầu nói với tôi, ký Vũ còn ra vẻ kính cẩn, thỉnh thoảng lại: thưa ông… với bẩm ngài… . Sau lúc đã xúm nhau vào làm gỏi ông lão chú họ bồi An trở đi, ký Vũ đã gọi tôi: Này bác!… Đến hôm nay bác ta hạ ngay tôi xuống bực nữa là anh rồi!

    Tôi đã ngoạm phải chục bạc rồi, còn ai cần giữ gìn với tôi?

    Kể ra, gọi thế cũng tiện. Sự xưng hô đó chẳng những không làm tôi phật ý mà còn cho tôi được dịp biết thêm rằng: những người đã cùng nhau mưu chung một việc gì thì dễ thân nhau lắm. Nhất là khi nào mưu tính những việc có tính cách… phi pháp như chúng tôi đây, bọn đồng nghiệp lại càng có thể suồng sã với nhau.

    Ông nào đến chơi thế con?

    Sau lời chào kính cẩn của tôi, bà cụ đầu tóc rũ rượi nằm cạnh một bát thuốc ở trong màn với tay vén màn ra, gượng cười mà chào lại tôi rồi quay sang hỏi anh Vũ thế. Anh ta vội ra hiệu cho tôi đừng nói gì cả, rồi đáp lại mẹ rằng:

    Thưa đẻ, đây là ông ký làm cùng buồng giấy với con. Chính ông đã cho con vay tiền để mua cao cho đẻ đấy.

    Trước sự bất ngờ đến bậc này, tôi chỉ biết đứng im như tượng gỗ, không còn biết nói năng sao. Bà cụ giở ngay một cái gói để ngay đầu giường, lấy bánh cao ra ngắm nghía, rồi vừa thở vừa nói rằng:

    Xin cảm ơn ông lắm! Rõ quí hóa bụng ông quá, em nó thật tốt số lắm mới gặp được ông. Thôi thì ông nên hết sức trông nom, che chở cho em nó hộ tôi để chúng tôi chịu ơn ông một thể…

    Tôi đành phải lựa lời nói dối bà cụ:

    Được ạ, bác ấy đã vào làm với con thì cụ cứ yên lòng.

    Mời bác ra ngồi chơi với em… Đặt ấm nước đi con.

    Chúng tôi kéo nhau ra ngồi tận đầu phòng đằng kia để bà cụ được tĩnh. Anh Vũ đăm đăm đôi mắt nhìn tôi một cách cảm động rồi kể lể cái đoạn đời chẳng ra gì của anh.

    Đó là một người trong số nghìn vạn người bị kinh tế làm ra thất nghiệp.

    Có một khối óc minh mẫn, có hai cánh tay ưa hoạt động, anh ta nay lâm phải cảnh mà ở trong đó, anh mới tỉnh ngộ ra rằng những câu luân lý: Sinh ra làm người ai cũng có bổn phận làm việc , đối với cuộc đời đã thành ra rất vô nghĩa lý đến nỗi không có lấy một chút giá trị tương đương. Giữa lúc ưu nhân bất đắc dĩ , giữa lúc phải lo tiền thuốc cho mẹ ngoài cái việc phải chạy gạo từng bữa nữa, anh ta may gặp được ông Ấm B. truyền ngón cho để mưu sự sống tạm. Nay, gần thuộc nghề, đã có thể chạy được cả tiền mua cao cho mẹ, anh ta chỉ còn lo sao cho mẹ được vững dạ rằng con đã có việc làm .

    Cái lòng hiếu của anh ta đã làm cho anh ta hóa ra mạo hiểm! Đây, anh nói:

    Tôi còn mẹ già mà anh đã thấy đó. Mẹ tôi chỉ có mình tôi, góa chồng từ khi tôi còn bú, mà ở vậy được nuôi tôi, không phải là ít công với của! Nhưng tôi chưa làm nổi một việc gì để báo đáp… Tôi đã nghĩ thiên phương bách kế mà không tính được nước gì nên cùng đồ, phải muối mặt theo nghề này… Tuy vậy, tôi cũng còn là chỉ phải cờ gian bạc lận thôi, chứ giá phải trộm, cướp, giết người mới có cách nuôi sống mẹ, có lẽ tôi cũng đến phải làm! Anh tưởng hễ là con bạc bịp thì không ai có mẹ nữa à?

    Đến đây anh Vũ mới chuyển cái giọng căm khổ sang một giọng khác:

    Hôm nay tôi đã khoan khoái một chút. Sự ứng đối có ý thức của anh lúc này đã có thể… cứu sống được mẹ tôi. Còn việc tôi đã làm cho anh phải ép lòng đóng kịch mất trong giây lát, xin anh tha lỗi vậy…

    Rồi anh cười.

    Nghĩ cái đời anh rõ đáng phàn nàn và cũng đáng thương!

    Những phương tiện của anh Vũ trong nghề cờ gian bạc lận tôi đã rõ, tôi chỉ còn muốn biết quan niệm của anh ta về Cả Ủn và Ấm B.

    Tôi phiền anh ta cho biết tường tận cuộc đời kỳ lạ với những thủ đoạn của hai người này…

    Nghĩ một lúc, anh Vũ:

    Ta hãy tưởng tượng đến cái thời mà bọn Ba Sống, Hai Tôm…

    Vào thời ấy, Ba Sống, Hai Tôm là hai nhân vật quan trọng của xã hội. Ngoài việc làm cho đồng tiền được lưu động trong xứ , họ còn làm cho bọn Tổng lý đánh mất tiền thuế bị cách, đám viên chức thụt két bị tù… Ấy là chưa kể rằng những việc của những người trên này còn đẻ sinh đôi, sinh ba ra bao nhiêu công việc cho nhiều người khác nữa.

    Một ông trùm trong hai ông trên này cũng đã có dưới quyền sai phái đến non trăm tên tạ với hai ba bác tài. Bác tài nghĩa là… bác tài. Còn tạ là những anh đầu trâu, mặt ngựa, chuyên môn đi đón khách cho sòng, hạng người hai, ba lá mặt, đang mời chào ân cần ấy mà có thể giở giọng thô bỉ ngay đấy, vừa đóng những vai đày tớ dễ bảo lại vừa là du côn. Chúng vẫn cúi đầu mở cửa xe hơi cho bọn khách cờ bạc mà chủ chúng đã đi lôi kéo ở các tỉnh xa về Hà thành hoặc vẫn vây quanh lấy những xe tay đón mọi người vào trong lưới nhện của chúng.

    Có đứa chỉ dắt khách để cho khách gỡ lấy cái chết rồi bằng vào số tiền khách thua mà ăn phần; cũng có đứa ăn lương ngày lương tháng nữa. Chúng đã giúp cho hai ông trùm để làm cho xã hội có việc nghĩa là giúp trùm ngày ngày phá đổ một tòa nhà này để xây dựng một tòa nhà kia.

    Trọng bọn tạ của Ba Sống, Hai Tôm có một chú Tàu lai trông người rất phúc hậu. Vì lấy vợ An Nam và không bao giờ nói nửa câu tiếng Tàu, đồng bào ta tưởng chú cũng là đồng bào. Có một mụ hàng cơm ở xế cửa nhà chú vẫn gọi tâng chú là ông Phán. Ông Phán này cả ngày chỉ ngồi đếm ô mai của vợ trong một cửa hiệu bán đồ lặt vặt rộng không hơn cái lỗ mũi ở phố Cầu Gỗ chứ không từng sớm vác ô đi, tối vác ô về bao giờ. Nếu mụ hàng cơm thấy trong đám khách vào nhà mình có kẻ nào có máu mặt một tí, là mụ đem ngay mồi đỏ đen ra dử, bảo khách: Các ông tiêu khiển một lúc cho qua thì giờ và bảo thằng nhỏ: Mày sang trước cửa mời ông Phán sang chơi . Từ cuộc cò con đến cuộc đi gỡ sòng, đối với hạng khéo mơn, không có gì là khó.

    Hai người chỉ có việc thế mà tháng tháng nhận được hàng cọc tiền lớn của Ba Sống và Hai Tôm.

    Hai năm sau, chú Tàu lai có một nóc nhà. Năm sau nữa, chú lại có hai nóc nhà. Bây giờ, con trai chú vẫn cưỡi xe đạp luých sơn màu cánh gián đi học Lát xê . Vợ chú thì đậm đà ra, trông như một bà lớn mà chú cũng thành một ông phú hộ Việt Nam. Tên chú là Cả Ủn.

    Lúc người ta giữ cái két lớn nhất của làng b. còn là một anh tạ, một cậu Ấm sống sót bằng sự đã tìm nổi cách trừ khử những cái đáng nơm nớp lo ngại là cái đỏ, cái đen trong sự bạc bài . Cậu Ấm vẫn tìm một con đường tự lập mà mãi không xong vì chẳng mấy khi có thiếc. Vì thế, cậu phải chạy đến nhà Cả Ủn vay lãi hoặc đem mòng đến đó bắt cho tiện. Nhưng cậu tuy mất công xông pha trên trận tiền mà thường thường chỉ nhận được có một phần tư số tiền của bọn quých thua. Vì Cả Ủn ngồi vào cản, đỡ mất một phần, vợ hắn mở tủ bạc lấy thiếc ra làm vốn cũng chia một phần, rồi lại con hắn đứng hầu quanh đám bạc, rót nước, chia bài cũng được hưởng một phần thứ ba nữa. Công lao cậu Ấm kia thực là công cốc!…

    Cậu Ấm tuy có cái tật tiêu tiền như phá nhưng cũng có đức khác: thấy trong bọn anh em có ai túng bấn là lôi ngay vào bàn làm tạ để có một cớ giúp anh em. Trong sự đánh bạc, vì mải để người khác hưởng, cậu chẳng ăn thua gì, dù vẫn nổi danh là tay thanh . Nổi danh là gì thì đáng mừng chứ nổi danh là cờ bạc bịp thì chỉ có chết, cậu Ấm đến lúc lê cái địa vị có người gọi là ông hoặc là cụ, thành thử phải ngồi bó tay một chỗ, đành giữ chức cố vấn, nhường cho bọn đồ đệ ra chiến trường. Sau nửa đời người hết cách xoay, đến nay, vẫn chỉ xơ như nhộng.

    Cậu Ấm đó bây giờ là ông Ấm B.

    Cả Ủn với Ấm B., hai người cầm cân nảy mực cho đảng bạc bịp ở Hà thành, đối với người ngoại cuộc tuy được coi như hai cánh tay cùng một thân thể thật, nhưng một kẻ trở nên giàu, một anh vẫn kiết xác, thì chỉ một lẽ xưa kia hai bên đã cùng nhau chia bùi sẻ ngọt, lăn lóc trong một nghề, chẳng đủ lấp nổi cái hố giữa hai bên.

    Chung qui, hai ngọn núi cao vẫn cách bức nhau bằng một vực thẳm.

    Con ơi, con cắt thêm cho đẻ mấy miếng cao.

    Lời bà cụ vừa truyền ra, anh Vũ cũng vừa xong câu chuyện. Anh đã thuật chuyện người khác, thế đối với tôi đã là đủ, anh chẳng cần nói thêm về chuyện anh.

    Hôm nay, tôi được biết ba người. Ba người có thể tiêu biểu cho cái tinh thần của làng bịp…

    Tôi rất vui lòng khi thấy anh Vũ cầm một đĩa cao đầy dâng mẹ, nhưng cũng không khỏi ngẫm nghĩ đến nỗi không có thuốc của người con giai lão thua bạc ở nhà bồi An. Muốn dò đến tận đáy lòng một người tri kỷ mai sau của tôi, tôi đánh bạo hỏi Vũ câu này:

    Anh có hối hận vì chúng mình đã cướp tiền thuốc của con giai người, đem về tiêu pha xa xỉ và săn sóc cho người nhà mình không?

    Thì ra anh Vũ đã hiểu được tôi rồi. Vì anh không tỏ ý giận chút nào, chỉ thản nhiên vặn lại tôi:

    Thế ngộ nhỡ chúng mình đã thua nó?…
     

  • CHƯƠNG III: ĐỐ ANH NÀO BỊT ĐƯỢC MẮT TÔI

    Trên tường bên kia, cái ban thờ thổ công có một chiếc cốc đã rạn thay làm bát nhang với hai cái đài mà nước sơn đã lở, làm bằng mảnh ván choèn choèn kê trên hai cái xích đông gỗ tạp. Dưới bàn thờ là một bức tranh về xứ Pháp phô hình một viên tướng cưỡi ngựa bạch trên một chỏm núi, cầm viễn kính chiếu xuống đồng bằng, một cánh đồng bằng có hàng bao nhiêu binh mã, như một đàn kiến lửa chen chúc nhau trong những lúc tranh nhau đi tha mồi. Bức tranh lồng trong một cái khung sơn kim nhũ trông đã hơi cổ và đã có chỗ bị sứt, để lộ cả thớ gỗ. Giáp ngay với bàn thờ, có một bó chừng sáu xóc tôm khô treo ngay bên cạnh một bộ quần áo bi da ma kiểu cuối cùng của hãng La fa ye te. Lại cách bức tranh và ban thờ, có thể lấy tay với ngay được, lù lù một tấm ghế nhựa mà dưới gầm có một đôi giày da láng mũi liền kiểu Rích en li ừn, rộng như hai chiếc thuyền thúng bỏ quẳng bên cạnh chiếc chổi xể cùn!

    Gian phòng tuy chật hẹp mà ních đầy những đồ với đạc, cái sang cái hèn lẫn lộn một cách chướng mắt vô cùng này là gian phòng của một người trong làng trếch.

    Xin mời ông xơi tạm chén nước.

    Vâng, xin phép ông.

    Người trân trọng lấy hai tay bưng chén nước mời tôi uống, bác bồi An, chủ nhân gian phòng có cách bài trí kì lạ kể trên, thân thể tuy trông đẫy đà nhưng không đến nỗi thô cho lắm vì được ẩn trong bộ quần áo là hẳn hoi. Đôi lông mày rất rậm nằm trên cặp mắt như hai chiếc đòn khiêng. Hai hàm răng trắng nõn như ngà. Bác đã cung kính trao cho tôi cái chén Nhật Bản to bằng cái bát ăn cơm đầy nước chè Tàu mà tôi chỉ cầm lên, đặt xuống. Cái chén ấy hầu như chưa được ông chủ tắm cho lần nào, dễ đến mấy tháng nay…

    Kìa, ông xơi nước đi kẻo nguội.

    Cái mời thứ hai này chẳng đủ để phá nổi cái im lặng rất khó chịu, vì ngoài sự chào hỏi ra, chúng tôi chẳng còn biết nói với nhau chuyện gì. Rõ ngộ!

    Tôi sở dĩ gặp cảnh này là vì đã nể lời ông Ấm B. khi ông nhờ tôi đi hộ vệ đòn Vân Nam cho đàn em của ông, tại phố Hàng Giò.

