TTS feed content

MẠC ĐĨNH CHI: KHÍ PHÁCH “SEN GIẾNG NGỌC” VƯỢT LÊN DUNG MẠO Trong dòng chảy lịch sử Việt Nam, có những danh nhân không chỉ lưu danh bởi tài năng kiệt xuất mà còn bởi khí phách phi thường, dám vượt lên định kiến để khẳng định giá trị bản thân. Mạc Đĩnh Chi, vị Trạng nguyên thời Trần, chính là một tấm gương sáng ngời như thế. Câu chuyện ông ứng đối trước ngai vàng bằng bài phú “Ngọc Tỉnh Liên” không chỉ thể hiện trí tuệ siêu việt mà còn là minh chứng cho một nhân cách cao thượng, vượt xa mọi định kiến về dung mạo. Trong cuốn “Hiền tài thay đổi quốc gia” có kể lại. Năm 1304, khoa thi dưới triều vua Trần Anh Tông là cơ hội để Mạc Đĩnh Chi, người con của vùng đất Chí Linh khẳng định tài năng. “Mạc Đĩnh Chi đỗ đầu, chiếm học vị Trạng nguyên. Nhưng lúc vào yết kiến, vua thấy Chi dung mạo đen đúa, xấu xí nên có ý không muốn cho đỗ đầu.” (Trích sách Hiền tài thay đổi quốc gia) Mạc Đĩnh Chi, với sự tinh tường của bậc kỳ tài, đã nhận ra ý tứ của vua. Nỗi buồn len lỏi, nhưng không làm ông nản chí. Thay vì than trách hay bỏ cuộc, ông đã mượn ngòi bút và vần thơ để giãi bày tâm can, để khẳng định giá trị thật sự của mình một giá trị không nằm ở vẻ ngoài mà ở cốt cách và tài năng. Bài phú “”Ngọc Tỉnh Liên”” (Hoa sen trong giếng ngọc) ra đời trong khoảnh khắc đó, như một tuyên ngôn hùng hồn về phẩm giá. Trong bài phú có những câu như: … Phi đào lý chi thô tục; phi mai trúc chi cô hàn Phi tăng phòng chi cẩu kỷ; phi Lạc thổ chi mẫu đơn Phi Đào lệnh đông ly chi cúc; phi Linh quân cửu uyển chi lan Nãi Thái Hoa phong đầu ngọc tỉnh chi liên… Nghĩa là: Chẳng phải như đào trần, lý tục; chẳng phải như trúc cỗi, mai gầy Cẩu kỷ phòng tăng khó sánh; mẫu đơn đất Lạc nào bì Giậu Đào lệnh cúc sao ví được; vườn Linh quân lan sá kể gì. Ấy là giống sen giếng ngọc ở đầu núi Thái Hoa vậy!… (Trích sách Hiền tài thay đổi quốc gia) Trong từng câu chữ Hán uyên thâm, Mạc Đĩnh Chi đã khéo léo ví mình như một đóa sen đặc biệt: • “Chẳng phải như đào trần, lý tục; chẳng phải như trúc cỗi, mai gầy.” • “Cẩu kỷ phòng tăng khó sánh; mẫu đơn đất Lạc nào bì.” • “Giậu Đào lệnh cúc sao ví được; vườn Linh quân lan sá kể gì.”” • “Ấy là giống sen giếng ngọc ở đầu núi Thái Hoa vậy!” Những câu thơ này không chỉ phủ nhận sự tầm thường, mà còn khẳng định sự độc đáo, thanh cao và phẩm chất trác việt của chính ông. Ông dùng hình ảnh bông sen tinh khiết mọc trong giếng ngọc trên đỉnh núi Thái Hoa một nơi linh thiêng, không vướng bụi trần để minh chứng rằng giá trị đích thực của một con người nằm ở khí chất bên trong, ở tài năng và đạo đức, chứ không phải ở vẻ ngoài dung tục. Đây là lời nhắn nhủ thâm thúy, tế nhị gửi đến nhà vua, mong người đừng chỉ đánh giá một bậc hiền tài qua tướng mạo. “Anh Tông nghe xong cảm kích về tấm lòng ngay thẳng, bất ngờ trước tài năng xuất chúng của Mạc Đĩnh Chi, liền ban áo mũ võng lọng cho Chi vinh quy bái tổ, rồi ban chức Thái học sinh hỏa dũng thủ, sung làm Nội thư gia.” (Trích sách Hiền tài thay đổi quốc gia) Chính thức bước vào con đường làm quan, mở ra một sự nghiệp lẫy lừng, sau này đưa ông lên tới đỉnh cao “Lưỡng Quốc Trạng Nguyên”. Câu chuyện về Mạc Đĩnh Chi và bài phú “Ngọc Tỉnh Liên” mãi mãi là một bài học sâu sắc về giá trị con người. Nó khẳng định rằng, vẻ đẹp nội tại, trí tuệ và phẩm cách thanh cao mới là những yếu tố trường tồn, giúp một cá nhân vượt lên mọi rào cản và định kiến để làm rạng danh cho chính mình và cho cả quốc gia.