“TRONG RỪNG NHO – DÃ SỬ HỒ XUÂN HƯƠNG”: TIẾNG GỌI NỮ QUYỀN TỪ TRONG BÓNG TỐI PHONG KIẾN Phụ nữ sinh ra cũng dịu dàng, nhưng có những người phụ nữ buộc phải gai góc để chống lại cả một xã hội, đối đầu với khuôn phép, với đạo lý giả tạo, với cả một xã hội phong kiến gông xiềng phụ nữ trong im lặng và cam chịu. Bà tên Hồ Xuân Hương. Trong rừng nho, một tác phẩm dã sử của Ngô Tất Tố đã không chỉ khắc họa Hồ Xuân Hương như “bà chúa thơ Nôm” tài hoa, mà còn dựng lên chân dung một người đàn bà đơn độc dám sống, dám yêu, dám cười cợt vào cả cái gọi là đạo đức thời đại. Cuốn sách là tiếng nói bênh vực cho một người từng bị lịch sử hiểu lầm chỉ vì bà đã sống quá thật, nghĩ quá xa và viết quá táo bạo. Giữa một xã hội phong kiến, nơi phụ nữ chỉ được phép “kính nhi viễn chi”, “tam tòng tứ đức”, Hồ Xuân Hương lại hiện ra như một ngọn gió dữ. Là nữ nhi, bà dám yêu, dám làm lẽ rồi dám bỏ đi khi không được tôn trọng. Bà từng cải nam trang đi thi Hương chỉ để chứng minh phụ nữ cũng có quyền được học, được làm người đúng nghĩa. Xã hội ấy đã không ngừng phao tin, gièm pha bà, một người phụ nữ viết thơ về thân xác, về nỗi khát khao, về sự chán ghét những đạo lý giả dối. Họ gọi bà là “dâ.m”, “lẳng lơ”, “nữ lưu chẳng ra gì” chỉ vì bà không chịu sống cúi đầu. Nhưng chính từ những định kiến đó, bà bật lên thơ ca phản kháng: “Chém cha cái kiếp lấy chồng chung Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng” Chính những phản kháng này của những người phụ nữ như Hồ Xuân Hương, bằng chính sự nổi loạn và đòi quyền được yêu, được viết, được sống thật của phụ nữ trên khắp thế giới đã là những viên gạch đầu tiên cho phong nữ quyền, để phụ nữ – một nữa dân số trên trái đất có thể tự do làm những điều mình thích, có thể nhận được quyền giáo dục như đàn ông, có thể tỏa sáng trong bất kỳ lĩnh vực nào, để không bị bất cứ một định kiến nào có thể coi thường phụ nữ. Đến đầu thế kỷ XX, các phong trào nữ quyền trên thế giới bắt đầu nở rộ. Ở Việt Nam, từ các nhà cách mạng nữ như Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Thị Giang… cho đến những người phụ nữ bình thường đòi quyền đi học, quyền bầu cử, quyền quyết định hôn nhân tất cả đều là những bước kế tiếp từ giấc mơ dang dở của người đàn bà họ Hồ.Ngày nay, khi phụ nữ có thể viết, yêu, chọn sống một mình hay trở thành lãnh đạo chúng ta có thể quên mất rằng đã từng có những người như Hồ Xuân Hương phải sống như “quả nho chín mọng bị nhét giữa rừng nho còn xanh”. Và nhờ Ngô Tất Tố, ông đã tạo nên tác phẩm Trong rừng nho để Hồ Xuân Hương lại có thể cất tiếng một cách rõ ràng, quyết liệt, và đầy nữ tính trong một xã hội mới, một xã hội mà người phụ nữ được tôn trọng, trong cái xã hội mà bà hằng ước. Ông viết lại tiếng kêu cho sự bất công của bà, không phải bằng nước mắt, mà bằng sự rắn rỏi của người hiểu nỗi đau đến tận cùng. “Trong rừng nho – Dã sử Hồ Xuân Hương” vì thế không chỉ là một cuốn sách kể lại về cuộc đời của một người phụ nữ tài hoa nhưng bị xã hội gông cùm cả đời mà còn là một thông điệp mạnh mẽ về sự phản kháng, khát vọng tự do và phê phán những bất công xã hội dưới ngòi bút của một nhà văn hiện thực xuất sắc.