    Độc giả chắc còn nhớ đến người trẻ tuổi ăn mặc ra phái bồi bếp đến tòa nhà ở phố Hàng Cá, xin quân sư phái cho người cản, mới trưa hôm nay. Người ấy định bắt mòng trong một canh bằng lối đánh giác nhưng vì mòng của anh ta chưa đến nỗi quých lắm, đã biết cả lối giác mùi lẫn lối giác bóng nên anh ta mới phải cầu cứu đến cái đòn Vân Nam là kế cuối cùng.

    Dưới quyền ông Ấm B. không còn một tay sai nào nghỉ việc vào ngày 30 tháng ấy. Anh Ba Mỹ Ký đã được phái đi đánh ở phố Hàng Kèn, ông quân sư mới phải cho phép kẻ đàn em hãy còn non tay của ông giở đến ngón đòn hiểm độc hơn cả. Thiếu người ngồi cản nhưng may lại vớ được chúng tôi sẵn đấy, sau khi ông Cả Ủn đi rồi, ông Ấm bèn tiện việc, ngỏ ý tức khắc muốn nhờ một người, hoặc tôi hoặc anh Vân. Anh Vân vì có hẹn với mẻng của anh đúng sáu giờ chiều hôm ấy, đã từ chối, tôi mới phải nhận lời. Vì một sự tình cờ, bắt đầu từ hôm nay, tôi đã thành một tay thợ tập sự trong một xưởng máy của nền kỹ nghệ bạc bịp !

    Xin thuật lại những câu hỏi, đáp, dặn bảo nó đã ngẫu nhiên khiến ông Ấm B. vô tình giảng ngay cho tôi bài học thứ nhất, quên hẳn nền nếp của pho Bịp Kinh , chưa kịp: Dạy rằng con lạy mẹ đây mà đã vội Này con thuộc lấy làm lòng

    Thế có thật ông biết đánh xì không?

    Nếu không thì đời nào dám nhận lời giúp cụ?

    Thế thì may lắm, ông đi hộ vệ hắn giúp tôi là tôi được vững tâm rồi. Trông ông có vẻ thực thà và sang trọng thế này, không còn ai dám ngờ vực gì nữa. Ông sẽ đi với nhà cậu đến xin người cản lúc nãy, tên hắn là Vũ, để hắn đến đồn Vân Nam. Nguyên chả con mòng kia đã biết các lối giác mất rồi thì ta phải đánh đến cái miếng ngoại quốc cho nó mất đỡ… Đánh giác nghĩa là đánh bài có dấu. Còn đánh đòn Vân Nam là đánh tráo bài. Nói thế ông đừng tưởng là lại tráo một cỗ bài có dấu sẵn vào bàn đâu. Vũ hắn sẽ có một cỗ bài đã xếp sẵn cho thành nước để trong túi, không có một tí ti dấu vết gì cả. Ngồi vào cuộc, ông nên nghe hắn đưa mắt bảo nên ngồi đâu để cản trở cho dễ, cái đó còn tùy… Mới đầu thì hãy cứ đánh siệng, nghĩa là đánh thật thà đã. Ông rất nên để ý vào lúc hắn khịt mũi hoặc uống hụm nước xúc miệng lúc sắp đánh tráo bài. Hắn tuy vẫn ngồi xếp bằng tròn, nhưng bàn chân gấp vào dưới đầu gối vẫn có mấy ngón cặp lấy cỗ bài đã chuồn ở trong túi ra từ lúc nào không biết, phục sẵn… chờ khi khịt mũi xong, tay cầm cỗ bài ở đĩa nên trang đi chang lại thật kỹ rồi, hắn uốn mình chống hai tay có cỗ bài ra đằng sau đùi để khạc, nhổ một cái rồi quay lại để chia cho cả làng là ông phải tìm cách vơ ngay cỗ bài dưới đầu gối hắn cho nhanh để giấu vào địa phận của ông vì… hắn đã đánh tráo rồi đấy!… Nhưng khi hắn chưa kịp tráo nghĩa là giữa lúc hắn quay lại đằng sau định nhổ, khạc thì, muốn cho cả làng không ai để ý, không ai trông thấy ông phải bò nhoài ra trước mặt hắn để với lấy hoặc bao diêm hoặc cái điếu cày ở bên kia đĩa, phía trước mặt ông. Thế là hắn đã đánh xong cái đòn Vân Nam mà ông cũng trọn bổn phận của tên lính cản. Đây này, tôi ra hiệu cho ông thấy rõ… thế ông đã hiểu chưa?

    Vâng, tôi hiểu lắm rồi.

    Phải, có gì mà chả hiểu!… Đây, ông cầm lấy cái thiếc, ấy chết, khỉ quá!… tôi cứ nhầm ông là bịp lũa rồi.

    Thế thiếc là cái gì?

    Ông Ấm móc ví đưa ra cho tôi ba cái giấy bạc năm đồng, cười mà rằng:

    Thiếc là cái này!

    Sao lại gọi là thiếc?

    Vì nó là cái mô tách ních của làng b. Thế tôi thử hỏi ông: người thợ có sẵn lò, sẵn mỏ hàn, sẵn át xít đấy nhưng không có nổi mẩu thiếc thì còn hàn nổi đồ đạc gì cho ai?

     Thiếc , chữ ấy ngoài nghĩa đã có của nó, còn là tiền lưng vốn của bọn cờ bạc bịp, tôi xin các nhà học giả nước ta để ý đến chữ ấy để chua thêm nghĩa cho nó, trong bộ Việt Nam tự điển sẽ xuất bản đủ bộ sau này.

    Xin mời ngài xơi thuốc.

    Tôi đã ngồi cùng xe với bác ký Vũ hay là bác bồi Vũ đến tòa nhà Tây ở phố Hàng Giò, rón rén bước qua cái sân rộng rồi lẻn vào ngồi trong căn phòng của người bồi ông chủ tòa nhà ấy.

    Bác ký Vũ đã giới thiệu tôi là quan tham với bác bồi An, chủ cái phòng này, trước mặt ông đã đứng tuổi, nửa quê nửa tỉnh, chú họ bác bồi An, rồi lôi ngay con mòng ấy đi xe lên tận Hàng Ngang mua một cỗ mới.

    Lúc tôi để chân vào căn phòng này, cái đồng hồ trên bàn phô ra đôi kim kéo một vạch thẳng từ trên giời xuống đất. Đến lúc bác bồi An mời tôi xơi nước, trước sau đã được nửa giờ. Trong nửa giờ, ngoài sự mời nước, mời thuốc, chúng tôi chỉ mong vào tiếng tí tách của cái đồng hồ phá hộ cái không khí im lặng, khó chịu, nặng nề mà không thấy ăn thua.

    Vả lại, ích gì mà chuyện? Đã biết rõ nhau như chúng tôi rồi, tưởng chẳng cần nói gì là hơn. Tôi đến đây, ngoài việc đánh bạc còn có việc gì, bác bồi An đã thừa biết. Mà cái tình của bác đối với ông chú họ bác nó ra sao, nhờ ký Vũ, tôi cũng đã rõ cả rồi. Tri kỷ gặp nhau, không cần nói, cũng đủ hiểu nhau…

    Kim đồng hồ cứ việc chạy với thời gian.

    Sau cùng, đó là bác An phải tự phá cái vẻ ngượng kín đáo, im lặng giữa hai chúng tôi.

    Gớm! Từ đây lên phố Hàng Ngang mà các ông ấy đi lâu thế! Thưa ông, thế chốc nữa ngồi vào cuộc, hai ông sẽ làm ăn như thế nào?

    Thế ông Vũ chưa dặn ông ư?

    Mới dặn qua loa thôi! Dặn rằng tôi cứ việc ngồi đánh như thường, đừng có tò mò để ý đến bác ta quá mà ông cụ biết thì lộ. Với lại xem ý lúc nào bác Vũ khai chiến nặng dùi với ông cụ thì tôi nên bỏ dở, mặc để hai người họ tố với nhau.

    Thế là đủ rồi.

    Tôi không cần… thi thố gì nữa?

    Cái thi thố, ông cứ để mặc phần chúng tôi. Nhưng ông cụ ấy đã là tay thạo trong làng chơi chưa thì ông cho tôi biết rõ.

    Cái thạo thì chắc cũng có thạo vì ông cụ ấy đã… bán mất ngót chục mẫu ruộng vì đánh bạc rồi. Ông cụ ấy là một ông chú họ tôi, trước kia được nhờ vả thầy tôi nhiều lắm, từ khi khá giả lại vô ơn, đã không cưu mang lại còn rỉa cả đến cháu thì… ông ấy đã muốn chết thì cho ông ấy chết chứ… tôi cần gì?

    Thế ông cụ có sộp không?

    Trong lưng giắt đến ba, bốn chục bạc từ Phủ Lý ra đây định cân sâm cho con giai đang ốm thập tử nhất sinh đấy… Đi cân thuốc cho con mà thế đấy!… Nằm chờ ăn chực đã ba hôm nay để đợi đánh xì! Ông bảo thế mà không thịt thì có dại không? Mình không xơi thì cũng đến lượt chán vạn những thằng khác chúng nó xơi!

    Chỉ nghe cái giọng ấy, tôi đủ lượng nổi lòng bác An căm tức ông chú họ đến thế nào rồi.

    Nếu những lời bác An vừa nói mà đúng sự thực thì lòng căm hờn kia cũng chính đáng lắm. Chúng tôi gặp được bác An ở gian phòng này cũng như là những đạo binh của Nhật hoàng sang Mãn Châu mà gặp được phế đế Phổ Nghi. Có nội công, hẳn là chúng tôi dễ làm việc.

    Đây là cỗ bài mới do chúng tôi vừa mới đi mua ở phố Hàng Ngang về. Bài mới nguyên, các ngài không sợ dấu vết gì nữa!

    Người nói câu ấy không là con chim mồi Vũ, nhưng lại chính là con mòng, ông chú họ bác An.

    Ông ta nói xong bèn xén lần giấy bóng bọc cỗ bài, để cỗ bài vào đĩa. Ông cầm đĩa giơ vào giữa mặt mọi người phân bua một lần nữa, rồi chẳng nén nổi những sự thâu lượm được khi lăn lóc ở trường đổ bác, ông lại còn dạy chúng tôi, làm phúc cho chúng tôi được rõ những lối đánh gian lận giác bóng giác mùi!

    Đây này, các ông trông những đường hoa xanh thẫm in trên lưng quân bài màu xanh nhợt. Những tay cờ bạc bịp, muốn đánh dấu bài, họ sẽ dùng một chiếc bút chì xanh tô cho những đường hoa đậm nét thêm một ít, tùy theo những quân: tây, đầm, trếch hoặc sập, cẩu, bạt, thất, xì… Mỗi hàng có dấu vết riêng, hoặc vào góc bài, hoặc vào giữa, hoặc xê xế vào một bên, hoặc một vệt dài dọc, hoặc một vệt ngắn ngang, hoặc đám rêu vuông, hoặc đám rêu hình mặt giăng lưỡi liềm! Tô chì xong, họ lại lấy phấn trắng mà xoa lên trên quân bài cho dấu nhạt đi để khỏi có người nhận thấy. Họ làm như thế nghĩa là giác mùi. Còn lối giác bóng nữa, lối này mới thật nguy hiểm hơn. Đáng lẽ dùng bút chì, họ lại dùng lòng trắng trứng gà pha với phèn chua kia! Họ lấy bút ta mới, chấm vào thứ nước… hóa học ấy rồi tô vào lưng quân bài. Dưới ánh sáng đèn, lưng quân bài sẽ để ta hơi thấy những chấm sáng bóng. Ác nhất là khi tay bịp rút thì chỉ tay bịp mới thấy bóng, chứ xoay đĩa đi thì làng đố người nào nhận được ra. Muốn khám phá cho ra, phải để nghiêng quân bài, chứ để thẳng vào mắt mình thì vạn kiếp mình cũng không biết được. Nhưng đối với tôi… thì đừng ông nào giở ngón này nọ… tôi đã thạo quá đi mất rồi! Đố anh nào bịt mắt được tôi!

    Ông nửa quê nửa tỉnh ấy nói đến đây, vênh vênh cái mặt ra vẻ khinh đời. Ký Vũ, bồi An với tôi, cả ba đã phải đóng những vai kịch dớ dẩn.

    Rồi chúng tôi ngồi vào cuộc, nào láng, nào tố, nào cắn tố, đánh với cái vẻ ngậm miệng ăn tiền của bồi An, đánh với cái vẻ thực thà ngạt mũi của ký Vũ, đánh với cái thực thà sang trọng của tôi, đánh với cái thạo ra phết của con mòng. Trong một giờ đồng hồ thua, thua, được, được, bất phân thắng bại, tôi mong mãi đến lúc ký Vũ uống nước, chống tay quay ra sau lưng xúc miệng, nhổ xuống thềm. Tôi thong thả nhoài ra:

    Bác An, đưa giùm tôi cái… điếu.

    Rồi tôi vơ lấy cỗ bài đã thấy ở sau đùi ký Vũ, tay cầm sẵn gói thuốc, làm như bỏ nó vào túi, khoan thai quệt diêm kéo điếu thuốc lào. Cỗ bài đã trang thật kỹ trước khi mình nhổ nước rồi, quay lại, ký Vũ chỉ việc chia tự nhiên. Lớp đầu, tôi được quân trếch, bồi An quân dằm, ký Vũ quân lây, với ông thạo quân xì! Đến quân sau lớp tẩy, tôi với bác An bỏ dở, mặc cho hai bên cắn tố với nhau.

    Trống ngực tôi thấy rung lên thình thình.

    Mòng có bao nhiêu tiền đã quăng ra tố hết! Lật đến quân tẩy, ông kia được ba , nhưng ký Vũ được những bốn tẩy! Ký Vũ ung dung vơ đống giấy bạc tới ngót bốn mươi đồng.

    Lần này thì đến lượt bác bồi An ngẫu nhiên bò nhoài người ra:

    Ông tham, ném giùm tôi cái điếu.

    Buổi sáng hôm sau, qua phố Hàng Lọng, tôi gặp bác An tiễn chân ông chú của bác… ra tàu. Ông chú bác An rũ người ra như con chim bị đạn.

    Tôi đi bên này đường nên không ai trông thấy chờ đến khi bác ta đã từ ga trở xuống, tôi mới lại gần…

    Kìa, ông Tham!

    Vâng, tôi đang tìm ông đưa ông chỗ này cho phải đạo.

    Tôi đưa ra chục bạc. Bác An mừng cuống lên, vồ lấy tập giấy bạc mà rằng:

    Rõ khổ! Sáng hôm nay tôi chạy long cả tóc gáy mới vay nổi đồng bạc cho ông lão về tàu. Xin cảm ơn ông.

    Ông lão sau có nói gì không?

    Chả nói gì cả. Ông ấy gặp những canh cay như thế là sự rất thường!

    Thế còn con giai ông ta?

    Ốm no thì bò dậy vậy… Thôi, chẳng qua là số nó chết, nó có vô phúc thì mới sinh vào làm con lão ta!…

    Một hồi còi rúc lên vang giời, xen lẫn với tiếng bánh xe nghiến trên đường sắt tưởng như lay chuyển cả phố Hàng Cỏ.

    Tôi bắt tay bác An rồi gọi xe quay đi.

