TTS feed content

“VIỆC LÀNG”: TIẾNG THỞ DÀI CỦA NÔNG DÂN TRƯỚC BI KỊCH ĐỜI THƯỜNG Có những tác phẩm văn học, dù không dài, nhưng lại chứa đựng sức nặng của cả một thời đại. “”Việc Làng”” của nhà văn Ngô Tất Tố là một truyện ngắn như thế. Nó không chỉ là câu chuyện, mà là một lát cắt nghiệt ngã, một tấm gương phản chiếu chân thực và đau lòng về số phận người nông dân Việt Nam những năm 30 của thế kỷ trước, mắc kẹt trong vòng xoáy của hủ tục và cường quyền. Ngay từ tên gọi, “”Việc Làng”” đã gợi lên một không khí quen thuộc, tưởng chừng như êm đềm, gắn bó. Làng, vốn là biểu tượng của cộng đồng, của sự đùm bọc và an yên. Thế nhưng, dưới ngòi bút hiện thực sắc lạnh của Ngô Tất Tố, cái “”việc làng”” ấy lại biến thành gông xiềng, thành nỗi ám ảnh triền miên đè nặng lên đôi vai lam lũ của người dân nghèo. Truyện mở ra với khung cảnh làng quê tưởng chừng bình dị, nhưng thực chất lại ẩn chứa bao nhiêu bi kịch. Mọi gánh nặng đều dồn lên vai những người nông dân chân lấm tay bùn. Họ phải oằn mình gánh vác đủ thứ “”lệ làng””, “”phép nước”” mà chính họ chẳng hiểu rõ ngọn ngành. Đó có thể là tiền sưu, thuế khóa, hay những khoản đóng góp vô lý để phục vụ các cuộc tế lễ, ăn uống linh đình của đám cường hào, chức sắc. Cái gọi là “”việc làng”” không còn là sự kiện chung mang tính cộng đồng, mà đã trở thành công cụ bóc lột tinh vi, hợp thức hóa những hành vi tham nhũng, vơ vét của những kẻ có chức, có quyền. Ngô Tất Tố không trực tiếp lên án bằng những lời lẽ đao to búa lớn. Thay vào đó, ông chọn cách kể chuyện nhẹ nhàng, đôi khi còn pha chút hài hước, châm biếm, nhưng chính sự “”nhẹ nhàng”” ấy lại làm nổi bật lên cái trớ trêu, cái vô lý đến tàn nhẫn của thực trạng. Qua từng câu, từng chữ, ta cảm nhận được sự bất lực, cam chịu của người nông dân. Họ không có tiếng nói, không có quyền lựa chọn, chỉ biết cắn răng chịu đựng, bán đi chút tài sản ít ỏi, thậm chí là bán con, bán vợ để nộp đủ các khoản “”tiền làng””. Tiếng thở dài của họ như thấm vào từng con chữ, vọng lên từ trang giấy, khiến lòng người đọc se lại.Tác giả đã rất tài tình trong việc khắc họa các nhân vật. Đó là những ông lý trưởng, phó lý hống hách, béo tốt, coi thường phép nước, sẵn sàng bóp nặn dân lành để làm đầy túi riêng. Ngược lại, những người nông dân hiện lên với vẻ khắc khổ, hốc hác, nhưng mang trong mình sự chất phác, lương thiện đến đáng thương. Sự tương phản gay gắt giữa hai phe phái này không chỉ cho thấy sự phân hóa giàu nghèo, mà còn lột trần bộ mặt đạo đức suy đồi của bộ máy cai trị ở cấp làng xã. “Việc Làng” không chỉ dừng lại ở việc miêu tả hiện thực. Nó còn là lời cảnh tỉnh về những hủ tục lạc hậu, những tư duy ăn sâu bám rễ đã trở thành rào cản, kìm hãm sự phát triển của con người và xã hội. Nó đặt ra câu hỏi nhức nhối về giá trị của những “”lễ nghi””, “”truyền thống”” khi chúng bị bóp méo, lợi dụng để phục vụ lợi ích cá nhân, chà đạp lên nhân phẩm và quyền sống của con người. Đọc “”Việc Làng””, ta không chỉ đọc một câu chuyện mà còn như đang xem một thước phim quay chậm về một giai đoạn lịch sử đầy đau thương. Tác phẩm gợi lên lòng trắc ẩn sâu sắc đối với số phận của những con người nhỏ bé, bị đè nén, đồng thời thắp lên ngọn lửa căm phẫn trước sự bất công. Tiếng thở dài của người nông dân trong “”Việc Làng”” vẫn còn vương vấn đâu đây, nhắc nhở chúng ta về những giá trị của tự do, công bằng và lòng nhân ái mà chúng ta luôn cần gìn giữ và đấu tranh.