TTS feed content

“AI CHO TAO LƯƠNG THIỆN?” Tiếng thét của Chí Phèo vang lên trong đêm vắng không chỉ là lời cuối của một kiếp người, mà là lời buộc tội dành cho cả xã hội đã đẩy một con người vào chỗ không lối thoát. Đó không phải là một câu hỏi đòi hỏi câu trả lời. Mà là một tiếng khóc. Một tiếng khóc từ đáy cùng nhân tính. Chí Phèo từng là một người hiền lành, sống bằng lao động, không làm hại ai. Nhưng sau những tháng ngày trong tù, nơi quyền lực và tàn bạo là thứ ngôn ngữ duy nhất được hiểu, hắn trở về làng với gương mặt đầy sẹo, tay cầm chai rượu, miệng luôn chửi bới. Xã hội dán nhãn cho hắn là “kẻ mất nhân tính” và hắn buộc phải sống theo đúng cái nhãn đó, như một cách phản kháng. Theo tâm lý học xã hội, đây là hiện tượng “self-fulfilling prophecy” lời tiên đoán tự trở thành sự thật. Khi ai đó bị xem là hư hỏng, dù họ muốn thay đổi, xã hội cũng không cho họ cơ hội. Và thế là, họ dần trở thành đúng như điều người ta nghĩ. Thị Nở, người phụ nữ “xấu đến ma chê quỷ hờn”, lại chính là người đầu tiên nhìn Chí Phèo không qua lăng kính sợ hãi. Bát cháo hành của Thị như một lời mời quay về làm người. Lần đầu tiên, Chí nghe thấy tiếng chim hót, thấy trăng sáng. Lần đầu tiên, hắn muốn bỏ rượu. Hắn mơ đến một mái nhà. Một cuộc sống bình thường, tử tế. Đó không chỉ là tình yêu, mà là sự công nhận đầu tiên từ một con người khác, rằng Chí xứng đáng được sống như một con người. Hắn muốn quay lại với lương thiện nhưng xã hội chưa sẵn sàng tha thứ cho hắn. Chỉ một lời từ bà cô Thị Nở “Không thể lấy một thằng rạch mặt ăn vạ” là đủ để kéo sập toàn bộ hy vọng vừa mới nhen lên trong Chí. Hắn nhận ra, dù có cố gắng bao nhiêu, xã hội cũng sẽ không bao giờ nhìn hắn khác đi. Câu hỏi “Ai cho tao lương thiện?” vang lên trong một đêm định mệnh. Nó không hướng vào Thị. Mà hướng vào cả một xã hội nhỏ bé nhưng khắc nghiệt, đầy định kiến. Chí Phèo không chỉ kể câu chuyện về một con người bị tha hóa, mà là lời cảnh tỉnh rằng: nếu xã hội chỉ biết loại trừ, sẽ luôn có những Chí Phèo mới sinh ra. Và câu hỏi “Ai cho tao lương thiện?” vẫn cứ lởn vởn giữa đời sống hôm nay nơi người ta vẫn dán nhãn, phán xét, rồi ngoảnh mặt đi với những kẻ từng trượt ngã. Bởi đôi khi, làm người không khó. Cái khó là: được công nhận là một con người.