    Nhân dịp này, tôi tình cờ được chục bạc bổng.

    Nhưng khi nghĩ đến người con giai ốm kia phải có con sâm mới mong qua khỏi, khi nghĩ đến ông bố vô lương tâm đang ngồi ở một toa trong chuyến tàu vừa mở máy ấy, tôi không khỏi thấy trong mình khó chịu, hình như cũng bốc hỏa lên vậy, dù chẳng giống với toa xe phun khói lúc rời sân ga…
     

  • CHƯƠNG II: ÔNG QUÂN SƯ CỦA BẠC BỊP

    ông nên nhớ rằng: quá nửa đời người, tôi đã sống bằng nghề cờ bạc. Muốn sống về nghề cờ bạc, phải có cách trừ khử những cái đáng nơm nớp lo ngại là cái đỏ và cái đen. Hiện nay anh em tôn tôi là… trùm đảng bạc bịp. Trước khi lên được địa vị này, tôi cũng lắm phen phải đóng những vai trò mòng với quých cho một lũ bạc bịp tiền bối họ móc xé ruột gan đấy, ông ạ. Những lúc thất cơ lỡ vận trước là vốn buôn cho tôi được hưởng cái lãi là cái địa vị… bây giờ.

    Người đang kể tiểu sử của mình ra cho tôi và anh Vân nghe chính là ông Ấm B. ở ngõ Hàng Cá. Trong gian nhà gác mà cách bày biện đủ tỏ rõ rằng chủ nhân cũng là hạng người thiệp đời, lịch sự, chúng tôi đã được ông trùm tiếp một cách nhã nhặn mà lại cả bịp góp nhặt tài liệu cho cuộc phỏng vấn ngẫu nhiên sau đây.

    Những người chỉ nghe danh mà không biết mặt ắt phải tưởng tượng rằng đến hạng người đáo để này thì từ nét mặt, giọng nói dáng đi cho đến tà áo, gấu quần, tất nhiên cái gì cũng phải có vẻ bịp cả! Trái lại, ông ta người trông đẫy đà, bệ vệ như một ông hậu hoặc một viên tri châu nào. Hai con mắt rất sắc sảo, có đủ vẻ đối địch với đời, tiểu nhân cũng được mà quân tử cũng được. Miệng nói có duyên một cách lạ, thường hay mỉm cười để “giá trị” cho câu chuyện: nhất là những lúc gọi đến thằng nhỏ thì tiếng đồng sang sảng, thật là giọng quan! Chúng tôi họp nhau mới độ một giờ mà trong câu chuyện đã thấy ngay cái không khí nồng nàn, tri kỷ. Được dễ thân như thế là vì có ông anh Vân, người cùng đi với tôi tới thăm ông Ấm, trước nay đã là “chim mồi” cho ông để săn các bạn già cụ Phán bên tỉnh Bắc cùng các tín đồ của “đổ bác giáo” bao nhiêu lần rồi.

    Vì vậy, ông Ấm mới chẳng ngại kể lể tâm sự và nói rõ cả những điều bí mật nhà nghề đáng giấu kín cho chúng tôi nghe. Nhưng trước khi cho biết những cái “vành ngoài vành trong“, ông hãy làm trạng sư cho ông, cho địa vị xã hội của ông, và cho cái nghề không có môn bài của ông đã.

    Tại sao tôi, dòng dõi gia thế, lại làm đến cái nghề… bất nhã này? Thưa ông, nếu tôi có thật không ra gì thì cái đó cũng chẳng phải lỗi tự tôi, tôi đã bị hại về hoàn cảnh xấu của xã hội. Nhưng tôi chỉ phải tự trách mình và vẫn nén sự trách xã hội. Sống trong cái xã hội cờ bạc, tôi chỉ biết rằng tôi đã rong chơi bài bạc tự lúc thiếu thời. Tôi đã thua vì đỏ đen, tôi lại còn thua vì bị bịp nữa! Tôi đã phải xa gia đình vì đã phá tan cơ nghiệp, tôi đã khốn khổ, ê trệ ê trệ nhiều phen lắm, hai ông ạ cho nên chính ngày nay là ngày tôi đang trả thù cái bọn đã làm tôi hư hỏng, đã ngăn rào mọi đường công danh tiến thủ của tôi. Đó có là công lý không? Tôi tưởng: làm việc thiện để đền ơn các việc thiện, lấy việc ác để trả nghĩa việc ác, thế mới là biết sống ở đời… Nói cho cùng, tôi cũng vui vì đã làm, đang làm, và sau này nữa cũng vẫn cứ làm cái nghề bất lương này, cái nghề tôi cho là phải. Tôi chỉ buồn có một nỗi: không theo đuổi sự nghiệp của ông cụ nhà tôi…

    Đến đây, ông Ấm ngừng lại, có vẻ buồn rầu. Ông có ý chờ một câu phê phán. Tôi vội phải lộ sự tôi hiểu một cách kín đáo là đưa mắt lên nhìn cái ảnh lớn trong một cái khung vàng chói lọi có một ông cụ đi hia, mặc áo rồng, đội mũ cánh chuồn từ một chỗ trịnh trọng giữa bàn thờ nhìn một cách nghiêm khắc xuống lũ chúng tôi. Cử chỉ ấy có lẽ khiến ông Ấm được vài phút tự kiêu, nên lại vui lòng:

    Vậy các ông coi cờ bạc là hạng thế nào? Tâm lý họ ra sao? Họ khôn hay họ dại đấy?… Hai chữ khôn với dại trong sự bài bạc không có nghĩa nhất định. Nếu ông thua để vợ con ông phải nheo nhóc, thiên hạ sẽ đua nhau chê ông là dại thật đấy, nhưng nếu ông được tiền nghìn bạc vạn để tậu nhà tậu ruộng, thiên hạ lại xô nhau lại vỗ tay, ca tụng ông là khôn! Những anh cờ bạc toàn là những anh xin lỗi các anh… Những anh “khôn sặc máu mồm” ra cả đấy, chứ các ông bảo họ dại cái nỗi gì? Tôi đây, tôi đã là một thằng dại mãi rồi mà tôi lại cứ muốn cầu cái khôn trong cái dại, nên mới phải tìm một cách “bảo hiểm” cho sự khôn!

    Ông Ấm cả cười. Chúng tôi cũng cười. Sau ông tiếp nối từ đây trở đi, tài hùng biện của ông mỗi lúc một tăng:

    Thế các ông coi cái nghề của tôi bằng con mắt thản nhiên hay con mắt khinh bỉ? Các ông nên biết: tuy là bịp, tôi vẫn không làm một việc nhỏ mọn gì là bất nghĩa cả. Trong đám bạc, người đời đã chỉ những muốn ăn thịt lẫn nhau cả, thì dù có bất nghĩa, tôi cũng chỉ bất nghĩa với một bọn bất nghĩa chứ những người hiền lành không tham lam, không muốn ăn thịt ai cả, có khi nào đến nỗi bị chúng tôi hại đâu?

    Xem ý anh Vân lại được hài lòng, vui sướng hơn cả ông Ấm B. vì “bài cãi” ấy. Rồi anh nói lời thuyết mãi, thuyết mãi… về cái nghĩa chính danh của sự bất nghĩa ở thời buổi chật vật, kim tiền này.

    Buổi chuyện kéo đến lượt họ đun nước thứ ba. Chúng tôi phải đứng lên, xin cáo từ. Lời nói cuối cùng của ông Ấm B. là một câu phàn nàn về nạn kinh tế, về nỗi mòng, két ngày một hiếm, không được mùa săn. Ông ta dặn chúng tôi nên rất để ý vào sự tìm đất để làm tiền. Lời dặn ấy làm cho tôi phải nghĩ ngợi mãi.

    Vì sao? Vì nếu đối với ông ta, tôi không có mòng, sẽ bị coi là đồ vô tích sự, và sẽ mất dịp đi lại với ông về sau. Thành thử ở vào trường hợp ấy, tôi rất ham muốn thèm thuồng địa vị anh Vân. Anh Vân tuy chưa có gan dắt bịp đến bắt các anh em bạn thân, song anh ta cũng còn may vì có được một ông thân sinh ham mê cờ bạc. Và mấy ông tóc bạc, bạn của ông cụ nữa. Chỗ để đào tiền đã sẵn, anh ta lại sẵn cả chỗ để ném tiền đi: những mẻng! Còn tôi, tuy có nhiều bạn thân ham mê cờ bạc thật, nhưng không nỡ dắt bịp đến bắt, lại không có nổi lấy ông bố có máu me ấy nên không biết liệu phải đối phó với ông Ấm B. bằng cách nào…

    Tưởng chỉ còn cái kể cuối cùng là sự hẹn lần sau vậy. Có khi mình hẹn lần vì bất đắc dĩ mà người ta lại nhầm mình là hạng người cẩn thận, kín đáo, chắc chắn không biết chừng. Vả lại, trước khi dúng tay vào một việc có thể phạm tới danh dự của mình chút ít, dễ thường cứ bắt người ta nhắm mắt mà làm liều, không cho có ngày được rõ diện mạo, tính tình nhân cách và mọi cử chỉ của từng viên chức một trong “bộ tổng tham mưu” ư?

    Cái ngày mà tôi được rõ mọi việc cũng không xa. May quá, nó đến trước khi tôi phải hẹn lần.

    Cái lịch trên tường phô ra hai con số: 30. Gian phòng gác ở phố Hàng Cá, vào những ngày cuối tháng như ngày này, có cái vẻ nhộn nhịp của một tham mưu giữa lúc hai bên quân đương giao chiến với nhau thật kịch liệt.

    Vừa phần vì lẽ “năng tới coi thường”, vừa phần hai bên đã coi nhau là thân mật, ông Ấm để mặc chúng tôi mỗi anh ngồi chầu một chén nước nóng còn mình thì, một tay đỡ lấy trán, tay kia bấm đốt, tính lẩm bẩm như một thầy bói lấy số tử vi:… Hai đám xì, một đám bất, một đám xóc đĩa và một đám tổ tôm. Đám xì ở Hàng Kèn đã có Ba Mỹ Ký với Bập đánh giác… đám xì đường Cột Cờ đã có tay Bỉnh, tay Sính đánh đòn Vân Nam… còn đám bất phố Hàng Bông đã có lão Cường hoặc đánh lớp, hoặc đánh mẫu tử. Xong đứt ba đám… Còn các đám tổ tôm không biết nên tính thế nào! Chỗ chơi là chỗ đài các phong lưu mà phái Cửu Sần đi thì sợ lộ!… Ác quá, có cụ Ngọc là người trông có mẽ một chút thì lại mắc xuống Nam. Cẩu thật!… Còn mấy anh lái nâu động mả, giữa lúc giời đầy này cũng về khuya xóc đĩa nữa, đã nằm chờ sẵn như lợn cả kia thì biết cắt ai đi chọc tiết bây giờ?… Chỉ mình mình là tay khả dĩ đối thủ được với chúng thôi, thì mình lại phải cái tội lõa lồ quá.

    Mấy tiếng gót giày khẽ nện vào bậc thang gác báo trước có một người còn trẻ tuổi, ăn mặc ra một tay trong phái bồi bếp, rón rén bước lên. Thấy chúng tôi lạ mặt, người ấy có vẻ ngần ngại, chỉ đưa mắt hỏi ông Ấm chứ không nói gì. Ông này làm ngay một câu:

    Thế nào?… Được, cứ tự nhiên, chỗ anh em cả…

    Người trẻ tuổi kia lộ ngay cái vẻ sung sướng ra như đang có một gánh nặng trên vai mà đến lúc vừa hạ nó xuống đất. Nhưng đôi mày vẫn cau:

    Hỏng mất cụ ạ.

    Thế nào mà đến nỗi hỏng? Thu xếp thế mà lại hỏng thì hỏng thế nào?

    Tôi đã dò lão ta rất kỹ lưỡng. Thằng cha ấy nó biết rõ lối đánh giác từ bao giờ ấy mất rồi. Tôi gợi chuyện thì nó đã nói toạc móng heo ra cả những là nó biết hết tất cả các lối giác mùi hay giác bóng cũng vậy, và chỉ có những đồ mù mới không biết cách khám thấy dấu chứ cứ để nghiêng quân bài dưới ánh sáng đèn một tí thì anh nào đến thong manh dở cũng phải biết ngay! Lại còn nỗi khó khăn này: muốn bắt lão ta, phải đến tận nhà thằng cháu lão ta, chứ nhất định lão không đi chơi chỗ nào lạ. Tôi phải tìm cách “bỏ nhỏ” với thằng cháu lão và việc ấy cũng ổn rồi. Vậy thì cụ xếp cho một người cản nữa để tôi đánh Vân Nam vậy.

    Ông Ấm ngần ngại:

      Khốn nỗi anh đánh đòn Vân Nam thì tôi không lấy gì làm chắc lắm. Có được anh Ba Mỹ Ký thì lại trót hẹn mất ở đám Hàng Kèn rồi. Hay là tối hôm nay, ta hãy đánh siệng, láng xoàng độ năm hào một cho qua buổi để mơn lão ấy đến trưa mai hoặc tối mai, ta cho gọi Ba Mỹ Ký đi với anh đến thì thật là “cứ nhét đất thó vào lỗ mũi nó mà lấy tiền!”…

    Không được! Lão ấy nó đang cao hứng, nếu để đến tận trưa mai hoặc tối mai thì từ buổi sáng sớm nó đã có thể dậy đi để cân sâm cho con nó rồi, mình còn hòng bắt nó lấy cái gì nữa?

    Thế đích xác là nó có được bao nhiêu?

    Độ chừng sáu công tất cả. Cụ phải tính ngay cho chứ mà…

    Thôi được, cứ về đi rồi độ sáu giờ chiều lại đây lấy nốt người cản. Để tôi có thời giờ nghĩ thật kỹ xem sao.

    Người trẻ tuổi ấy trước khi quay gót bước xuống thang còn liếc mắt nhìn trộm chúng tôi lần cuối cùng, dáng dấp vẫn lộ vẻ ngượng. Đến bây giờ, ông Ấm mới giới thiệu:

    Đấy, một đàn em của tôi đấy. Trước làm thầy ký cho hiệu buôn lớn, chữ nghĩa kể cũng khá, sau vì kinh tế nên bị loại, nay phải tạm sinh nhai bằng nghề này. Vì phải giao thiệp với hạng trếch để săn mòng, két trong đám bồi, bếp nên tôi bắt anh ta ăn mặc đúng lối trếch. Nếu hắn diện Âu phục vào thì các ông phải biết!… Nói tiếng Tây nhanh làu làu. Chỉ trông mặt mà bắt hình dong thì nhầm to.

