SANTIAGO – KẺ ĐƠN ĐỘC GIỮA BIỂN CẢ, NGƯỜI KHỔ HẠNH GIỮA CUỘC ĐỜI Người ta sẽ thấy ông Santiago, một lão già gầy gò, hốc hác, da rám nắng và mặt đầy sẹo. Một kẻ thua cuộc, thất bại 84 ngày liền không bắt được cá. Nhưng đó chỉ là lớp vỏ thô ráp của một người đàn ông, còn bên trong, Hemingway dựng nên một tâm hồn rộng như đại dương, vừa hiền hòa, vừa dữ dội, đầy nhân tính và ý chí. Lão già: người kể chuyện cô độc giữa biển cả Kể từ khi cậu bé Manolin bị gia đình bắt rời xa, Santiago lênh đênh một mình giữa biển sâu, và bắt đầu trò chuyện với… chính mình, với cá, với chim, với đại dương. “Có khả năng lão bắt đầu nói lớn tiếng như thế, lúc chỉ còn lại một mình khi thằng bé đã bỏ đi.” Những đoạn độc thoại ấy không điên dại, mà là sự bấu víu tinh thần, là cách để Santiago giữ mình còn là một con người, chứ không phải một cái xác vật vờ giữa hoang vắng. Biển: người đàn bà Santiago yêu bằng cả đời Lão không gọi biển là “the sea” mà là “la mar” cách gọi giống cái, đầy yêu thương như với một người phụ nữ: “Biển là thứ gì đó đậm nét nữ tính, ban phát và từ chối những ân huệ lớn lao…” Biển chính là ẩn dụ cho cuộc đời khi dịu dàng, khi hung bạo, nhưng luôn khiến ông gắn bó. Tình yêu, sự tôn trọng, sự bất lực, và cả lòng biết ơn ông dành cho biển là triết lý sống: sống hòa với tự nhiên, không chinh phục, mà đồng hành. Con cá kiếm: giấc mơ lớn mà ai cũng mang trong đời Cuộc chiến kéo dài ngày đêm giữa Santiago và con cá khổng lồ là đỉnh cao của toàn bộ truyện. Cá không chỉ là chiến lợi phẩm. Nó là lý tưởng sống. “Ta chưa từng thấy hay nghe về một ai như mi. Nhưng ta sẽ giế.t mi, dù ta phải mất cả đời để làm điều đó.” Santiago không muốn giết cá, mà ông muốn hoàn thành sứ mệnh của mình với trọn lòng tôn trọng. Con cá là biểu tượng của những ước mơ cao đẹp, ta phải vật lộn với nó, đôi khi mất cả tuổi trẻ và thân xác, nhưng điều thiêng liêng nhất là: ta đã không từ bỏ. Thuyền, sư tử, chim nhạn: từng biểu tượng đầy ám ảnh Chiếc thuyền: Là nhà, là bạn, là chứng nhân của một đời lao động đơn độc. Đây là biểu tượng của thân phận nhỏ bé trong vũ trụ. Lũ chim nhạn: “Phải sống một cuộc sống còn khắc nghiệt hơn cả chúng ta.” Đây là sự đồng cảm và khiêm nhường. Sư tử trong giấc mơ: Dấu vết của tuổi trẻ, niềm kiêu hãnh một thời. Lão già tuy cô độc, nhưng trong mơ, ông vẫn thấy mình đang sống, đang chiến đấu. Có thể thấy bên ngoài là nếp nhăn, bên trong là biển lớn. Santiago không mạnh, nhưng bền. Không thắng, nhưng không gục. Một mình ông kéo cả cuộc đời ra biển, đối mặt với giấc mơ, chiến đấu đến cùng, rồi trở về trắng tay, nhưng đầy tự hào. Hemingway không kể chuyện một lão đánh cá. Ông kể về tinh thần con người, kiên cường, bình thản, cô đơn, nhưng vẫn giữ niềm tin, phẩm giá và lòng yêu đời âm ỉ như đốm lửa trong tim. Bên ngoài là lớp da rám nắng, là bàn tay tứa máu. Nhưng bên trong Santiago, là một đại dương thẳm sâu của yêu thương, của ý chí, và của những giấc mơ không bao giờ chết.