    Anh Vân khen:

    Phải… Gớm mưu trí của ngài kể cũng đáng sợ thật. Mà thế ra đàn em của ông toàn là những tay đáo để, ra phết cả, “chơi được” cả…

    Thì đã hẳn!… Vào nghề này mà hiền lành thì làm ăn ra sao? Hai ông nên biết rằng không kể một số khá đông người nửa là đồng nghiệp, nửa là đàn em của tôi, tôi còn dưới quyền sai phái độ mươi tay nữa, vào hạng nào cũng có, mỗi người ít ra cũng sở trường về một vài ngón bịp và anh nào cũng có đặc điểm riêng. Nhất là về những cách thay đổi hình dạng của chúng tôi… tôi cam đoan rằng chúng tôi không thua những nhân viên của sở Liêm phóng. Thí dụ: Ông là quých chẳng hạn. Ông là một nhà buôn, ông sẽ gặp một người trông thật là chủ hiệu ngồi hầu bài. Ông là một công tử nhà giàu, tôi sẽ để ông ngồi với một chàng trai trông thật ra lối con nhà phá của… và chưa chắc đã không có một vài cô gái mới ngồi cản đâu! Còn nếu ông là một viên Chánh tổng, Lý trưởng nào tôi sẽ dắt một thày ngăm ngăm da trâu, trông rõ “Đình Dù đặc”. Hoặc nếu ông là một chú trếch sộp, tất nhiên phải có một bác tài răng vàng, đội cái cát két hay một ông còn nguyên búi tóc hoặc mặc áo cánh cổ là cứng ngồi huề ông chứ… biết làm thế nào?

    Ba chúng tôi bỗng bật cười ầm lên bỗng phải hãm ngay cái luồng điện khoái lạc ấy lập tức. Lại một hồi gót giày nện rõ mạnh vào thang. Chỉ nghe tiếng động mạnh gớm mạnh ghê như thế, ai cũng phải đoán: người sắp lên ấy sẽ là một người Pháp. Nhưng không phải, chỉ là một người Nhật, vì người đang tiến đến chúng tôi để giơ hai tay ra bắt rất ân cần ấy đã có cái thân thể một ông khổng lồ lẫn bộ quần áo Tây phương lại đèo thêm bộ mặt một dân Nhật Bản! Giá ông ta thay cái mũ cát két da hổ ấy đi để chụp vào đầu một cái mũ lưỡi trai có vài vòng lon kim tuyến chẳng hạn thì, sẵn cái áo tơi bằng da màu cánh gián đã ngắn cộc lại thêm đai nịt rõ chặt chẽ ấy, đi nghênh ngang ngoài đường, ông ta có thể bắt nhầm mình là một phi hành gia. Nước da còn hồng hào với một ít râu để lối Hoa Kỳ của ông tỏ ra rằng ông chưa quá bốn mươi tuổi.

    Sau khi chủ, khách đã phân vị đâu đấy cả, ông Ấm B. quay lại nói ngay:

    Xin giới thiệu để hai ông biết: ông này quý danh là ông Cả Ủn, người giữ cái két lớn nhất cho làng b. chúng ta.

    Ông Ủn cả cười và nói thêm:

    Nhưng phải cái két thủng đáy, hai ông ạ.

    Lời giới thiệu sỗ sàng của ông Ấm B. đã đánh tan mọi sự giữ gìn của những người mới gặp nhau lần thứ nhất. Cho nên mới có những câu hỏi, đáp tự do dưới đây:

    Ngọc đi bao giờ mới về?

    Chưa biết chính xác được.

    Có phải chính bác sai hắn đến lấy thiếc đằng tôi không?

    Phải… Nhưng tôi chỉ mới bảo hắn đến lần này là lần đầu.

    Thế mà hắn đến lần này là lần thứ hai!

    Lần thứ hai

    Phải!… Hay lần trước là hắn bịa chuyện ra chứ không do bác bảo?

    Thế lấy bao nhiêu?

    Bốn chục.

    Trả chưa?

    Rồi.

    Thế là hắn lấy đi để “ăn mảnh” đấy chứ không phải do tôi bảo đâu. Thế hôm vừa rồi đưa hắn bao nhiêu bác thử nói xem có đúng số tiền mà tôi bảo hắn đến chạy đằng bác không nào…

    Hình như nhà tôi đưa hắn năm mươi của thì phải. Lần sau trở đi, chính bác nên thân hành mà lại lấy hoặc không tiện đến, bác cho mấy chữ lại vậy… chứ tôi không tin các “ông tướng” ấy đâu. Thế có phải bác bảo hắn lấy năm mươi của để đi Nam không?

    Phải rồi… Được lần sau có chữ tôi gửi lại bác hãy đưa tiền. Và dặn cả bác gái như thế hộ tôi một thể.
     

  • CHƯƠNG I: ÔNG THÂN TÔI LÀ “MÒNG”

    Nụ cười vẫn thường lộ trên cặp môi đỏ tựa thoa son của anh Vân bỗng ủ dột, muốn như có vẻ chán đời.

    Do lẽ gì, cái thái độ trái ngược như vậy? Vì ông thân anh, một cụ Phán thượng hạng đã về hưu, hưu bổng hàng tháng rất to, và bà mẫu anh, một người mẹ đảm, đã một tay tậu nổi mấy tòa nhà lộng lẫy, mà không để cho anh tự do tiêu, phá chăng? Vì ý trung nhân của anh, một cô gái tân tiến óc chứa đầy những tình cảm, đã phụ anh chăng? Hay vì mảnh bằng tốt nghiệp của trường cao đẳng thương mại chưa cho phép anh tìm được một ghế ngồi trong công sở? Lạ! Con trai một nhà giàu, lại sẽ là chồng một mỹ nhân, địa vị như thế, tại sao anh Vân chán đời? Cái buồn của anh chàng này chắc có chứa sự bí mật gì đây…

    Chiều hôm ấy, anh Vân ghé vào tai tôi:

    “Tôi đã đỡ được nỗi chán đời vì đã tìm ra được cách mở két của ông cụ. Tôi mới có được một mẻng rất đáng yêu cả về tinh thần lẫn thể chất nhưng phải cái hơi đáng giận là có cái đức trọng sự tiêu tiền.

    Tôi rất lấy làm phàn nàn về điều đó nhưng mà biết làm thế nào? Phụ nữ bây giờ hầu hết thế. Tình thế này ép tôi phải tính… Đáng lẽ tôi không dùng đến kế này, vì nó bất… lịch sự nhưng anh tính: ông cụ đưa tiền cho mình thì tỏ ý xót xa mà đến khi ngồi vào đám bạc trăm này đến chục khác chẳng lấy làm tiếc, anh bảo thế thì còn gì ức cho mình hơn?

    Nói tới đó, anh ngắt câu chuyện, đưa ra cho tôi một lá thư ngỏ. Ngoài bì đề:

    Mon si ơ Ấm B.

    N… ru en đe pôi sừn, Ha noi

    Còn trong thư

    Bắc Ninh, lơ phê vri ê 1934

    Thưa ngài,

    Cùng nhau gắn bó đã bao nhiêu lần, tôi vẫn để ý mãi, nay thật đến lúc phải phiền ngài rồi. Mong ngài xếp cho một người có vẻ ông thanh phán, đúng chiều thứ bảy sang bên tôi chơi. Chính ông thân tôi là mòng, chắc chắn lắm, còn nhiều két khác nữa, nhưng tôi chưa dám cam đoan vội, vì chưa xếp xong. Chỉ cần người chơi tổ tôm, tài bàn giỏi thôi, không dùng đến bút, gì cả. Đáng lẽ tôi phải thân hành sang cầu cứu, song bận thu xếp, phải dùng chữ thay người, có điều đường đột, ngài cũng xá đi cho. Và báo trước bằng thơ, nói rõ hình dạng người mà ngài phái sang, để chúng tôi ra ga đón cho tiện. Xin nhớ: chúng tôi ở phố Tiền An, số nhà

     Kính thư

     VÂN

    Xem xong, bốn mắt gặp nhau, tôi cố nhịn cười:

    Anh gọi bịp về bắt ông cụ đấy à? Gớm, có hiếu nhỉ?

    Anh Vân chỉ mỉm cười một cách khoái chí rồi lấy hồ dán kín phong thư.

    Hai hôm sau. Trên con đường chạy ra ga Bắc Ninh với hai dãy cây um tùm đứng dàn hai bên, một chiếc ô tô hàng đứng chờ… mấy chiếc xe cao su lượn nghênh ngang, lùng khách. Anh Vân rảo bước đi bên tôi, cầm một lá thư lẩm nhẩm: “Đúng 6 giờ chiều, ở ga xuống, người nào mặc ta, cầm máy ảnh, mặc cả xe đến phố Tiền An là đích đấy…”.

    Đúng 6 giờ. Một hồi còi… Mười toa tàu lù lù tiến đến sân ga; nhả ra độ mười khách hàng. Có người gọi vợ, gọi con, mặc cả xe om sòm, có người bị phu xe túm bâu lấy mà chỉ biết kêu rối rít: “Không, không!…”. Bỗng có một giọng dõng dạc, to hơn hết, nổi lên trong đám khách ồn ào:

    Chúng mày, thằng nào biết, mau kéo tao đến phố Tiền An, nhà cụ…

    Đây rồi!…

    Phải, đích người này rồi. Áo gấm trong, áo sa tanh ngoài, giày ban, tay có cầm máy ảnh. Răng vàng hé lộ mỗi khi cười lệch miệng, kính đồi mồi nằm trên sống mũi dọc dừa nghiêm trang. Mặt láu lỉnh, ra phết, ăn người.

    Ba chúng tôi bắt tay nhau. Anh Vân pha trò mà giới thiệu:

    Đây là chú nó… còn ngài đây… “ân nhân” của tôi!

    Ông ân nhân của tôi ấy là ông đến giết bố để cứu con, mấy phút sau, anh Vân rước về nhà kêu rầm lên: “Thưa thầy, thưa đẻ, có bác tham Ngọc vốn là bạn cũ sang chơi với con” thì được cả nhà đón chào mừng rỡ. Nhất là lại được ông cụ già đạo mạo tiếp đãi ân cần, tự đem thân ra đóng cái vai con chim mòng đậu vào đúng tầm súng cho kẻ đi săn. Cuộc gặp gỡ của chủ với khách bắt đầu gắn bó bằng một bữa cơm bề bộn nhưng thịnh soạn.

    Trong bữa tiệc kéo luôn hai tiếng đồng hồ, người ta nói đến những chuyện giời nắng, giời mưa, nạn khủng hoảng, cuộc chiến tranh Trung Nhật, việc nhà nước thi hành chính sách tiết kiệm: rút lương thải bớt người làm. Ông “Tham Ngọc” của anh Vân ăn nói ôn tồn, đóng vai kịch của mình một cách thạo lắm. Ông hết bàn luận về đạo nghị định ngày 6 óc tâu bờ 1931, lại làm ra mặt học rộng, đả động cả đến bộ mặt trái của hội Quốc Liên. Có khi ông tự giới thiệu: chỉ ham đọc sách và gặp dịp nhàn thì chỉ du ngoạn những phong cảnh đẹp chớ ít khi để ý đến sự chơi bời.

    Thấy con người giỏi mà nết na như vậy, cụ Phán khâm phục ông ra mặt, ngợi khen mãi ông là người hữu ích, chẳng lêu lổng như em Vân. Rồi cụ cười khà khà:

    Dù bác không chơi bời thì tổ tôm, tài bàn cũng phải biết chứ?

    Nụ cười vẫn giữ trên môi, ông “Tham Ngọc” thong thả đáp lại:

    Bẩm vâng! Ngoài sự đọc sách với chơi ảnh ra, con cũng chẳng còn cách gì giải trí nữa. Đi hát ả đào hay rượu chè, hút sách thì tai họa, mà giai gái thì bẩm… chúng con đã quá tuổi rồi! Và lại tổ tôm, tài bàn là cái chơi thanh nhã, khác nào như cuộc đấu trí. Con cho đó là một cách giải trí lịch sự mà người thượng lưu cần biết.

    Thiết tưởng một phạm nhân can tội giết người mà được trạng sư cãi cho trắng án cũng vị tất đã có lòng kính phục, ngưỡng mộ, nhớ ơn ông thày cãi cho mình như cụ Phán của tôi kính phục, ngưỡng mộ, nhớ ơn ông “trạng sư của tài bàn, tổ tôm” lúc ấy. Đánh trúng vào chỗ yếu của ông cụ rồi, tay bịp già đã thèm nhận những lời ân cần mời mọc vào cuộc tài bàn ngay cho đâu!

    Bẩm con định sang hầu cụ với sang thăm anh Vân con, rồi nhân tiện chụp ít ảnh vì những đồi Lim đẹp đã có tiếng… chứ không nghĩ đến sự sang đây lại được cụ ép đánh tài bàn!

    Cụ Phán cố phân trần cho ra lẽ:

    Nhưng còn cả ngày mai thì bác ngại gì? Tôi chỉ sợ bác chả đem nổi vài vạn tấm kính sang mà chụp cho xuể thôi.

    Thế là thành cuộc. Bốn vai trò: Ông Tham Ngọc người đi săn, anh Vân người hướng đạo, ông thân sinh ra anh chim mòng với tôi, một người tò mò, đi xem. Tôi rất lấy làm lạ vì cứ thấy hai cha con chim mòng thắng trận, ù tràn đi mà nhà đi săn kia đã phí gần hai mươi viên đạn. Chính anh Vân cũng hơi tái mặt, chỉ sợ người mình lôi về chưa hẳn là thiện xạ, có bao nhiêu lại đến chui hết vào cả két ông cụ thì…

    Làm ra bộ thua cay, nóng tiết, đang đánh một, hai, ba đồng, ông Tham Ngọc rủ đánh gấp đôi.

    Thưa cụ, đánh nhỏ con lại hay thua, có đánh to mới cao được.

    Gặp hồi đỏ, ông cụ hăng hái như đang say rượu nhận lời liền! Thế là từ lúc đánh hai, bốn, sáu đồng, ông cụ năm thì mười họa mới được một ván ù suông. Ù tài bàn, sửu bàn, chỉ riêng về ông Tham Ngọc.

    Thấy số giấy bạc trước mặt, trong túi mình cứ lần lượt chui ra rồi bay đi với gió, moi ví mãi nóng tiết, ông già thỉnh thoảng lại làm ván ké một rồng xanh. Nhưng bao nhiêu cũng đều giá vũ đằng vân đi đâu mất cả!

    Cái ví lép kẹp của ông già giục cả làng tan hầu đứng lên.

    Thôi, mời bác lên gác đi nghỉ với em. Bác đỏ, và đánh cao quá, thật số bác hôm nay phát tài. Tôi thua dễ đến hơn sáu chục!…

    Ông cụ “tuy không ăn ớt mà cay” nhưng vẫn vui vẻ như thường, vẫn thản nhiên lộ cái vẻ yêu con người đã lịch thiệp lại có biệt tài, đánh tài bàn cao.

    Còn tôi, tuy tò mò ngồi để ý mất cả buổi tối, cũng không sao khám phá nổi những ngón bịp. Vậy “mặt mũi” những ngón bịp như thế nào?

    Trên gác riêng của anh Vân, giữa lúc chia tiền.

    Vốn tôi đem sang: mười lăm đồng, vốn bác: năm đồng, mà đây tám mươi ba tất cả, thế là cụ bị đứt 63 đồng. Đáng lẽ ta chia ba, ông Ấm B. ở Hà Nội với tôi hai, còn bác một. Nghĩa là cả ba đạo binh cùng hưởng: đoàn hướng đạo, đoàn quân thắng trận với bộ tham mưu. Nhưng mòng là cụ nhà thì bác cứ cầm bốn mươi của. Anh em chúng tôi chỉ dùng 23 hòn đạn là đủ rồi.

    Trước thái độ nhã nhặn và biết điều này, anh Vân đáp bằng cái gật đầu, chìa tay ra nhận tiền và nói:

    Để lần sau bác sang, tôi gọi cho bác mấy vía nữa đến, rồi ta lại sẽ có dịp chia hương hỏa với nhau. Nhưng tôi muốn bác cho xem qua các ngón để sau này mà tránh…

    Nhà đi săn kia cười. Một cuộc phấn đấu chốc lát trong óc chàng: bí mật nhà nghề, có nên? hay không?

    Sau một lúc lưỡng lự, “ông Tham” có ý lấy chúng tôi làm chỗ đồng chí, cũng chẳng phải ngại gì. Chúng tôi ngồi nghe như hai cậu học trò trước một vị giáo sư dạy khoa quỉ thuật.

    Có ba lối bịp tài bàn. Thứ nhất: lối đánh kiệu hay là nhị cập nhất, hai người thông lưng hại một người bằng những luật nhất định như để tay vào đùi, đầu gối, ống chân, bàn chân tùy theo quân chờ về hàng văn, hàng sách, hàng vạn v.v… Muốn ăn quân gì hoặc chờ quân gì cứ việc ra hiệu để bên kia để ý đánh cho mà ăn hoặc hạ ù. Nhưng đó chỉ là phương pháp của các bịp non, dễ lộ tẩy, nếu người ta nghi hoặc, khám bài thấy rõ sự đánh tầm bậy, gian lận thì nguy. Lối ấy không xứng đáng, tôi không thèm dùng.

    Thứ nhì: hụt nọc. Lối chơi này cần mỹ thuật lắm, người đánh phải có cả tài lẫn gan. Bắt cái xong, mình phải cầm lấy cái phần bài nọc vờ trang đi mấy lớp. Thế là vài ba quân đã theo các trang chui lọt, nằm gọn trong tay áo mình rồi. Đến lúc lên bài, phải xoay đi cho phu nào phu ấy, lưng nào lưng ấy. Thừa quân thì dễ ù lắm. Nếu ù… hạ bài xong, cứ để mặc làng khám cho kỹ. Xong đâu đấy gạt cả ra một góc chiếu cho người chia bài… là mấy quân bài “chốn thẻ” trong tay áo đã thừa cơ chui tọt ra, theo cái lúc “hỗn quan hỗn quân”, hợp với bọn lính thắng trận về cổng khải hoàn! Muốn đề phòng sự làng nghi ngờ, thấy mình ù nhiều mà điểm lại bài nọc, bài rìa, thì có hai cách cản. Một là thấy mình hạ ù xong ông “bạn đồng chí” cầm ngay lấy phần nọc vờ tìm quân ông ta đang chờ, phàn nàn rầm lên: “gọi chó” rầm lên, ồ ạt xóa đi cho người kia không kịp điểm nữa. Hai là rút nọc lên mà ù. Quân bài chờ ấy lẽ tất nhiên là quân mình thụt được ở nọc từ trước đã giấu sẵn trong tay. Lúc xoa tay xuống nọc vờ rút nó lên thì trong lòng bàn tay phải có sẵn cả những quân mình đã hụt, trả vào nọc, chỉ “xách cổ” lên một quân chờ ù. Đến thế thì ván nào mình ù, làng có điểm bài cũng không ngại gì nữa.

    Lắm khi chơi với bạn thạo, không hụt nổi ở nọc thì mình phải dùng đến chước thứ ba, nghĩa là hụt vào phần bài của ông “bạn đồng chí” với mình. Bắt cái xong, cầm phần bài mình trong tay rồi, mình lại phải vớ lấy “phần bài tòng phạm” liệng trả ông bạn. Trong cái liệng rất ý tứ mà ít ai để ý ấy, ngón tay cái với ngón tay chỏ của mình đã “họp đảng” với nhau: giữ lại vài quân, chập phắt vào phần mình. Thế là ông bạn cầm phần bài thiếu phải đánh bậy bạ cho qua cuộc, cốt sao “che mắt thế gian”.

    Ấy chỉ có thế thôi bịp tài bàn cũng vậy hay tổ tôm cũng vậy. Cốt nhất phải có bộ mặt tài tử đóng kịch, nghiễm nhiên, bệ vệ, mà cũng cốt nhất là ngồi vào một chỗ không ai ám nổi, tránh cho xa những bác chầu rìa.

    Trong cuộc giảng bài này, ông “tham” cho chúng tôi rõ cả phần thực hành lẫn phần lý thuyết. Nhanh như chớp, ông giở ngón bảo trước cho biết mà chúng tôi chịu, không sao vớ được cái “thiên biến vạn hóa” của nhà quỉ thuật đại tài.

    Bữa tiệc nào cũng phải có đồ nước nên nhà bạc bịp thuật thêm một câu chuyện ngắn nữa để làm món đét se.

    Một lần, ngồi vào cuộc với hai ông khách lạ mà tôi tưởng là quých, tôi vớ chang bài nọc, hụt xong, để xuống đĩa thì bỗng phải giật mình lo sợ vì chỉ cuỗm có bốn quân mà sao phần nọc có lẽ thiếu nhiều? Đang mải ngẫm nghĩ thì một ông khách lạ nắm chặt lấy tay tôi, cuống quá, đã tái cả mặt nhưng nhanh trí khôn, tôi cũng vội liều nắm chặt cổ tay ông ta làm cái “trả miếng”. Rồi chúng tôi cùng buông nhau ra để cười sằng sặc, gập đôi người lại mà cười. Tôi hụt bốn quân bài thì ông khách ấy cũng hụt ba quân cộng với một quân. Ông ta đã chia thừa cho phần bài của ông mà tôi thì hụt nọc! Chúng tôi gọi buổi ấy là ngày “anh hùng tương ngộ”, cùng là “bịp lũa” cả mà bên nọ còn tưởng bên kia là mòng.

    Trước mặt anh chàng dắt khách lấy hồ hòng chuyện nọ kia, mặt tiu nghỉu như chó bị thiến, chúng tôi vỗ vai nhau, bắt tay nhau một cách ân cần, gọi nhau là “tri kỷ”.
     

  • CHƯƠNG X: KẾT LUẬN

    Thoạt đầu, tôi đã hứa với độc giả là sẽ nói tới những me lấy cô lô nhần 1 và những me lấy chồng xi vin. Sau khi đi Thị Cầu rồi, nghĩa là những bài nói về hạng chồng lê dương cũng đã đủ khiến độc giả hiểu được nhiều trường hợp có đặc tính trong cái kỹ nghệ lấy Tây rồi, tôi còn phải đi tìm những me sang trọng hơn nữa…

    Lời khuyến khích của các bạn đồng nghiệp khiến tôi rất sung sướng.

    Nhưng không phải thiên phóng sự này được hết thảy mọi người ưa thích.

    Có ba lá thư ở xa gửi về… Ông chủ nhiệm Đỗ Văn đã phải bóp trán nghĩ trong một phút.

    Trong ba lá thư, một lá là của một me Tây vô danh nào, gửi đến cốt chỉ là để hưởng ứng và hứa mách thêm nhiều chuyện hay. Cái đó không đáng kể.

    Lá thứ hai là của một người Pháp. Thư hết sức khuyến khích cho tác giả mau đi tìm những me Tây có thế lực, nghĩa là vợ những quan cai trị và Tây buôn, vân vân. Giọng khuyến khích đáng nghi ngờ như một sự xui dại vậy.

    Đến lá thứ ba, cũng của một người Pháp, thì toàn là một giọng ôn tồn khuyên ngăn. Người viết lá thư đó báo trước cho nhà báo những sự kiện cáo mà nhà báo sẽ trải qua, nếu cứ tiếp đăng thiên phóng sự này… Tôi không được dẫn chứng cho cái thuyết người Tây phương không kết hợp được về tinh thần với người Đông phương. Tôi không nên gieo một mối hoài nghi cho người Tây phương. Tôi lại không được phép phá hoại bao nhiêu vẻ đẹp đẽ của những gia đình Pháp Việt hiện có ngày nay bằng cách bảo vợ người ta lấy người ta vì một lẽ buôn bán… Người ta sẽ không cho phép tôi cứ tự do khinh thế ngạo vật hoài.

    Cái đó cũng có lẽ…

    Song, cái mỉm cười của hai ông quan toà còn kia!

    Sợ là hèn, nhưng cũng nhiều khi sợ không là hèn. Vả lại, nói nhiều mà làm gì? Sự thật bao giờ lại không là sự thật?

    Nhưng sức nặng từ trên cao, sẽ rơi xuống, nếu tôi cứ muốn nói nhiều…

    Tháng 12 1934

     

    Để giúp bạn hiểu rõ hơn về nội dung, sau đây là phần chú thích của chương 10. Mời bạn nghe cùng BÚC CÁC:

    Chú thích 1: Cô lô nhần nghĩa là đạo binh thuộc địa vậy. 

  • CHƯƠNG IX: TƯ TƯỞNG ĐỘC QUYỀN

    Ngót bốn hôm lang thang ở đây, những tài liệu thu thập kể cũng gần đủ, nên tôi muốn quay về Hà thành, để rồi đi Chùa Thông.

    Tôi đã được trông thấy hẳn hoi một cuộc ly dị chồng với một buổi cưới chồng của bà Kiểm lâm, đã được rõ cái tâm sự phân vân của Su san ni, đã được nghe một đoạn đời lấy chín người vợ của Đi mi tốp. Tôi đã được mục kích bà Đội Tứ, người chôn các me, con sư tử mất ngôi, dạy dỗ con em ấy cái tuých cho khỏi bị chạy làng… Tôi chỉ còn ao ước được bà Ách Nhoáng tiếp nữa là đã có thể lượm lặt đủ những “mẫu hàng” trong cái kỹ nghệ lấy Tây.

    Chẳng may lúc bà hàng nước, người đã cho tôi được dịp kết bạn với Đi mi tốp chỉ cho tôi rõ bà Ách Nhoáng thì bà này đương có điều gì bực mình với chị hàng rau nên mặt bà hầm hầm y như quan Khâm sai Lê Hoan muốn triệt hạ cả một làng vì tuần đinh làng ấy không cấm được ếch nhái kêu ở dưới ao để đến nỗi làm khó chịu hai cái lỗ tai quý hoá của ngài vậy. Giữa chợ, không tiện lúc, tôi chỉ đành thở dài mà quay về làng Cổ Mễ chào bạn rồi lại ra ga. Thôi thì dù sao cũng ghi được ít nhiều cảm giác về “bà hoàng hậu mất ngôi ấy”, xưa kia đã hét ra lửa ở Việt Trì thì nay, theo luật thừa trừ, chỉ còn là một người đàn bà nghèo kiết, mới bõ những thời oanh liệt thuở xưa…

    Ấy thế mà…

    Có lẽ được “quỷ thần phù hộ” chăng, nên khi đã ra tới trước cửa rạp chớp bóng A lăm ba, đương phân vân không rõ còn chuyến xe ca nào đi Hà Nội không thì tôi gặp Hiếc Tôn, nghĩa là Thuỷ Tinh, người lính lê dương mà độc giả hẳn chưa quên một đoạn đời tình… thảm đạm. Anh ta hớn hở vặn sái tay tôi rồi khoe đã… dạm hỏi một nơi khác thú vị hơn nữa, vì rằng “vị hôn thê” của anh ta là một người đầm lai, đẹp hơn cái bà Kiểm lâm rất đáng ghét kia nhiều.

    Hiếc Tôn lại nói: Nếu tôi muốn xem mặt thì cứ việc đi theo anh ta.

    Cố nhiên, tôi chẳng chối từ.

    Thế là nhờ có “quỷ thần phù hộ” cho mà tôi đã phải trông thấy một cảnh ghê gớm vô cùng, một cảnh tượng khiến cho tôi phải rùng mình hồi hộp lo như đương sống vào một thời đại nghìn xưa, thời đại mà mạng người ta cũng như mạng một con giun, mà một ông quan cũng tàn bạo như ông vua Ngoạ Triều!

    Cảnh tượng ấy, đến bây giờ ngồi trước đèn, chỉ có việc thuật lại, mà tôi vẫn thấy sự bất bình làm sôi nổi máu trong tim.

    Khi đến nhà “vị hôn thê” của Hiếc Tôn thì trời đã tối hẳn, mà cách dăm bước nữa mới tới cái cánh cửa thì chúng tôi đã thấy hình như trong nhà có tiếng khóc lóc rền rĩ. Tiếng khóc lóc lại chẳng phải tiếng của trẻ con nên chúng tôi ngạc nhiên quá chừng. Chen lẫn vào tiếng khóc có tiếng vun vút của một cái roi mây.

    Hiếc Tôn cùng tôi kiễng chân rón rén đến để mũi sát vào khe cửa… Trên chiếc giường Tây mà lại giải chiếu ngũ sắc, có cái… có cái thân thể đẹp đẽ, trắng nõn và hoàn toàn trần truồng của một người đàn bà nằm sấp mặt vào gối, đôi gò bồng đảo quằn quại dưới những giọt thuỳ châu của một cái phất trần do chính bà Ách Nhoáng cầm để thỉnh thoảng giơ cao tay vụt xuống một cái cũng khá tàn ác nhưng mà thong thả, từ tốn như một viên quan già tờ mờ điểm những tiếng trống chầu xinh.

    Thì ra đó là bà Ách Nhoáng giáo huấn cô con gái một của bà!

    Vì rằng sau khi thấy cái thân thể ngà ngọc kia quằn quại tới ba lần rồi thì Hiếc Tôn giơ chân đạp cửa đánh thình một cái. Anh ta đút hai tay vào túi quần lừ mắt nhìn vào phía trong…

    Giời ơi! Hỏng rồi! Người ta đến!

    Không biết trong cái phút ấy, Hiếc Tôn đau khổ hay chán đời ra làm sao ma anh ta cứ mím môi, đăm đăm nhìn vào. Còn về phần trong nhà thì… hết tiếng vụt, tiếng khóc, mà có tiếng guốc khua rộn lên một lúc.

    Hiếc Tôn hất hàm ra hiệu cho tôi bước vào.

    Trước cái ngả mũ chào của tôi, bà Ách chỉ thản nhiên dặn cô con gái:

    Không biết biến báo ra mà bảo là bà có máu điên, có điều gì thì đừng có bán sới!

    Nói thế xong, bà ta vứt cái phất trần vào một góc nhà và ra một cái trõng ngồi, chẳng buồn chào hỏi gì tới tôi và Hiếc Tôn. Chỉ ngồi thừ người ra mà nghĩ ngợi.

    Thế thì ra bà này là một người khôn điên hay là một người điên khôn? Và những cử chỉ ấy khiến riêng tôi phải nghĩ phân vân: hay sự đánh đập tàn nhẫn kia chẳng qua là một cuộc bày trò. Biết đâu bà Ách chẳng muốn con gái bà được thương hoặc có một dịp… phô trương những bộ phận kín đáo rất đáng ngắm trông của cái thân thể ngọc ngà?

    Đương mải nghĩ thế thì cô con gái bà Ách từ gian phòng bên cạnh bước ra. Cái “toà thiên nhiên dày dày sẵn đúc” đã bị những mảnh lượt là phủ kín. Cặp mắt quầng đen cũng đã ráo hẳn lệ rồi. Khi cô còn ngượng nghịu nhìn tôi, Hiếc Tôn đã vội nói:

    Đây, một người tôi mới quen, làm nghề viết báo đấy. Tôi dám chắc rằng sự nhẫn tâm của mẹ cô vừa rồi thì, chẳng cứ là nhà báo, ai cũng phải bảo là dã man!

    Đoạn, quay lại với tôi:

    Tôi thật không ngờ rằng lại có người đồng chủng với ông còn độc ác như giống mọi ở Phi Châu được.

    Nhanh nhẹn, nàng sao lại không nên gọi là nàng? kéo ghế cho tôi và tình quân ngồi và nói:

    Thưa ông, xin ông đừng cười. Nguyên má tôi có máu điên nên mới đánh đập tôi một cách lạ lùng như thế. Nếu tôi không chịu thì má tôi sẽ đập phá đồ đạc. Ông bảo tiền đâu sẵn có để cứ sắm rồi chờ lúc nào điên thì lại đập đi?

    Đoạn nàng dùng tiếng Pháp cắt nghĩa cho “vị hôn phu” đại khái thế, và nói cũng không đến nỗi quá ngập ngừng. Còn chàng?… Lòng trắc ẩn của chàng đã rung động, chàng cảm thấy đời chàng chỉ có nghĩa lý nếu chàng có thể là người bạn suốt đời che chở cho tấm thân bồ liễu bị dưới quyền sự điên rồ của bà mẹ đáng sợ kia. Và Hiếc Tôn kéo tay người yêu về lòng âu yếm:

    Ôi! Tôi yêu mình và thương mình bao nhiêu!

    Sau cùng, Hiếc Tôn phải cái ngu dại là ôm hẳn người yêu vào lòng mà cứ công nhiên hôn chùn chụt mãi.

    Tôi dám bảo anh ta ngu dại chẳng phải vì không biết giữ lễ độ trước mặt một khách lạ, nhưng bởi lẽ tôi cũng như Hiếc Tôn, tôi, tôi đã là khán giả, khi người yêu anh ta đóng một vai trò khoả thân… Nhất là khi hình ảnh tấu kịch ấy vẫn chưa nhạt trong óc tôi thì, các độc giả dám bảo sự ân ái, sự vỗ về kia lại không ngang giá trị với một cái ảnh khiêu dâm à? Nếu, trong một phút, tôi đã có những tư tưởng bất chính, độc giả chắc cũng thể tất rằng đó chẳng phải lỗi tự tôi…

    Song le đời nào tôi dại gì lại để cho thiên hạ công nhiên trao tặng nhau ái tình trước mặt tôi, giữa khi tôi, không biết đêm nay, tôi sẽ ngủ lại đâu, và ngủ với ai, như thế…

    Bà Ách Nhoáng đã lủi đi đâu mất rồi, nhưng con gái bà hẳn là phải biết rõ tại sao mẹ mình thỉnh thoảng lại phát điên.

    Thưa ông, mẹ tôi xấu số lắm. Thuở trẻ khá giả bao nhiêu, về già lại càng nghèo túng bấy nhiêu. Mẹ tôi điên chính bởi cái nghèo. Mà mẹ tôi, sở dĩ ác nghiệt với tôi cũng chỉ tại trông thấy một số đông con lai ăn ở không ra làm sao với mẹ. Họ không ra gì mà đến nỗi tôi bị chết lây!

    Tôi muốn rõ tại sao bà cụ xưa kia hồi còn ở Việt Trì lại có cái tư tưởng kỳ lạ như giữ độc quyền vậy. Theo lời nhiều người kể lại thì không một me nào ở nơi khác lên đây mà lại kiếm được chồng.

    Nàng sốt sắng cắt nghĩa:

    Chính đó là cái ý kiến hay đấy ông ạ. Không phải mẹ tôi hợm mình và rởm đời như họ tưởng đâu. Nguyên do về cái nghề lấy Tây (than ôi, lại cái nghề) này có lắm điều khả bỉ lắm. Có một số đông không có nhân cách gì cả, không biết giữ danh giá cho người đã xuất thân đi lấy Tây. Thế nào họ cũng lấy, cho bao nhiêu tiền họ cũng không suy bì cao hạ. Rồi chị nọ dèm pha chị kia. Phỗng tay trên nhau, phá giá nhau. Thí dụ ở một nơi này, một người đang giữ một cái giá cao như thế này, bỗng tự nhiên có một người lạ không biết từ đâu đến nhảy vào giữa mà treo cái bảng đại giảm giá chẳng hạn thì ông bảo có tức không?

    Tôi chỉ mỉm cười. Khoái chí nàng nói thêm:

    Ấy thế mà người đời họ tồi lạ! Hiện bây giờ còn có nhiều kẻ cho mẹ tôi xưa kia ác nên bây giờ nghèo thì mai mỉa cho bõ đấy. Nghĩ thật chán đời.

    Nàng ôi! Nàng đã nói dối tôi nhé! Trong khi phục nàng là có hiếu với mẹ, tôi chẳng dám quên rằng bà Ách Nhoáng vì muốn “chấn hưng kỹ nghệ” chỉ có một phần nhưng mà vì muốn “hối lộ” những mười phần kia.

    Cách đây 8 năm me nào lên Việt Trì kiếm chồng mà không có chút chè lá cho bà thì đố ở được. Cả đến những me theo chồng lên đây rồi, không vào chịu lệnh bà thì cũng đố có đậu được lâu.

    Không ai rõ bà Ách đã có những cái tuých như thế nào…

    Nhưng mà… còn có luật thừa trừ.

    Lần ấy, bà Nhoáng gặp me cai Phăng Xoa theo chồng lên.

    Này, là bà cai thôi chứ giá là bà đội, bà ách, hay bà quản nữa cũng mặc! Lên đến đây là phải biết gái này…

    Bà Ách vừa đỏng đảnh xong, me cai Phăng Xoa thưa ngay:

    Em vẫn biết tiếng bà chị lắm đấy chứ. Nghĩa là em mới lên, chưa thuê xong cửa nhà nên chưa lại lạy chào bà chị được, bà chị cũng đánh chữ đại xá cho.

    Bà Ách cũng hơi hơi hài lòng. Nhưng chỉ hơi hơi thôi, vì me cai lại tay không, mà hai tay lại chắp sau đít một cách vô lễ. Không thấy cái “vi thiềng”, bà Ách quát:

    Ừ lại lạy chào thì cứ lại, ai bảo đừng? Nhưng mà cũng biết cái lẽ thường là thế nào chứ? Cũng phải biết con này là con nào mới được chứ? Muốn ở hay đi?

    Này! Bà bảo thật: bà chỉ muốn đi thôi!

    Tức thì me cai Phăng Xoa xông vào, giơ cao một cái búa đanh khá lớn…

    Ngai vàng, vì nhát búa ấy, đổ sụp.

    Mà từ đó bà Ách Nhoáng đã hoá ra bà hoàng hậu mất ngôi.

    Tôi chợt nhớ tới một bà to lớn, mặt to như cái nắp tráp, ngồi bên một cái tráp trầu đầy hoa thơm nức, đã ra lệnh cho các me ở Việt Trì.

    Bây giờ tôi chỉ còn thấy một bà, giấu cái cây thịt trong chiếc áo cánh bông tàng chỉ còn hùng hổ ở những lúc lột trần truồng con ra đánh đòn.

    Anh đã sung sướng chưa?

    Hiếc Tôn ngẩn mặt nhìn tôi hỏi lại:

    Sung sướng nghĩa là thế nào?

    Thương được người khác nghĩa là sung sướng. Nhất là cái thương ấy lại đẻ ra cái yêu. Khi anh yêu ai mà lại được người ấy yêu lại, thế là sung sướng chứ gì.

    Hiếc Tôn đứng lên bắt tay tôi rồi nghiêm trang:

    Nếu hạnh phúc là thế thôi thì tôi sung sướng lắm. Tôi lại xin báo anh biết rằng vị hôn thê tôi bây giờ đã là vợ tôi. Mà đêm nay lại là đêm giăng mật của chúng tôi nữa.

    Tôi sửng sốt hỏi:

    Chóng thế kia à? Sao lại tài thế?

    Vì rằng từ khi thấy nó có một người mẹ ác như thế thì tôi đem lòng thương nó ngay. Tôi nhất định cưới nó làm vợ.

    Tôi đã gần cảm động. Tôi sung sướng hộ người đàn bà khốn khổ có một mảnh hồn u uất và một trái tim đau thương kia, nay đã có bạn tri âm. Tôi kính phục một người lính mà có một quả tim biết thồn thức trước một cảnh thương tâm.

    Tôi đang mơ màng… Người đàn bà kia không phải vì tiền, mà Hiếc Tôn cũng chẳng phải chỉ đã bỏ tiền ra hòng mua nhục dục. Vào trường hợp này, trong cuộc điều tra này, dễ thường chỉ có một cặp này lấy nhau vì hai chữ yêu thương.

    Vả lại, hôm nay là ngày lĩnh lương của tôi

    Đó là một câu nói cuối cùng của Hiếc Tôn.

    Than ôi! Hiếc Tôn đã đập vỡ ảo tưởng của tôi.

    Hiếc Tôn quả thật đã là đồ ngu dại, một nghìn lần ngu dại!
     

  • CHƯƠNG VIII: SƠN TINH VÀ THỦY TINH

    Than ôi! Bà Kiểm lâm nào phải đâu còn là người mà “mê nàng bao nhiêu người làm thơ!” như Mỵ Nương của ông Nguyễn Nhược Pháp nữa mà Hiếc Tôn, xin nhớ: tên ấy cũng nêu lên đây theo hình thanh, với bạn đồng ngũ, người đồng thời lại là tình địch của anh ta, nỡ đem danh dự của nhau ra mà bôi nhọ đi, nỡ đem tên nhau bằng tên những giống chẳng phải là giống người!

    Ngồi khoanh tay mọt cách rất lễ phép ở tận một góc phòng, tôi may sao không đến nỗi là cái đinh trước mắt ngài nào cả. Lẽ đời tất nhiên phải như thế mới được. Hai ngài ấy còn phải tranh nhau làm sao được là chồng của Mỵ Nương đã chứ chưa cần nghi ngờ rằng tôi có phải là nhân tình của bà Kiểm lâm không.

    Vả lại không phải Hiếc Tôn gặp tôi bữa nay mới là bữa đầu.

    Lần thứ nhất, cũng dưới mái gianh này, khi anh ta đem trái tim vàng đến đặt dưới chân bà Kiểm lâm thì tôi đã được dịp trò chuyện ngay với anh ta một cách niềm nở.

    Khi biết tôi là phóng viên một tờ tuần báo bản xứ rồi, Hiếc Tôn đã trả lại tôi cái các nhà báo một cách rất đỗi lễ phép và vội vàng hỏi ngay đến rằng vụ hành thích ông Barthou và vua Alexandre III ở Mạc xây vừa rồi đã gây ra những cái phản động lực về phần chính phủ Pháp ra sao. Tôi đã theo điện tín hãng A.P.I.P, tóm thuật cho anh ta nghe rồi để yên anh ta với người yêu tâm sự với nhau hàng giờ đồng hồ. Vì rằng sau khi thấy nói đến một cuộc điều tra về số phận đáng phàn nàn của một số đông trẻ con Tây lai thì anh chàng đã vội hoan nghênh tôi ngay, và đã hưởng ứng với tôi bằng cách cũng lập luận để kết án sự vô tình của số đông lính lê dương một cách khá kịch liệt. Nhất là chưa có vợ con nên lời buộc tội của anh ta lại càng thật thà. Lần đầu tôi đã thoát bị nghi rồi nên lần này, sự tôi có mặt tại nhà bà Kiểm lâm là không đáng ngại cho tôi chút nào cả. Nếu còn phải giữ gìn thì tôi chỉ còn cần giữ gìn với tình địch của Hiếc Tôn.

    Nhưng hai bên cứ tự do cãi lộn nhau, cũng không để ý gì đến tôi nữa.

    Trong cuộc cãi lộn cả hai bên đều dùng thứ tiếng Pháp sai mẹo. Nghe mãi, tôi phải ngạc nhiên mà nhận ra rằng cái chức lang quân lại chính là bà Kiểm lâm đã tặng cho người tình địch của Hiếc Tôn, một ông lính lê dương đã có tuổi mà Hiếc Tôn cứ gọi một cách khinh bỉ là: con lạc đà. Mà con lạc đà thắng trận ấy lại là một thằng Do Thái bẩn thỉu nữa.

    Trước sự tranh giành của Thần Sông và Thần Núi, Mỵ Nương cứ giữ một vẻ bình tĩnh khó tả, ra đều măng phú tú, và chỉ biết tiền trao cháo múc, y như là vua Hùng Vương.

    Hiếc Tôn thoạt tiên cũng còn giữ được lễ độ:

    Mày cứ cho phép tao lấy làm lạ rằng tao đến đây trò chuyện với người đàn bà trước mày đã một tuần lễ. Mà người đàn bà này, phải chính người đàn bà này, cũng đã hứa với tao. Thế mà bây giờ lại hoá ra thế này!

    Ông lính lê dương có tuổi kia nhăn mặt lại để cố gượng cười. Các ngài độc giả hẳn đã đôi khi trông thấy một bộ mặt như tôi muốn tả: một cái mặt lởm chởm những râu và riu với lùng bùng những túi thịt dưới hai con mắt, với cặp môi không màu, trắng bệch, và hai hàm răng sâu, một cái mặt buồn khi người ta vô tư lự và cáu kỉnh nhăn nhở khi người ta muốn cười vậy.

    Không! Không! Cách đây chỉ có năm ngày thôi, tao đến đây thì chính người đàn bà này cũng đã bảo là bằng lòng lấy tao. Mà những khi tao đến nói chuyện thì tao chỉ thấy một mình tao thôi, chứ tao chẳng gặp mày lần nào cả! Nói thế cho mày biết rằng mày nên đi đi là hơn. Tao cứ biết rằng người đàn bà này vừa mới nhận của tao một chục đồng bạc.

    Quay lại bà Kiểm lâm, Hiếc Tôn cười một cách đau đớn và hỏi:

    Thế cô cho lời hứa của cô là những lời gì?

    Bà Kiểm lâm đáp bằng những câu văn rất khôi hài:

    Xê ba ma phôt, nét si bá? Uây, moa bơ rô mét a vu tú đơ, mê luý viêng a văng vu ê a lô xe, mông ma ghi! Vu dết dơnê bố cu gia lu, moa ba ú loà! 1

    Nghe xong, Hiếc Tôn nhổ xuống đất một cái, rất khinh bỉ. Đoạn anh ta lấy một điếu thuốc lá khác ra hút rồi quay lại với kẻ địch:

    Nếu mày tranh nó của tao thì mày thật là đồ lạc đà!

    Nhưng “con lạc đà” khôn ngoan này chỉ gượng cười mà vặn lại:

    Bây giờ tao mới gặp mày là lần đầu thì tao có tranh cướp gì của mày bao giờ đâu? Mày còn trẻ người, còn non dạ lắm.

    Cáu lắm, Hiếc Tôn lại dùng giọng mỉa mai hơn trước:

    Chính thế. Tao còn trẻ con lắm, chưa trải đời được như mày! Nhất là tao lại không được là dân nước Áo, chưa từng được biết phong vị của Kinh đô Ái tình (Ville d’Amour) cho nên lần này là lần đầu mà tao biết ghen.

    Đến đây thì con lạc đà không còn kiên tâm nổi nữa:

    Đồ khốn nạn! Mày tưởng xưa kia tao ở xứ sở thì tao đã là một thằng chồng mọc sừng nên sang đây, gặp người đàn bà nào tao cũng phải bám chặt lấy chắc? Mày nhầm! Tao lấy vợ cũng như nuôi đầy tớ chứ thằng này chẳng phải là người để cho đàn bà làm khổ được đâu.

    Ấy cái ông lính già đã nói thế mà chẳng sợ mếch lòng bà Kiểm.

    Không nói gì được nữa, Hiếc Tôn lấy ví, rút một lá giấy bạc để trên bàn. Anh ta nói cho cả hai:

    Thôi được! Mời vợ chồng ông bà ra tính tiền tôi đến đây mấy lần, lần nào cũng được ông bà mời uống cà phê. Vậy tôi cứ xin trả một đồng bạc.

    Nói đoạn, anh ta cầm mũ đứng lên, ra…

    Đi mà không nhớ bắt tay ai… Đã thế, ra đến cổng còn quay đầu nói với lại:

    Chúc anh hưởng hạnh phúc nhé! Và tiện dịp tôi xin giới thiệu với anh rằng cái ông trẻ tuổi người An nam ngồi đấy là một tay làm báo đấy. Thế nào ông ấy cũng viết lên nhật trình ca tụng cái cuộc ái tình tốt đẹp của vợ chồng nhà anh cho mà xem!

    Tôi đã định tâm cáo từ đã lâu mà rồi phải cứ ngồi lại.

    Ông lính già chả biết có để ý đến nhưng lời đâm bị thóc chọc bị gạo kia không mà đã xin phép tôi cởi bỏ áo nhà binh khi trò chuyện, thì hãy bẻ vài miếng cùi bánh đã. Câu nói xỏ lá của Hiếc Tôn bắt tôi phải tức khắc nhận lời. Nếu lão già này có mượn chén đưa lời thì tôi sẽ tuỳ cơ ứng biến sau.

    Sai một đứa con đi mua bánh rồi, bà Kiểm lâm bèn đốt đèn cồn, lấy hộp bơ và mấy quả trứng, mấy khúc xúc xích để cả trên bàn, sửa soạn thức ăn.

    Câu chuyện của ba chúng tôi từ đây mà đi là rất nồng nàn, vì có mùi thơm tho của mấy món ăn và rượu ướp cho khỏi… vô vị.

    Vì đưa tiền trước nên lấy được vợ, ông thấy một cuộc nhân duyên như thế có giống với sự buôn bán không?

    Tôi đã uốn lưỡi bảy lần rồi mới đáp:

    Nếu ông nói thế thì ra nước tôi, từ xưa đến nay, cuộc nhân duyên nào cũng là buôn bán cả. Chắc ông đã biết là ở nước tôi thì cái đại đa số là theo văn hoá cũ nên không mấy ai được lấy nhau vì ái tình. Ở xã hội tôi không bao giờ một đôi trẻ, sau khi hỏi nhau rồi, lại được cùng nhau công nhiên trò chuyện để xét đoán tình tình nhau như ở Tây phương. Vậy nhận lễ vật của người đàn ông như thế còn khác gì buôn bán? Mười đồng bạc của ông vừa rồi, tôi cứ lấy phương diện của người xứ tôi mà bình phẩm thì đó là lễ vật của bên nhà giai. Có thế thôi, việc đời giản dị lắm, ông đừng sợ tôi cười. Nếu muốn cười được ông, tôi phải chê bai cả nước tôi trước đã.

    Có thế thôi, ông lính già cũng đã đủ khoái chí! Cái đầu tóc bạc phơ ấy cứ gật gù hoài. Cái cổ một ngài săng đá chẳng ngờ mà lại được hân hạnh đóng vai cái cổ một ông nghị An nam.

    Tôi, lúc ấy, xin thú thật rằng cũng đã… bịp lắm. Tôi lại nói thêm rằng:

    Về sự loài người lấy nhau, tôi đã có đọc ít nhiều, cảm tưởng rất chua chát nhưng rất đúng sự thực của một nhà triết học bên Tây phương. Tiếc quá, tên nhà triết học ấy tôi lại không nhớ. thì bịa chứ thật đâu mà nhớ! Ông ta đã viết đại khái thế này: “Bọn làm đĩ, nào có gì là đáng khinh? Tại sao bất cứ ở xã hội nào, bọn làm đĩ cũng bị kết án?”

    “Ngẫm mà xem: Lấy được những thiếu nữ đài các, quý phái, bọn đàn ông chúng ta phải tốn bạc trăm bạc nghìn. Họ để ta phải chi ra một số bạc lớn rồi thì cố nhiên là họ phải ăn đời ở kiếp với ta. Muốn tính một cuộc trăm năm ta phải mất một số tiền nhiều. Còn khi ta chơi đĩ, đĩ chỉ làm vợ một đêm, thì ta chỉ mất một số tiền nhỏ. Ngẫm cho cùng, làm vợ một đêm hay làm vợ suốt cả một đời thì người đàn bà cũng chỉ là làm đĩ cả mà thôi. Ấy vậy mà bọn đĩ một đời cứ tự đại rằng mình làm đĩ một đêm thì còn nghĩa lý gì nữa?” Ông đã thấy đấy chứ? Nếu cả nhân loại đều xấu như vậy, ở Đông cũng như ở Tây, ở nước văn minh cũng như ở nước dã man, ông cũng như tôi, tôi cũng như ông, thì việc gì ta còn phải quan tâm đến lời khen chê gì nữa?

    Chết! ông lính già này đến hoá điên mất! Ông ta vồ ngay bàn tay của tôi mà giật lấy giật để, khiến tôi sái cả một bên vai đi.

    Lúc này, bà vợ đã làm xong các món ăn. Đứa bé con riêng bà ta cũng đã đem bánh về. Chúng tôi ngồi vào bàn một cách nghiêm chỉnh lắm.

    Mà xin quý độc giả đọc những dòng này cũng chớ nên ngờ vực rằng những lời tôi vừa bịa đặt là để nịnh ăn đâu.

    Tôi chỉ đã khôn ngoan ở thuận lẽ trời.

    Tôi đã không để cho Hiếc Tôn có thể xỏ được chúng tôi một vố!

    Người chồng tân lang bây giờ mới lộ sự sung sướng:

    Ông ạ, tôi thích nhất vì vợ tôi đây là người có thể tin cậy được. Trong hai người muốn lấy nó, một người già yếu với một người trẻ tuổi và đẹp đẽ thì nó đã chọn người già, là tôi. Một việc ấy đủ tôi vững tâm được vợ trung thành.

    Câu nói này khiến tôi chợt nhớ đến lúc bà Kiểm chê Hiếc Tôn là ghen tuông. Hỏi thì thấy đáp:

    Lần đầu mà nó gặp ông ở nhà này, nó trò chuyện đậm đà ngay với ông, có phải không? Thế mà lần thứ nhì đến với tôi, nó lại lấy ông ra để căn vặn tôi mãi! Tôi đã phải cắt nghĩa rất kỹ càng… Tôi đã phải bảo rằng một người như tôi rồi thì chẳng còn khi nào bắt nhân tình được với một người còn trẻ tuổi như ông… Chính nó, nó cũng đã nói: “Phải, chắc một người có học thức, ở cái giai cấp thượng lưu cẩn thận thì chẳng khi nào lại đến một nơi như nơi này, lại tìm hạng phụ nữ bỏ đi như hạng này…” Như thế tưởng là nó đã nghe ra. Vậy mà lần sau nó lại bắt tôi phải khai rằng ông còn ở đây hay đã về Hà Nội! Sau cùng, không chịu được nữa, tôi phải nói thẳng với nó rằng: “Này, anh muốn lấy tôi thì anh đến chứ không phải tôi lạy anh để anh hỏi tôi đâu. Anh đừng có chưa chi đã ghen vô lý!”

    Làm thế nào mà bà dám nhận lời với cả hai?

    Bà ta cười rồi hỏi lại tôi một cách ngây thơ:

    Thì sao? Việc quái gì?

    Một sự không ngờ! Trong cái kỹ nghệ lấy Tây này, người ta không buồn nghĩ đến cách phủ lên những sự thật nhơ bẩn một nước sơn bóng nhoáng nữa. Người ta không thèm “cứu vớt” lấy cái bề ngoài nữa.

    Thật là: Bánh đúc bày sàng.

    Thuận thiếp, thiếp bán, thuận chàng, chàng mua.

    Bà ta lại nói thêm:

    Những khi nó lại đây để mặc cả thì tôi đã nói nếu không có ai đem tiền lại cho tôi trước thì tôi mới sẽ lấy nó cơ mà!

    Đến đoạn này, cuộc đời của bà Kiểm lâm đã có thể gọi là tốt đẹp được. Trong khi bà rửa bát đĩa, làm cái chức nội tướng, thì đức lang quân của bà gọi ba đứa con của hai đời chồng trước của bà đến quấn quýt lấy mình rồi nhắc đứa bé nhất lên lòng mà hôn một cách thân yêu.

    Vậy lúc ấy, bà Kiểm có sung sướng không?

    Tôi không hiểu được. Cái mặt thản nhiên ấy đến nỗi tôi thấy nó cứ trơ như đá, vững như đồng. Nhất là mặt một người đàn bà vào buổi tối tân hôn, nghĩa là mặt một tân giai nhân mà không thấy biểu lộ một chút cảm tưởng nào, cứ gan lì tướng quân như mặt Từ Hải lúc chết đứng thì trông đáng ghét lạ!

    Tôi chợt thấy trong trí nhớ lại hiện ra cái cảnh tượng bà Kiểm lâm bị anh chồng Đức đánh đập: cái mặt bữa ấy với cái mặt của bà bây giờ cũng thản nhiên như vậy mà thôi. Phía tây, không có gì lạ!

    Tôi đứng lên bắt tay người chồng rồi tôi nói với người vợ:

    Thôi, tôi xin phép bà. Chúc cô dâu chú rể được bách niên giai lão nhé!

    Bà ta vừa nói vừa cười:

    Có thuận hoà được với nhau thì giỏi nhất cũng chỉ được đến ba năm. Hết ba năm, hết hạn mà anh ta phải đổi đi, thì tôi lại sẽ bước thêm một bước nữa!
     

  • CHƯƠNG VII: AI MUỐN HÓA RA SƯ TỬ

    Tích! Làm sao đến nỗi có mấy ngày mà đã bỏ nhau?

    Cô Tích bẽn lẽn mãi không đáp. Cái dáng người còn măng sữa với cái áo the kép, chiếc khăn nhung, đôi giày nhung ấy tôi phải kinh ngạc, muốn than như quan Thống lĩnh Doumer lúc bị đạn: “Có thể đến thế được chăng?” Vì rằng Tích chưa đủ dày dạn phong trần, còn thiếu tư cách…

    Tôi đã thừa hiểu như vậy, song bà Đội lại còn cắt nghĩa thêm:

    Ông tính có ai lại ngu dại như thế không? Bán nhẫn đi ứng tiền thuê nhà cho nó, rồi để nó ăn ở với mấy ngày, bây giờ không thành chuyện gì cả! Mất không cái nhẫn!

    Tích rụt rè:

    Khốn nạn, nào con có ngờ đến nỗi thế đâu!

    Thế mày bỏ nó hay nó bỏ mày?

    Nó chẳng bỏ con thì con cũng đến bỏ nó. Nào bà có biết đâu…

    Bà Đội ngắt lời:

    Úi chao ôi! Gái già này lại còn cái gì mà chẳng biết. Nghĩ đến các cô mà sốt ruột! Ấy là đã đi học, có chữ nghĩa hẳn hoi mà còn thế!

    Tiện dịp, tôi vội hỏi đến đoạn đời về trước khi Ái và Tích chưa đến nỗi trôi giạt sang đây! Rồi từ chuyện nọ đến chuyện kia, lại nhờ cái vẻ ngạo mạn khinh đời của bà Đội, cái gì cũng không thèm giấu giếm cả, nên trong ít lâu tôi đã có thể phác họa nổi hai cảnh ba đào.

    Ái và Tích là một cặp bạn thân. Cái nghèo khổ chung đã khiến hai cô yêu nhau như ruột thịt. Xưa kia không rõ đã đi học với nhau ở những trường tư nào. Chỉ biết không theo học được nữa thì hai người vào làm cho một hiệu mũ áo ở Hà Nội do một bà đầm chủ trương. Mỗi ngày làm mười giờ, lương tháng có sáu đồng bạc!

    Cả hai cam còng lưng chịu khổ, song vẫn lấy thế làm bằng lòng, nếu không có sự xảy ra. Phải, ở đời bao giờ cũng vẫn có cái sự gì nó xảy ra, để người ta đương sướng phải hóa ra khổ, hoặc đã khổ lại phải khổ hơn nữa.

    Tích ít chữ nghĩa cứ càng ngày càng bị bà chủ đem tên những súc vật mà tặng cho.

    Thông minh, không bị cái nạn ấy, lại đẹp hơn bạn. Ái được bà chủ yêu, yêu vô cùng. Bà chủ yêu thì ông chủ lại yêu hơn. Tai họa ở đấy.

    Một hôm, bà chủ đi vắng, ông chủ nắm tay Ái, lôi Ái vào buồng.

    Hôm sau Ái bị đuổi ra.

    Tích cũng theo nốt!

    Tấm thân đã như hòn ngọc có vết rồi, không bao giờ tôi dám nghĩ đến việc lấy một người chồng tử tế nữa. Khi một người đã sa ngã, hoặc tự mình, hoặc do người khác xô đẩy cũng vậy, đã ngã một lần là rồi cứ ngã mãi, có phải thế không, ông? Đã như tôi rồi mà lại lấy chồng Annam, sao nên! Lấy người tử tế thì nhục cho người ta, mà lấy người không ra gì thì tôi không muốn. Nghĩ thế rồi hai chị em cùng sang đây.

    Tôi chưa hiểu hẳn lời tâm sự của Ái. Nếu Ái đã nghĩ cho Ái như thế, kể cũng đã cao kiến, song còn Tích? Cô này đã đến nỗi gì mà cũng nhắm mắt huỷ hoại một cuộc đời có thể tốt đẹp của mình đi? Tôi hỏi:

    Thế cô Tích cũng đã lỡ dở về tơ duyên rồi à?

    Ái đưa mắt ra ý bảo để Tích tự mình đáp lấy.

    Tôi cũng phải dùng luồng nhỡn tuyến có ngụ ý cảm thương ra yêu cầu… Chỉ trù trừ ít lâu, Tích đáp, song đáp tôi một cách gián tiếp mà thôi, vì cô ta nói với bà Đội:

    Bà cứ bảo con dại dột, chính ra không phải đâu… Nhân tiện bây giờ con cũng thưa chuyện bà rõ không có bà cứ tiếc mãi. Ở bên Hà Nội, đã hai năm nay, con vẫn có một người nhân tình…

    A à!

    Bà Đội reo rồi nghe Ái đỡ lời cho Tích:

    Hai người yêu nhau lắm, thật là một cái ái tình! cao thượng, ông ạ. Đó là một người cũng làm nhà buôn. Thế nhưng mà bác ta có vợ con rồi! Trước, tôi vẫn bảo chị tôi không nên vấn vương như thế. Chị ấy đã nghe, đã bẵng đi một dạo… Thế mà không hiểu sao rồi lại quấn quýt lấy nhau! Rồi một hôm thấy chị Tích kêu định lấy lẽ bác ta… ấy trong tình trường, người ta vẫn vô nghĩa lý như thế đó. Rồi mấy hôm sau lại thấy kêu công việc không thành, vì vợ chồng bác ta cãi nhau, đánh nhau làm sao ấy! Thế mới biết mắc vào lưới tình là thế!… Giữa hồi ấy, xảy ra việc không may cho tôi. Chị ấy thôi, chúng tôi tìm việc làm mãi, không được mà gánh gia đình cũng nặng, lại nghe lời mấy me Tây già ở phố Cửa Đông thành thử mới sang đây đấy chứ. Chị Tích hơn tôi nhiều, ông ạ. Không bao giờ chị ấy còn phải hối hận! Trước khi bước vào con đường này, chị ấy đã làm theo
    câu Kiều:

    Nhị đào thà bẻ cho người tình chung!

    Tích tuy đỏ bừng mặt nhưng cũng hỏi tôi:

    Có phải không ông? Cái gì bằng yêu nhau? Tôi tưởng việc tôi đáng khen nữa.

    Tôi cũng muốn kiếm lời khen ngợi, song bà Đội nói trước mắt:

    Có thế chứ lị… Mỗi khi nghĩ rằng mày để cho nó phá tân mày, rồi nó lại quỵt mày thì bà lại cứ thấy như lộn cả mấy khúc ruột lên.
     

  • CHƯƠNG VI: MẤY BỨC THƯ TÌNH

    Bà Kiểm lâm đã giới thiệu cho tôi quen bà cai
    Bu Dích, nhưng bà này không mời tôi về nhà mà mời lại chơi nhà người bạn đồng nghiệp. Theo dòng chữ bút chì nguệch ngoạc trên mảnh giấy xé ở sổ thợ giặt ra, tôi cứ việc thấy cái sân có rào găng ở một ngõ lách thuộc phố Nhà Ngựa là vào.

    Mới để chân trước cổng đã thấy một giọng lanh lảnh hát:

    Bạc đồng me sừ chớ có mà phát xê…

    At tăng moa rắc công tê tú sà!1

    Nàng Thơ ở đây, dù sao, cũng đã dung Âu hợp Á thành ra văn minh hơn mình, hơn Nàng Thơ của cái kêu đường giới ở những chỗ tránh xe điện.

    Đương đứng lắng tai muốn nghe thêm nữa thì đã thấy tiếng guốc từ nhà ra sân.

    Ông cứ vào, chị em tôi đương đợi mãi.

    Đó là bà Cai. Tôi ngả mũ rồi vào. Đây là một gian… vừa là phòng khách, phòng ăn, và phòng ngủ. Có thể gọi là nhà thờ cũng được, vì bên cạnh cái giường tây gỗ, có thấy đóng một cái xích đông bên trên bày đồ thờ, thờ một cái tranh con hổ. Chẳng biết Sơn quân ngài có biết xơi bơ không? Ai đã chơi khăm, để ngay ở đây một hộp như muốn cúng ngài thế?

    Trên giường có hai me ngồi, ngồi chầu một cỗ tổ tôm. Nếu phân tích kỹ lưỡng ra, cái giường ấy lý tất nhiên đã là cái sòng, đã chứng kiến cho bao nhiêu tối tân hôn, và biết đâu lại không là vật tòng phạm của bao nhiêu cuộc ngoại tình nữa! Cái giường của một me Tây cũng như cái dùi cui của một thầy cảnh sát, cũng như cái búa của bác thợ rèn, cũng như cái cổ của một ông nghị viện Việt Nam. Trong cái kỹ nghệ lấy Tây, thợ chỉ làm việc trên giường.

    Thấy tôi vào, hai bà khép nép thu bớt những bộ đùi quần trắng lồm lộp lại, ngồi cả vào một chỗ, mời tôi ngồi ngay bên. Một bà hỏi bà cai Bu Dích:

    Ông ấy đấy à?

    Phải!

    Bà kia lại mỉm cười:

    Thế ông định viết báo nói xấu chị em chúng tôi những gì thế ông?

    Tôi đáp:

    Không, tôi không muốn nói xấu ai, tôi chỉ muốn rõ sự thực.

    Bà cai Bu Dích cũng đỡ lời một cách quyền hành:

    Nỡm lắm! Cứ bông lơn làm gì thế? Người ta đến đây để nói đùa hay sao?

    Tôi lại phải lựa lời:

    Hai bà nên rõ cho rằng chúng tôi chỉ muốn rõ những cuộc phối hợp của đàn bà với người Tây phương có may, có rủi thế nào? Chúng tôi để ý nhất là trẻ con lai. Số này đông lắm nên vấn đề trẻ con lai sau này tất làm bận lòng các nhà cầm quyền lắm. Xưa nay hình như ta có cái thành kiến: Nếu ai lấy Tây chỉ là vì tiền. Thế thì có bao giờ bà nào lấy Tây vì ái tình không?

    Nào ai ngờ mới nói qua loa thế thôi mà hai me kia đã hầu như nổi trận lôi đình. Cả hai đều xô xô lên rằng:

    Chứ không ư? Việc gì mà lại chẳng vì tiền? Ông tính chúng tôi với họ thì còn có thể nào vì tình vì nghĩa gì được nữa? Vả lại họ lấy chúng tôi cũng chẳng phải vì tình. Đối với họ, chúng tôi chỉ là những cái đồ chơi trong một hạn kha khá dài mà thôi.

    Nói đại khái thế rồi, cả hai me ra vẻ lấy làm
    hả lắm.

    Tôi thật không ngờ.

    Dễ thường nếu mình ra ý phỉnh nịnh, đã nói trước rằng họ lấy nhau vì tình chẳng hạn, có lẽ các bà này coi mình như đã… mai mỉa các bà cũng nên.

    Song, từ xưa đến nay, mấy nghìn mấy vạn bà vợ Tây, phải chăng bà nào cũng cùng một quan niệm như thế?

    Chợt một bà vội dặn:

    Nếu ông có viết vào nhật trình thì cứ viết phăng rằng chúng tôi lấy họ là vì tiền, thế thôi! Mà hạng đàn bà chúng tôi là hạng bỏ đi, xã hội không cần kể đến nữa.

    Nếu những cuộc nhân duyên của các bà có thể chép vào thành sử được thì trong cuốn sử ấy, từ khi người Tây sang đất nước này tưởng cũng đã có nhiều đoạn oanh liệt và vẻ vang.

    Thế là bà Cai nói ngay:

    Người đàn bà Bắc Kỳ thứ nhất lấy Tây là bà Đội Chóp. Bà này chính là… chính là tổ sư nghề lấy Tây. Ông đội chết rồi, bà ta cũng chẳng nghèo, chẳng giàu. Con cái chẳng có, bà đội về già thì để tâm tư vào một việc, một việc ta cho là từ thiện: cái việc khóc ma mướn.

    Ới ai ơi là ai ơi: Trăm đường nghìn nỗi, ai ơi… Ai đi đâu bỏ cửa bỏ nhà, bỏ anh em cha mẹ, họ hàng, ai ơi…

    Bốn mươi năm trước đây, người Việt Nam, ngoài sự lo tưới nước luộc lợn vào xác người chết, lại còn muốn người chết phải cảm động bởi những câu khóc lóc khéo của kẻ sống ở sau cái quan tài! Nhà nào sợ vì lẽ gì tang gia bối rối mà không đủ lời lẽ thảm thiết thì mời bà Đội Chóp giúp hộ một miệng. Bà Đội Chóp, một người có lòng từ thiện, đã vui vẻ mà khóc, tươi cười mà khóc, khóc một cách chu đáo, mà lại không tính tiền, nghĩa là khóc ga tuýt vậy.

    Ới ai ơi là ai ơi!…

    Nhưng thôi, chúng ta để bà cai kể nốt:

    Nước ta có số vạn trẻ con lai vô thừa nhận với số vạn nữa, thiếu niên, thiếu nữ lại có Pháp tịch, được hiển đạt, tội ấy và công ấy ở cả bà Đội Chóp mà ra. Bà ta đã có can đảm đánh trống ra lệnh cho chị em hậu sinh chúng tôi không nơm nớp sợ những ông khổng lồ tóc đỏ mắt xanh, nói thì oang oang như gắt, chân tay hay giơ lên như sự sừng sộ… Phải, mỗi khi người đàn bà bỡ ngỡ nghĩ đến sự trao xương gửi thịt cho những người xa lạ ấy mà nơm nớp lo sợ, mà trù trừ đo đắn, thì hầu như có linh hồn của tổ sư hiện lên an ủi rằng: “Không sợ! Người Tây văn minh ra phết, họ không ăn thịt mình, cứ lấy bừa đi!”.

    Bọn chúng tôi không ai nhịn được cười. Ấy là bà Cai mấy hôm nay vừa bị ông Cai chạy làng cho một vố, nghĩa là bị chồng bỏ, nghĩa là bà vừa trải qua một trận phong ba, mà còn có gan bông lơn như thế. Đủ biết quả tim kia không rung động nữa rồi. Lấy chồng hay bỏ chồng, bà này chỉ thấy là tậu được một cái chén hoặc nhỡ tay đánh vỡ mất mà thôi!

    Lúc này, một lũ trẻ con bà Cai dắt díu nhau lúc nhúc kéo sang. Đứa nào trông cũng hay hay, tinh khôn nhanh nhẹn lạ. Nhất là đứa bé ba năm trông y như trẻ quảng cáo của hiệu sữa “con chim” vậy.

    Tôi buồn rầu vì chợt nghĩ đến bố mẹ chúng. Bọn trẻ ấy sau này sẽ có tương lai ra sao?

    Má ơi, má trông thằng Gioong nó đeo vào yếm dãi nó cái mỏ neo nó nhặt được đây này!

    Con chị rầm rộ chạy vào, giơ thằng em ra khoe.

    Bước ngay! Bà đang có khách, đừng có đến ám quẻ bà nhé!

    Quát rồi, bà Cai Bu Dích nhặt cái guốc giơ rõ cao. Mấy chị em hãi hùng, dắt bíu ẵm bế nhau cút mất!

    Không, một người đàn bà, dù là quái vật đi nữa, khi đã thành một người mẹ rồi thì khi nào lại nỡ cứ quái vật với cả lũ con mình rứt ruột đẻ ra. Vậy thì tại sao trước lũ trẻ đáng hôn hít nâng niu kia, mẹ chúng lại có cái cử chỉ như của cai ngục đối với tù nhân thế?

    Tôi đã muốn bất bình…

    May sao, tôi nghĩ ra ngay.

    Trong khi người đàn bà chỉ nghĩ đến tiền, người đàn ông chỉ nghĩ đến nhục dục, giữa hai bên hầu như có bức tường ghê gớm mà sự thành thực không thể nhảy qua được, chưa chi người ta đã nghi ngờ rồi. Những lời ân ái tự đáy lòng thốt ra đều đã bị coi là giả dối cả!

    Khốn nỗi, không phải ai cũng có gan dùng đến cách đề phòng sự sinh dục cả. Từ những cuộc… cẩu hợp đó có những kết quả là bọn trẻ kia. Có con là sự quý báu đối với ai, chứ đối với hạng vợ chồng này, có con là một cái hoạ. Người đàn bà hầu như chửa đẻ để rồi mà hối hận. Anh đàn ông, nếu không hối là đã điên có khi cũng bán tín bán nghi đánh mấy cái dấu hỏi: Có phải chính đó là lũ con cùng máu với mình?

    Sự nghi hoặc đã sinh ra lòng căm hờn, mà bao nhiêu lẽ công phạt của lòng căm hờn đều chỉ trút lên đầu những đứa bé ngây thơ và vô tội!

    Những đứa trẻ kia rất đáng yêu thương.

    Song le, hoặc con người, hoặc con ta, bà Cai có cần… “đếch” gì?

    Bà cũng y như nhà nước!2

    Vì rằng bà lại thản nhiên cho tôi nghe thêm mấy chuyện:

    Bà Đội Chóp chỉ được tiếng là tiên phong thôi chứ cũng chẳng vẻ vang gì. Một người đã khóc ma mướn cho qua ngày đoạn tháng thì còn hay hớm gì nữa! Cứ kể cho đúng, trong bọn chúng tôi mà oanh liệt nhất thì có một số rất ít. Xin kể: bà Tây Cú, bà Chánh Tý, bà La Oa, bà Đuy Kiềng. Ngoài ra còn nhiều bà lấy được những ông xi vin sang trọng, quan cai trị, Tây buôn. Thế mà, những bà hiển đạt liệu có vì ái tình không? Chắc ông chẳng dám phán đoán. Thôi, ông cứ yên tâm… Một người lấy Tây, cả họ được nhờ!

    Đương dở chuyện, có hai me nữa bước vào, me đi giày đầm và khoác áo tơi nói oang oang:

    Gớm! Con mẹ Bôn bây giờ đắt lựa, hợm hĩnh tệ!

    Me thứ hai vứt ô trên bàn đánh sình một cái:

    Bà cho bị chạy làng một vố thì lại hiện nguyên hình! Chị em còn nhớ chuyện me cai Phăng Xoa không?

    Thế rồi đến những chuỗi cười rúc rích. Bà Cai bảo một me vẫn ngồi im từ nãy:

    Muốn nhờ ông ấy làm đơn cho thì nhờ đi. Tôi xin phép ông nhé?

    Rồi thì… đám chắn tay tư.

    Một me không đánh, kéo tôi ra chỗ cái bàn.

     

    Để giúp bạn hiểu rõ hơn về nội dung, sau đây là phần chú thích của chương 6. Mời bạn nghe cùng BÚC CÁC:

    Chú thích 1: Xin lỗi mình, đừng giận vội. Để rồi tôi kể hết cho nghe.

    Chú thích 2: Từ khi có nạn kinh tế, nhà nước cũng không cứu giúp một cách cho đầy đủ một số đông trẻ con lai vô thừa nhận như trước nữa.